Subsidieregeling Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting

[Regeling vervalt per 01-01-2029.]
Geraadpleegd op 08-05-2025.
Geldend van 25-04-2025 t/m heden

Origineel opschrift en aanhef

Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 13 december 2024, nr. OVO/49358107, houdende regels voor de subsidieverstrekking ten behoeve van het uitvoeren van het Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting (Subsidieregeling Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting)

De Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,

Gelet op de artikelen 4 en 5 van de Wet overige OCW-subsidies en de artikelen 1.3 en 2.1 van de Kaderregeling subsidies OCW, SZW en VWS,

Besluit:

Artikel 1. Begripsbepaling

In deze regeling wordt verstaan onder:

• achterstandsscore:

  • a. voor het voortgezet onderwijs: achterstandsscore zoals gepubliceerd op 7 maart 2024 door het Centraal Bureau voor de Statistiek op peildatum 1 oktober 2022, met dien verstande dat voor een vestiging voor praktijkonderwijs, de achterstandsscore zonder drempel voor praktijkonderwijs wordt gehanteerd en dat voor overige vestigingen voor voortgezet onderwijs de achterstandsscores met drempel voor het vmbo, havo en/of vwo worden gehanteerd;

  • b. voor het primair onderwijs: achterstandsscore met drempel, als bedoeld in artikel 18 van het Besluit bekostiging WPO 2022, zoals gepubliceerd op 7 oktober 2024 door het Centraal Bureau voor de Statistiek, op basis van de onderwijsscores van de leerlingen die op 1 februari 2024 zijn ingeschreven op een basisschool;

• adaptief schoolgebouw: schoolgebouw dat flexibel is ingedeeld, waardoor het gebouw aanpasbaar is aan toekomstige nieuwe onderwijsconcepten en een toekomstige nieuwe indeling van installaties;

• bevoegd gezag: bevoegd gezag als bedoeld in artikel 1 van de WPO, artikel 1 van de WEC of artikel 1.1 van de WVO 2020;

• bouwheer: bevoegd gezag of gemeente die de voorziening in de huisvesting, bedoeld in artikel 103 van de WPO, artikel 101 van de WEC of artikel 6.13 van de WVO 2020 tot stand brengt;

• bouwproject: technisch, functioneel en in de tijd samenhangend geheel van werkzaamheden ten behoeve van een schoolgebouw;

• bundel: groep van drie bouwprojecten binnen hetzelfde leerlab waarin ten minste twee bevoegde gezagsorganen en twee of drie gemeenten participeren;

• dislocatie: deel van een vestiging in het primair onderwijs waarin leerlingen worden gehuisvest in een ander gebouw en op een andere locatie dan het hoofdgebouw waarmee feitelijk ruimtegebrek in het hoofdgebouw van de school wordt opgevangen;

• DUS-I: Dienst Uitvoering Subsidies aan Instellingen;

• energielabel: schriftelijke verklaring over de energieprestatie van een gebouw als bedoeld in bijlage I bij artikel 1.1 van het Besluit bouwwerken leefomgeving;

• ENG: energieneutraal hetgeen betekent dat het primair fossiel energiegebruik kleiner of gelijk is aan 0 kWh/m²gebruiksoppervlakte per jaar conform NEN NTA 8800;

• inclusief schoolgebouw: schoolgebouw met passende voorzieningen waarbij ruimte is voor individuele zorg, verzorging of ondersteuning, om participatie en een goede leeromgeving voor alle leerlingen te realiseren, ook voor leerlingen die speciale onderwijszorg en extra ondersteuning behoeven, waarbij het gebouw de mogelijkheid biedt tot samenwerking met partners gericht op inclusie;

• innovatiekosten: kosten om te komen tot een vernieuwing in product of proces met als doel deze vernieuwing in de praktijk te kunnen toetsen en valideren;

• Kaderregeling: Kaderregeling subsidies OCW, SZW en VWS;

• leerlab: leerlab 1, leerlab 2 of leerlab 3;

• leerlab 1: leerlab als bedoeld in artikel 5, derde lid, onderdeel a;

• leerlab 2: leerlab als bedoeld in artikel 5, derde lid, onderdeel b;

• leerlab 3: leerlab als bedoeld in artikel 5, derde lid, onderdeel c;

• monument: rijksmonument als bedoeld in artikel 1.1 van de Erfgoedwet of een op grond van een provinciale verordening of gemeentelijke verordening beschermd monument;

• minister: Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap;

• penvoerder: bevoegd gezag dat namens de in het bouwproject vertegenwoordigde bevoegde gezagsorganen als aanvrager optreedt bij het aanvragen van subsidie op grond van deze regeling;

• praktijkonderwijs: onderwijs als bedoeld in artikel 2.8 van de WVO 2020;

• primair onderwijs: onderwijs dat gegeven wordt op een basisschool of een speciale school voor basisonderwijs als bedoeld in artikel 1 van de WPO en onderwijs dat gegeven wordt op een school of instelling als bedoeld in artikel 1 van de WEC;

• Programma van Eisen Frisse Scholen 2021: eisen met betrekking tot het realiseren van een goed binnenmilieu en een lage energierekening zoals gepubliceerd door Rijksdienst voor Ondernemend Nederland met publicatienummer RVO-079-2021/BR-DUZA;

• programmabureau: Kenniscentrum Ruimte-OK dat de programmaorganisatie van het Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting voor zijn rekening neemt;

• projectperiode: periode tussen deelname aan de eerste leerlab-bijeenkomst en de datum van oplevering van het vervangende of gerenoveerde schoolgebouw;

• renovatie: alternatief voor nieuwbouw, bestaande uit vernieuwing of grootschalige verandering van een gebouw door een samenhangend geheel van maatregelen, dat gericht is op het verlengen van de levensduur van het gebouw;

• schoolgebouw: gebouw dat mede dan wel uitsluitend wordt gebruikt voor een door het Rijk bekostigde school als bedoeld in artikel 1 van de WPO, artikel 1.1 van de WVO 2020 of artikel 1 van de WEC, of een gebouw dat mede dan wel uitsluitend wordt gebruikt voor een verticale scholengemeenschap als bedoeld artikel 2.6.1 van de WEB;

• Technology Readiness Level: methode voor het vaststellen van de mate van ontwikkeling van een technologie;

• vervangende nieuwbouw: het bouwen van een nieuw toekomstbestendig schoolgebouw ter vervanging van een verouderd schoolgebouw;

• vestiging: hoofdvestiging of nevenvestiging van een school als bedoeld in artikel 1 van de WPO of artikel 76a en artikel 76b van de WEC, hoofdvestiging als bedoeld in artikel 4.13 van de WVO 2020 of nevenvestiging als bedoeld in artikel 4.14 van de WVO 2020, met inbegrip van een vestiging van een school voor voorbereidend beroepsonderwijs die deel uitmaakt van een verticale scholengemeenschap die van rechtswege is ontstaan na de omzetting op grond van artikel 12.2.4 van de WEB;

• vestiging voor praktijkonderwijs: vestiging waar op 1 oktober 2022 meer dan 50% van de leerlingen praktijkonderwijs volgt, op grond van de leerlingtelling op basis waarvan de achterstandsscores door CBS zijn berekend;

• voortgezet onderwijs: onderwijs dat gegeven wordt op een school als bedoeld in artikel 1.1 van de WVO 2020;

• WEB: Wet educatie en beroepsonderwijs;

• WEC: Wet op de expertisecentra;

• WPO: Wet op het primair onderwijs;

• WVO 2020: Wet voortgezet onderwijs 2020.

Artikel 2. Toepasselijkheid Kaderregeling

Deze regeling geldt in aanvulling op de Kaderregeling.

Artikel 3. Doelstelling van de regeling

Deze regeling is onderdeel van het Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting waarin vanuit thematische leerlabs op basis van een lerende, monitorende en onderzoekende opzet binnen bouwprojecten kennis wordt ontwikkeld over innovatievraagstukken met als doel het sneller en kostenefficiënter realiseren van toekomstbestendige schoolgebouwen die hoog presteren op het gebied van duurzaamheid, gezond binnenklimaat, adaptiviteit en inclusie. Met deze regeling wordt door middel van subsidieverstrekking bijgedragen aan deze doelstelling.

Artikel 4. In aanmerking komende kosten

• 1 De minister kan op aanvraag van een bevoegd gezag subsidie verstrekken voor de deelname aan een leerlab, voor activiteiten die kunnen bijdragen aan de realisatie van de doelstelling, bedoeld in artikel 3. Daarbij komen de volgende kosten voor subsidie in aanmerking:

  • a. innovatiekosten; en

  • b. kosten van aanvullende maatregelen om te komen tot een duurzaam, gezond, inclusief en adaptief schoolgebouw, waarbij het schoolgebouw voor wat betreft duurzaamheid aan ENG voldoet en wat betreft gezondheid voldoet aan het Programma van Eisen Frisse Scholen 2021 op de aspecten lucht en temperatuur.

• 2 Een subsidie gericht op deelname aan leerlab 1 wordt uitsluitend verstrekt voor vervangende nieuwbouw ten behoeve van het primair onderwijs of het praktijkonderwijs.

• 3 Een subsidie gericht op deelname aan leerlab 2 wordt uitsluitend verstrekt voor renovatie.

• 4 Uitsluitend de binnen de projectperiode gemaakte, aan het bouwproject toe te rekenen kosten komen voor subsidie in aanmerking.

• 5 Op grond van deze regeling wordt geen subsidie verstrekt:

  • a. voor kosten die reeds uit andere hoofde zijn of worden gesubsidieerd of bekostigd;

  • b. voor kosten ten behoeve van delen van een schoolgebouw die niet gebruikt worden of zullen worden gebruikt ten behoeve van het onderwijs;

  • c. voor kosten van personeel in vaste dienst van het bevoegd gezag; en

  • d. voor reguliere kosten voor voorzieningen in de onderwijshuisvesting als bedoeld artikel 92 van de WPO, artikel 6.2 van de WVO 2020 of artikel 90 van de WEC.

Artikel 5. Aanvraag van de subsidie

• 1 Een aanvraag voor een subsidie heeft betrekking op één bouwproject.

• 2 Een bouwproject kan betrekking hebben op meerdere vestigingen van een bevoegd gezag, of vestigingen van verschillende bevoegde gezagsorganen. In dat laatste geval wordt de subsidie overeenkomstig het achtste lid aangevraagd door een penvoerder.

• 3 Een aanvraag voor een subsidie heeft betrekking op deelname aan één van de drie leerlabs:

  • a. leerlab 1: ‘Parametrisch bouwen’ dat zich richt op het toewerken naar een bouwstandaard voor het realiseren van geüniformeerde scholenbouw waarbij gebruik wordt gemaakt van een parametrisch basismodel en met een focus op passiefbouw;

  • b. leerlab 2: ‘Processen en procedures’ dat zich richt op het beter en sneller doorlopen van processen en procedures met een focus op biobased en natuurinclusief bouwen; of

  • c. leerlab 3: ‘Inclusieve scholen’ dat zich richt op het toepassen en wetenschappelijk onderzoeken van inclusieve maatregelen.

• 4 Een aanvraag voor subsidie voor deelname aan leerlab 1 en 2 kan uitsluitend worden ingediend als het bouwproject waarvoor de subsidie wordt aangevraagd onderdeel vormt van een bundel.

• 5 Als het bouwproject onderdeel is van een bundel kan het bevoegd gezag voor maximaal twee bouwprojecten binnen een bundel subsidie aanvragen, waarbinnen twee of drie gemeenten participeren.

• 6 Een aanvraag voor subsidie wordt ingediend met gebruikmaking van het aanvraagformulier dat door de minister ter beschikking is gesteld op de website van de DUS-I.

