Regeling rooster en toegestane hulpmiddelen voor de centrale examens van de eindexamens en de staatsexamens vwo, havo en vmbo in 2013

[Regeling vervallen per 01-08-2022.]
[Regeling materieel uitgewerkt per 01-08-2014.]
Geraadpleegd op 16-04-2024.
Geldend van 01-08-2012 t/m 31-07-2022

Origineel opschrift en aanhef

Regeling van het College voor examens van 21 juni 2011, nr. CvE-11.01610, houdende vaststelling van het rooster en toegestane hulpmiddelen voor de centrale examens van de eindexamens en de staatsexamens vwo, havo en vmbo in 2012 (Regeling rooster en toegestane hulpmiddelen voor de centrale examens van de eindexamens en de staatsexamens vwo, havo en vmbo in 2013)

Het College voor examens,

Gelet op artikel 2, tweede lid, aanhef en onderdeel b en g, en achtste lid van de Wet College voor examens;

Besluit:

Artikel 1

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

De dagen waarop in 2013 de centrale examens beginnen zijn:

• a. het eerste tijdvak begint op 13 mei in het v.w.o., h.a.v.o. en v.m.b.o.;

• b. het tweede tijdvak begint op 5 juni in de basisberoepsgerichte, de kaderberoepsgerichte leerweg en de gemengde leerweg, en op 17 juni in de andere vormen van onderwijs;

• c. het derde tijdvak vindt plaats in augustus.

Artikel 2

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

• 1 De dagen en uren waarop de toetsen van het centraal examen in het eerste tijdvak worden afgenomen zijn vastgesteld zoals vermeld in bijlage 1A bij deze regeling.

• 2 De dagen waarop de toetsen van het centraal examen in het tweede tijdvak worden afgenomen zijn vastgesteld zoals vermeld in bijlage 1B bij deze regeling, met dien verstande dat in maart 2013 een nadere indeling van de vakken bekend gemaakt wordt.

• 3 De dagen en uren waarop de toetsen van het centraal examen in het derde tijdvak worden afgenomen worden na aanmelding meegedeeld door het College voor examens.

Artikel 3

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

In afwijking van artikel 1, onderdeel a, valt van de volgende toetsen het begin van de periode waarbinnen de afname dient plaats te vinden, voor aanvang van het eerste tijdvak:

• a. Voor zover het bevoegd gezag het moment van afname van deze toetsen, of delen daarvan, voor aanvang van het eerste tijdvak vaststelt:

  • 1. In de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte en gemengde leerweg: het centraal schriftelijk en praktisch examen (c.s.p.e.).

  • 2. In de basisberoepsgerichte leerweg en indien van toepassing de kaderberoepsgerichte leerweg: de digitale afname van de algemene vakken.

  • 3. In de gemengde en theoretische leerweg het centraal praktisch examen van kunstvakken 2, beeldende vakken.

• b. In het v.w.o.: het centraal praktische examen van tekenen, handvaardigheid, textiele vormgeving.

Artikel 4

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Bij de centrale examens 2013 zijn de hulpmiddelen toegestaan, zoals vermeld in bijlage 2A voor het vmbo en bijlage 2B voor havo en vwo.

Artikel 5. Bekendmaking

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

De regeling zal met de bijlagen en toelichting in de Staatscourant worden geplaatst. De bijlagen kunnen ook geraadpleegd worden op Examenblad.nl.

Artikel 6. Inwerkingtreding

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Deze regeling treedt in werking op 1 augustus 2012.

Artikel 7. Citeertitel

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Deze regeling kan worden aangehaald als Regeling rooster en toegestane hulpmiddelen voor de centrale examens van de eindexamens en de staatsexamens vwo, havo en vmbo in 2013.

Origineel slotformulier en ondertekening

Het College voor examens,

namens deze:

de voorzitter,

H.W. Laan

Bijlage 1A

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Eerste tijdvak 2013 centrale examens

