Besluit gedragscode voor tolken en vertalers in het kader van de Wbtv

Geraadpleegd op 11-05-2025.
Geldend van 01-02-2024 t/m heden

Besluit gedragscode voor tolken en vertalers in het kader van de Wbtv

De Raad voor Rechtsbijstand,

Gelet op:

  • Artikel 2, 3 en 4 van de Wet beëdigde tolken en vertalers (Stb. 2007, 375);

  • Artikel 13 en 14 van de Wet beëdigde tolken en vertalers (Stb. 2007, 375);

  • Artikel 18 van het Besluit Uitwijklijst Wbtv (Staatscourant 2013, 17541);

  • de Regeling van de Staatsecretaris van Veiligheid en Justitie van 13 januari 2011 tot wijziging van de Regeling houdende aanwijzing tot bewerker en verlening van mandaat en machtiging van de Minister van Veiligheid en Justitie aan de Raad voor de Rechtsbijstand te ’s-Hertogenbosch betreffende het Register beëdigde tolken en vertalers, (Stcrt. 19 januari 2011, 1030);

  • het advies van het Kwaliteitsinstituut Wbtv van 14 september 2023, de voorgestelde tekst herziening gedragscode tolken van 14 september 2023 en de voorgestelde tekst herziening gedragscode vertalers van 14 september 2023;

Besluit:

Stelt de hiernavolgende gedragscodes voor tolken en vertalers in het kader van de Wet beëdigde tolken en vertalers vast:

Artikel I

  • a. tolk: de in het Rbtv ingeschreven en beëdigde tolk in de zin van artikel 1 van de Wbtv dan wel de op de Uitwijklijst geplaatste tolk;

  • b. vertaler: de in het Rbtv ingeschreven en beëdigd vertaler dan wel de op de Uitwijklijst geplaatste vertaler;

  • c. Gedragscode: geheel van waarden en normen voor tolken en vertalers in hun dagelijkse beroepspraktijk aan de hand van heersende opvattingen die door tolken en vertalers in acht moet worden genomen bij de uitoefening van hun beroep, vastgelegd bij dit besluit in Bijlage 1 voor tolken, respectievelijk in Bijlage 2 voor vertalers;

  • d. De Wbtv: de Wet beëdigde tolken en vertalers;

  • e. De Uitwijklijst: de lijst in de zin van artikel 2, derde lid van de Wbtv.

Artikel IV

Dit besluit met de daarbij behorende bijlagen wordt aangehaald als Besluit gedragscode voor tolken en vertalers in het kader van de Wbtv en wordt bekendgemaakt door publicatie in de Staatscourant.

’s-Hertogenbosch, 20 december 2023

I.D. Nijboer

Algemeen directeur / Bestuurder

Raad voor Rechtsbijstand

Bijlage 1. Gedragscode voor tolken in het kader van de Wbtv

De gedragscode voor tolken in het kader van de Wbtv wordt als volgt vastgesteld:

Ik,

de tolk,

accepteer dat ik bij het uitoefenen van mijn beroep, altijd naar eer en geweten de best mogelijke dienst verleen. Daarbij houd ik mij aan vijf kernwaarden:

  • A. Integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid

  • B. Vertrouwelijkheid

  • C. Volledigheid

  • D. Transparantie

  • E. Professionaliteit

A. Integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid

Onder integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid versta ik in het kader van deze gedragscode het volgende:

  • Ik ben integer.

  • Ik stel mij onafhankelijk, onpartijdig en objectief op, zowel vóór, tijdens als na de opdracht.

  • Ik negeer eigen vooroordelen en voorkeuren bij de werkzaamheden.

  • Ik stel ieder mogelijk eigen belang terzijde.

  • Ik zorg dat elke (schijn van) vooringenomenheid wordt voorkomen.

  • Ik laat mijn werkzaamheden niet beïnvloeden door druk van buitenaf en voer mijn werkzaamheden in alle vrijheid en zonder vrees uit.

Ter nadere invulling van de kernwaarde integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid handel ik als volgt en neem ik het volgende in acht:

  • 1. Ik uit geen persoonlijke opinies, voorkeuren, interpretaties of gevoelens, ook niet op (voor zover mogelijk) non-verbale wijze.

  • 2. Ik kleed mij gepast op een wijze die aansluit bij het karakter van mijn werkzaamheden.