• 7 Een aanvraag bevat in afwijking van de Kaderregeling ten minste:

  • a. het Brin-nummer met vestigingserkenning-code van de binnen het bouwproject betrokken schoolvestigingen en de bijbehorende adresgegevens;

  • b. een korte omschrijving van het bouwproject, waarbij in ieder geval wordt vermeld of sprake is van vervangende nieuwbouw of renovatie, alsmede voor welk type onderwijs het betreffende bouwproject wordt gerealiseerd;

  • c. een vermelding van het leerlab waar de subsidieaanvraag op is gericht;

  • d. een door een erkend deskundige afgegeven geldig energielabel van het te renoveren of te vervangen schoolgebouw ten behoeve waarvoor de subsidie wordt aangevraagd;

  • e. een door een erkend deskundige opgestelde bouwkundige rapportage conform NEN 2767 van het te renoveren of te vervangen schoolgebouw;

  • f. een bewijs van deelname aan het gesprek, bedoeld in artikel 6, eerste lid;

  • g. indien sprake is van renovatie, een document waaruit het oorspronkelijke bouwjaar van het te renoveren schoolgebouw blijkt, indien het bouwjaar niet juist is geregistreerd in de Basisregistratie Adressen en Gebouwen;

  • h. indien sprake is van een dislocatie waarbij de leerlingen staan ingeschreven op een andere vestiging dan de binnen het bouwproject betrokken schoolvestiging, wordt het aantal geprognosticeerde leerlingen op de dislocatie doorgegeven en het Brin-nummer met vestigingserkenning-code van de vestiging waarop de leerlingen ingeschreven staan. Het door aanvrager opgegeven aantal leerlingen op de dislocatie mag niet hoger zijn dan het aantal leerlingen, als bedoeld in artikel 10, derde en vierde lid, van deze vestiging;

  • i. indien sprake is van een vestiging binnen het voortgezet onderwijs, waarvan niet alle leerlingen van deze vestiging in het te renoveren of nieuw te bouwen schoolgebouw worden gehuisvest, wordt het geprognotiseerde aantal van deze leerlingen doorgegeven en het Brin-nummer met vestigingserkenning-code van de vestiging waarop de leerlingen ingeschreven staan. Het door aanvrager opgeven aantal leerlingen mag niet hoger zijn dan het aantal leerlingen, als bedoeld in artikel 10, derde lid, van deze vestiging;

  • j. indien de gemeente als bouwheer optreedt, een afschrift van een samenwerkingsovereenkomst tussen het bevoegd gezag en de gemeente als bouwheer ter uitvoering van het bouwproject, waarbij de samenwerkingsovereenkomst in elk geval afspraken bevat over de medewerking van de gemeente als bouwheer van het bouwproject aan de uitvoering van het bouwproject en de naleving van de aan de subsidie verbonden verplichtingen, bedoeld in artikel 12, eerste, tweede en zesde lid, en voor zover van toepassing artikel 13, eerste lid, onderdelen a, b, c, d en e, artikel 14, eerste lid, onderdelen a, b, c en d en artikel 15, eerste lid, onderdelen a en b;

  • k. indien sprake is van vervangende nieuwbouw of renovatie, voor zover de kosten voor renovatie deels dan wel geheel voor rekening van de gemeente komen, een verklaring van het college van burgemeester en wethouders waaruit blijkt dat de gemeente zich heeft gecommitteerd aan de aanvraag van de subsidie en dat het bouwproject waarvoor de subsidie wordt aangevraagd als voorziening is opgenomen in het programma voor huisvestingsvoorzieningen, bedoeld in artikel 95 van de WPO, artikel 6.5 van de WVO 2020 of artikel 93 van de WEC of een verklaring anderszins waaruit blijkt dat de financiering voor het bouwproject door de gemeente is toegezegd;

  • l. indien sprake is van renovatie en voor zover de kosten voor renovatie deels dan wel geheel voor rekening van het bevoegd gezag komen, een verklaring van het bevoegd gezag waarin financiering wordt toegezegd voor deze kosten;

  • m. indien sprake is van doordecentralisatie van huisvestingstaken als bedoeld in artikel 111 van de WPO, artikel 6.21 van de WVO 2020 of artikel 109 van de WEC, een verklaring van het bevoegd gezag waarin financiering uit de structurele doordecentralisatievergoeding wordt toegezegd voor de kosten bedoeld in artikel 4, vijfde lid, onderdeel d;

  • n. indien een groei van het leerlingenaantal in het speciaal onderwijs wordt verwacht het verwachte aantal leerlingen in 2039, bedoeld in artikel 10, vierde lid.

• 8 Indien een bouwproject door meerdere bevoegde gezagsorganen wordt uitgevoerd, treedt één van deze partijen als penvoerder op. De subsidie wordt aangevraagd door, verstrekt aan en verantwoord door de penvoerder. Op de penvoerder rusten alle aan de subsidie verbonden verplichtingen, ongeacht welk bevoegd gezag feitelijk is belast met de uitvoering van de daarop betrekking hebbende werkzaamheden. Bij de aanvraag wordt een door alle in het bouwproject vertegenwoordigde bevoegde gezagsorganen getekende overeenkomst gevoegd waarin zij verklaren dat de penvoerder gemachtigd is om hen in het kader van de subsidieverstrekking in en buiten rechte te vertegenwoordigen en dat alle gegevens die noodzakelijk zijn voor de verantwoording op verzoek aan de aanvrager worden verstrekt.

• 9 Een aanvraag voor de subsidie wordt ingediend in de periode van 1 mei 2025, 9:00 uur tot 30 juni 2025, 23:59 uur.

• 10 Aanvragen die buiten het aanvraagtijdvak worden ingediend, worden afgewezen.

Artikel 6. Voorwaarden

• 1 Het bevoegd gezag voert voorafgaand aan de subsidieaanvraag een verkennend gesprek met het programmabureau, met als doel de ontwikkelvraag van het bouwproject te concretiseren en te verkennen bij welk leerlab het bouwproject het beste zou kunnen aansluiten.

• 2 Het te renoveren of te vervangen schoolgebouw beschikt over een geldig energielabel klasse C, D, E, F, of G dat nog overeenstemt met de actuele staat van het schoolgebouw.

• 3 Het te renoveren of te vervangen schoolgebouw heeft op grond van een NEN 2767 conditiemeting een totale conditiescore van 3, 4, 5 of 6.

• 4 Het bouwproject bevindt zich ten tijde van de indiening van de aanvraag in een fase waarin de kwaliteitseisen vanuit het innovatieprogramma kunnen worden bepaald.

• 5 Subsidie wordt uitsluitend verstrekt indien sprake is van financiering van de kosten, bedoeld in artikel 4, vijfde lid, onderdeel d, of artikel 5, zevende lid, onderdeel l.

• 6 Het bouwproject is ofwel gericht op scholenbouw binnen het basisonderwijs, speciaal basisonderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet speciaal onderwijs of praktijkonderwijs, ofwel gericht op scholenbouw binnen het voorbereidend beroepsonderwijs, mavo, havo of vwo.

• 7 Een bouwproject dat gericht is op nieuwbouw of renovatie ten behoeve van een nieuw te stichten school is uitgesloten van deelname.

Artikel 7. Specifieke voorwaarden

• 1 Onverminderd artikel 6 komen aanvragen voor deelname aan leerlab 1 en 2 uitsluitend in aanmerking voor subsidie indien het bouwproject waarvoor de subsidie wordt aangevraagd onderdeel vormt van een bundel. Voor leerlab 2 geldt dat de bundel bestaat uit bouwprojecten die ofwel gericht zijn op renovatie van scholenbouw binnen het basisonderwijs, speciaal basisonderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet speciaal onderwijs of praktijkonderwijs ofwel gericht zijn op renovatie van scholenbouw binnen het voorbereidend beroepsonderwijs, mavo, havo of vwo.

• 2 Onverminderd artikel 6 geldt als voorwaarde voor deelname aan leerlab 1 en 2 dat ten minste 66% van de leerlingen van alle vestigingen binnen een bundel ingeschreven staat op een vestiging met een positieve achterstandsscore. Hierbij wordt uitgegaan van de leerlingtelling op basis waarvan de achterstandsscores door CBS zijn berekend. Voor vestigingen van scholen voor speciaal onderwijs of voortgezet speciaal onderwijs, of van speciale scholen voor basisonderwijs, geldt dat alle vestigingen worden beschouwd als een vestiging met een positieve achterstandsscore en wordt uitgegaan van de leerlingtelling van 1 februari 2024.

• 3 Onverminderd artikel 6 geldt als voorwaarde voor deelname aan leerlab 2 en 3 dat het te renoveren schoolgebouw initieel gebouwd is in de periode van 1946 tot 1992. Een schoolgebouw dat als monument staat geregistreerd is uitgesloten van deelname.

Artikel 8. Weigeringsgronden

• 1 Onverminderd artikel 4:35 van de Algemene wet bestuursrecht wijst de minister een aanvraag voor een subsidie af, indien:

  • a. niet is voldaan aan het bepaalde in artikel 4; of

  • b. niet is voldaan aan de voorwaarden, bedoeld in artikel 6 en voor zover van toepassing artikel 7.

• 2 Indien één aanvraag binnen een bundel wordt afgewezen worden de overige aanvragen binnen de desbetreffende bundel ook afgewezen.

Artikel 9. Subsidieplafond

• 1 Voor subsidieverstrekking op grond van deze regeling is een totaalbedrag van € 96.544.604 beschikbaar. Dit subsidieplafond is verdeeld over zeven plafonds, waarvan:

  • a. ten hoogste € 21.009.683 beschikbaar is voor leerlab 1 voor uitsluitend vervangende nieuwbouw ten behoeve van het primair onderwijs of het praktijkonderwijs;

  • b. ten hoogste € 26.399.881 beschikbaar is voor leerlab 2 voor uitsluitend renovatie ten behoeve van het primair onderwijs of het praktijkonderwijs;

  • c. ten hoogste € 26.718.929 beschikbaar is voor leerlab 2 voor uitsluitend renovatie ten behoeve van het voortgezet onderwijs met uitzondering van het praktijkonderwijs;

  • d. ten hoogste € 2.334.409 beschikbaar is voor leerlab 3 voor uitsluitend vervangende nieuwbouw ten behoeve van het primair onderwijs of het praktijkonderwijs;

  • e. ten hoogste € 2.199.990 beschikbaar is voor leerlab 3 voor uitsluitend renovatie ten behoeve van het primair onderwijs of het praktijkonderwijs;

  • f. ten hoogste € 8.975.402 beschikbaar is voor leerlab 3 voor uitsluitend vervangende nieuwbouw ten behoeve van het voortgezet onderwijs met uitzondering van het praktijkonderwijs; en

  • g. ten hoogste € 8.906.310 beschikbaar is voor leerlab 3 voor uitsluitend renovatie ten behoeve van het voortgezet onderwijs met uitzondering van het praktijkonderwijs.

• 2 In aanvulling op het eerste lid geldt dat:

  • a. voor het plafond, bedoeld in het eerste lid, onderdeel a, aan ten hoogste negen bouwprojecten subsidie kan worden verstrekt, en het maximaal te verstrekken subsidiebedrag per bundel in totaal ten hoogste € 7.003.227 bedraagt;

  • b. voor het plafond, bedoeld in het eerste lid, onderdeel b, aan ten hoogste 12 bouwprojecten een subsidie kan worden verstrekt het maximaal te verstrekken subsidiebedrag per bundel € 6.599.970 bedraagt;

  • c. voor het plafond, bedoeld in het eerste lid, onderdeel c, aan ten hoogste één bundel van drie bouwprojecten een subsidie kan worden verstrekt, en het maximaal te verstrekken subsidiebedrag voor die bundel € 26.718.929 bedraagt; en

  • d. voor de plafonds, bedoeld in het eerste lid, onderdelen d tot en met g, steeds voor ten hoogste één bouwproject subsidie kan worden verstrekt.

• 3 Voor zover het maximaal uit te keren subsidiebedrag per bundel, bedoeld in het tweede lid, onderdelen a en b, wordt overschreden, wordt het bedrag van overschrijding naar rato leerlingaantal als bedoeld in het derde en vierde lid van artikel 10, in mindering gebracht op het uit te keren bedrag per bouwproject.

• 4 Indien het beschikbare bedrag als bedoeld in het eerste lid, niet volledig wordt benut, worden de resterende bedragen van de afzonderlijke deelplafonds in zijn geheel beschikbaar gesteld voor een nog open te stellen opvolgende subsidieronde.

Artikel 10. Subsidiebedrag

• 1 Het subsidiebedrag bestaat uit een vast bedrag en een variabel bedrag.

• 2 Het vaste bedrag bedraagt:

  • a. voor vervangende nieuwbouw ten behoeve van het primair onderwijs of praktijkonderwijs € 571.284,–;

  • b. voor renovatie ten behoeve van het primair onderwijs of praktijkonderwijs € 539.023,–;

  • c. voor vervangende nieuwbouw ten behoeve van het voortgezet onderwijs met uitzondering van praktijkonderwijs € 2.184.955,–; en

  • d. voor renovatie ten behoeve van het voortgezet onderwijs met uitzondering van praktijkonderwijs € 2.181.617,–.

• 3 Het variabele bedrag wordt berekend door het door DUO geprognotiseerd aantal leerlingen in 2039 op de desbetreffende vestiging in het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs, te vermenigvuldigen met een bedrag per leerling. Hierbij wordt uitgegaan van de prognoses met peildatum 1 oktober 2023, zoals gepubliceerd op 30 april 2024 op de website van DUO.

• 4 In afwijking van het derde lid wordt het variabele bedrag ten behoeve van het speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs berekend met het aantal ingeschreven leerlingen op peildatum 1 februari 2024 op de desbetreffende vestiging, met dien verstande dat bij verwachte groei van het leerlingenaantal in het speciaal onderwijs gebruik wordt gemaakt van het door de aanvrager te verwachtte aantal leerlingen in 2039 met een maximum van groei van het aantal leerlingen van 25% ten opzichte van het aantal leerlingen op voornoemde peildatum.