	BB	KB	GL en TL	havo	vwo
vanaf 1 jan					cpe beeldend
vanaf 18 mrt			cpe beeldend
vanaf 1 april	cspe beroepsgericht	cspe beroepsgericht	cspe beroepsgericht
vanaf1	digitale c.e.’s algemene vakken	digitale c.e.’s algemene vakken
ma 13 mei		13.30–15.30	13.30–15.30	13.30–16.30	13.30–16.30
		Frans	Frans	m&o	Nederlands
di 14 mei			9.00–11.00	9.00–11.30	9.00–12.00
			muziek	tehatex	aardrijkskunde
			13.30–15.30	13.30–16.30	13.30–16.30
			nask 2	Nederlands	natuurkunde
wo 15 mei			9.00–11.00	9.00–12.00	9.00–12.00
			beroepsgericht GL2	filosofie	kunst b/d/d/m/a3
	13.30–15.00	13.30–15.30	13.30–15.30	13.30–16.00	13.30–16.00
	Fries	Fries	Fries	Fries, Russisch	Fries, Russisch
do 16 mei			9.00–11.00	9.00–12.00	9.00–11.30
			beeldende vakken	kunst b/d/d/m/a3	tehatex
	13.30–15.00	13.30–15.30	13.30–15.30	13.30–16.00	13.30–16.00
	Spaans, Turks, Arabisch	Spaans, Turks, Arabisch	Spaans, Turks, Arabisch	Spaans, Turks, Arabisch	Spaans, Turks, Arabisch
vr 17 mei				9.00–11.30	9.00–12.00
				Duits	Latijn
		13.30–15.30	13.30–15.30	13.30–16.30	13.30–16.30
		Nederlands	Nederlands	wiskunde A,B	economie
di 21 mei	9.00–10.30	9.00–11.00	9.00–11.00	9.00–12.00	9.00–12.00
	Nederlands	geschiedenis	geschiedenis	geschiedenis	geschiedenis
	13.30–15.00	13.30–15.30	13.30–15.30	13.30–16.30	13.30–16.00
	nask 1	biologie	biologie	scheikunde	Engels
wo 22 mei	9.00–10.30	9.00–11.00	9.00–11.00	9.00–12.00	9.00–12.00
	economie	maatschappijleer 2	maatschappijleer 2	maatschappij-wetenschappen	filosofie
	13.30–15.00	13.30–15.30	13.30–15.30	13.30–16.00	13.30–16.30
	geschiedenis, aardrijkskunde	wiskunde	wiskunde	Frans	wiskunde A,B,C
do 23 mei	9.00–10.30	9.00–11.00	9.00–11.00	9.00–11.30	9.00–11.30
	Engels	aardrijkskunde	aardrijkskunde	muziek	Duits
	13.30–15.00	13.30–15.30	13.30–15.30	13.30–16.30	13.30–16.30
	biologie	Engels	Engels	biologie	maatschappij-wetenschappen
vr 24 mei	9.00–10.30	9.00–11.00	9.00–11.00	9.00–12.00	9.00–12.00
	wiskunde	Duits	Duits	aardrijkskunde	Grieks
	13.30–15.00	13.30–15.30	13.30–15.30	13.30–16.00	13.30–16.30
	Duits, Frans, maatschappijleer 2	nask 1	nask 1	Engels	scheikunde
ma 27 mei					9.00–11.30
					muziek
		13.30–15.30	13.30–15.30	13.30–16.30	13.30–16.30
		economie	economie	economie	biologie
di 28 mei			9.00–11.00
			dans, drama
				13.30–16.30	13.30–16.30
				natuurkunde	m&o
wo 29 mei
					13.30–16.00
					Frans

¹ Vanaf nader te bepalen datum.

² Gemengde Leerweg: beroepsgerichte vakken voertuigentechniek en transport & logistiek.

³ Kunst (beeldende vormgeving/ dans/ drama/ muziek/ algemeen).

Bijlage 1B

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Tweede tijdvak 2013 centrale examens

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Het tweede tijdvak begint op:

5 juni in de basisberoepsgerichte en de kaderberoepsgerichte leerweg en gemengde leerweg (beroepsgerichte programma's)

17 juni in de andere vormen van onderwijs; (schriftelijke examens)

De einddatum voor afname cspe beroepsgericht in de basisberoepsgerichte en de kaderberoepsgerichte leerweg en gemengde leerweg (beroepsgerichte programma's) en algemene vakken in de basisberoepsgerichte leerweg is 19 juni.

In maart 2013 wordt bekendgemaakt op welke dagen en tijdstippen de centrale examens in het tweede tijdvak worden afgenomen.

De examenafname van de aangewezen vakken door de staatsexamencommissie zal op 21 juni plaatsvinden. Het besluit welke vakken dit zijn wordt in maart 2013 gepubliceerd.

Bijlage 1C

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Tijdschema centraal examen 2013

activiteit	vmbo, beroepsgericht	vmbo, algemeen	vwo/havo
inzending deelscores cspe	uiterlijk 22 mei	–	–
inzending deelscores cse GL beroepsgericht	uiterlijk 22 mei	–	–
inzending deelscores vakken t/m 21 mei	–	uiterlijk 28 mei
inzending deelscores vakken t/m 29 mei	–	uiterlijk 3 juni
bekendmaking normen (08.00 uur)	5 juni	12 juni	13 juni
aanmelding 2e tijdvak aangewezen vakken (staatsexamen)	uiterlijk maandag 17 juni, 17.00 uur
tweede tijdvak school		vanaf 17 juni
tweede tijdvak aangewezen vakken (staatsexamen)	21 juni	21 juni
levering deelscores tweede tijdvak	niet	21 juni
bekendmaking normen tweede tijdvak	26 juni 08.00 uur
begin zomervakanties (regio zuid)	29 juni

Bijlage 2A

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Hulpmiddelen vmbo 2013

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

1. Wat is er anders in 2013?

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Voor het vmbo zijn er ten opzichte van 2012 bij de hulpmiddelen de volgende veranderingen:

• • 2013 is het eerste centraal examen waarbij de 2^e editie van BINAS is toegestaan. Bij het CE 2013 is de 1^e editie van BINAS niet toegestaan.

