Examenprogramma Staatsexamens Nederlands als tweede taal
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
1. Examenstof
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
Het Staatsexamen Nederlands als tweede taal heeft tot doel personen voor wie het Nederlands
niet de moedertaal is in staat te stellen een bewijs van voldoende taalbeheersing
te behalen. Het examen toetst of de kandidaat voldoende kennis, inzicht en vaardigheden
verworven heeft om zich op adequate wijze van het Nederlands te kunnen bedienen in
het kader van werk en opleiding, alsmede in het kader van het maatschappelijk functioneren
en de sociale contacten die daaruit voortvloeien.
In het Staatsexamen Nederlands als tweede taal worden onderzocht:
Het examenprogramma is ontleend aan de examenstof zoals omschreven in het Eindrapport
van de Adviescommissie Invoering Certificaten Nederlands als Tweede Taal. De inhoud van de opdrachten is, conform dit advies, gerelateerd aan Nederlandse
opleidings- en werksituaties en aan situaties in het openbare dagelijkse leven in
Nederland. Het examen doet daarmee tevens een beroep op kennis van de Nederlandse
samenleving.
Het Staatsexamen Nederlands als tweede taal kent, conform de artikelen 7.3.2 van de Wet educatie en beroepsonderwijs en artikel 2 van het Staatsexamenbesluit Nederlands als tweede taal, twee programma’s. Programma I toetst kennis, inzicht en vaardigheden die noodzakelijk
geacht worden om te kunnen functioneren in opleidingen op mbo-niveau en bijbehorende
functies op de arbeidsmarkt. Programma II toetst kennis, inzicht en vaardigheden die
noodzakelijk geacht worden om te kunnen functioneren in het hoger onderwijs en in
middenkader en hogere functies op de arbeidsmarkt.
2. Beoordeling
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
Het College voor Toetsen en Examens stelt de cesuur vast op voordracht van de toetsconstructeurs.
Deze kan, nadat het examenonderdeel is afgenomen en de gegevens bekend zijn, door
het College eventueel bijgesteld worden. De kandidaat is geslaagd indien het resultaat
voldoende is.
Het examenwerk van de examenonderdelen Lezen en Luisteren wordt automatisch gescoord.
Het examenwerk van de examenonderdelen Spreken en Schrijven wordt door onafhankelijke
daartoe door het College voor Toetsen en Examens bevoegd verklaarde beoordelaars beoordeeld.
Het examen van een kandidaat wordt ten behoeve van de beoordeling opgedeeld in losse
opdrachten en elke opdracht wordt door tenminste twee beoordelaars beoordeeld. Gemiddeld
zijn er 10-15 verschillende beoordelaars betrokken bij het beoordelen van een schrijfexamen
en een spreekexamen. Bij de beoordeling wordt afhankelijk van de aard van de opdrachten
gebruik gemaakt van verschillende dichotome en meerpuntsschalen.
Nadere toelichting per examenonderdeel
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
a. Leesvaardigheid
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
Het examenonderdeel Lezen wordt afgenomen in één zitting. De kandidaat beantwoordt
met behulp van een computer een aantal vragen naar aanleiding van in een boekje afgedrukte
teksten. Daaruit moet blijken dat de kandidaat de volgende taalhandelingen beheerst.
Handelingen
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
-
1. De kandidaat kan zich oriënteren op tekstsoort, intenties van de auteur, publiek,
opbouw en inhoud van een tekst met gebruikmaking van tekstkenmerken zoals lay-out,
illustraties, koppen, tussenkoppen en aanhef.
-
2. De kandidaat kan informatie over de hoofdzaken van een tekst vinden en begrijpen.
-
3. De kandidaat kan de strekking van (relevante) gedeelten van een tekst ook in detail
bepalen.
-
4. De kandidaat kan, gegeven een bepaalde informatiebehoefte, specifieke informatie in
een tekst opzoeken, weergeven en ordenen.
Bovenstaande handelingen kunnen verricht worden op teksten met de volgende kenmerken:
-
1. De tekstonderwerpen zijn niet-fictioneel.
-
2. De teksten zijn geschreven voor een niet-gespecialiseerd publiek.
-
3. De teksten zijn informatief, instructief, beschouwend of persuasief van aard of bedoeld
om informatie te verkrijgen en niet-diverterend.