• 5 Het bedrag per leerling bedraagt:

  • a. voor vervangende nieuwbouw ten behoeve van het primair onderwijs, met uitzondering van het speciaal onderwijs, speciaal basisonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs € 4.565,– per leerling;

  • b. voor vervangende nieuwbouw ten behoeve van het speciaal basisonderwijs € 8.608,– per leerling;

  • c. voor vervangende nieuwbouw ten behoeve van het speciaal onderwijs of voortgezet speciaal onderwijs € 12.782,– per leerling;

  • d. voor renovatie ten behoeve van het primair onderwijs, met uitzondering van het speciaal onderwijs, speciaal basisonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs € 4.307,– per leerling;

  • e. voor renovatie ten behoeve van het speciaal basisonderwijs € 8.122,– per leerling;

  • f. voor renovatie ten behoeve van het speciaal onderwijs of voortgezet speciaal onderwijs € 12.060,– per leerling;

  • g. voor vervangende nieuwbouw ten behoeve van het voortgezet onderwijs voor vwo, havo, vmbo theoretische leerweg of vmbo gemengde leerweg, € 5.646,– per leerling;

  • h. voor vervangende nieuwbouw ten behoeve van het vmbo kaderberoepsgerichte leerweg, vmbo basisberoepsgerichte leerweg, of praktijkonderwijs € 9.905,– per leerling;

  • i. voor renovatie ten behoeve van het voortgezet onderwijs voor vwo, havo, vmbo theoretische leerweg of vmbo gemengde leerweg € 5.637,– per leerling; en

  • j. voor renovatie ten behoeve van het vmbo kaderberoepsgerichte leerweg, vmbo basisberoepsgerichte leerweg of praktijkonderwijs € 9.890,– per leerling.

Artikel 11. Wijze van verdeling

De minister verdeelt het beschikbare bedrag binnen het deelplafond op grond van loting. Een bundel krijgt één lotnummer. De bundel valt hierdoor in zijn geheel binnen of buiten de loting.

Artikel 12. Algemene verplichtingen

• 1 De subsidieontvanger treft maatregelen om te komen tot een duurzaam en gezond schoolgebouw, zijnde respectievelijk ENG en Programma van Eisen Frisse Scholen 2021 klasse B voor de aspecten lucht en temperatuur, alsmede om te komen tot een inclusief en adaptief schoolgebouw.

• 2 De subsidieontvangerzorgt ervoor dat per bouwproject ten minste één vertegenwoordiger namens de bouwheer deelneemt aan de bijeenkomsten in het leerlab.

• 3 De subsidieontvanger informeert de minister op verzoek over de jaarlijkse voortgang van de activiteiten waarvoor de subsidie, bedoeld in artikel 4, is verstrekt.

• 4 De subsidieontvanger werkt mee aan de monitoring- en effectstudie van het programma en stelt de daarvoor benodigde gegevens, alsmede de gegevens ten behoeve van de ontwikkeling van de open standaarden aan het programmabureau beschikbaar.

• 5 De subsidieontvanger informeert de minister onverwijld, schriftelijk en onder overlegging van de relevante stukken, indien:

  • a. aannemelijk is geworden dat de activiteiten waarvoor de subsidie is verstrekt niet, niet tijdig of niet geheel zullen worden verricht;

  • b. aannemelijk is geworden dat niet, niet tijdig of niet geheel aan de verplichtingen die verbonden zijn aan de subsidie zal worden voldaan; of

  • c. zich andere omstandigheden voordoen of zullen voordoen die van belang kunnen zijn voor een beslissing tot wijziging, intrekking of vaststelling van de subsidie.

• 6 De subsidieontvanger past ten minste één productinnovatie toe met een TRL-score 5–7 passend binnen de focus van het leerlab waaraan de subsidieontvanger deelneemt.

• 7 De subsidieontvanger verleent op verzoek van de minister medewerking aan een evaluatieonderzoek.

• 8 Indien de gemeente als bouwheer optreedt draagt de subsidieontvanger er zorg voor dat deze gemeente als bouwheer zich inspant om te voldoen aan de subsidieverplichtingen, bedoeld in het eerste, tweede en zesde lid, en voor zover van toepassing artikel 13, eerste lid, onderdelen a, b, c,d en e, artikel 14, eerste lid, onderdelen a, b, c en d en artikel 15, eerste lid, onderdelen a en b.

Artikel 13. Specifieke verplichtingen leerlab 1

• 1 Aan de verlening van een subsidie zijn, onverminderd artikel 12, ten aanzien van leerlab 1 de volgende aanvullende verplichtingen verbonden:

  • a. subsidieontvanger stelt informatie, kennis en expertise beschikbaar aan partnergemeenten en partnerschoolbesturen binnen de bundel;

  • b. de subsidieontvangers zorgt ervoor dat de bouwprojecten binnen een bundel geclusterd worden aanbesteed;

  • c. de subsidieontvanger zorgt ervoor dat vervangende nieuwbouw wordt ontworpen aan de hand van het parametrisch basismodel dat door de minister tijdig beschikbaar wordt gesteld;

  • d. de subsidieontvanger zorgt ervoor dat de bouwactiviteiten die onderdeel uitmaken van het bouwproject uiterlijk op 1 oktober 2028 starten en uiterlijk op 1 oktober 2030 zijn afgerond; en

  • e. de subsidieontvanger besteedt het bouwproject aan op basis van een geïntegreerd contract waarin minimaal het ontwerp en de uitvoering worden gecombineerd.

• 2 De minister kan op een gemotiveerd verzoek van de subsidieontvanger een ontheffing verlenen van de verplichting, bedoeld in het eerste lid, onderdeel b, indien de geclusterde aanbesteding geen of geen geschikte inschrijving heeft opgeleverd.

• 3 De minister kan op een gemotiveerd verzoek van de subsidieontvanger de in het eerste lid, onderdeel d, genoemde uiterlijke startdatum en de termijn waarin het bouwproject moet zijn afgerond verleggen respectievelijk verlengen.

Artikel 14. Specifieke verplichtingen leerlab 2

• 1 Aan de verlening van een subsidie zijn, onverminderd artikel 12, ten aanzien van leerlab 2 de volgende aanvullende verplichtingen verbonden:

  • a. de subsidieontvanger stelt informatie, kennis en expertise beschikbaar aan partnergemeenten en partnerschoolbesturen binnen de bundel;

  • b. de subsidieontvanger zorgt ervoor dat het bouwproject wordt aanbesteed met een generiek programma van eisen als bedoeld in bijlage 1 bij deze regeling;

  • c. de bouwprojecten binnen een bundel worden afzonderlijk van elkaar aanbesteed; en

  • d. de subsidieontvanger zorgt ervoor dat de bouwactiviteiten die onderdeel uitmaken van het bouwproject uiterlijk op 1 december 2027 starten en uiterlijk op 1 december 2029 zijn afgerond.

• 2 De minister kan op een gemotiveerd verzoek van de subsidieontvanger een ontheffing verlenen van de verplichting bedoeld in het eerste lid, onderdeel b, indien het generiek programma van eisen geen of geen geschikte inschrijving heeft opgeleverd.

• 3 De minister kan op een gemotiveerd verzoek van de subsidieontvanger de in het eerste lid, onderdeel d, genoemde uiterlijke startdatum en de termijn waarin het bouwproject moet zijn afgerond verleggen respectievelijk verlengen.

Artikel 15. Specifieke verplichtingen leerlab 3

• 1 Aan de verlening van een subsidie zijn, onverminderd artikel 12, ten aanzien van leerlab 3 de volgende aanvullende verplichtingen verbonden:

  • a. de subsidieontvanger besteedt het bouwproject voor wat betreft vervangende nieuwbouw aan op basis van een geïntegreerd contract waarin minimaal het ontwerp en de uitvoering worden gecombineerd.

  • b. de subsidieontvanger waarborgt dat de bouwactiviteiten uiterlijk op 1 december 2027 starten en uiterlijk op 1 december 2029 zijn afgerond.

• 2 De minister kan op een gemotiveerd verzoek van de subsidieontvanger de in het eerste lid, onderdeel b, genoemde startdatum en de termijn waarin het bouwproject moet zijn afgerond verleggen respectievelijk verlengen.

Artikel 16. Verlening en voorschot

• 1 In afwijking van artikel 9.1, vierde lid, van de Kaderregeling, wordt de subsidie verleend binnen dertien weken na sluiting van de aanvraagtermijn, bedoeld in artikel 5, negende lid.

• 2 De minister verleent bij het besluit tot verlening een voorschot van 100%. Het voorschot wordt als volgt uitbetaald:

  • a. 5% van het in het besluit tot verlening van de subsidie opgenomen maximum subsidiebedrag wordt in één keer in 2025 uitbetaald;

  • b. 31% van het in het besluit tot verlening van de subsidie opgenomen maximum subsidiebedrag wordt in één keer in 2026 uitbetaald;

  • c. 30% van het in het besluit tot verlening van de subsidie opgenomen maximum subsidiebedrag wordt in één keer in 2027 uitbetaald; en

  • d. 34% van het in het besluit tot verlening van de subsidie opgenomen maximum subsidiebedrag wordt in één keer in 2028 uitbetaald.

Artikel 17. Verantwoording en vaststellingsbeschikking

• 1 De verantwoording van de subsidie geschiedt in de jaarverslaggeving met gebruikmaking van Model G, onderdeel1, als bedoeld in bijlage 4 van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs.

• 2 Indien de activiteiten waarvoor de subsidie is verstrekt geheel zijn verricht en volledig is voldaan aan de verplichtingen die verbonden zijn aan de verleende subsidie, wordt de subsidie vastgesteld op het bedrag waarvan de hoogte door de minister bij de verlening is genoemd. Het eventuele niet-aangewende deel van de subsidie kan worden besteed aan andere activiteiten waarvoor aan de subsidieontvanger bekostiging wordt verstrekt.

• 3 De vaststelling vindt plaats binnen een jaar na de indiening van het jaarverslag over laatste jaar van de uitvoering van de bouwactiviteiten, bedoeld in artikel 13, eerste lid, onderdeel d, artikel 14, eerste lid, onderdeel d, onderscheidenlijk artikel 15, eerste lid, onderdeel b.

Artikel 18. Hardheidsclausule

De minister kan, gelet op het belang dat deze regeling beoogt te beschermen, artikelen buiten toepassing laten of daarvan afwijken voor zover strikte toepassing leidt tot een onbillijkheid van overwegende aard.

Artikel 19. Inwerkingtreding en vervaldatum

• 1 Deze regeling treedt in werking met ingang van de dag de datum van uitgifte van de Staatscourant waarin zij wordt geplaatst.

• 2 Deze regeling vervalt met ingang van 1 januari 2029, met dien verstande dat zij van toepassing blijft op subsidies die op grond van deze regeling zijn verstrekt.

Artikel 20. Citeertitel

Deze regeling wordt aangehaald als: Subsidieregeling Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting.

Origineel slotformulier en ondertekening

De Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,

M.L.J. Paul

Bijlage 1. Generiek programma van eisen

Deze bijlage behoort bij artikel 14, eerste lid, onderdeel b, van de Subsidieregeling Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting.

Bijlage 1. Generiek programma van eisen

Strategisch PvE Renovatie (IPOHV)

Versie 25 maart 2025

Inhoudsopgave

Inleiding		2
Project		3
	Doelen & uitgangspunten	3
	Een betere school	3
	Een functionele school	4
	Een aantrekkelijke school	5
	Een inclusieve school	6
	Een gezonde school	8
	Een duurzame school	9
	Een adaptieve school	14
	Een veilige school	16
	Een digitale school	18
	Een onderhoudsvriendelijke school	19
Woordenlijst		20

Inleiding

Strategisch PvE

Dit document is ontwikkeld vanuit het Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting (OVO/49358107) en dient als template voor het vastleggen van strategische eisen en ambities bij renovatieprojecten in het primair en voortgezet onderwijs.

Doel van het strategisch PvE is om vanaf het begin sturing te geven aan de richting van het bouwproject vanuit de optiek van de bouwheer (opdrachtgever). Het legt de ambities, randvoorwaarden en functionele uitgangspunten vast en moet daarmee een helder toetsingskader vormen voor verdere besluitvorming. Daarnaast dient het als input voor het conceptontwerp, zodat ontwerpkeuzes van begin af aan aansluiten bij de strategische doelen van het project.

Het strategisch PvE vormt de basis voor een meer gedetailleerd ruimtelijk PvE (met eisen aan ruimten) en een technisch PvE (met eisen aan bouwdelen en installaties). Hiervoor worden aparte templates ontwikkeld die nog ter beschikking worden gesteld.

Ambities

Vanuit het subsidieprogramma Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting wordt er in het PvE nadruk gelegd op de volgende onderwerpen:

• – Energie (realiseren energieneutraal gebouw);

• – Materiaalgebruik (gebruik biobased materialen);

• – Natuurinclusiviteit (versterken lokale biodiversiteit);

• – Binnenklimaat (Frisse scholen Klasse B voor lucht en temperatuur);

• – Inclusiviteit (toegankelijk gebouw en ruimte voor individuele zorg, verzorging of ondersteuning);

• – Adaptiviteit (gebouw kunnen aanpassen aan wijzigingen in leerlingenaantallen en/of het onderwijs- en huisvestingsconcept).

Verplichte eisen

Voor een aantal van de bovenstaande onderwerpen zijn vanuit het innovatieprogramma verplichte eisen geformuleerd. Deze eisen zijn in het toelichtingsveld gemarkeerd als 'verplichte eis'.

Voor alle andere eisen geldt dat ze de status 'ambitie/aanbeveling' hebben. Dat zijn specificaties die passen bij de doelstelling van de subsidieregeling en/of gebaseerd zijn op 'best practices' bij andere projecten.

Bij de lege velden is er sprake van projectspecifieke eisen of achtergrondinformatie. Deze kunnen per individueel project ingevuld worden.

