I. Achtergrond
[Regeling vervallen per 01-01-2016]
De rol van maatschappelijke organisaties in ontwikkelingsprocessen
[Regeling vervallen per 01-01-2016]
In de Verklaring van Parijs (2005) en opnieuw in de Accra Agenda for Action (2008)
heeft de internationale gemeenschap zich verbonden aan de doelen voor verbeterde effectiviteit
en kwaliteit van ontwikkelingssamenwerking. De Verklaring van Parijs omvat doelstellingen
om meer effectieve en inclusieve partnerschappen te ontwikkelen, voornamelijk door
maatschappelijke organisaties (NGOs) meer te betrekken bij de voorbereiding, uitvoering
en monitoren van (inter)nationaal ontwikkelingsbeleid. Volgens de Verklaring moeten
NGOs gezien worden als onafhankelijke actoren in hun eigen recht wier activiteiten
complementair zijn aan die van overheden en de private sector. De Verklaring van Parijs
kreeg in 2008 een vervolg in de Accra Agenda for Action (AAA).
De rol van maatschappelijke organisaties op gebied van gezondheid, srgr en HIV/Aids
[Regeling vervallen per 01-01-2016]
Het maatschappelijk middenveld, veelal vertegenwoordigd door NGOs, speelt een belangrijke rol op het gebied van
gezondheid, seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (srgr) en HIV/Aids, vooral
in preventie en zorgverlening, in capaciteitsopbouw en als vertolkers van de behoeften
die werkelijk bij mensen leven. NGOs hebben een bewezen rol bij de toegang tot moeilijk
bereikbare gemeenschappen en in het verspreiden van kennis over preventie en behandeling.
NGOs worden meer en meer betrokken bij de formulering van beleid en hebben zitting
gekregen in besturen van mondiale gezondheidsinitiatieven (zoals UNAIDS/PCB, GAVI, IHP). Door rekenschap te vragen over het gevoerde beleid en de geboekte resultaten zijn
zij een factor van betekenis geworden. Zonder de volwaardige betrokkenheid van NGOs
is het onwaarschijnlijk dat nationale gezondheidsplannen effectief zullen zijn of
zullen aansluiten bij de behoeftes van de bevolking – en dat des te meer van degenen
die het meest kwetsbaar en gemarginaliseerd zijn, zoals affected communitiesen key populations. Kortom, een sterk maatschappelijk middenveld geeft een stem aan groepen uit de samenleving
en vormt daarmee een tegenwicht tegen overheidsbeleid dat niet tegemoet komt aan de
behoeften van bepaalde groepen in de samenleving.
Het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken is van mening dat NGOs een cruciale
rol spelen in de bevordering van srgr en de strijd tegen HIV/Aids. Zo stelt de Beleidsnotitie
Keuzes en Kansen bijvoorbeeld dat NGOs een belangrijke rol spelen als pleitbezorgers
en onmisbaar zijn voor het bespreekbaar maken van seksualiteit en HIV en de daarmee
samenhangende opvattingen en gevoeligheden in het bestrijden van vooroordelen.
Betrokkenheid van maatschappelijke organisaties in mondiale gezondheidsinitiatieven
op het gebied van gezondheid, srgr en HIV/Aids
[Regeling vervallen per 01-01-2016]
De afgelopen jaren is het maatschappelijk middenveld in toenemende mate betrokken
bij mondiale gezondheidsinitiatieven, zoals het Global Fund, UNAIDS/PCB, GAVI en IHP
en zorgt zowel voor effectiever beleid en processen in de besturen van deze organisaties
als voor meer zeggenschap van de doelgroepen over de ontwikkeling en uitvoering van
deze programma’s op landenniveau.
UNAIDS, bijvoorbeeld, was het eerste VN programma waarin het maatschappelijk middenveld
formeel in het bestuur vertegenwoordigd was. NGO kiesgroepen zoeken actief input van
hun achterban over belangrijke kwesties met betrekking tot het beleid en programma’s
van UNAIDS en pleiten bij overheden en de cosponsors voor verbeteringen in de uitvoering
en evaluatie van aidsbeleid en programma’s. Zo zorgen NGOs in het bestuur van UNAIDS
voor een effectieve inbreng van community voices.
Het Global Fund to fight Aids, Tuberculosis and Malaria(hierna te noemen ‘Global Fund’) was een voorloper in het systematiseren van betrokkenheid
van het maatschappelijk middenveld. Deze betrokkenheid in alle aspecten van het werk
en het bestuur van het Global Fund is één van de grondbeginselen van de organisatie.
Het maatschappelijke middenveld is lid van het bestuur met gelijke stemrechten als
donoren en subsidie ontvangende overheden en maakt deel uit van CCMs, waar zij de behoeften van gemarginaliseerde groepen vertegenwoordigt en bijdraagt
aan verbetering van de uitvoering van programma's en services. Door pleitbezorging
van maatschappelijke organisaties hebben affected communities en key populations, zoals vrouwen en meisjes, mannen die seks hebben met mannen (MSM), lesbiennes, homoseksuelen,
biseksuelen en transgenders (LHBT), sekswerkers, mensen met HIV, mensen die drugs
injecteren en mensen met HIV/TB co-infecties, inspraak gekregen in de beleidsprioriteiten
van een aantal landen en toegang tot financiering om programma’s op het gebied van
Aids, tuberculose en malaria te implementeren.
Een ander voorbeeld is de Global Alliance for Vaccines and Immunisation (GAVI) waarbij
het maatschappelijk middenveld een cruciale rol speelt in het ontwikkelen van het
beleid, het leveren van vaccins aan moeilijk bereikbare gemeenschappen en het pleiten
voor immunisatie in geïndustrialiseerde en ontwikkelingslanden. NGOs hebben een zetel
in het bestuur en nemen deel aan commissies en werkgroepen die het werk van GAVI ondersteunen.
De toegenomen deelname van het maatschappelijk middenveld in bestuursorganen van het
Global Fund en andere mondiale gezondheidsinitiatieven met nadruk op srgr inclusief
HIV/Aids draagt bij aan de effectiviteit van deze organisaties. Ondanks de grote bijdrage
die NGOs tot op heden hebben geleverd op het gebied van mondiale gezondheid, en specifiek
ten aanzien van srgr en HIV/Aids, is hun samenwerking vaak gefragmenteerd en slecht
gecoördineerd. Daarom is het belangrijk dat er ten behoeve van mondiale gezondheidsinitiatieven
voldoende NGO coördinatie-capaciteit is om de NGO inbreng effectief te doen zijn.
Dit geldt voornamelijk voor het vertegenwoordigen van de belangen van affectedcommunities en key populations. Tevens is het belangrijk dat er informatie uitwisseling, en waar nodig, afstemming
is tussen de NGOs die in die verschillende besturen vertegenwoordigd zijn.