1.4. Wie heeft recht op journalistieke bronbescherming?
[Regeling vervallen per 01-06-2020]
Het recht op journalistieke bronbescherming is niet beperkt tot journalisten. Dit
komt tot uitdrukking in het eerste lid van artikel 218a Sv dat dit recht toekent aan “journalisten en publicisten”. De begrippen journalist
en publicist zijn niet gedefinieerd in de wet en de reden daarvoor is blijkens de
memorie van toelichting dat elke definitie afbreuk zou doen aan de bedoeling van de
wetgever om de mogelijkheden om een beroep op dit recht te doen ruim te laten zijn.
In lijn met de wetsgeschiedenis wordt er in deze aanwijzing van uitgegaan dat het
recht op journalistieke bronbescherming geldt ten aanzien van personen die zich op
professionele wijze bezig houden met berichtgeving. Dit betreft dus niet alleen diegenen
die geheel beroepsmatig en alleen tegen betaling als journalist werkzaam zijn, maar
nadrukkelijk ook diegenen die parttime of onbetaald journalistiek bedrijven of die
(als ‘publicist’) zelfstandig en niet als hun hoofdberoep op gestructureerde en regelmatige
wijze een substantiële bijdrage leveren aan het publieke debat en de informerende
en controlerende functie van de media.
Het recht op journalistieke bronbescherming komt – kort samengevat – toe aan professionals,
natuurlijke personen of rechtspersonen, werkend of publicerend in de media. Daartoe
kunnen, behalve journalisten en publicisten, ook fotografen, cameramensen, cartoonisten,
schrijvers, programmamakers, bloggers en vloggers worden gerekend.
Een afgeleide bescherming komt toe aan degenen die voorafgaand aan publicatie de betreffende
informatie verzamelen, opslaan of bewerken. Te denken valt aan documentalisten, bureauredacteuren
en secretariaatsmedewerkers. De bronbescherming omvat namelijk het verzamelen van
informatie met het oog op berichtgeving ten behoeve van het publieke debat, ook als
publicatie nog niet direct in zicht is maar wel wordt beoogd (bijvoorbeeld bij onderzoeksjournalistiek).
Omwille van de leesbaarheid wordt in deze aanwijzing verder alleen gesproken van journalisten
en wordt daar steeds de hele groep personen mee bedoeld die recht op bronbescherming
of een afgeleid recht op bronbescherming hebben.