Verwijzingen

In dit PvE wordt op diverse plekken verwezen naar externe normen (bijv. NEN-normen, PvE Frisse scholen). Daarbij moet worden uitgegaan van de meest recente versie en alle delen van de norm tenzij anders aangegeven.

Vragen/ondersteuning

Als er vragen zijn met betrekking tot de template of als er ondersteuning gewenst is, kan er contact opgenomen worden met Kenniscentrum Ruimte-OK ([e-mail]).

Project

Projectinformatie
Hoofdgebruiker(s)	[...]
Opdrachtgever(s)	[...]
Adres/locatie	[...]
Contactpersoon	[...]

Doelen & uitgangspunten

Een betere school

Omschrijving
Algemene doelstelling voor de renovatie is het verbeteren van de huidige huisvestingssituatie en levensduurverlenging van het gebouw. Zie onderstaande voor een beschrijving van de huidige huisvestingssituatie en de bijbehorende randvoorwaarden.	REQ-37521

Een betere school /

Kenmerken huidig gebouw

Kenmerken bestaand gebouw
Bouwjaar	[...] Toelichting: Bouwjaar van het bestaande gebouw op basis van de gegevens in de Basisregistratie Adressen en Gebouwen.	REQ-29930
Eigenaarschap	[...] Toelichting: Korte toelichting over wie er juridisch eigenaar is van het gebouw en het perceel.	REQ-37115
Bescherming/status	[...] Toelichting: Aanduiding of er een bepaalde vorm van bescherming van toepassing is op het gebouw.	REQ-29931
Eerdere renovaties	[...] Toelichting: Korte beschrijving van eventuele eerdere renovaties die van invloed kunnen zijn op het project (bijv. bepaalde bouwdelen die net vervangen zijn).	REQ-29932
Huidige conditiescore	= [...] Toelichting: Aanduiding van de huidige conditie van het gebouw conform NEN 2767 (Conditiemeting van bouw- en installatiedelen). Specifieke condities per systeem/element kunnen in het technisch PvE aangegeven worden.	REQ-29933
Huidig energielabel	= [...] Toelichting: Beoordeling van de energieprestatie van het huidige gebouw conform NTA 8800 (Energieprestatie van gebouwen – Bepalingsmethode).	REQ-36015
Op te lossen huisvestingsproblemen	[...] Toelichting: Korte beschrijving van huidige huisvestingsproblemen waarvoor het project een oplossing moet bieden (bijv. ruimtegebrek, slecht binnenklimaat, hoge exploitatielasten, gebreken die levensduur gebouw beperken).	REQ-29934

Een betere school /

Kenmerken locatie

Randvoorwaarden bestemmingsplan
Bouwhoogte	≤ [...] m Toelichting: Randvoorwaarde ten aanzien van de bouwhoogte, conform bestemmingsplan. Bij renovatie relevant in geval van eventuele verticale uitbreiding.	REQ-37118
Bebouwingspercentage	≤ [...] % Toelichting: Randvoorwaarde ten aanzien van het deel van het bouwperceel dat bebouwd mag worden, conform bestemmingsplan. Bij renovatie relevant in geval van eventuele horizontale uitbreiding.	REQ-37119
Eventuele ontheffingen/afwijkingen	[...] Toelichting: Informatie over eventuele toegestane (of nog aan te vragen) afwijkingen ten opzichte van het bestaande bestemmingsplan.	REQ-38700
Bijzondere aandachtspunten	[...] Toelichting: Aandachtspunten ten aanzien van locatie of terrein (bijv. verontreiniging, gedeeld gebruik, specifieke gemeentelijke verordeningen) waar rekening mee gehouden moet worden in het ontwerp.	REQ-37615

Kenmerken logistiek op locatie
Verkeerssituatie	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de verkeerssituatie rondom de school en eventuele aandachtspunten (veiligheid, toegankelijkheid). Uit te werken in ruimtelijk PvE (bijv. loop/fietspaden), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave.	REQ-38503
Parkeren motorvoertuigen	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de huidige parkeersituatie en eventuele gewenste wijzigingen. Verder uit werken in ruimtelijk PvE (bijv. aantal en type parkeerplaatsen), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave.	REQ-37122
Stalling fietsen/scooters	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de huidige stallingssituatie en eventuele gewenste wijzigingen. Verder uit te werken in ruimtelijk PvE (bijv. aantal en type parkeerplaatsen), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave.	REQ-37123

Kenmerken buitenruimte(n)
Functies buitenruimte	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de huidige buitenruimte en eventuele gewenste wijzigingen. Verder uit te werken in ruimtelijk PvE (bijv. functies/activiteiten op schoolplein), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave.	REQ-37127

Een functionele school

Omschrijving
De huisvesting moet de activiteiten van de school ondersteunen en voldoende ruimte bieden voor het geprognosticeerde aantal leerlingen en medewerkers. Daarnaast moet de huisvesting aansluiten op de identiteit en onderwijsvisie van de school en het bijbehorende beoogde huisvestingsconcept.	REQ-37501

Een functionele school /

Kenmerken school

Kenmerken onderwijsinstelling
Onderwijstype	[...] Toelichting: Korte beschrijving van het type onderwijs/school (bijv. PO, VO, speciaal onderwijs, IKC, brede school).	REQ-36029
Identiteit/cultuur	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de identiteit of cultuur van de school (bijv. in termen van kernwaarden)	REQ-29922
Onderwijsvisie	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de onderwijsvisie of het pedagogisch concept van de school.	REQ-29924
Missie	[...] Toelichting: Korte beschrijving van het doel en/of de missie van de school.	REQ-29921
Doelgroep	[...] Toelichting: Korte beschrijving van doelgroep(en) van de school (bijv. leeftijdscategorie, woonlocatie, achtergrond)	REQ-29923
Structuur	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de organisatiestructuur van de school (bijv. onder /midden /bovenbouw)	REQ-29925

Capaciteit
Aantal leerlingen	≥ [...] Leerlingen Toelichting: Indicatie van het aantal te huisvesten leerlingen dat gehanteerd moet worden als uitgangspunt voor het ontwerp, gebaseerd op een leerlingenprognose voor de langere termijn (minimaal 15 jaar), vastgesteld in overleg met gemeente.	REQ-29926
Aantal onderwijsmedewerkers	≥ [...] Docenten Toelichting: Indicatie van het aantal te huisvesten onderwijzende en onderwijsondersteunende medewerkers dat gehanteerd moet worden als uitgangspunt voor het ontwerp.	REQ-29927
Aantal stafmedewerkers	≥ [...] Stafmedewerkers Toelichting: Indicatie van het aantal te huisvesten aan stafmedewerkers (ondersteunend personeel, administratie, directie) dat gehanteerd moet worden als uitgangspunt voor het ontwerp.	REQ-29928

Aanvullende functies/gebruikers
Aanvullende functies/gebruikers	[...] Toelichting: Korte beschrijving van eventuele andere gebouwgebruikers/ functies die eigen ruimte(n) moeten krijgen in het gebouw. Ruimtebehoefte per gebruiker uit te werken in ruimtelijk PvE.	REQ-36129
Combinatiefuncties	[...] Toelichting: Korte beschrijving van activiteiten die eventueel buiten schooltijden plaats moeten kunnen vinden binnen de bestaande ruimtes (bijv. volwassenenonderwijs, speeltuingebruik door buurt).	REQ-36130

Een functionele school /

Huisvestingsconcept

Huisvestingsconcept
Huisvestingsconcept algemeen	[...] Toelichting: Korte beschrijving van het beoogde huisvestingsconcept en de achterliggende doelstellingen (bijv. stimuleren bepaalde leerstijlen, of bepaalde vorm van interactie tussen de gebouwgebruikers).	REQ-38316
Ruimtelijke indeling	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de beoogde ruimtelijke indeling van het gebouw. Denk aan clusteren of juist scheiden van ruimtes/functies (bijv. onder/ midden/ onderbouw). Details uit te werken in ruimtelijk PvE en relatiediagram(men).	REQ-36289
Logistiek	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de beoogde logistiek van het gebouw in termen van het wel of niet scheiden van gebruikersgroepen met betrekking tot de entree(s) van het gebouw. Details uit te werken in ruimtelijk PvE en relatiediagram(men).	REQ-36290
Gemeenschappelijke ruimtes	[...] Toelichting: Korte beschrijving van functies/ruimtes die gedeeld kunnen worden door alle gebouwgebruikers (bijv. centrale hal of bibliotheek). Details uit te werken in ruimtelijk PvE en relatiediagram(men).	REQ-36295
Typologie onderwijsruimten	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de ruimtelijke typologie van onderwijsruimten in relatie tot de beoogde werkvormen en groepsgroottes. Denk aan ruimtedifferentiatie, mate van open- en geslotenheid, ruimtegrootte, inrichting (bijv. traditionele klaslokalen versus leerpleinen). Details uit te werken in ruimtelijk PvE.	REQ-36371

Een aantrekkelijke school

Omschrijving
De beeldkwaliteit van de huisvesting moet aansluiten op de identiteit van de school en de gewenste sfeer binnen en buiten het gebouw.	REQ-37516

Een aantrekkelijke school /

Uitstraling exterieur

Uitstraling
Beschrijving	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de gewenste uitstraling / esthetiek van het gebouw als geheel (bijv. in de vorm van trefwoorden), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave.	REQ-29937
Referentiebeeld(en)	[...] Toelichting: Referentiebeeld of 'mood board' die een indicatief beeld geeft van de gewenste uitstraling / esthetiek van het gebouw als geheel, voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave.	REQ-29939

Een aantrekkelijke school /

Uitstraling interieur

Uitstraling
Beschrijving	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de gewenste uitstraling / esthetiek van het interieur, bijv. in de vorm van trefwoorden. Eventueel verder uit te werken in ruimtelijk PvE met eisen per ruimte. Zie ook eisen ten aanzien van beleving bij onderwerp inclusiviteit.	REQ-37510
Referentiebeeld(en)	[...] Toelichting: Referentiebeeld of 'mood board' die een indicatief beeld geeft van de gewenste uitstraling / esthetiek van het interieur. Eventueel verder uit te werken in ruimtelijk PvE met referentiebeelden per ruimte.	REQ-37511

Een aantrekkelijke school /

Uitstraling buitenruimten

Uitstraling
Beschrijving	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de gewenste uitstraling van de buitenruimten, bijv. in de vorm van trefwoorden, voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave.	REQ-37514
Referentiebeeld(en)	[...] Toelichting: Referentiebeeld of 'mood board' die een indicatief beeld geeft van de gewenste uitstraling van de buitenruimten voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave.	REQ-37515

Een inclusieve school

Omschrijving
Een schoolgebouw met passende voorzieningen waarbij ruimte is voor individuele zorg, verzorging of ondersteuning, om participatie en een goede leeromgeving voor alle leerlingen te realiseren, ook voor leerlingen die speciale onderwijszorg en extra ondersteuning behoeven, waarbij het gebouw de mogelijkheid biedt tot samenwerking met partners gericht op inclusie.	REQ-37669

Een inclusieve school /

Normering

Normering toegankelijkheid
Toe te passen norm	NEN 9120 (Toegankelijkheid van Gebouwen) Toelichting: De toepasbaarheid van de specificaties in deze norm is afhankelijk van de scope van de renovatie. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38640

Een inclusieve school /

Belevingsaspecten inclusiviteit

Belevingsaspecten
Prikkelarme plekken	De huisvesting moet een rustige uitstraling en een prettige akoestiek hebben zodat leerlingen met een verhoogde gevoeligheid voor prikkels zich beter kunnen concentreren. Er moet voorzien worden in speciale prikkelarme ruimten of plekken waar leerlingen zich kunnen terugtrekken. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (o.a. type plekken/ruimten). Zie ook REQ-29953 voor het onderwerp geluid. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37665
Intuïtieve 'leesbare' ruimten	Het beoogde gebruik van een ruimte moet eenvoudig te begrijpen zijn. Leerlingen moeten intuïtief aanvoelen waarvoor een ruimte bedoeld is (bijv. een stilteruimte versus een ruimte voor sociale interactie). Denk aan gebruik kleuren, pictogrammen en inrichtingselementen. Toelichting: Het ontwerpteam moet in ontwerpfase onderbouwen hoe er invulling wordt gegeven aan dit uitgangspunt. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37666
Natuurlijke elementen	Het ontwerp moet natuurlijke elementen integreren om welzijn en concentratie te bevorderen. Dit omvat (uit)zicht op groen, daglichttoetreding, beplanting binnen en buiten het gebouw en het gebruik van natuurlijke materialen. Toelichting: Het ontwerpteam moet in ontwerpfase onderbouwen hoe er invulling wordt gegeven aan dit uitgangspunt. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37667
Verbinding buiten-binnen	In verblijfsruimten moeten er een visuele verbinding met buiten zijn. Er moet uitzicht zijn voor ieder type gebruiker (groot of klein, zittend, staand, liggend op een bed). Toelichting: Relevant voor zover de gevel / gevelopeningen onderdeel zijn van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38502
Menselijke maat	Het gebouw moet een menselijke maat hebben en gebruikers een gevoel van geborgenheid geven. Denk aan opdelen van open ruimten in kleinere, herkenbare zones, en het creëren van plekken met besloten karakter waar leerlingen zich veilig en comfortabel voelen. Toelichting: Het ontwerpteam moet in ontwerpfase onderbouwen hoe er invulling wordt gegeven aan dit uitgangspunt. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37668