2. Toegestane hulpmiddelen vmbo 2013

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

vak	leerweg	hulpmiddel
Alle vakken	Alle leerwegen	Basispakket, bestaande uit: – Schrijfmateriaal incl millimeterpapier – tekenpotlood – blauw en rood kleurpotlood – liniaal met millimeterverdeling – passer – geometrische driehoek – vlakgum – elektronisch rekenapparaat (zie 3.3)
Alle schriftelijke examens	Alle leerwegen	Woordenboek Nederlands (zie 3.1)
Fries, Moderne vreemde talen	Alle leerwegen	Woordenboek naar en vanuit de vreemde taal c.q. naar en van Fries (zie 3.2)
Frans	BB en KB	computer
wiskunde	Alle leerwegen	Naast of in plaats van de geometrische driehoek: een windroos Roosterpapier in cm2
nask 1, nask 2	Alle leerwegen	Door CvE goedgekeurd informatiemateriaal (zie 3.4)
Muziek, dans, drama	GL, TL	computer
Cspe beroepsgericht en cpe beeldend	BB en KB (cspe), GL en TL (cpe beeldend)	De informatie over de benodigde materialen, grondstoffen, gereedschappen en/of hulpmiddelen bij de praktische opdrachten van het cspe wordt elk jaar in de instructie voor de examinator meegedeeld. Het gebruik van een woordenboek Nederlands is bij deze praktische examens niet toegestaan

3. Toelichting bij de tabel

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

3.1. woordenboek Nederlands

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Een eendelig verklarend woordenboek Nederlands is toegestaan bij alle schriftelijke examens ; dus

NIET: bij cspe’s (ook niet bij de minitoetsen) en bij het cpe beeldend GL/TL

WEL: bij cse's beroepsgericht in de gemengde leerweg en bij het cse beeldend GL/TL

In plaats van het eendelig woordenboek Nederlands mag ook gebruik gemaakt worden van een woordenboek van Nederlands naar een vreemde taal (bijvoorbeeld naar de thuistaal van de kandidaat).

Een digitaal woordenboek is niet toegestaan.

Waar de spelling van het Nederlands wordt beoordeeld, zijn alleen schrijfwijzen volgens de huidige officiële spellingsregels toegestaan.

Het woordenboek kan een natuurlijk en vanzelfsprekend hulpmiddel zijn dat de kandidaat zekerheid verschaft bij een enkel woord; het kan ook leiden tot bijvoorbeeld tijdnood als een kandidaat zekerheidshalve te veel woorden opzoekt. Bij vakspecifieke termen kan het woordenboek ook aanleiding geven tot verwarring. Een voorbeeld: eentonigheid heeft in het vak muziek een betekenis die niet strookt met de beschrijving in een woordenboek. In situaties zoals het voorbeeld bij het vak muziek is de vakinhoudelijke omschrijving de geldige; voor een inhoudelijk afwijkende omschrijving worden geen punten toegekend, ook niet als de kandidaat deze omschrijving letterlijk aan het woordenboek heeft ontleend.

3.2. woordenboek bij Fries en de moderne vreemde talen

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Bij Fries en de moderne vreemde talen is een woordenboek naar én een woordenboek vanuit Fries c.q. de moderne vreemde taal toegestaan, in één band of in twee afzonderlijke delen. Een woordenboek naar de vreemde taal is zinvol bij centrale examens die een onderdeel schrijfvaardigheid bevatten: GL/TL Engels, BB en KB Frans en computerexamens Engels en Duits BB en KB. Een digitaal woordenboek is niet toegestaan

3.3. rekenmachine

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Bij wiskunde KB en GL/TL, nask 1 KB en GL/TL en nask 2 GL/TL moet de rekenmachine naast de grondbewerkingen tevens beschikken over toetsen voor pi, x tot de y^e macht, x kwadraat, 1/x en sin/cos/tan in graden (en hun inversen). Bij de overige vakken en bij alle vakken BB zijn de grondbewerkingen optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen voldoende. Meer mogelijkheden mag, maar:

de rekenmachine mag niet één of meer van de volgende eigenschappen hebben: lichtnetaansluiting tijdens het examen, opladen tijdens het examen, schrijfrol, alarm of ander geluid, alfanumeriek (letters op scherm)1, grafieken weergeven, zend- of ontvanginstallatie.

