Hulpmiddelen kandidaten met een beperking 2023
[Regeling vervallen per 31-12-2023]
Examenopgaven, correctievoorschriften en hulpmiddelen vormen samen één geheel dat
toetst in hoeverre de kandidaat aan de exameneisen voldoet. Een wijziging op één van
deze drie kan leiden tot een resultaat dat niet meer goed weergeeft of aan de exameneisen
is voldaan. Op grond van artikel 3.54 van het Uitvoeringsbesluit WVO kan de directeur toestaan dat een gehandicapte kandidaat het examen geheel of gedeeltelijk
aflegt op een wijze die is aangepast aan de mogelijkheden van die kandidaat. In dat
geval bepaalt de directeur de wijze waarop het examen zal worden afgelegd, met dien
verstande dat aan de overige bepalingen in het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 wordt voldaan. Die afwijking mag geen afbreuk doen aan de exameneisen. Indien binnen
de kaders onvoldoende ruimte is voor het wegnemen van een belemmering, kan de directeur
van de school contact opnemen met het College voor Toetsen Examen.
1. Brochure met achtergrondinformatie
[Regeling vervallen per 31-12-2023]
Sinds 2013 wordt door het College voor Toetsen en Examens jaarlijks bij het begin
van het cursusjaar een brochure gepubliceerd over regels, levering en achtergronden
bij het afleggen van het centraal examen door leerlingen met een beperking. De brochure
voor het centraal examen 2023 verschijnt in september 2022.
2. Artikel 3.54 WVO 2020
[Regeling vervallen per 31-12-2023]
Ten behoeve van de toegankelijkheid van de school- en centrale examens voor leerlingen
met een beperking kan de directeur op grond van artikel 3.54 Uitvoeringsbesluit WVO afwijken van de voorgeschreven wijze van examinering en aanvullende maatregelen treffen,
die passen binnen de kaders van de examinering. Ten behoeve van de centrale examinering
biedt het College voor Toetsen en Examens aangepaste examens en toetsen aan met dezelfde
eisen, die het mogelijk maken de eisen te toetsen bij kandidaten met een beperking.
De algemene regels van artikel 3.54 Uitvoeringsbesluit WVO (onder andere omtrent tijdverlenging,
melding aan de inspectie en aanwezigheid van een deskundigenverklaring) zijn ook van
toepassing bij het gebruik van door het College voor Toetsen en Examens geleverde
aangepaste examens.
2.1. Kandidaten met een visuele beperking
[Regeling vervallen per 31-12-2023]
De centrale examens worden door het College voor Toetsen en Examens op bestelling
geleverd in een format dat zich leent voor de hulpmiddelen die door kandidaten met
een visuele beperking worden gebruikt en met inachtneming van de exameneisen inhoudelijk
geschikt is gemaakt voor de kandidaat met een visuele beperking. Het aangepaste examen
gaat vergezeld van een aangepast beoordelingsvoorschrift. Als de noodzakelijke aanpassingen
zouden moeten leiden tot een volledig herzien examen, kan het College voor Toetsen
en Examens besluiten tot het aanstellen van een gecommitteerde die samen met de examinator
van de kandidaat een vervangend mondeling afneemt. Dat zal in ieder geval gebeuren
bij examinering van kunst (algemeen) op havo en vwo voor kandidaten met een visuele
beperking. Afhankelijk van de aard van het examen en van de visuele beperking kan
meer dan een half uur tijdverlenging worden toegekend, tot maximaal dubbele examentijd.
Aan kandidaten met een visuele beperking kan het gebruik van een digitaal woordenboek
worden toegestaan als uit nader onderzoek blijkt dat de kandidaat beschikt over de
voor het examen vereiste woordenschat. Als dat niet het geval is kan de directeur
toestaan dat een opzoekhulp wordt ingezet. Bij de melding per 1 november voorafgaand
aan het centraal examen meldt de school de wenselijkheid van de inzet van een digitaal
woordenboek aan het College voor toetsen en examens. Afwijken van examinering door
tijdverlenging van meer dan een half uur. Iedere afwijkende wijze van afname moet
worden gemeld bij de Inspectie van het Onderwijs.
2.2. Kandidaten met een auditieve beperking
[Regeling vervallen per 31-12-2023]
Voor kandidaten met een auditieve beperking levert het College voor Toetsen en Examens
een aangepast centraal examen bij examens waarbij de computer wordt gebruikt, en waarbij
sprake is van functioneel geluid, met name de digitale talenexamens BB en KB en de
examens kunst (algemeen) op het havo en vwo. Het is niet van toepassing op papieren
examens. Als voor een kandidaat met een auditieve beperking een aangepast digitaal
examen gewenst is, meldt de directeur dit aan DUO in het kader van de bestelling van
centrale examens voor 1 november van het schooljaar. DUO heeft voor deze melding een
speciaal formulier. Als de aanpassing noopt tot een volledige herziening van het examen,
kan het College voor Toetsen en Examens besluiten een gecommitteerde aan te wijzen
die samen met de vakdocent/examinator een vervangend mondeling afneemt. Dit zal in
ieder geval gebeuren bij het examen kunst (algemeen) op havo en vwo indien een kandidaat
door zijn auditieve beperking niet in staat is het reguliere examen af te leggen.