Een inclusieve school /

Ruimtelijke aspecten inclusiviteit

Ruimtelijke aspecten
Overzichtelijke indeling	Zowel het gebouw als de buitenruimtes moeten overzichtelijk zijn. Eenieder moet zijn of haar weg kunnen vinden met een minimale noodzaak voor bewegwijzering. Denk aan natuurlijke looproutes, zichtlijnen en herkenningspunten. Ondersteunende voorzieningen voor leerlingen dienen dicht bij de primaire onderwijsruimtes te zijn gesitueerd. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE en relatiediagrammen (o.a. ruimtelijke relaties ondersteunende voorzieningen en onderwijsruimten). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37670
Toegankelijkheid ruimtes	Het gebouw moet toegankelijk zijn voor leerlingen met fysieke beperkingen. Zorg voor voldoende ruime onderwijsruimtes, brede gangen, liften en obstakelvrije paden. Denk ook aan rolstoeltoegankelijke deuren en tactiele lijnen op de vloer. Toelichting: Detaileisen conform NEN 9120 (Toegankelijkheid van Gebouwen). Zie REQ-38640 bij normering. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37671
Diversiteit in plekken	Voorzie in verschillende soorten ruimtes die aansluiten op uiteenlopende voorkeuren en behoeftes. Denk niet alleen aan klassieke onderwijsruimtes, maar ook stilteplekken voor geconcentreerd werken, groepsruimten voor samenwerking en informele leeromgevingen waar leerlingen zich op hun gemak voelen. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (o.a. typologie onderwijsplekken). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37672
Ruimten voor ondersteuning/behandeling	Het gebouw moet voorzien in behandel- en/of spreekruimte(n) waar leerlingen kunnen afspreken met zorg- of ondersteuningspersoneel (bijv. maatschappelijk werkers, onderwijspsychologen, logopedisten). Kan gaan om specifieke ruimten, maar ook dubbel ruimtegebruik is mogelijk. Comfort, privacy en rust zijn belangrijke kwaliteiten. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (aantal ruimten, grootte, mate van privacy). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37673
Ruimte voor opslag hulpmiddelen	Het gebouw moet beschikken over opslagruimte voor hulpmiddelen die door leerlingen met een beperking worden gebruikt (bijv. rolstoelen, loophulpmiddelen, aangepaste stoelen en tafels, brailleleesapparatuur). Opslag moet gepositioneerd zijn in de directe omgeving van de onderwijsruimten waar de hulpmiddelen worden gebruikt. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (type en grootte opslagruimte). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38698

Een inclusieve school /

Technische aspecten inclusiviteit

Technische aspecten
Binnenklimaat	Sommige gebruikers zijn gevoeliger voor geluid, licht, temperatuur en allergenen dan anderen. Vanuit dit perspectief is het belangrijk dat binnenklimaat in de school beter is dan wettelijk minimum. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE en technisch PvE (binnenklimaateisen per ruimte). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37674
Aanpasbaarheid	Verblijfsruimtes moeten flexibel in te richten zijn om aan te sluiten op de diverse behoeften van gebruikers. Aandachtspunten zijn het kunnen aanpassen van de inrichting en de aanpasbaarheid van binnenklimaat (te openen ramen, aanpassen verlichting, aanpassen verwarming) Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (o.a. typologie onderwijsruimten) en technisch PvE (o.a. aanpasbaarheid verlichting). Zie ook Adaptiviteit. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37675
Bedieningselementen	Bedieningselementen (zonwering, deuren, raambedieningen, kranen, lichtschakelaars,...) moeten veilig en eenvoudig te gebruiken zijn voor iedereen, ongeacht leeftijd of fysieke (on)mogelijkheden. Aandachtspunten zijn de hoogte van de voorzieningen, bieden van voldoende grip, en elektrische of automatische bediening. Toelichting: Detaileisen conform NEN 9120 (Toegankelijkheid van Gebouwen). Zie REQ-38640 bij normering. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37676
Aansluitingen hulpmiddelen	In de school moeten voldoende en goed gepositioneerde aansluitingen beschikbaar zijn voor het opladen en gebruiken van hulpmiddelen door leerlingen en medewerkers met een beperking. Denk aan stroompunten voor het opladen van elektrische rolstoelen, gehoorversterkende apparatuur of andere hulpmiddelen. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (type hulpmiddelen, gevraagde voorzieningen). Zie ook REQ-38692 (aansluitingen). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38699

Een gezonde school

Omschrijving
De huisvesting moet een aangename, gezonde en comfortabele omgeving bieden aan al haar gebruikers. Een gezonde school voldoet aan het Programma van Eisen Frisse Scholen 2021 classificatie B op de aspecten luchtkwaliteit en binnentemperatuur.	REQ-37679

Een gezonde school /

Binnenklimaat

Klasses conform PvE Frisse Scholen 2021
Temperatuur	≥ Klasse B (Goed): Het thermisch comfort in de onderwijsruimten moet beter zijn dan minimaal vereist conform Bbl. Grote temperatuurwisselingen moeten beperkt worden door goede isolatie, effectieve zonwering en een efficiënte verwarmings- en koelstrategie. In de zomer moet het comfortabel blijven, met slechts incidentele uitschieters tijdens extreem warme dagen. Toelichting: Conform PvE Frisse Scholen 2021. Detaileisen (temperaturen, stralingsasymmetrie,...) uit te werken in het ruimtelijk PvE en technisch PvE. Status: verplichte eis	REQ-29950
Lucht	≥ Klasse B (Goed): De luchtkwaliteit in de onderwijsruimten moet beter zijn dan minimaal vereist conform Bbl. Regelbare mechanische en natuurlijke ventilatie moeten zorgen voor de aanvoer van frisse lucht en de afvoer van vervuilde lucht. Verontreinigingen en CO₂-concentraties moeten beperkt blijven, ook bij intensief gebruik van klaslokalen. Toelichting: Conform PvE Frisse Scholen 2021. Detaileisen (concentraties, ventilatievouden,...) uit te werken in het ruimtelijk PvE en technisch PvE. Status: verplichte eis	REQ-29951
Licht	≥ Klasse B (Goed): Het visueel comfort in de onderwijsruimten moet beter zijn dan minimaal vereist conform Bbl, met een goede balans tussen dag- en kunstlicht. Ramen moeten uitzicht en natuurlijke lichtinval bieden zonder verblinding. Kunstverlichting moet gelijkmatig verdeeld zijn. Hinderlijke contrasten, flikkeringen, en reflecties moeten beperkt worden (zie ook REQ-37674 Inclusie). Bij renovatie kan het zijn dat Klasse B niet realiseerbaar is voor wat betreft eisen aan daglichttoetreding omdat aanpassingen aan de gevel kostbaar zijn en/of conflicteren met de ambitie om een energieneutraal gebouw te realiseren. In dat geval volstaat Klasse C (Voldoende). Toelichting: Conform PvE Frisse Scholen 2021. Detaileisen (verlichtingsniveau, kleurtemperatuur,...) uit te werken in het ruimtelijk PvE en technisch PvE. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-29952
Geluid	≥ Klasse B (Goed): Het akoestisch comfort in de onderwijsruimten is beter dan minimaal vereist conform Bbl. Spraak moet goed verstaanbaar zijn. Geluidsabsorberende materialen in plafonds en wanden moeten galm verminderen. Hinderlijk geluid van installaties, vanuit buiten, en van naastgelegen ruimten moet gedempt worden zodat leerlingen en docenten zich goed kunnen concentreren. Bij renovatie kan het zijn dat Klasse B niet realiseerbaar is voor wat betreft eisen aan lucht- en contactgeluidsisolatie omdat aanpassingen aan bestaande vloeren en wanden te kostbaar zijn. In dat geval volstaat Klasse C (Voldoende). Toelichting: Conform PvE Frisse Scholen 2021. Detaileisen (geluidsisolatie, nagalmtijden,...) uit te werken in het ruimtelijk PvE en technisch PvE. Zie ook REQ-37665 Inclusie. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-29953
Kwaliteitsborging	≥ Klasse B (Goed): Er wordt een oplevertoets uitgevoerd zodat kan worden vastgesteld of de gestelde binnenklimaateisen daadwerkelijk behaald worden. Zie hiervoor de Frisse Scholen Toets voor de onderdelen lucht-temperatuur-licht-geluid. Bij oplevering wordt mondeling en schriftelijk een instructie gegeven over het juiste gebruik van de beïnvloedingsmogelijkheden en voorzieningen. Toelichting: Conform PvE Frisse Scholen 2021. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38428

Een gezonde school /

Stimuleren beweging

Omschrijving
De huisvesting moet beweging stimuleren in de brede zin van het woord omdat beweging ervoor zorgt dat alle leerlingen, ongeacht behoeften of mogelijkheden (zie ook Inclusie), zich vrij en zelfstandig kunnen verplaatsen en actief kunnen leren.	REQ-37502

Stimuleren beweging
Ruimten bewegingsonderwijs	Er moet voldoende ruimte beschikbaar zijn voor bewegingsonderwijs, passend bij de leeftijdsgroepen en het onderwijsconcept. Dat kan gaan om een gymzaal (indien niet in nabijheid beschikbaar) of een multifunctionele speelruimte die geschikt is voor lessen lichamelijke opvoeding. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (bijv. wel of geen gymzaal) en technisch PvE (bijv. balbestendigheid afwerkingen in sportruimten), voor zover onderdeel van de scope van renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38505
Beweging door gebouw	Het gebouwontwerp moet uitnodigen tot beweging en tegelijkertijd een veilige en toegankelijke verkeersstroom ondersteunen. Aandachtspunten zijn aantrekkelijke en goed zichtbare trappen die trapgebruik stimuleren en brede gangen zonder obstakels die vrije en veilige doorstroming mogelijk maken. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (bijv. ontwerp gangen en trappenhuizen), voor zover onderdeel van de scope van renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38508
Beweging op leer/werkplek	De inrichting moet een dynamische leer- en werkomgeving ondersteunen, zodat leerlingen naar behoefte van plek of houding kunnen wisselen. Aandachtspunten zijn in hoogte verstelbare tafels en stoelen (voor zover onderdeel scope) en flexibele zithoeken die actief zitten en staand werken mogelijk maken. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (vaste en losse inrichting), voor zover onderdeel van de scope van renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38509
Beweging in buitenruimtes	De buitenruimte moet aantrekkelijk en functioneel worden ingericht om leerlingen te stimuleren om te bewegen en actief te spelen. Denk aan diverse speel- en sportvoorzieningen, uitdagende speelaanleidingen en gevarieerde ondergronden die uitnodigen tot rennen, springen en balspelen. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (buitenruimten), voor zover onderdeel van de scope van renovatie-opgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38510

Een duurzame school

Omschrijving
De huisvesting moet een minimale negatieve impact op de leefomgeving hebben door energie- en waterverbruik te beperken, circulair om te gaan met materialen en afval, bij te dragen aan het lokale ecosysteem en voorbereid te zijn op klimaatveranderingen. Een duurzaam schoolgebouw is minimaal energieneutraal (ENG).	REQ-38643

Een duurzame school /

Energiegebruik

Energie; algemeen
Energiezuinig gebouwontwerp	Bouwkundige maatregelen moeten de energievraag maximaal beperken volgens de Trias Energetica. Aandachtspunten zijn een slimme oriëntatie van ruimtes ten opzichte van de zon, gebruik van daglicht, hoogwaardige isolatie, luchtdichtheid van gevels en het gebruik van natuurlijke ventilatie en thermische massa om behoefte aan actieve koeling te minimaliseren. Toelichting: Het ontwerpteam moet in ontwerpfase onderbouwen hoe er invulling wordt gegeven aan dit uitgangspunt. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37487
Energiezuinigheid installaties	Nieuwe installaties moeten energiezuinig zijn en bijdragen aan het beperken van de warmtevraag en de koellast. Dit betekent o.a. efficiënte verwarmings- en ventilatiesystemen (conform NEN-EN 16798), warmteterugwinning, vraaggestuurde regelingen en energiezuinige verlichting. Keuzes voor de verwarmingsinstallatie moeten aansluiten bij de (toekomstige) warmtevisie van de wijk om desinvesteringen te voorkomen Toelichting: Het ontwerpteam moet in ontwerpfase onderbouwen hoe er invulling wordt gegeven aan dit uitgangspunt. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37488
Gebruik hernieuwbare energie	De energievraag moet ingevuld kunnen worden door gebruik hernieuwbare energiebronnen. Aandachtspunten zijn inzet van zonnecellen, warmtepompen en lage temperatuurverwarming (LTV) in combinatie met bodem-, water- of luchtwarmte. Toelichting: Het ontwerpteam moet in ontwerpfase onderbouwen hoe er invulling wordt gegeven aan dit uitgangspunt. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37489
Energiemonitoring	Het gebouw moet voorzien worden van een gebouwautomatiserings- en controlesysteem (GACS) om de prestatie en het energiegebruik van de technische installaties te monitoren, aan te sturen en te optimaliseren, conform NEN-EN-ISO 52120 (Energy performance of buildings – Contribution of building automation, controls and building management). Toelichting: Vooruitlopend op wettelijke verplichting van een GACS vanaf 2026 voor utiliteitsgebouwen met een verwarmings- of airconditioningsysteem met een nominaal vermogen van 290 kW. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37465
Regeltechniek	De centrale warmteopwekking en andere installaties moeten zodanig in te regelen zijn dat er geen sprake is van onnodig energieverbruik. Door middel van bijv. kloktijden, overwerktimers en een weekend- en vakantieprogramma moet het mogelijk zijn de werking van installaties af te stemmen op de bezetting en het gebruik van het gebouw. Toelichting: Het ontwerpteam moet in ontwerpfase onderbouwen hoe er invulling wordt gegeven aan dit uitgangspunt. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37466
Kwaliteitsborging	≥ Klasse C (Voldoende): er moet een oplevertoets worden uitgevoerd waarbij gecontroleerd wordt dat de energiebesparende maatregelen daadwerkelijk zijn uitgevoerd. Toelichting: Invulling op basis van PvE Frisse Scholen 2021 (kwaliteitsborging). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38411