Meerregeligheid van het scherm wordt in de criteria niet genoemd. Dit houdt in dat een meerregelige machine niet is verboden als hij aan de overige criteria voldoet. Wel is het zo dat de meerregelige machines mogelijkheden hebben die bij de eenregelige ontbreken, zoals het maken van tabellen. Bij de huidige centrale examens is niet gebleken is dat die extra mogelijkheden de kandidaat voordeel bieden.

Ook bij de digitale centrale examens is de rekenmachine een toegestaan hulpmiddel.

3.4. informatieboek bij nask 1 en nask 2

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Bij het centraal examen nask 1 in alle leerwegen en nask 2 in de gemengde en theoretische leerweg heeft de kandidaat op het centraal examen informatiemateriaal nodig. Goedgekeurd zijn:

Voor BB: BINAS vmbo-basis, informatieboek nask 1 (2^e editie, ISBN)

Voor KB en GL/TL: BINAS vmbo-kgt, informatieboek voor nask 1 en nask 2 (ISBN 978.90.01.80069.7 )

NB: 2013 is het eerste centraal examen waarbij de 2e editie van BINAS is toegestaan. Bij het CE 2013 is de 1e editie van BINAS niet toegestaan.

4. Aanvullende opmerkingen:

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

4.1. Formules wiskunde

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Bij de exameneenheid Meetkunde van het centraal examen wiskunde in BB, KB en GL/TL moet de kandidaat enkele oppervlakte- en inhoudsformules kunnen toepassen, de kandidaat hoeft deze formules echter niet te kennen (zie de syllabus). Bij de examens BB worden de formules vermeld in het examen bij de opgave(n) waarvoor en indien zij relevant zijn. De kandidaat moet eenvoudige meetkundige berekeningen (zoals de oppervlakte in een rechthoekige driehoek) ook moet kunnen uitvoeren zonder de bijgeleverde formule.

Bij de examens KB en GL/TL worden alle formules opgesomd in één tabel in het examen.

4.2. computer

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Bij alle schriftelijke examens is de computer toegestaan als schrijfgerei. De school kan dat toestaan voor alle kandidaten, kan het ook toestaan voor speciale groepen kandidaten bijvoorbeeld de dyslectische kandidaten. Als de computer als schrijfgerei wordt gebruikt, is het van belang dat kandidaten geen toegang hebben tot verboden hulpmiddelen (zoals een digitale atlas of een digitaal woordenboek), en moet ook o.m. de opslag (bijvoorbeeld uitprinten) worden geregeld. Op www.cve.nl > documentatie > brochures, staan aanwijzingen voor scholen die de computer als schrijfgerei willen inzetten.

De computer kan tenslotte worden gebruikt als hulpmiddel voor kandidaten met een beperking; bijvoorbeeld voor audio (Daisy of spraaksynthese), of voor vergroting ‘op maat’ van de pdf van het examen op het beeldscherm. Ook dan mag de kandidaat geen toegang hebben tot verboden hulpmiddelen.

Bij elke inzet van de computer geldt tevens onverkort de lijst van toegestane hulpmiddelen. Met andere woorden: ook naast een computerexamen of voor een kandidaat die schrijft op de computer, is o.m. een (papieren) woordenboek toegestaan. Uit een kleine praktijkproef is gebleken dat deze op het eerste gezicht wellicht anachronistische oplossing goed uitvoerbaar is.

4.3. aanpassingen voor kandidaten met een beperking

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Dit overzicht regelt niet de toegestane hulpmiddelen voor kandidaten met een beperking. Daarover beslist de directeur aan de hand van het deskundigenrapport omtrent de beperking van de kandidaat. Als bijvoorbeeld de kandidaat recht heeft op audio, dan is een hulpmiddel dat voor de audio zorgt (daisyspeler, computer of leespen) een toegestaan hulpmiddel; waarbij niet-toegestane hulpmiddelen zoals een digitaal woordenboek ontoegankelijk moeten zijn gemaakt.

Het is mogelijk dat er spanning is tussen de toegestane hulpmiddelen en wat voor de kandidaat op grond van zijn beperking gewenst is. In dat geval verstaat de directeur zich met de inspectie. De hulpmiddelen die de directeur toestaat, moeten zijn gericht op het bevorderen van de toegankelijkheid van het examen en mogen niet een onderdeel van de exameneisen vervangen. Spellings- en grammaticavoorschriften bij dyslexie of formulekaarten bij dyscalculie zijn geen hulpmiddel maar extra informatiemateriaal dat de kennis bevat waarover de kandidaat zelf moet beschikken. Zulke kaarten zijn dan ook niet toegestaan. Hetzelfde geldt voor een digitaal woordenboek.

4.4. noodzakelijk of toegestaan?