-
4. De teksten zijn authentiek of hebben de kenmerken van authentieke teksten.
Onderscheid Programma I en Programma II
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
Het onderscheid tussen beide programma’s komt tot uitdrukking in de tekstonderwerpen,
de gekozen werk- en opleidingssituaties en het functioneringsniveau. De teksten in
Programma I gaan over concrete onderwerpen, terwijl het abstractieniveau in Programma
II hoger is. In Programma II spelen beschouwende en betogende teksten een belangrijkere
rol dan in Programma I.
Voor Programma I geldt dat er in de vragen bij de opgaven geen woorden voorkomen die
niet zijn opgenomen in het Frequency dictionary of Dutch, list Core en list General, (Tiberius & Schoonheim, 2004). Voor Programma II zijn er wat betreft het woordgebruik
in de opgaven geen beperkingen.
b. Luistervaardigheid
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
Het examenonderdeel Luisteren wordt afgenomen in één zitting. De kandidaat beantwoordt
een aantal meerkeuzevragen naar aanleiding van luisterteksten in de vorm van audio-
en videofragmenten. Deze fragmenten worden samen met de meerkeuzevragen aangeboden
via de computer.
Uit het beantwoorden van de vragen moet blijken dat de kandidaat de volgende taalhandelingen
beheerst.
Handelingen
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
-
1. De kandidaat kan informatie over de hoofdzaken van een tekst verstaan en begrijpen.
-
2. De kandidaat kan de strekking van (relevante) gedeelten van een tekst ook in detail
verstaan en begrijpen.
-
3. Voor Programma II geldt nog: De kandidaat kan informatie samenvatten en evalueren.
Bovenstaande handelingen kunnen verricht worden op teksten met de volgende kenmerken:
-
1. De tekstonderwerpen zijn niet-fictioneel.
-
2. De teksten zijn gericht op een niet-gespecialiseerd publiek.
-
3. De teksten zijn informatief, instructief, beschouwend of persuasief van aard en niet-diverterend.
-
4. De teksten zijn authentiek of hebben de kenmerken van authentieke teksten.
-
5. De teksten zijn spontaan gesproken.
-
6. Er wordt geen receptieve beheersing van Nederlandse dialecten en/of sociolecten getoetst.
De teksten kunnen wel door dialecten en/of sociolecten gekleurd zijn, dat wil zeggen
dat er teksten kunnen voorkomen waarbij men kan horen uit welke regio of groepering
de spreker afkomstig is.
-
7. De spreker houdt geen rekening met een van huis uit niet-Nederlandstalige toehoorder
of gesprekspartner.
-
8. Er kan sprake zijn van achtergrondgeluid. Dit mag niet storend zijn voor de verstaanbaarheid.
Onderscheid Programma I en Programma II
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
Het onderscheid tussen beide programma’s komt tot uitdrukking in de tekstonderwerpen,
in de gekozen werk- en opleidingssituaties en in het functioneringsniveau. De teksten
in Programma I gaan over concrete onderwerpen, terwijl het abstractieniveau in Programma
II hoger is. In Programma II spelen beschouwende en betogende teksten een belangrijkere
rol dan in Programma I. De informatiedichtheid in Programma I is gemiddeld, maar kan
in Programma II hoger dan gemiddeld zijn. Er is in Programma I herhaling van informatie-eenheden
mogelijk. In Programma II is de redundantie laag.
Voor Programma I geldt dat er in de vragen bij de opgaven geen woorden voorkomen die
niet zijn opgenomen in het Frequency dictionary of Dutch, list Core en list General, (Tiberius & Schoonheim, 2004). Voor Programma II zijn er wat betreft het woordgebruik
in de opgaven geen beperkingen.
c. Schrijfvaardigheid
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
Het examenonderdeel Schrijven wordt afgenomen in één zitting. In Programma I worden
zinnen, deelschrijftaken en korte schrijftaken onderscheiden. In Programma II worden
zinnen, korte schrijftaken en middellange schrijftaken onderscheiden. In het examenonderdeel
schrijven wordt getoetst of de kandidaat de volgende taalhandelingen beheerst.
Handelingen
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
-
1. De kandidaat kan inlichtingen geven en vragen.
-
2. De kandidaat kan gevoelens, belangstelling en voorkeur tot uitdrukking brengen en
ernaar vragen.