2.3. Kandidaten met dyslexie
[Regeling vervallen per 31-12-2023]
Als een kandidaat door dyslexie moeite heeft met het lezen van teksten op papier of
beeldscherm, kan de directeur de kandidaat in staat stellen van een door het College
voor Toetsen en Examens geleverde voorleesfunctie gebruik te maken. De wijze waarop
kan per examen en examensoort (digitaal of papier) verschillen. Als een kandidaat,
door een ernstige vorm van dyslexie, niet goed kan omgaan met een papieren woordenboek,
kan de school een opzoekhulp inzetten. Het gebruik van een digitaal woordenboek is
niet toegestaan. Wel toegestaan is een aanpassing om het opzoeken te vereenvoudigen,
door het aanbrengen van simpele tabs per letter.
Als de computer als schrijfgerei wordt ingezet bij de centrale examens Nederlands
vmbo BB en KB papier, GL/TL, havo en vwo dient de spellingcontrole bij niet-dyslectische
kandidaten uitgeschakeld te zijn. Aan kandidaten met een deskundigenverklaring omtrent
dyslexie volgens artikel 3.54 Uitvoeringsbesluit WVO 2020, mag het gebruik van spellingcontrole wel worden toegestaan. De correctoren moeten
de aftrekregels voor spellingfouten ook toepassen bij leerlingen die met spellingcontrole
hebben gewerkt. Als de computer als schrijfgerei wordt gebruikt is het van belang
dat kandidaten geen toegang hebben tot verboden hulpmiddelen (zoals een digitaal woordenboek),
en moet ook o.m. de opslag (bijvoorbeeld uitprinten) worden geregeld.
2.4. Kandidaten met kleurenblindheid
[Regeling vervallen per 31-12-2023]
Voor kandidaten met kleurenblindheid worden geen aangepaste examens geleverd. Voor
kleurenblinde kandidaten kan een opzoekhulp worden ingezet die op verzoek van de kandidaat
de kleur van een door de kandidaat aangewezen vlakdeel benoemt, of een door de kandidaat
aangewezen kleur aanwijst in examen of hulpmiddel. Dit is alleen noodzakelijk en toegestaan
waar het examen kleuren bevat (beeldende vakken en eventuele andere vakken waarvoor
dat via de Septembermededeling bekendgemaakt is), of waar het hulpmiddel kleuren bevat
(informatieboek natuurwetenschappelijke vakken). Het kleurgebruik examens voor de
beeldende vakken is zo intensief dat het College adviseert om de kandidaat in een
afzonderlijke ruimte te geplaatst. Voor het incidenteel aanwijzen of benoemen van
een kleur in de informatieboeken voor de natuurwetenschappelijke vakken is plaatsing
in een afzonderlijke ruimte niet nodig. In digitale examens is bij de constructie
rekening gehouden met kleurenblinde kandidaten.
2.5. Kandidaten met een zware lichamelijke beperking
[Regeling vervallen per 31-12-2023]
Als door een zware lichamelijke beperking de standaardvorm van het examen niet bruikbaar
is, neemt de directeur contact op met het College voor Toetsen en Examens. Als de
kandidaat door zijn beperking niet met een papieren woordenboek kan omgaan, kan de
directeur toestaan dat de leerling gebruikt maakt van een digitaal woordenboek of
een opzoekhulp worden ingezet. Afhankelijk van de aard van het examen en aard en zwaarte
van de lichamelijke beperking kan meer dan een half uur tijdverlenging worden toegekend,
tot maximaal dubbele examentijd.
2.6. Overige beperkingen
[Regeling vervallen per 31-12-2023]
Indien de directeur van oordeel is dat de kandidaat redelijkerwijze aan de exameneisen
kan voldoen, maar het beschreven aanbod en mogelijke aanpassingen niet toereikend
zijn, kan de directeur contact op met het College voor Toetsen en Examens. Het College
voor Toetsen en Examens kan na overleg met de directeur voorstellen doen voor een
andere aanpassing dan bovengenoemde eveneens toegestaan binnen het kader van de exameneisen.
N.B. Onder de mogelijkheden waarover de directeur beschikt, vallen indien relevant ook
de tijdverlenging met criteria uit artikel 3.54 Uitvoeringsbesluit WVO 2020, en maatregelen zoals het apart zetten van een kandidaat. Voor aanpassingen die mogelijk
de inhoud van het examen raken en waarin niet is voorzien met de standaardlevering,
is contact met het College voor Toetsen en Examens van belang. Het is gewenst en nodig
om zo tijdig mogelijk contact op te nemen, zodat in het onderwijs en het schoolexamen
met de mogelijke aanpassingen rekening kan worden gehouden. Dat kan dus al bij het
begin van de bovenbouw of zelfs bij de start van de schoolloopbaan. Indien de directeur
besluit gebruik te maken van diens bevoegdheid op grond van artikel 3.54 Uitvoeringsbesluit
WVO 2020 moet hij, eveneens op grond van dit artikel, tevens onverwijld een melding
doen bij de Inspectie van het Onderwijs.