Energie; prestatiespecificaties
Energielabel	≥ A+++++ Toelichting: Label dat de energieprestatie van het gebouw aanduidt, te bepalen conform NTA 8800 (Energieprestatie van gebouwen – Bepalingsmethode) Status: verplichte eis	REQ-37462
Energiebehoefte	≤ [...] kWh/m2/jaar Toelichting: Projectspecifieke eis ten aanzien van de maximum energiebehoefte in kWh per m² gebruiksoppervlakte per jaar die afhankelijk is van gebouwontwerp. Te bepalen conform NTA 8800 (Energieprestatie van gebouwen – Bepalingsmethode). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37469
Primair fossiel energiegebruik	≤ 0 kWh/m2/jaar Toelichting: Het maximum primair fossiel energiegebruik per m² gebruiksoppervlakte per jaar. Te bepalen conform NTA 8800 (Energieprestatie van gebouwen – Bepalingsmethode) Status: verplichte eis	REQ-37468
Aandeel hernieuwbaar	≥ 100% Toelichting: Het aandeel hernieuwbare energie, te bepalen door de hoeveelheid hernieuwbare energie (afkomstig uit bijv. zon, biomassa, buitenlucht en bodem) te delen door het totaal van hernieuwbare energie en primair fossiel energiegebruik. Te bepalen conform NTA 8800 (Energieprestatie van gebouwen – Bepalingsmethode) Status: verplichte eis	REQ-37470
Aandeel aardgas	≤ 0% Toelichting: Eis conform regelgeving rijksoverheid die stelt dat in 2050 gebouwen aardgasvrij dienen te zijn. Status: verplichte eis	REQ-38596
Werkelijke Energie intensiteit indicator (WEii)	≤ 60 kWh/m2/jaar Toelichting: Het werkelijke, gemeten energiegebruik per m2 gebruiksoppervlakte dat is af te lezen op de (hoofd)meters van het gebouw. Dit is zowel gebouwgebonden (zoals verwarmen, koelen) als gebruiksgebonden (bijvoorbeeld computerapparatuur, processen) energiegebruik. Te bepalen conform WEii-protocol. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37463

Een duurzame school /

Materiaalgebruik

Materiaalgebruik; algemeen
Behoud en hergebruik	Materialen van het bestaande gebouw moeten zoveel mogelijk behouden of binnen het project hergebruikt worden. Dit beperkt het gebruik van nieuwe materiaal en de noodzaak om verwijderd materiaal af te voeren en te verwerken. Toelichting: Het ontwerpteam moet in ontwerpfase onderbouwen hoe er invulling wordt gegeven aan dit uitgangspunt (wat wordt er verwijderd, wat wordt er toegevoegd). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38810
CO2-uitstoot	Nieuwe toe te passen materialen moeten een zo laag mogelijke materiaalgebonden CO2-uitstoot hebben, met name wat betreft emissies die gepaard gaan met de extractie, de verwerking, het transport van het materiaal. Toelichting: Het ontwerpteam moet in ontwerpfase onderbouwen hoe er invulling wordt gegeven aan dit uitgangspunt. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38811
Biobased	Daar waar mogelijk moet er gebruik gemaakt worden van biobased materialen. Denk aan hout voor constructiedelen en vezelgewassen bij (na)isolatie. Toelichting: Het ontwerpteam moet in ontwerpfase onderbouwen hoe er invulling wordt gegeven aan dit uitgangspunt. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38812
Losmaakbaarheid	Nieuw toegepaste bouwmaterialen moeten zoveel mogelijk 'losmaakbaar' zijn zodat deze aan het einde van de levensduur van het gebouw eenvoudig gedemonteerd en hergebruikt kunnen worden. Toelichting: Het ontwerpteam moet in ontwerpfase onderbouwen hoe er invulling wordt gegeven aan dit uitgangspunt. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38813
Certificering	De herkomst en duurzame eigenschappen van materialen moet onderbouwd kunnen worden, bij voorkeur aan de hand van certificaten (bijv. Cradle2Cradle, Natureplus, Declare-certificering). Materialen waarbij de controle niet goed mogelijk is, moeten vermeden worden. Toelichting: Het ontwerpteam moet in ontwerpfase onderbouwen hoe er invulling wordt gegeven aan dit uitgangspunt. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38814
Documentatie	De opdrachtnemer draagt zorg voor het registreren en vastleggen van alle materialen die in het gebouw worden tijdens ontwerp en realisatie toegevoegd in een materialenpaspoort. Toelichting: Het materialenpaspoort beschrijft zowel de hoeveelheden als de typen van de gebruikte materialen en producten vast. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38815

Materiaalgebruik; prestatiespecificaties
Milieuprestatie gebouw	≤ [...] €/m2 BVO/jaar Toelichting: Projectspecifieke indicatie van de maximale milieu-impact van de toegepaste materialen op gebouwniveau. Te berekenen op basis van NEN-EN 15804 (Duurzaamheid van bouwwerken – Milieuverklaringen van producten – Basisregels voor de productgroep bouwproducten). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38816
Materiaalgebonden CO2-uitstoot	≤ 330 kg CO2-eq / m2BVO/jaar Toelichting: Indicatie van de maximale hoeveelheid CO₂ die vrij mag komen tijdens productie en verwerking van de nieuw toe te passen materialen. Te berekenen op basis van 'Rekenprotocol Paris Proof Materiaalgebonden Emissies'. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38817
Materiaalbehoud	≥ [...] % Toelichting: Projectspecifieke indicatie van de mate waarin materialen van vóór de renovatie van het gebouw behouden blijven vanuit renovatiestrategieën als afwijzen (refuse) en repareren (repair), uitgedrukt als percentage van de gebouwmassa. Te bepalen per project op basis van analyse bestaande situatie. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38818
Aandeel biobased, hergebruikt en/of gerecycled materiaal	≥ 25% Toelichting: Indicatie ten aanzien van duurzaamheid materiaalgebruik, uitgedrukt als aandeel van het totale gewicht van de nieuw toe te passen materialen. Te bepalen op basis van Material Circularity Indicator (MCI) van de EllenMacArthur Foundation. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38819
Losmaakbaarheidsindex	≥ 40% Toelichting: Indicatie van de mate waarin nieuw aan te brengen objecten in het gebouw demontabel dienen te zijn. Te berekenen op basis van de publicatie Circular Buildings – een meetmethodiek voor losmaakbaarheid v2.0. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38820

Innovatie-eis
Onderwerp van de innovatie	Biobased bouwen Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38821
Scope van de innovatie	Een geheel bouwdeel of element; de keuze hierin is productafhankelijk. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38822
Ontwikkelstadium (TRL)	Min. TRL 5 (validatie prototype), max. TRL 7 (prototype in operationele omgeving) Status: verplichte eis	REQ-38823

Een duurzame school /

Waterverbruik

Water
Verbruiksefficiëntie	Waterverbruikende voorzieningen moeten waterbesparend zijn zonder verlies van functionaliteit en comfort. Aandachtspunten zijn waterbesparende kranen in keukens en sanitaire ruimtes, efficiënte douches, wc’s en zuinige (af)wasmachines. Ook schoonmaakinstallaties moeten efficiënt omgaan met waterverbruik. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (sanitaire inrichting), voor zover onderdeel van de scope van renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37499
Monitoring	Het moet mogelijk zijn om het waterverbruik te monitoren. Er zijn (sub)watermeters op de hoofdaansluiting en op alle voorzieningen/ruimten met een significant waterverbruik (≥ 10% totaal). Het verbruik moet per gebruikersgroep afleesbaar zijn in een monitorings- of gebouwbeheersysteem. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (waterinstallaties), voor zover onderdeel van de scope van renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37500
Afvoer vuil water	In de ontwerpfase moet onderzocht worden of het haalbaar is om een hergebruiksysteem te realiseren waarbij afvalwater (afkomstig van bijv. wastafels, douches, wasmachines) hergebruikt wordt voor niet-drinkwater toepassingen zoals doorspoelen toiletten of irrigatie. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (afvoeren), voor zover onderdeel van de scope van renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37467
Afvoer hemelwater	In de ontwerpfase moet onderzocht worden of het haalbaar is om een hergebruiksysteem (waarbij hemelwater wordt opgevangen, opgeslagen en indien nodig behandeld) en/of opvangsysteem (waarbij hemelwater wordt opgevangen in de grond of in tanks) te realiseren. Toelichting: Algemeen uitgangspunt. Verder uit te werken in technisch PvE (afvoeren), voor zover onderdeel van de scope van renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38385

Een duurzame school /

Afvalbeheer

Afval
Inventarisatie bouwafval	In geval van sloopwerkzaamheden moet een inventarisatie worden uitgevoerd om te bepalen welke materialen en producten hergebruikt, getransformeerd of gerecycled kunnen worden. Denk aan de terugwinning van bouwmaterialen zoals deuren, kozijnen, plafondpanelen en installaties. Bouwafval wordt zoveel mogelijk beperkt. Toelichting: Zie ook REQ-38810 (Behoud en hergebruik) en REQ-38819 (Aandeel biobased, hergebruikt en gerecycled). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37495
Scheiden bouwafval	Bouw- en sloopafval moet op de bouwplaats gescheiden worden ingezameld om hergebruik en recycling te maximaliseren. Aandachtspunten zijn aparte containers voor verschillende materialen en samenwerking met afvalverwerkers die circulaire verwerking ondersteunen. Toelichting: Proceseis ten aanzien van de uitvoering. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37496
Afval tijdens gebruiksfase	Het gebouw moet beschikken over adequate voorzieningen voor afvalscheiding en opslag, afgestemd op de afvalstromen van gebruikers. Aandachtspunten zijn strategisch geplaatste inzamelpunten voor papier, plastic, GFT en restafval en een efficiënte logistiek voor opslag en afvoer door de afvaldienst. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (afvalpunten, containerruimte), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37497

Een duurzame school /

Natuurinclusiviteit

Natuurinclusiviteit
Onderzoek	Maatregelen ten aanzien van natuurinclusief bouwen moeten vastgesteld worden op basis van een flora- en fauna-inventarisatie. Deze inventarisatie moet uitgevoerd worden door een professionele ecoloog. In de inventarisatie moeten de ecologische waarden van de locatie beschreven worden op basis van bureau- en veldonderzoek. Toelichting: Reikwijdte onderzoek afhankelijk van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37490
Natuurvoorzieningen gebouw	Waar mogelijk dienen bouwkundige wijzigingen bij te dragen aan de versterking van het lokale ecosysteem. Denk aan de toepassing van een bruin of groen dak en kleinschaligere maatregelen, zoals gevelbeplanting en nestruimte voor dieren. Toelichting: Specifieke eisen vast te stellen op basis van flora- en fauna-onderzoek. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37491
Natuurvoorzieningen buitenruimte	Waar mogelijk dient de inrichting van de buitenruimte bij te dragen aan de versterking van het lokale ecosysteem. Denk aan gebruik inheemse plantsoorten, realisatie natuurspeelplaats en functies die kunnen bijdragen aan opvang van water (bijv. wadi, vijver). Toelichting: Specifieke eisen vast te stellen op basis van flora- en fauna-onderzoek. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37492

Innovatie-eis
Onderwerp van de innovatie	Natuurinclusief bouwen Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38528
Scope van de innovatie	Een geheel bouwdeel of element; de keuze hierin is productafhankelijk. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38529
Ontwikkelstadium (TRL)	Min. TRL 5 (validatie prototype), max. TRL 7 (prototype in operationele omgeving) Status: verplichte eis	REQ-38530