-
3. De kandidaat kan meningen geven en vragen.
-
4. De kandidaat kan bedanken, feliciteren, zich verontschuldigen, uitnodigen.
-
5. De kandidaat kan voorwerpen, personen, figuren en processen beschrijven.
-
6. De kandidaat kan instrueren.
-
7. De kandidaat kan verslag uitbrengen.
-
8. De kandidaat kan beoordelen, argumenteren en bepleiten.
-
9. De kandidaat kan een plan uitwerken, een toelichting geven en een rapport opstellen.
-
10. De kandidaat kan formulieren en andere gestandaardiseerde vragenlijsten invullen.
-
11. De kandidaat kan een advies geven, een wervende tekst schrijven en een vergelijking
maken.
Bovenstaande handelingen monden uit in teksten met de volgende kenmerken:
Kwaliteit van de uitvoering
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
-
1. Het schrijfproduct is in de gegeven situatie adequaat.
-
2. Het schrijfproduct is leesbaar.
-
3. Het schrijfproduct maakt hoofdzaken en relevante details duidelijk.
-
4. Het schrijfproduct is – wanneer het een langere tekst betreft – duidelijk gestructureerd.
-
5. Het schrijfproduct bevat relevante standaardformuleringen en briefconventies.
-
6. Het schrijfproduct voldoet aan eisen van formele correctheid waarbij enkele fouten
in de spelling en/of grammatica zijn toegestaan.
-
7. De opmaak van de tekst is helder en passend en het gebruik van leestekens is adequaat.
Onderscheid tussen Programma I en Programma II
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
Het onderscheid tussen beide programma’s komt tot uitdrukking in de tekstonderwerpen,
in de gekozen werk- en opleidingssituaties en in het functioneringsniveau. De onderwerpen
in Programma I zijn concreet, terwijl het abstractieniveau in Programma II hoger is.
In Programma II spelen beschouwende en betogende teksten een belangrijkere rol dan
in Programma I.
d. Spreekvaardigheid
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
Het examenonderdeel Spreken wordt afgenomen in één zitting en kent verschillende typen
opdrachten. In Programma I worden korte en middellange opdrachten onderscheiden, in
Programma II korte, middellange en lange opdrachten. De opdrachten worden zowel mondeling
als schriftelijk (op een beeldscherm) aangeboden.
Het examenonderdeel Spreken wordt afgenomen in een digitaal talenpracticum. In het
examenonderdeel Spreken wordt getoetst of de kandidaat de volgende taalhandelingen
beheerst.
Handelingen
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
-
1. De kandidaat kan inlichtingen geven en vragen.
-
2. De kandidaat kan gevoelens, belangstelling en voorkeur tot uitdrukking brengen en
ernaar vragen.
-
3. De kandidaat kan genuanceerd standpunten en meningen weergeven, verklaren, beargumenteren
en becommentariëren.
-
4. De kandidaat kan bedanken, feliciteren, zich verontschuldigen, uitnodigen.
-
5. De kandidaat kan beoordelen, bepleiten, klagen en onderhandelen.
-
6. De kandidaat kan instrueren.
-
7. De kandidaat kan voorwerpen, personen, figuren, gebeurtenissen en processen beschrijven.
-
8. De kandidaat kan een gesprek, bijdrage of antwoord beginnen en afsluiten.
-
9. De kandidaat kan aandacht vragen, verduidelijkingen en herhalingen bewerkstelligen.
Bovenstaande handelingen monden uit in spreekopdrachten met de volgende kenmerken:
Kwaliteit van de uitvoering
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
-
1. Het spreekproduct is in de gegeven situatie adequaat.
-
2. Het spreekproduct is verstaanbaar.
-
3. De spreker maakt hoofdzaken en relevante details duidelijk.
-
4. Het spreekproduct is – wanneer het een langere tekst betreft – duidelijk gestructureerd.
-
5. Het spreekproduct bevat relevante standaardformuleringen.
-
6. Het spreekproduct is passend bij situatie, onderwerp en gesprekspartner(s).
-
7. Het spreekproduct voldoet aan eisen van formele correctheid waarbij enkele fouten
in uitspraak en/of grammatica zijn toegestaan.
Onderscheid Programma I en Programma II
[Regeling vervallen per 31-12-2019]
Het onderscheid tussen Programma I en Programma II komt tot uitdrukking in de tekstonderwerpen,
in de gekozen werk- en opleidingssituaties en in het functioneringsniveau. De onderwerpen
in Programma I zijn concrete onderwerpen, terwijl het abstractieniveau in Programma
II hoger is. In Programma II spelen beschouwende en betogende teksten een belangrijkere
rol dan in Programma I.