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

De lijst geeft een opsomming van de toegestane hulpmiddelen. Een kandidaat die bij een vak een voor dat vak toegestaan hulpmiddel gebruikt, is niet in overtreding. Een kandidaat die zonder het hulpmiddel aan het examen wenst deel te nemen, mag echter niet op grond van het ontbreken van het hulpmiddel de toegang worden ontzegd.

De mate waarin een toegestaan hulpmiddel ook noodzakelijk is, varieert tussen vakken, hulpmiddelen en kandidaten. Een feitelijk noodzakelijk hulpmiddel is de Binas bij nask 1 en nask 2: het lijkt niet aannemelijk dat een kandidaat alle informatie heeft gememoriseerd. Bij het verklarend woordenboek Nederlands is de behoefte en noodzaak kandidaat-afhankelijk: de een kent meer woorden dan de ander, de een heeft ook meer behoefte aan de zekerheid van het woordenboek dan de ander. Bij examens moderne vreemde talen zonder schrijfvaardigheid is een woordenboek naar de vreemde taal eigenlijk overbodig – het is slechts toegestaan om de regelgeving eenvoudig te houden (bij examens met schrijfvaardigheid is het immers weer wel zinvol), en ter voorkoming van veronderstelde rechtsongelijkheid ten opzichte van kandidaten die beschikken over beide delen in één band.

Door scholen wordt soms gevraagd of de school de hulpmiddelen ter beschikking moet stellen, of dat aan de kandidaat kan worden gevraagd ze mee te nemen. Dat is ter keuze aan de school.

Bijlage 2B

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Hulpmiddelen havo en vwo 2013

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

1. Wat is er anders in 2013?

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

• • In 2012 wordt op het havo voor het eerst economie geëxamineerd volgens het nieuwe examenprogramma.

  Bij het centraal examen volgens het nieuwe examenprogramma economie havo (in 2013 het enige programma havo) is de grafische rekenmachine NIET toegestaan, de eenvoudige rekenmachine uit het basispakket uiteraard wel. Bij het centraal examen volgens het oude examenprogramma economie (in 2013 voor alle kandidaten vwo) blijft de grafische rekenmachine toegestaan.

• • In 2013 is de 52e druk van de Bosatlas bij het centraal examen havo niet meer toegestaan. Gebruik van deze druk is ook nadelig voor kandidaten (In 2014 gaat dat ook voor vwo gelden).

2. Hulpmiddelen havo en vwo 2013

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Vak	Havo en vwo
Alle vakken	Basispakket (zie 3.3)
Alle schriftelijke examens	Woordenboek Nederlands (zie 3.1)
Latijn, Grieks	Latijns resp Grieks woordenboek (zie 3.2)
Fries, moderne vreemde talen	woordenboek naar en van de doeltaal (zie 3.2)
wiskunde A, B, C	– grafische rekenmachine (zie 3.4) – roosterpapier in cm2
natuurkunde, scheikunde	– grafische rekenmachine (zie 3.4) – goedgekeurd informatieboek: Binas 5e druk
biologie	goedgekeurd informatieboek: Biodata 2e druk óf Binas 5e druk
Economie vwo NB bij economie havo volgens het nieuwe programma is de grafische rekenmachine NIET toegestaan	Grafische rekenmachine (zie 3.4)
aardrijkskunde	door de Cve goedgekeurde atlas: Grote Bosatlas 53e druk, voor vwo nog de 52e of 53e druk
Management & Organisatie	grafische rekenmachine (zie 3.4)

3. Toelichting

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

3.1. woordenboek Nederlands

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Een eendelig verklarend woordenboek Nederlands is toegestaan bij alle schriftelijke examens.

In plaats van het eendelig woordenboek Nederlands mag ook gebruik gemaakt worden van een woordenboek van Nederlands naar een vreemde taal (bijvoorbeeld naar de thuistaal van de kandidaat).

Een digitaal woordenboek is niet toegestaan. Waar spelling wordt beoordeeld (centraal examen Nederlands) zijn alleen schrijfwijzen volgens de huidige officiële spelling toegestaan.

Bij vakspecifieke termen kan het woordenboek aanleiding geven tot verwarring. Een voorbeeld: eentonigheid heeft in het vak muziek een betekenis die niet strookt met de beschrijving in een woordenboek. In situaties zoals het gegeven muziek-voorbeeld is de vakinhoudelijke omschrijving de geldige. Voor een inhoudelijk afwijkende omschrijving worden geen punten toegekend, ook niet als de kandidaat deze omschrijving letterlijk aan het woordenboek heeft ontleend.

3.2. woordenboek bij Fries, moderne vreemde talen en klassieke talen

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Bij Fries en de moderne vreemde talen is een woordenboek vanuit én een woordenboek naar de moderne vreemde taal c.q. Fries toegestaan, in één band of in twee afzonderlijke delen. Een woordenboek naar de vreemde taal is bij examens zonder schrijfvaardigheid (alle talenexamens havo en vwo) niet zinvol maar ook niet verboden. Een digitaal woordenboek is niet toegestaan.