Een duurzame school /

Klimaatadaptatie

Klimaatadaptatie
Bestendigheid tegen hitte	Opwarming van het gebouw en uitstraling van warmte naar de omgeving moet worden tegengegaan. Aandachtspunten zijn toepassing van warmtewerende of verkoelende materialen, het creëren van schaduw en de toepassing van verticaal en horizontaal groen. Eventuele beplanting bestaat uit soorten die bestendig zijn tegen warme omstandigheden. Toelichting: Relevantie afhankelijk van de locatie en de scope van de renovatieopgave. Detaileisen vast te stellen op basis van een risico-analyse. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37485
Bestendigheid tegen extreme neerslag	Extreme neerslag wordt door het gebouw weerstaan zonder beschadigd te raken of minder goed te presteren. Gebouw en terrein zijn zodanig ontworpen dat neerslag op locatie wordt opgevangen en vertraagd wordt afgevoerd. Toelichting: Relevantie afhankelijk van de locatie en de scope van de renovatieopgave. Detaileisen vast te stellen op basis van een risico-analyse. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37464
Bestendigheid tegen droogte	Droogte wordt door het gebouw weerstaan zonder beschadigd te raken (denk aan evt. lagere grondwaterstand). Eventuele beplanting bestaat uit soorten die bestendig zijn tegen droge omstandigheden. Het gebouw zelf zorgt voor reductie waterverbruik (zie eisen met betrekking tot waterverbruik) Toelichting: Relevantie afhankelijk van de locatie en de scope van de renovatieopgave. Detaileisen vast te stellen op basis van een risico-analyse. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37486
Bestendigheid tegen overstromingen	In geval van een overstroming (stijging van 0,2 meter of minder) mag er geen schade optreden aan de gebouwstructuur en de elektrische installaties. Aandachtspunten zijn waterrobuuste vloer, waterrobuuste inrichting, hoogte stopcontacten, en verdeling van functies over verdiepingen. Toelichting: Relevantie afhankelijk van de locatie en de scope van de renovatieopgave. Detaileisen vast te stellen op basis van een risico-analyse. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-37484

Een adaptieve school

Omschrijving

De huisvesting moet in staat zijn om veranderingen in gebruik (denk aan nieuwe onderwijsconcepten, nieuwe onderwijstechnologieën, multifunctioneel ruimtegebruik, schommelingen in aantallen) op te vangen zonder dat er grootschalige of kostbare bouwkundige of installatietechnische ingrepen hoeven plaats te vinden. Een adaptief schoolgebouw is flexibel ingedeeld, waardoor het gebouw aanpasbaar is aan toekomstige nieuwe onderwijsconcepten en toekomstige nieuwe indeling van installaties.

REQ-38366

Een adaptieve school /

Adaptiviteit omvang

Omschrijving
Het gebouw moet in staat zijn om 'mee te bewegen' met fluctuaties in de ruimtebehoefte door te voorzien in uitbreidingsmogelijkheden en/of mogelijkheden om het gebouw op te delen in kleinere eenheden.	REQ-29954

Uitbreidbaarheid
Omvang	≥ [...] m2 Toelichting: Indicatie van de grootte van de gevraagde uitbreidingsmogelijkheden, uitgedrukt in functioneel nuttig vloeroppervlak. Relevantie afhankelijk van de scope van de renovatieopgave.	REQ-29962
Type ruimte	[...] Toelichting: Indicatie van het type ruimte(n) waarmee uitgebreid moet kunnen worden (bijv. klaslokalen). Relevantie afhankelijk van de scope van de renovatieopgave.	REQ-38372
Richting	[...] Toelichting: Indicatie van de richting van de uitbreiding. Verticaal ('optoppen') of horizontaal (uitbreiding op terrein), voor zover bekend. Relevantie afhankelijk van de scope van de renovatieopgave.	REQ-29961
Realisatietijd	≤ [...] maanden Toelichting: De termijn waarbinnen de uitbreiding gerealiseerd moet kunnen worden (bijv. afgestemd op duur zomervakantie zodat uitbreiding gerealiseerd kan worden zonder verstoring onderwijs). Relevantie afhankelijk van de scope van de renovatieopgave.	REQ-29963

Opdeelbaarheid
Eenheden	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de mate waarin het gebouw opdeelbaar moet zijn in kleinere eenheden (bijv. voor gebruik door externe partijen of toekomstige verhuur). Relevantie afhankelijk van de scope van de renovatieopgave.	REQ-38394
Logistiek/entrees	[...] Toelichting: Korte beschrijving ten aanzien van het wel of niet kunnen scheiden van de entrees en verkeersruimten bij eventuele opdeling van het gebouw. Eventuele eisen voor aparte entrees verwerken in ruimtelijk PvE. Relevantie afhankelijk van de scope van de renovatieopgave.	REQ-29965
Installaties	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de mate waarin verschillende delen van het gebouw apart beheerd moeten kunnen worden in relatie tot energie, beveiliging en klimaatregeling. Relevantie afhankelijk van de scope van de renovatieopgave.	REQ-29966
Functionele scheiding	[...] Toelichting: Korte beschrijving van de mate waarin evt. eenheden fysiek en akoestisch gescheiden moeten kunnen worden. Relevantie afhankelijk van de scope van de renovatieopgave.	REQ-38389

Een adaptieve school /

Adaptiviteit plattegrond

Omschrijving
De ruimtelijke indeling van het gebouw moeten aangepast kunnen worden (samenvoegen / scheiden van ruimten) zonder dat dit grootschalige ingrepen aan bouwdelen of installaties vereist.	REQ-38379

Adaptiviteit indeling
Ruimtescheidingen	Binnenwanden moeten zonder ingrijpende/kostbare ingrepen verplaatsbaar zijn. Dragende wanden moeten zo veel mogelijk voorkomen worden. Toelichting: Mogelijkheden afhankelijk van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling.	REQ-38380
Stramienmaat	Het gevelontwerp, de constructie en de installaties moeten op één, fijnmazig stramien uitgelegd worden dat maximale mogelijkheden biedt voor het later kunnen aanpassen van de plattegrond ten behoeve van veranderende onderwijsprocessen of zelfs, op lange termijn, het transformeren van het gebouw tot een andere functie. Toelichting: Mogelijkheden afhankelijk van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling.	REQ-38387
Positionering vaste delen	De structuur van het gebouw moet zodanig ontworpen zijn dat moeilijk of niet te verwijderen obstakels (bijv. kolommen, dragende wanden, trappenhuizen, schachten) geen belemmering vormen voor aanpassingen in de indeling van het gebouw. Toelichting: Mogelijkheden afhankelijk van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling.	REQ-38381
Installatieontwerp	De installatie-infrastructuur moet zodanig zijn opgezet, dat de mogelijke indelingsvarianten kunnen worden gerealiseerd zonder aanpassing van de hoofdstructuur en centrale vermogens van de installatie. Toelichting: Mogelijkheden afhankelijk van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling.	REQ-38386

Een adaptieve school /

Adaptiviteit ruimten

Omschrijving
Ruimten moeten multifunctioneel gebruikt kunnen worden (bijv. een centrale hal die ook dienst kan doen theaterruimte, of onderwijsruimten die geschikt zijn voor zowel klassikaal onderwijs als projectonderwijs).	REQ-38382

Adaptiviteit ruimten
Flexibiliteit inrichting	De inrichting van onderwijsruimtes moet eenvoudig aanpasbaar zijn om wijzigingen in leerstijlen en groepsgroottes te kunnen faciliteren. Denk aan inrichtingselementen die verplaatsbaar, stapelbaar of modulair zijn, en de mogelijkheid om een ruimte in te delen in verschillende zones (bijv. voor instructie, zelfstandig werken en samenwerken). Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (benoemen specifieke ruimtes en gebruiksscenario's) en technisch PvE (demarcatielijst inrichtingselementen). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38384
Effectiviteit ruimtegebruik	Verkeersruimten en andere secundaire ruimtes moeten zodanig ontworpen worden dat ze ook functioneel gebruikt kunnen worden, resulterend in een zo goed mogelijke verhouding tussen het bruto en functionele oppervlak. Denk aan brede gangen die ruimte bieden aan studieplekken, of een centrale trap die ook dienst kan doen als tribune of pauzeplek. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE danwel ontwerp. Aandachtspunt: zodra ondersteunende ruimten (bijv. gang) gebruikt kunnen worden als verblijfsruimten (bijv. leerplek) dan zal dit extra eisen met zich meebrengen (bijv. daglichteisen). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38390
Flexibiliteit voorzieningen	Een of meerdere centrale/gedeelde ruimtes (bijv. centrale hal of gymzaal) moeten beschikken over instelbare voorzieningen voor verlichting, akoestiek en klimaatbeheersing, afgestemd op verschillende gebruiksscenario’s. Denk grote ruimtes die zowel voor gymnastiek en theater gebruikt kunnen worden. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (benoemen specifieke ruimtes) en technisch PvE (verlichting, geluidsinstallaties) voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38383

Een adaptieve school /

Adaptiviteit techniek

Omschrijving
Technische installaties en ICT-voorzieningen moeten op eenvoudige wijze aan te passen en uit te breiden zijn om veranderingen in behoeften op te kunnen vangen.	REQ-38511

Adaptiviteit techniek
Demonteerbaarheid	Installatieonderdelen moeten eenvoudig bereikbaar en te demonteren zijn, zodat onderhoud, vervanging en uitbreiding zonder ingrijpende bouwkundige aanpassingen mogelijk is. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE, voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Zie ook REQ-38813 bij materiaalgebruik. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38388
Modulariteit	Elektriciteits- en ICT-voorzieningen moeten modulair uit te breiden en aan te passen zijn, zodat toekomstige veranderingen in onderwijsvormen eenvoudig kunnen worden ondersteund. Aandachtspunten zijn flexibele kabelsystemen, uitbreidbare capaciteit en slimme aansluitpunten die zonder hak- en breekwerk kunnen worden verplaatst. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (o.a. eisen distributie leidingen), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38391
Reservecapaciteit	≥ 20% Toelichting: Specificatie van de gevraagde extra capaciteit van voedende voorzieningen en de distributie (leidingwerk, schachten en kanalen) van de installaties (elektra, werktuigbouw, ICT). Houdt bij vaststellen percentage rekening met evt. eisen voor uitbreidingsmogelijkheden. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38395

Een veilige school

Omschrijving
De huisvesting moet bijdragen aan een veilige leeromgeving, wat essentieel is voor de ontwikkeling van kinderen. Veiligheid omvat fysieke, sociale en psychologische aspecten. Ook de onderwerpen brandveiligheid en inbraakbeveiliging zijn onder dit onderwerp geschaard.	REQ-38317

Een veilige school /

Gebruiksveiligheid

Gebruiksveiligheid
Fysieke veiligheid	Het gebouw en terrein moeten zodanig ontworpen worden dat ernstige gebruiksrisico’s (schade door vallen, struikelen, botsen) beperkt worden, maar er moeten ook mogelijkheden zijn voor uitdagend en risicovol spelen, passend bij de leeftijd van de leerlingen. Centraal idee is dat leerlingen motorische en sociale vaardigheden kunnen ontwikkelen binnen een veilige, maar niet volledig risicoloze omgeving. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (o.a. slipvastheid vloeren, markeringen op glazen wanden), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38321
Sociale veiligheid	Het gebouw en de buitenruimtes zijn zodanig ontworpen dat medewerkers goed toezicht kunnen houden op alle leerlingen en activiteiten. Toezicht moet zowel binnen een ruimte als vanuit buiten de ruimte (bijv. vanaf de gang) mogelijk zijn. Denk aan ruimtes zonder hoeken of obstakels en het gebruik van glasstroken of zijlichten in deuren en wanden. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (visuele verbindingen tussen ruimtes) en technisch PvE (gebruik glas in deuren/wanden), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38322
Psychologische veiligheid	Het ontwerp biedt herkenbare en comfortabele plekken waar leerlingen en medewerkers zich veilig en op hun gemak kunnen voelen. Denk aan rustige plekken voor concentratie en ontspanning, gemeenschappelijke ruimtes die samenwerking en sociale interactie stimuleren en een warme, uitnodigende sfeer door middel van licht en materiaalgebruik. Toelichting: Zie ook belevingsaspecten bij onderwerp inclusiviteit. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38323

Een veilige school /

Brandveiligheid

Brandveiligheid
Normering	Het gebouwontwerp voldoet aan de brandveiligheidseisen uit het Bbl, eisen van de brandweer en de gemeente en eventuele eisen van de verzekeraar van het gebouw. Toelichting: Aanduiding van de van toepassing zijnde normen ten aanzien van brandveiligheid. Status: verplichte eis	REQ-38337
Compartimentering	De brandcompartimentering van het gebouw is afgestemd op de functionele indeling van het gebouw. Toelichting: Zie ook eisen ten aanzien van opdeelbaarheid en het huisvestingsconcept. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38336
Plan brandveiligheid	De opdrachtnemer voorziet in een Integraal Plan Brandveiligheid (IPB), opgesteld door een door het CCV erkende organisatie. Het plan dient gedurende het project geactualiseerd te worden en gebruikt te worden als toetsingskader. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38330
Documentatie	Opdrachtnemer voorziet in een brandveiligheidslogboek dat aantoont dat de brandveiligheidsvoorzieningen voldoen aan wet- en regelgeving. Denk o.a. aan fotodocumentatie doorvoeringen, plattegrondtekening(en) met brand- en rookscheidingen, en testcertificaten en productcertificaten van de voorzieningen. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38331

