Algemeen
a. harttransplantaties
Harttransplantaties vinden plaats in de academische centra van Utrecht en Rotterdam.
Beide centra verrichtten in 2004 gezamenlijk 32 transplantaties. Het aantal harttransplantaties
is in Nederland op jaarbasis dusdanig klein dat uitbreiding van de centra ten koste
zou gaan van kwaliteit en doelmatigheid. Daarom zijn twee vergunninghouders voor harttransplantaties
vooralsnog voldoende.
b. niertransplantaties
Er zijn in Nederland zeven academische centra die een vergunning hebben voor niertransplantaties.
Dat zijn de centra in Groningen, Rotterdam, Utrecht, Leiden, Nijmegen, Maastricht
en Amsterdam (AMC). Vier daarvan (Leiden, Groningen, Rotterdam en Utrecht) voeren
daarnaast ook andere vormen van transplantatie uit. De overige drie richten zich alleen
op niertransplantaties.
Niertransplantaties met levende donoren vallen onder de reikwijdte van de vergunning.
Deze behandelingen worden steeds meer toegepast. Gelet op de huidige capaciteit is
er behoefte aan uitbreiding van het aantal niertransplantatiecentra met één centrum.
Het VU medisch centrum komt in aanmerking voor een niertransplantatievergunning.
c. pancreastransplantaties
De pancreas wordt veelal in combinatie met de nier getransplanteerd omdat de afstotingsbehandeling
bij de transplantatie van de nieren reeds noodzakelijk is. In 2004 vonden er 18 nier-pancreastransplantaties
plaats en 4 transplantaties van alleen de pancreas. Omdat het hier een beperkt transplantatieprogram
betreft, is een aantal van 2 vergunninghoudende centra ruim voldoende. Het beperken
tot het afgeven van één vergunninghouder zou gevaar kunnen opleveren voor de continuïteit
in de uitvoering van het transplantatieprogram. De academische centra van Leiden en
Groningen zijn de twee centra in Nederland die pancreas- en nier-pancreastransplantatieprogramma’s
uitvoeren. In de loop der jaren hebben zij daar veel kennis en ervaring mee opgedaan.
Daarom wijs ik het LUMC en het UMCG aan als centra die in aanmerking komen voor een
vergunning voor pancreastransplantaties.
d. longtransplantaties
In 2004 zijn in Nederland 54 longtransplantaties verricht, die in de academische centra
van Groningen, Utrecht en Rotterdam plaatsvonden. De laatste twee centra hebben een
vergunning voor een gecombineerd longtransplantatieprogram. Deze vergunning is in
2001 afgegeven nadat was gebleken dat de situatie van één vergunninghouder (het UMCG)
kwetsbaar is voor de continuïteit.
Gelet op het aantal transplantaties per jaar is het aantal van drie centra voor longtransplantaties
voldoende en is er op dit moment geen behoefte aan uitbreiding van het aantal centra.
e. levertransplantaties
In 2004 zijn in Nederland 106 levertransplantaties per jaar verricht. Daarvoor hebben
drie centra een vergunning. Dat zijn de academische centra van Leiden, Groningen en
Rotterdam.
Gelet op het aantal transplantaties per jaar is het aantal van drie centra voor levertransplantaties
op dit moment voldoende.
Levertransplantaties met levende donoren is een nieuwe ontwikkeling die internationaal
in toenemende mate wordt toegepast. Ook in Nederland is men begonnen met de voorbereidingen
hiervoor. De behandeling is nog in ontwikkeling. In Nederland is nog niet veel ervaring
met deze vorm van transplantatie opgedaan. De behandeling valt onder de reikwijdte
van de vergunning voor levertransplantaties.
f. dunnedarmtransplantaties
Dunnedarmtransplantatie is een voor Nederland nieuwe transplantatievorm. De ervaring
is hiermee beperkt. Er moet nog veel onderzoek plaatsvinden. Op basis van de huidige
inzichten is in Nederland één centrum voor dunnedarmtransplantaties in beginsel voldoende.
Uitbreiding met een eventueel tweede centrum is wenselijk indien beide centra intensief
samenwerken bij het uitvoeren van een landelijk transplantatie- en onderzoeksprogram.
Vanwege het experimentele karakter van het transplantatieprogram zal alleen een tijdelijke
vergunning worden verstrekt.
g. transplantaties van de eilandjes van Langerhans
In het academisch centrum van Leiden vinden de transplantaties – het inbrengen van
cellen – van de eilandjes van Langerhans plaats. Vanwege het experimentele karakter
is daarvoor een tijdelijke vergunning voor een periode van drie jaar afgegeven. In
het belang van het verdere wetenschappelijke onderzoek naar deze transplantatievorm
is er ruimte voor het afgeven van een tweede vergunning. Het academische centrum van
Groningen heeft reeds aantoonbare expertise opgebouwd met de technische aspecten van
de transplantatie van de eilandjes van Langerhans. Om die reden wijs ik het UMCG aan
als tweede centrum dat in aanmerking komt voor een tijdelijke vergunning.
h. implantatie van kunstorganen
Op dit moment vindt dit alleen plaats ten aanzien van het hart, in de vorm van Left
Ventricular Assist Device (LVAD).
De LVAD is een steunhart, dat in het lichaam wordt geïmplanteerd en verbonden met
de linker hartkamer en de aorta. In Nederland is met name onderzoek gedaan naar de
toepassing van de LVAD bij patiënten die de tijd tot een harttransplantatie moeten
overbruggen (bridge to transplant). Vanwege de raakvlakken met de kennis en de deskundigheid
die bij de harttransplantatieteams aanwezig zijn, kunnen de LVAD’s alleen worden toegepast
in de academische centra van Rotterdam en Utrecht.
Deze verrichting werd geacht deel uit te maken van de bijzondere interventies aan
het hart. Met de inwerkingtreding van de onderhavige regeling wordt deze verrichting
onttrokken aan het Planningsbesluit bijzondere interventies aan het hart.
Bijzondere vormen
Transplantatie van een combinatie van organen
Een centrum mag een combinatie van organen inbrengen in een ontvangend lichaam indien
het centrum vergunningen heeft voor het transplanteren van de afzonderlijke organen
die deel uitmaken van de combinatie. Het gaat dan bijvoorbeeld om de nier-pancreastransplantaties,
de nier-levertransplantaties, de lever-longtransplantaties en de hart-longtransplantaties.
Transplantatie van een combinatie van organen vereist aanvullende expertise en deskundigheid.
Het is de verantwoordelijkheid van het centrum om erop toe te zien dat aan alle voorwaarden
is voldaan om met een transplantatie van een combinatie van organen te starten.
Uitzondering op de hierboven geformuleerde regeling vormt het UMCG. Dit centrum heeft
een vergunning voor longtransplantatie. De vergunning is uitgebreid met het verrichten
van hart-longtransplantaties. Dit betekent dat er in het UMCG uitsluitend longtransplantaties
en hart-longtransplantaties mogen worden uitgevoerd; de gecombineerde hart-longvergunning
geldt niet als vergunning voor enkel harttransplantaties.
Orgaantransplantaties bij kinderen
Een vergunning voor een bepaalde vorm van orgaantransplantatie geldt zowel voor de
behandeling van volwassenen als van kinderen. Orgaantransplantatie bij kinderen vereist
wel aanvullende expertise en deskundigheid. Het is de verantwoordelijkheid van het
centrum om erop toe te zien dat aan alle voorwaarden is voldaan om een bepaalde vorm
van orgaantransplantatie bij kinderen uit te voeren.