  • 3. Ik breng partijen onmiddellijk op de hoogte van elke professionele of persoonlijke band tussen mijzelf (de tolk) en een betrokkene.

  • 4. Ik houd mij strikt aan de opdracht. Ik ben niet behulpzaam bij andere taken.

    Ik verstrek geen informatie die de eigen integriteit, onafhankelijkheid of onpartijdigheid in het gedrang brengt, noch op eigen initiatief, noch op verzoek van partijen.

  • 5. Ik informeer partijen onmiddellijk wanneer de eigen integriteit, onafhankelijkheid of onpartijdigheid in het gedrang komt en dit de tolkdienst mogelijk negatief beïnvloedt. Ik wijs een opdracht af of staak een opdracht wanneer de eigen onafhankelijkheid, onpartijdigheid of onafhankelijkheid niet gewaarborgd kan worden.

  • 6. Ik maak geen misbruik van mijn positie. Ik aanvaard geen giften of tegenprestaties van de partijen.

  • 7. Ik blijf mij bewust van mijn eigen rol als tolk en neem in principe geen deel aan gesprekken die niet met de opdracht te maken hebben.

  • 8. Ik vermijd onderonsjes en een-op een-overleggen met de betrokkenen vóór, tijdens en na de tolkopdracht. Zo stel ik me afzijdig op tijdens het wachten vóór de opdracht, en neem ik na de opdracht direct afscheid van de betrokkenen.

  • 9. Bij gebruik van social media ben ik mij bewust van de houding die ik als tolk in het openbaar dien uit te stralen. Ik voorkom dat mijn bijdragen mijn integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid aantasten.

B. Vertrouwelijkheid

Onder vertrouwelijkheid versta ik in het kader van deze gedragscode het volgende:

  • Ik houd mij aan de geheimhoudingsplicht.

  • Ik ga uiterst zorgvuldig om met alle informatie waarover ik in de uitoefening van mijn beroep beschik.

Ter nadere invulling van de kernwaarde vertrouwelijkheid handel ik als volgt en neem ik het volgende in acht:

  • 10. Ik heb een geheimhoudingsplicht. Ik krijg bij het voorbereiden en uitvoeren van een tolkdienst informatie. Ik deel deze informatie met niemand, tenzij de wet mij dit voorschrijft of uit de tolkdienst blijkt dat ik niet anders kan.

  • 11. Voor zover dat in mijn macht ligt, zorg ik bij het tolken op afstand, dat ik de tolkdienst verricht in een veilige omgeving waar niemand kan meeluisteren of opnames kan maken van de tolkdienst.

  • 12. Indien ik tijdens het verrichten van tolkwerkzaamheden notities maak, vernietig ik deze onmiddellijk na afloop van de tolkdienst. Ik vernietig ook documentatie die ik met betrekking tot de tolkdienst heb ontvangen.

C. Volledigheid

Onder volledigheid versta ik in het kader van deze gedragscode het volgende:

Ik tolk volledig en getrouw, alles wat betrokkenen zeggen, zonder iets toe te voegen, weg te laten of te wijzigen.

Ter nadere invulling van de kernwaarde volledigheid handel ik als volgt en neem ik het volgende in acht:

  • 13. Ik tolk alles wat tijdens de tolkdienst wordt gezegd, ook wanneer opmerkingen tot mij zelf zijn gericht of wanneer iemand iets tegen mij zegt.

  • 14. Ik gebruik, voor zover mogelijk, steeds hetzelfde taalregister en niveau van de woordenschat als de sprekers. Ik leg zoveel mogelijk dezelfde nadruk.

  • 15. Ik tolk beledigende of choquerende woorden.

  • 16. Ik tolk onwaarheden of fouten, precies zoals ik ze gehoord heb.

  • 17. Ik geef aan als ik iets niet begrijp of niet (goed) versta, en vraag om verduidelijking of herhaling wanneer iets onduidelijk is.

D. Transparantie

Onder transparantie versta ik in het kader van deze gedragscode het volgende:

  • Ik verleen tijdens de tolkdienst inzicht in alles wat ik doe of zeg.

Ter nadere invulling van de kernwaarde transparantie handel ik als volgt en neem ik het volgende in acht:

  • 18. Ik vertel de betrokkenen onmiddellijk wanneer ik afwijk van wat de betrokkenen zeggen.