Een veilige school /

Beveiliging tegen inbraak

Inbraakbeveiliging
Inbraakrisico (VRKI-klasse)	= [...] Toelichting: Aanduiding van de inbraakgevoeligheid van het gebouw conform VRKI 2.0 versie 2025 van het CCV op basis van een risico-analyse.	REQ-38362
Zonering	Het gebouw moet zodanig indeelbaar zijn dat er onderscheid is te maken in de toegankelijkheid en beveiliging van verschillende gebouwdelen voor gebruikers. Aandachtspunten zijn (semi)publieke ruimten zoals de entree en een eventuele centrale hal versus ruimten die alleen voor leerlingen en leerkrachten of administratief personeel bedoeld zijn. Toelichting: Uit te werken in het ruimtelijk PvE (welke ruimtes in welke zones) op basis van de VRKI-classificatie, voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38579
Bouwkundige maatregelen	Het bouwkundig ontwerp van de buitenschil moet inbraak en indringing vertragen en belemmeren. Aandachtspunten zijn de weerstandsklasses van ramen en deuren, de beveiliging van eventuele dakopeningen, de inbraakwerendheid van het hang- en sluitwerk, en de opklimbaarheid van het gebouw. Toelichting: Uit te werken in het technisch PvE (o.a. weerstandsklasses te openen geveldelen) op basis van de VRKI-classificatie, voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38363
Technische maatregelen	Beveiligingsinstallaties moeten zorgen voor gecontroleerde toegang en detectie/alarmering in geval van een incident of indringing. Aandachtspunten zijn voorzieningen voor inbraakdetectie, bewegingsmelders, toegangscontrolevoorzieningen, en plaatsing van camera’s op strategische plaatsen, zoals ingangen en gangen. Toelichting: Uit te werken in het technisch PvE (o.a. eisen inbraakdetectiesysteem) op basis van de VRKI-classificatie, voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38364

Een veilige school /

Bestendigheid tegen vandalisme

Tegengaan vandalisme / ongewenst gebruik
Controle/overzicht	Het gebouw en de buitenruimtes zijn zodanig ontworpen dat er ook buiten schooltijd mogelijkheden zijn voor toezicht door een combinatie van technische maatregelen en sociale controle. Denk aan cameratoezicht, verlichting en zichtlijnen vanuit omliggende bebouwing en straten. Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (o.a. eisen plaatsing camera's) en technisch PvE (o.a. specificaties camera's), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38435
Vandaalbestendigheid buiten	Alle bereikbare onderdelen van het gebouw en de buitenruimte moeten bestand zijn tegen intensief gebruik en opzettelijke beschadiging (bv. graffiti). Denk aan slag- en krasvaste afwerkingen en armaturen, en eenvoudig te reinigen oppervlakken. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (o.a. eisen gevelafwerking), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38344
Vandaalbestendigheid binnen	Binnenruimtes moeten bestand zijn tegen intensief gebruik en mogelijke vandalismegevoelige situaties, zonder afbreuk te doen aan het comfort en de uitstraling van de leeromgeving. Denk aan slagvaste wandafwerkingen, stootbestendige deuren en robuuste sanitaire voorzieningen. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (o.a. eisen afwerkingen). Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38436

Een digitale school

Omschrijving
De huisvesting moet uitgerust worden met een digitale infrastructuur die het mogelijk maakt om digitale hulpmiddelen in te zetten in het onderwijs en om het gebouw op een slimme manier te beheren.	REQ-38687

Een digitale school /

Slimme onderwijsruimten

Omschrijving
De digitale voorzieningen moeten het mogelijk maken om moderne ICT-hulpmiddelen in het onderwijs te kunnen gebruiken en om onderwijs zowel fysiek als op afstand aan te bieden.	REQ-38688

Digitalisering leer- en werkplekken
Netwerk	Alle potentiële leer- en werkplekken moeten beschikken over een betrouwbaar, veilig en snel netwerk, zowel draadloos en bekabeld, zonder dode zones of capaciteitsproblemen. Het netwerk moet schaalbaar zijn om toekomstige groei en nieuwe technologieën te ondersteunen. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (o.a. kwaliteit bekabeling), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38691
Aansluitingen	Alle potentiële leer- en werkplekken moeten voorzien zijn van voldoende en goed bereikbare aansluitpunten zijn voor stroom- en data. Aansluitingen moeten eenvoudig bereikbaar zijn voor gebruikers en aan te passen zijn aan veranderende onderwijsbehoeften of technologieën. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (o.a. aansluitingen per ruimte), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38692
Voorzieningen	Onderwijsruimten moeten de mogelijkheid bieden om digitale voorzieningen te bevestigen (bijv. schermen, interactieve whiteboards, audio-oplossingen) en deze op een gebruiksvriendelijke manier in te zetten (denk aan zichtlijnen, voorkomen reflectie/schittering, eenvoudig bereikbare bedieningselementen, voorkomen losliggende bekabeling). Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (o.a. specificaties per voorziening), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38693

Een digitale school /

Slim gebouw

Omschrijving
Het toepassen van een 'slim' gebouwbeheersysteem moet inzicht geven in het gebruik en de prestaties van het gebouw en het mogelijk maken om installaties zodanig te kunnen aansturen dat de condities in het gebouw zowel comfortabel als energiezuinig zijn.	REQ-38694

Digitalisering gebouwbeheer
Integratie	Alle gebouwinstallaties, zoals verlichting, verwarming, ventilatie en zonwering, moeten waar mogelijk worden geïntegreerd in één centraal beheersysteem waarmee het mogelijk is om installaties centraal en op afstand te besturen. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (o.a. eisen aan dataprotocol), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38695
Gebruiksvriendelijkheid	Het beheersysteem moet intuïtief en gebruiksvriendelijk zijn zodat gebouwbeheerders en conciërges het eenvoudig kunnen bedienen met beperkte instructie. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (o.a. eisen aan user interface), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38696
Betrouwbaarheid/veiligheid	Het systeem moet stabiel en betrouwbaar functioneren en beveiligd zijn tegen ongeautoriseerde toegang. Denk aan beveiligde toegang met autorisatieniveaus en bescherming tegen cyberdreigingen om continuïteit en dataveiligheid te waarborgen. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (o.a. eisen databeveiliging), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38697

Een onderhoudsvriendelijke school

Omschrijving
De huisvesting moet eenvoudig en efficiënt te onderhouden en te beheren zijn. Lage exploitatiekosten moeten hand in hand gaan met het behoud van kwaliteit en comfort.	REQ-38470

Een onderhoudsvriendelijke school /

Onderhoud en beheer

Onderhoud en beheer
Onderhoudbaarheid	Het gebouw moet onderhoudsarm zijn. Materialen die intensief, frequent en kostbaar onderhoud vergen, mogen niet worden toegepast. Dagelijks, klein onderhoud moet na enige instructie door een eigen technisch medewerker kunnen worden uitgevoerd. Toelichting: Bij renovatie van toepassing op nieuwe/vervangende delen Status: ambitie/aanbeveling	REQ-32813
Total cost of ownership	Bij de keuze van materialen en installaties moet geredeneerd worden vanuit 'total cost of ownership': niet alleen kijkend naar de aanschafkosten, maar ook naar kosten voor gebruik en beheer (o.a. schoonmaak, onderhoud, aanpassingen, energie). Toelichting: Bij renovatie van toepassing op nieuwe/vervangende delen Status: ambitie/aanbeveling	REQ-38656
Vervangbaarheid onderdelen	Gebouw/installatie-onderdelen moeten eenvoudig te verkrijgen en te vervangen zijn. Vervoer moet mogelijk zijn via reguliere routes in het gebouw. Indien onderdelen alleen via de gevel vervoerd kunnen worden dan moet de gevel daarop voorbereid zijn. Toelichting: Bij renovatie van toepassing op nieuwe/vervangende delen Status: ambitie/aanbeveling	REQ-29994
Bereikbaarheid onderdelen	Onderhoud- en inspectieactiviteiten moeten veilig en eenvoudig kunnen plaatsvinden. Gebouw- en installatieonderdelen die periodiek onderhoud vereisen, moeten goed bereikbaar (denk aan inspectieluiken en servicetoegangen) en adequaat verlicht zijn. Toelichting: Bij renovatie van toepassing op nieuwe/vervangende delen Status: ambitie/aanbeveling	REQ-29995
Robuustheid onderdelen	Materiaalkeuzes moeten afgestemd zijn op intensief en hoogfrequent gebruik. Gebouw/installatie-onderdelen met een verhoogd risico op beschadigingen door gebruik, vocht of corrosie dienen te worden beschermd door geschikte materialen en/of beschermende maatregelen. Kozijnen, deuren, hang- en sluitwerk moeten zwaar uitgevoerd zijn. Toelichting: Uit te werken in technisch PvE (o.a. eisen aan afwerkingen), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-29996
Storingsgevoeligheid	Het risico op storingen in installaties (klimaatinstallaties, lift, energie) moet beperkt zijn. Eventuele storingen moeten vroegtijdig, centraal gesignaleerd worden. Voor gebruikers moet duidelijk zijn hoe er gehandeld moet worden in storingssituaties. Toelichting: Bij renovatie van toepassing op nieuwe/vervangende delen Status: ambitie/aanbeveling	REQ-33123
Reinigbaarheid	Het gebouw moet zowel van buiten als binnen eenvoudig schoon te houden zijn. Afwerkingen dienen zo min mogelijk kwetsbaar te zijn voor vervuiling en graffiti. Slimme detaillering moet opeenhoping van stof/vuil voorkomen en er moeten faciliteiten zijn voor schoonmaak (schoonmaakkasten, afvalpunten, aansluitingen voor schoonmaakapparatuur, voorzieningen voor glasbewassing). Toelichting: Uit te werken in ruimtelijk PvE (o.a. werkkasten en opslag schoonmaak) technisch PvE (o.a. eisen aan afwerkingen), voor zover onderdeel van de scope van de renovatieopgave. Status: ambitie/aanbeveling	REQ-29992

Woordenlijst

Bbl	Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), de algemene rijksregels over veiligheid, gezondheid, duurzaamheid en bruikbaarheid van bouwwerken.
biobased	Materiaal dat bestaat uit minimaal 70% hernieuwbare massa, specifiek gemaakt van dierlijk materiaal of van schimmels, planten, bacteriën die ecologisch verantwoord geteeld, geoogst, gebruikt en hergebruikt worden (gebaseerd op Nationale Aanpak Biobased Bouwen)
bouwdeel	Zelfstandig en aanwijsbaar deel van een element, onderscheiden naar samenstelling of constructiewijze, bestaande uit één of meer componenten waaraan technische eigenschappen, zoals bedoeld in de NEN 2767. Bijvoorbeeld wandafwerking, plafond of dak.
CCV	Centrum voor criminaliteitspreventie en veiligheid
element	Aanwijsbaar deel van een gebouw dat uitsluitend op basis van de verlangde functie wordt onderscheiden en bestaat uit één of meerdere bouwdelen, zoals bedoeld in de NEN 2767. Bijvoorbeeld installaties, constructies of afscheiding.
GACS	Gebouwautomatiserings- en controlesysteem
gerecycled	Materiaal dat na gebruik een recyclingproces heeft ondergaan en nu opnieuw toegepast wordt in een bouwcomponent, -product of -element (bron: Het Nieuwe Normaal).
hergebruikt	Materiaal dat deel uitmaakt van een samengesteld bouwcomponent, -product of -element dat als geheel opnieuw wordt gebruikt voor dezelfde functie na een eerdere toepassing (bron: Het Nieuwe Normaal).
IKC	Integraal Kindcentrum; een locatie waar kinderopvang, onderwijs en buitenschoolse opvang gezamenlijk gehuisvest zijn.
natuurinclusief	Manier van bouwen en ontwerpen waarbij bewust ruimte wordt gecreëerd voor biodiversiteit en klimaatadaptieve maatregelen (temperatuur, water, bodem, lucht) op, aan of in het gebouw of de omgeving zodat er meer diverse planten- en diersoorten kunnen leven.
OVO/49358107	Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 13 december 2024, nr. OVO/49358107, houdende regels voor de subsidieverstrekking ten behoeve van het uitvoeren van het Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting (Subsidieregeling Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting). Zie: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2024-42099
PO	Primair onderwijs
PvE Frisse Scholen 2021	Programma van Eisen Frisse Scholen 2021. Zie https://www.rvo.nl/sites/default/files/2021/06/PvE-Frisse-Scholen-2021.pdf
relatiediagram	Diagramweergave van de ruimtelijke relaties tussen ruimtes ('vlekkenplan').
REQ	Afkorting voor "Requirement" (Eis). Unieke identificatiecode ter aanduiding van een eis of specificatie.
ruimtelijk PvE	Overzicht van de te realiseren/aan te passen ruimten, met daarbij de relevante eisen per ruimten.
technisch PvE	Overzicht van de te realiseren/aan te passen technische systemen en elementen, met daarbij de relevante eisen per systeem/element.
Trias Energetica	Een strategie om het energieverbruik in gebouwen te minimaliseren die uitgaat van drie stappen: (1) beperken energievraag, (2) gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen, en (3) efficiënt gebruik eindige (fossiele) energiebronnen voor zover dat niet te vermijden is.
TRL	Technology readiness level; methode voor het vaststellen van de mate van ontwikkeling van een technologie. Zie https://www.rvo.nl/onderwerpen/trl voor meer uitleg.
VO	Voorgezet onderwijs