Bij Latijn en Grieks is een woordenboek toegestaan, en een grammaticaoverzicht (in het woordenboek of los). Niet toegestaan is een woordenboek dat specifiek is toegesneden op een auteur aan wiens werk de vertaalopgave ontleend is.

Bij Grieks is het woordenboek van Ch. Hupperts toegestaan inclusief het hierin opgenomen grammatica-overzicht en de alfabetische werkwoordenlijst. Ook is het toegestaan dit grammatica-overzicht en deze alfabetische werkwoordenlijst (als los boekje uitgegeven onder de naam Compendium) naast een ander Grieks woordenboek te gebruiken.

3.3. basispakket

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Het standaard basispakket bij alle centrale examens bevat:

• – schrijfmateriaal inclusief millimeterpapier

• – tekenpotlood

• – blauw en rood kleurpotlood

• – liniaal met millimeterverdeling

• – passer

• – geometrische driehoek

• – vlakgum

• – elektronisch rekenapparaat

Bij de vakken zonder grafische rekenmachine is een machine met de basisbewerkingen voldoende. Meer bewerkingen zijn toegestaan, maar niet toegestaan is het gebruik van apparaten die:

• a. op het lichtnet aangesloten moeten worden

• b. tijdens het examen opgeladen moeten worden

• c. geluidsoverlast bezorgen

• d. zijn voorzien van een schrijfrol, alarminstallatie, dan wel zend- en/of ontvangstmogelijkheden

• e. alfanumeriek zijn

• f. grafieken kunnen weergeven in het afleesvenster

3.4. de grafische rekenmachine

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

De meest recente toegestane grafische rekenmachines zijn:

• – Casio FX-9750GII, CFX-9850Gplus, CFX-9850GBplus, fx-9860G/FX-9860GII of fx-9860G SD/FX-9860GII SD, CG10, CG20

• – Hewlett Packard 38G of 39G+

• – Sharp EL 9600, EL 9650 en EL 9900

• – Texas Instruments 83, 83 plus, 84 of 84 plus silver edition

• – Texas Instruments TI-Nspireen TInSpire CX, alleen de versie zonder CAS (de TI-Nspire CAS is niet toegestaan). TI levert ook een opvallend oranje extern gemonteerde cradle waarmee communicatie met een externe computer mogelijk is. De cradle is bij het centraal examen niet toegestaan.

Oudere typen zijn ook toegestaan maar de kans bestaat dat sommige examenopgaven daarmee niet of minder goed te maken zijn. De grafische rekenmachines genoemd in de Septembermededeling 2006 voldoen nog.

Verder geldt het volgende.

• a. Een grafische rekenmachine mag tijdens het examen niet op het lichtnet worden aangesloten of met andere apparatuur worden verbonden.

• b. Het is een kandidaat niet toegestaan tijdens het examen gebruik te maken van de grafische rekenmachine van een andere kandidaat.

• c. Het is niet toegestaan dat de kandidaat tegelijkertijd de beschikking heeft over twee grafische rekenmachines.

• d. Het is niet nodig dat het geheugen van een grafische rekenmachine wordt gewist voor de aanvang van een zitting van het centraal examen.

3.5. Binas errata

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Voor de Binas uitgave (5^e druk) voor havo/vwo is een erratum uitgegeven. Zie voor errata de site www.noordhoffuitgevers.nl , > voortgezet onderwijs > zoeken op ‘Binas errata’. Het is toegestaan deze fouten in Binas te verbeteren.

4. Aanvullende opmerkingen

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

4.1. computer

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Bij alle schriftelijke examens is de computer toegestaan als schrijfgerei. De school kan dat toestaan voor alle kandidaten, kan het ook toestaan voor speciale groepen kandidaten bijvoorbeeld de dyslectische kandidaten. Als de computer als schrijfgerei wordt gebruikt, is het van belang dat kandidaten geen toegang hebben tot verboden hulpmiddelen (zoals een digitale atlas of een digitaal woordenboek), en moet ook o.m. de opslag (bijvoorbeeld uitprinten) worden geregeld. Op cevo.nl staan aanwijzingen voor scholen die de computer als schrijfgerei willen inzetten.

De computer kan worden gebruikt als hulpmiddel voor kandidaten met een beperking; bijvoorbeeld voor audio (Daisy of spraaksynthese), of voor vergroting ‘op maat’ van de pdf van het examen op het beeldscherm. Ook dan mag de kandidaat geen toegang hebben tot verboden hulpmiddelen.