  • 19. Ik tolk alles wat tijdens de tolkdienst wordt gezegd, zodat de betrokkenen daarvan volledig op de hoogte zijn.

  • 20. Ik tolk geen (telefoon)gesprekken die plaatsvinden in dezelfde ruimte als waar ik tolk, indien deze gesprekken niets met de opdracht te maken hebben. Ik tolk wel kort wat er gebeurt, zodat de anderstalige het ook begrijpt.

  • 21. Ik meld onmiddellijk wanneer vaktermen, jargon, beledigende of choquerende woorden, straattaal, etc. niet precies hetzelfde of niet goed vertolkt kunnen worden.

  • 22. Ik meld het onmiddellijk aan de betrokkenen als de anderstalige niet de taal of variant spreekt waarvoor de tolkdienst was aangevraagd.

  • 23. Ik meld partijen wanneer ik van plan ben om een tolkopdracht te staken of te onderbreken. Ik motiveer mijn beslissing.

E. Professionaliteit

Onder professionaliteit versta ik in het kader van deze gedragscode het volgende:

  • Ik gedraag mij altijd professioneel;

  • Ik behandel de betrokkenen met respect;

  • Voor zover dat in mijn macht ligt, ben ik verantwoordelijk voor de kwaliteit van mijn prestatie;

  • Ik verbind mij ertoe mijn kennis en deskundigheid permanent te onderhouden.

Ter nadere invulling van de kernwaarde professionaliteit handel ik als volgt en neem ik het volgende in acht:

  • 24. Ik behandel alle partijen met respect, ongeacht nationaliteit, gender, taal, etniciteit, cultuur, leeftijd, politieke overtuigingen, seksuele oriëntatie, godsdienst, etc.

  • 25. Ik voer uitsluitend opdrachten uit waarvoor ik competent en bevoegd ben.

  • 26. Ik meld het onmiddellijk wanneer dialecten niet adequaat getolkt kunnen worden.

  • 27. Ik respecteer het recht van partijen om mij te weigeren als tolk.

  • 28. Ik geef desgevraagd een vertaling à vue.

  • 29. Ik staak de opdracht indien ik de kwaliteit van mijn prestatie niet (langer) kan garanderen, ook wanneer dit het gevolg is van de werkomstandigheden.

  • 30. Ik kom afspraken tijdig na, en voorkom dat ik deze zonder geldige reden en ontijdig annuleer.

  • 31. Ik zorg er zoveel mogelijk voor dat wordt voldaan aan de randvoorwaarden voor een ongestoorde dienstverlening. Ik verzoek de opdrachtgever zo nodig om passende maatregelen te treffen, bijvoorbeeld zodat ik en de betrokkenen elkaar goed kunnen zien en verstaan. Dit geldt voor zowel tolken op locatie als hybride tolken.

  • 32. Voor zover dat in mijn macht ligt, zorg ik ervoor dat bij een tolkdienst op afstand wordt voldaan aan de randvoorwaarden voor een ongestoorde dienstverlening:

    • Ik heb de juiste apparatuur voor een ongestoorde audio(visuele) verbinding;

    • Ik heb een goede en veilige internetverbinding;

    • Ik heb de juiste software die up-to-date is;

    • Ik zorg dat omgevingsgeluiden tot een minimum worden beperkt en voorkom dat ik tijdens de tolkdienst wordt gestoord.

  • 33. Als ik de tolkdienst op afstand door technische problemen niet voldoende (goed) kan uitvoeren, dan meld ik dit onmiddellijk aan partijen.

  • 34. Ik bereid elke opdracht zo goed als mogelijk voor op basis van de informatie die de opdrachtgever heeft verstrekt.

  • 35. Ik introduceer mij bij aanvang van de tolkdienst en leg kort (in beide talen) mijn werkwijze als tolk uit:

    • Ik ben de tolk in de talencombinatie X

    • Ik heb de plicht om alles te tolken wat alle betrokkenen voor wie ik tolk zeggen

    • Ik heb een geheimhoudingsplicht

    • Ik ben onpartijdig

    • Ik tolk in de ik-vorm

    • Ik verzoek u om elkaar rechtstreeks aan te spreken.

  • 36. Ik start steeds met deze introductie, ook wanneer ik herhaaldelijk bij dezelfde opdrachtgever of voor dezelfde anderstalige tolk.