Bij elke inzet van de computer geldt tevens onverkort de lijst van toegestane hulpmiddelen. Met andere woorden: ook naast een computerexamen of voor een kandidaat die schrijft op de computer, is o.m. een ( papieren) woordenboek toegestaan.

4.2. aanpassingen voor kandidaten met een beperking

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Dit overzicht regelt niet de toegestane hulpmiddelen voor kandidaten met een beperking. Daarover beslist de directeur aan de hand van het deskundigenrapport omtrent de beperking van de kandidaat. Als bijvoorbeeld de kandidaat recht heeft op audio, dan is een hulpmiddel dat voor de audio zorgt (daisyspeler, computer met spraaksynthese, of leespen) een toegestaan hulpmiddel; daarbij moeten niet-toegestane hulpmiddelen zoals een digitaal woordenboek ontoegankelijk zijn gemaakt. Jaarlijks staat in de Septembermededeling nadere informatie over de aanpassingen voor kandidaten met een beperking en de van overheidswege beschik baar gestelde aangepaste examens.

Bij aardrijkskunde kan het atlasgebruik voor kleurenblinde kandidaten moeilijk zijn. Het is toegestaan, een surveillant op verzoek van de kandidaat een door de kandidaat aangewezen kleurvak op kleur te laten benoemen, of een door de kandidaat genoemde kleur te laten aanwijzen. Deze aanpassing wordt gemeld aan de inspectie.

Voor visueel gehandicapte kandidaten kan het gebruik van het afleesvenster van de grafische rekenmachine problematisch zijn. Ook daarbij kan een surveillant niet-inhoudelijke toelichtingen geven.

Voor kandidaten met een ernstige visuele beperking wordt in ieder geval het centraal examen aardrijkskunde of wiskunde op havo en vwo vervangen door een aangepast examen, af te nemen door de eigen docent onder medeverantwoordelijkheid van de staatsexamencommissie. Ook voor andere vakken en bij andere beperkingen wordt indien noodzakelijk voor deze oplossing gekozen. Voor kunst (dans/drama/beeldend/muziek/algemeen) kan deze oplossing noodzakelijk zijn bij kandidaten met een visuele beperking maar ook voor kandidaten met een auditieve beperking. Voor deze kandidaten kan de school eventueel ook nagaan of het kunstvak ‘oude stijl’ een oplossing biedt. Beeldende vormgeving oude stijl bevat geen audio.

De hulpmiddelen die de directeur toestaat, moeten zijn gericht op het bevorderen van de toegankelijkheid van het examen en mogen niet een onderdeel van de exameneisen vervangen. Spellings- en grammaticavoorschriften bij dyslexie of formulekaarten bij dyscalculie zijn geen hulpmiddel maar extra informatiemateriaal dat de kennis bevat waarover de kandidaat zelf moet beschikken. Zulke kaarten zijn dan ook niet toegestaan. Hetzelfde geldt voor een digitaal woordenboek.

4.3. noodzakelijk of toegestaan?

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

De lijst geeft een opsomming van de toegestane hulpmiddelen.

De mate waarin een toegestaan hulpmiddel ook noodzakelijk is, varieert tussen vakken, hulpmiddelen en kandidaten. Een feitelijk noodzakelijk hulpmiddel is de atlas bij havo en vwo: in opgaven wordt concreet naar kaarten verwezen en het lijkt niet aannemelijk dat een kandidaat alle kaarten voldoende heeft gememoriseerd.

Bij het verklarend woordenboek Nederlands is de behoefte en noodzaak kandidaat-afhankelijk: de een kent meer woorden dan de ander, de een heeft ook meer behoefte aan de zekerheid van het woordenboek dan de ander.

Door scholen wordt soms gevraagd of de school de hulpmiddelen ter beschikking moet stellen, of dat aan de kandidaat kan worden gevraagd ze mee te nemen. Dat is ter keuze aan de school.

Als bij een hulpmiddel tussen twee opties kan worden gekozen (bijvoorbeeld Biodata en Binas bij biologie havo en vwo), dan mag de kandidaat slechts één van beide gebruiken. Twee woordenboeken Nederlands of twee grafische rekenmachines zijn evenmin toegestaan.

4.4. schoolexamen en centraal examen

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

De regeling legt de toegestane hulpmiddelen vast voor het centraal examen. Er is geen voorschrift dat bij alle schoolexamens van een vak dezelfde hulpmiddelen zouden moeten worden voorgeschreven als bij het centraal examen. De school kan gegronde redenen hebben om bijvoorbeeld vast te leggen dat bij kleinere toetsen in de moderne vreemde talen geen woordenboek is toestaan, of dat bij sommige toetsen in een vak met grafische rekenmachine het geheugen vooraf wordt gewist (of volstaan moet worden met een eenvoudige grafische rekenmachine). De school kan omgekeerd ook bij schoolexamentoetsen hulpmiddelen toestaan die in het centraal examen niet zijn toegestaan.