  • 37. Ik tolk in de ik-vorm (1e persoon) om de communicatie tussen de betrokkenen te bevorderen en wijs de betrokkenen erop dat ze elkaar rechtstreeks dienen aan te spreken. Ik verwijs naar mijzelf in de derde persoon als ‘de tolk’ om verwarring te voorkomen.

  • 37. Ik erken en verbeter fouten in de vertolking, zodra ik of een van de betrokkenen die opmerkt.

  • 38. Ik ben niet verplicht om mijn persoonlijke gegevens te delen met de anderstalige betrokkene.

  • 39. Ik stel mij collegiaal op ten opzichte van andere tolken.

  • 40. Ik licht betrokkenen in wanneer het mij onmogelijk wordt of wordt gemaakt om de Gedragscode te respecteren.

  • 41. Ik respecteer de werkafspraken die met mij zijn gemaakt.

  • 42. Ik verleen bij klachten mijn volledige medewerking aan de klachtenprocedure als bedoeld in artikel 16 van de Wbtv.

  • 43. Ik sta open voor gevraagde en ongevraagde constructieve feedback met betrekking tot de opdracht.

Bijlage 2. Gedragscode voor vertalers in het kader van de Wbtv

De gedragscode voor vertalers in het kader van de Wbtv wordt als volgt vastgesteld:

Ik,

de vertaler,

accepteer dat ik bij het uitoefenen van mijn beroep, altijd naar eer en geweten de best mogelijke dienst verleen. Daarbij houd ik mij aan vijf kernwaarden:

  • A. Integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid

  • B. Vertrouwelijkheid

  • C. Volledigheid

  • D. Transparantie

  • E. Professionaliteit

A. Integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid

Ik versta onder integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid in het kader van deze gedragscode het volgende:

  • Ik ben integer;

  • Ik stel mij onafhankelijk, onpartijdig en objectief op, zowel vóór, tijdens als na de opdracht;

  • ik negeer eigen vooroordelen en voorkeuren bij de werkzaamheden;

  • ik stel ieder mogelijk eigen belang terzijde;

  • Ik zorg dat elke (schijn van) vooringenomenheid wordt voorkomen;

  • Ik laat mijn werkzaamheden niet beïnvloeden door druk van buitenaf en voer mijn werkzaamheden in alle vrijheid en zonder vrees uit.

Ter nadere invulling van de kernwaarde integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid handel ik als volgt en neem ik het volgende in acht:

  • 1. Ik uit geen persoonlijke opinies, voorkeuren, interpretaties of gevoelens.

  • 2. Ik breng mijn opdrachtgever onmiddellijk op de hoogte van een professioneel of persoonlijk belang (of de schijn daarvan), dat (die) de eigen integriteit, onafhankelijkheid of onpartijdigheid in het gedrang brengt.

  • 3. Ik houd mij strikt aan de opdracht en verstrek geen andere informatie buiten het vertalen van de opdracht die de eigen integriteit, onafhankelijkheid of onpartijdigheid in het gedrang brengt, noch op eigen initiatief, noch op verzoek van een partij.

  • 4. Ik informeer de betrokkenen onmiddellijk wanneer mijn integriteit, onafhankelijkheid of onpartijdigheid in het gedrang komt en dit de opdracht mogelijk negatief beïnvloedt.

  • 5. Ik wijs een opdracht af of staak een opdracht wanneer de eigen integriteit, onafhankelijkheid of onpartijdigheid niet gewaarborgd kan worden.

  • 6. Ik maak geen misbruik van mijn positie. Ik aanvaard geen giften of tegenprestaties van de partijen.

  • 7. Bij gebruik van social media ben ik mij bewust van de houding die ik als vertaler in het openbaar dien uit te stralen. Ik voorkom dat mijn bijdragen mijn integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid aantasten.

B. Vertrouwelijkheid

Ik versta onder vertrouwelijkheid in het kader van deze gedragscode het volgende:

Ik houd mij aan de geheimhoudingsplicht.

Ik ga uiterst zorgvuldig om met alle informatie waarover ik in de uitoefening van mijn beroep beschik.