Bijlage 2C

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Hulpmiddelen na 2013

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Basispakket hulpmiddelen

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Er zijn geen voornemens tot wijziging van het basispakket.

Woordenboeken

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Er zijn geen voornemens tot wijzigingen in het toestaan van woordenboeken.

Informatieboeken vmbo

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Er zijn geen voornemens tot wijzigingen van de toegestane hulpmiddelen.

Grafische rekenmachines

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Onderzocht is of het blokkeren of wissen van het geheugen van de grafische rekenmachine door de school praktisch uitvoerbaar is. Dit is een extra handeling, die naar gebleken is goed, betrouwbaar en controleerbaar kan worden uitgevoerd bij grafische rekenmachines van enkele meer recente types.

Voor de kandidaten die in 2011 starten in klas 4 havo en vwo (dus centraal examen havo 2013, en vwo 2014) geldt in ieder geval nog de huidige regeling, met de huidige toegestane types grafische rekenmachines en zonder de eis van een geblokkeerd of gewist geheugen. De enige wijziging voor de leerlingen die in 2011 starten betreft het feit dat bij het centraal examen vanaf 2012 (volgens het nieuwe examenprogramma) economie havo de grafische rekenmachine niet langer is toegestaan. Hetzelfde geldt voor economie vwo, nieuw programma, vanaf 2014. Onderzocht wordt, welke aanvullende maatregelen nodig zijn om datzelfde verbod ook vanaf 2014 van toepassing te verklaren op M&O.

Voor wiskunde, de natuurwetenschappelijke vakken en economie zijn op het havo en vwo nieuwe examenprogramma’s in ontwikkeling. In die nieuwe examenprogramma’s blijkt meer behoefte aan vragen die zonder deze aanvullende eis niet door de kandidaat maar door de grafische rekenmachine zouden worden beantwoord. In verband met de nieuwe programma’s wordt opnieuw bekeken of de grafische rekenmachine een zinvol hulpmiddel is en of daarbij het geheugen dient te worden geblokkeerd.

Informatieboeken natuurwetenschappelijke vakken havo en vwo

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

Bij natuurkunde, scheikunde en biologie zijn op dit moment Binas en Biodata (de laatste alleen bij biologie) toegestaan (en noodzakelijk) als informatiemateriaal bij het centraal examen. Het CvE werkt aan het opnieuw vaststellen van de vereiste inhoud. Deze inhoud zal gelijk zijn voor de drie natuurwetenschappelijke vakken, en voor havo en vwo. Uitgevers kunnen op basis van de vastgestelde vereiste inhoud (die zowel onder- als bovengrens is) een informatieboek uitgeven. Onderling kunnen door de voorgeschreven inhoud de informatieboeken van verschillende uitgevers alleen op uitvoering en kleine uitwerkingsaspecten van elkaar verschillen. Op het moment van invoering vervangt het nieuwe informatieboek (of de nieuwe informatieboeken op basis van de voorgeschreven inhoud) zowel de huidige Binas als de huidige Biodata. Dat gebeurt zonder overgangsperiode, maar wel voor havo een jaar eerder dan voor vwo; bekendmaking zal gebeuren tenminste 2,5 jaar voor het eerste centraal examen havo en tenminste 3,5 jaar voor het eerste centraal examen vwo; het invoeringsmoment is afhankelijk van de ontwikkeling en dus nog niet vastgesteld. Tot dat moment blijven de thans toegestane drukken van Binas (alle natuurwetenschappelijke vakken) en Biodata (alleen biologie) toegestaan. In ieder geval tot en met de centrale examens 2013 (havo) en 2014 (vwo) zijn (de huidige drukken van) Binas en Biodata toegestaan.

Atlas bij aardrijkskunde havo en vwo

[Regeling vervallen per 01-08-2022]

De atlas blijft in de nabije toekomst een toegestaan hulpmiddel bij de centrale examens aardrijkskunde havo en vwo (NIET bij de centrale examens aardrijkskunde vmbo).

Bij aardrijkskunde havo en vwo geldt de algemene regel, dat de nieuwste druk van de BOS-atlas de vorige druk vervangt, waarbij de vorige druk een uitlooptijd krijgt omdat scholen mogelijk hun leerlingen de atlas laten meenemen vanaf het eerste leerjaar. De 53e druk van de Bosatlas is uitgebracht in het voorjaar van 2007. De 52e druk mag voor het laatst worden gebruikt bij het centraal examen 2012 (havo) en 2013 (vwo).

1. Bedoeld is dat er geen teksten kunnen worden ingevoerd of uitgelezen, zoals bijvoorbeeld met de mobiele telefoon wel kan. De letters ‘sin’ als afkorting van sinus worden in dit verband dus niet als alfanumeriek beschouwd. ^ [1]