Ter nadere invulling van de kernwaarde vertrouwelijkheid handel ik als volgt en neem ik het volgende in acht:

  • 8. Ik heb een geheimhoudingsplicht. Ik krijg bij het voorbereiden en uitvoeren van een vertaalopdracht informatie. Ik deel deze informatie met niemand tenzij de wet mij dit voorschrijft of uit de vertaaldienst blijkt dat ik niet anders kan.

  • 9. Ik vernietig onmiddellijk na afloop van de opdracht vertrouwelijke gegevens, volgens de afspraken die daarover zijn gemaakt.

  • 10. Als een derde bij de vertaling betrokken moet worden, wordt mijn geheimhoudingsplicht door mij doorgegeven aan deze derde.

C. Volledigheid

Ik versta onder volledigheid in het kader van deze gedragscode het volgende:

Ik vertaal volledig en getrouw, alles wat geschreven staat, zonder iets toe te voegen, weg te laten of te wijzigen.

Ter nadere invulling van de kernwaarde volledigheid handel ik als volgt en neem ik het volgende in acht:

  • 11. Ik streef er steeds naar aan de hoogste kwaliteitsnormen te voldoen, met name wat betreft de inhoudelijke getrouwheid aan de brontekst, het gebruik van het juiste taalregister en het gebruik van de gewenste lay-out.

D. Transparantie

Ik versta onder transparantie in het kader van deze gedragscode het volgende:

Ik verleen de partijen inzicht in alles wat ik doe met betrekking tot de opdracht.

Ter nadere invulling van de kernwaarde transparantie handel ik als volgt en neem ik het volgende in acht:

  • 12. Ik zal het altijd melden wanneer ik een fout detecteer, uitleg geef, of moeilijkheden ondervind bij het vertalen. Dit doe ik door duidelijk te vermelden dat het een opmerking van mij, de vertaler betreft: [sic: de vert.].

E. Professionaliteit

Ik versta onder professionaliteit in het kader van deze gedragscode het volgende:

Ik gedraag mij altijd professioneel.

Ik behandel de betrokkenen met respect.

Voor zover dat in mijn macht ligt, ben ik verantwoordelijk voor de kwaliteit van mijn prestatie.

Ik verbind mij ertoe mijn kennis en deskundigheid permanent te onderhouden.

Ter nadere invulling van de kernwaarde professionaliteit handel ik als volgt en neem ik het volgende in acht:

  • 13. Ik behandel alle partijen met respect, ongeacht nationaliteit, gender, taal, etniciteit, cultuur, leeftijd, politieke overtuigingen, seksuele oriëntatie, godsdienst, etc.

  • 14. Ik voer uitsluitend opdrachten uit waarvoor ik competent en bevoegd ben.

  • 15. Ik kom afspraken tijdig na, en voorkom dat ik deze zonder geldige reden of ontijdig annuleer.

  • 16. Ik overleg met de opdrachtgever over de te volgen procedure bij ernstige fouten en/of dubbelzinnigheden in de brontekst voor zover ik dit noodzakelijk acht voor het op verantwoorde wijze uitoefenen van mijn beroep.

  • 17. Voor zover dat in mijn macht ligt, zorg ik dat bij een vertaalopdracht wordt voldaan aan de randvoorwaarden voor een veilige, effectieve dienstverlening:

    • Ik beschik over de juiste apparatuur;

    • Ik heb een goede en veilige internetverbinding;

    • Ik heb de juiste software die up-to-date is.

  • 18. Ik bereid elke opdracht zo goed als mogelijk voor op basis van de informatie die de opdrachtgever heeft verstrekt.

  • 19. Ik vraag indien nodig tijdig om aanvullende informatie om de vertaalopdracht naar behoren te kunnen verrichten.

  • 20. Ik stel mij collegiaal op ten opzichte van andere vertalers.

  • 21. Ik licht betrokkenen onmiddellijk in wanneer het mij onmogelijk wordt of wordt gemaakt om de Gedragscode te respecteren.

  • 22. Ik respecteer de werkafspraken die met mij zijn gemaakt.

  • 23. Ik ben verantwoordelijk voor (het gebruik van) mijn eigen handtekening. Ik stel (elektronische) handtekeningen en stempels niet ter beschikking aan anderen.

  • 24. Ik verleen bij klachten mijn volledige medewerking aan de klachtenprocedure als bedoeld in artikel 16 van de Wbtv.

  • 25. Ik sta open voor gevraagde en ongevraagde constructieve feedback met betrekking tot de opdracht.