Regeling aanmelding en toelating hoger onderwijs

Geraadpleegd op 04-05-2024.
Geldend van 25-04-2014 t/m 31-08-2014

Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 3 april 2014, nr. 540459 inzake de toelating tot het hoger onderwijs

De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, handelende in overeenstemming met de Minister van Economische Zaken,

Gelet op de artikelen artikel 7.25, eerste, tweede, derde en vierde lid, 7,26 eerste en tweede lid, 7.26a eerste lid, 7.28, 7.31a, eerste lid, 7.31b, tweede lid, 7. 57a, vierde lid, 7.57b, vijfde lid, 7.57c, vierde lid, 7.57c, vierde lid, 7.57e, vijfde lid 7.57f, tweede lid van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek;

Besluit:

Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen

Artikel 1. Begripsbepalingen

a. de minister: Onze Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en, voor zover het betreft het onderwijs en onderzoek op het gebied van landbouw en natuurlijke omgeving, Onze Minister van Economische Zaken;
b. wet: Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek;
c. WVO: Wet op het voortgezet onderwijs;
d. WVO-BES: Wet op het voortgezet onderwijs BES;
e. WEB: Wet educatie en beroepsonderwijs;
f. instelling: een instelling voor hoger onderwijs als bedoeld in artikel 1.8, eerste en tweede lid, van de wet of een rechtspersoon voor hoger onderwijs;
g. universiteit:
- 1°. een universiteit als bedoeld in de onderdelen a en b van de bijlage bij de wet,
- 2°. de Open Universiteit, bedoeld in onderdeel h van de bijlage bij de wet, en
- 3°. een levensbeschouwelijke universiteit als bedoeld in onderdeel i, van de bijlage bij de wet;
h. hogeschool: een hogeschool als bedoeld in onderdelen c en g van de bijlage bij de wet;
i. rechtspersoon voor hoger onderwijs: een rechtspersoon als bedoeld in artikel 1.1, onderdeel aa, van de wet;
j. instellingsbestuur: een instellingsbestuur als bedoeld in artikel 1.1, onderdeel j, eerste gedachtestreep van de wet;
k. opleiding: een opleiding als bedoeld in artikel 7.3a, eerste lid, onderdeel a en tweede lid, onderdeel a, van de wet;
l. opleiding op het gebied van de kunst: een opleiding als bedoeld in 7.26a van de wet;
m. lerarenopleiding op het gebied van de kunst: een lerarenopleiding als bedoeld in artikel 7.26a, van de wet;
n. studiejaar: het tijdvak dat aanvangt op 1 september en eindigt op 31 augustus van het daarop volgende jaar;
o. vooropleidingseisen: eisen als bedoeld in artikel 7.24 van de wet;
p. nadere vooropleidingseisen vo-ho: eisen als bedoeld in artikel 7.25, eerste en tweede lid, van de wet;
q. nadere vooropleidingseisen mbo-hbo: eisen als bedoeld in artikel 7.25, derde lid van de wet;
r. aanvullende eisen: eisen als bedoeld in artikel 7.26, eerste lid, en 7.26a, eerste lid, van de wet;
s. profiel: een profiel als bedoeld in artikel 12, tweede lid, van de WVO of artikel 38, tweede lid, van de WVO BES;
t. domein: een opleidingsdomein als bedoeld in artikel 6.4.1, eerste lid, van de WEB;
u. Studielink: de gemeenschappelijke aanmeld- en inschrijfapplicatie van de hogescholen, de universiteiten en de minister;
v. DUO: Dienst Uitvoering Onderwijs van het ministerie van OCW;
w. het accreditatieorgaan: de Nederlands-Vlaamse accreditatieorganisatie, bedoeld in artikel 5.a.2 van de wet;
x. fixusopleiding: een opleiding waarvoor op grond van artikelen 7.53 of 56 van de wet een beperkt aantal studenten kan worden ingeschreven;
ij. kandidaat: degene die zich voor de propedeutische fase van een bepaalde opleiding wil aanmelden of laten inschrijven;
z. selectieprocedure: selectieprocedure als bedoeld in artikel 7.57a, derde lid, onderdeel a, van de wet;
aa. lotingsprocedure: lotingsprocedure als bedoeld in artikel 7.57 b van de wet;
bb. decentrale selectie: decentrale selectie als bedoeld in artikel 7.57e van de wet;
cc. bewijs van toelating: bewijs van toelating als bedoeld in artikel 7.57a, tweede lid, van de wet;
dd. diploma:
- 1° diploma als bedoeld in artikel 7.24, eerste en tweede lid, van de wet, dan wel een daarmee overeenkomend diploma, behaald in Bonaire, Saba, Sint Eustatius, Curaçao, Sint Maarten, Aruba of Suriname danwel het diploma van het Europees baccalaureaat van de Europese school, bedoeld in het Statuut van de Europese school (Tractatenblad 1957, nr. 246), voor zover dat baccalaureaat het vak Nederlands als eerste of tweede taal omvat;
- 2°. het diploma van een niet in artikel 7.24 van de wet bedoelde vooropleiding of een niet in artikel 7.28, eerste lid, van de wet bedoelde opleiding dat op grond van een voor Nederland in werking getreden internationale overeenkomst toegangsrecht tot het Nederlandse hoger onderwijs met zich meebrengt;
- 3° een gewaarmerkte verklaring van het bestuur van een instelling, inhoudende dat de kandidaat met toepassing van de artikelen 7.25, derde lid of vijfde lid, 7.28, lid 1a, tweede lid, of 29, eerste, derde of vierde lid, van de wet, onverminderd artikel 7.28, vierde lid, van de wet, tot de opleiding van zijn keuze kan worden toegelaten;
ee. cijferlijst:een cijferlijst, behorend bij een diploma;
ff. getuigschrift: getuigschrift als bedoeld in artikel 7.11, tweede lid, van de wet;
gg. sufficiëntieverklaring: verklaring van het bestuur van een instelling inhoudende dat de kandidaat voldoet aan de voorwaarden, bedoeld in artikel 7.25, eerste, tweede of derde lid, van de wet, artikel 7.28, lid 1a en derde lid en artikel 7.29, eerste, derde en vierde lid, van de wet.

Artikel 1.2. Identificatie opleidingen

Voor de toepassing van deze regeling gelden door instellingen verzorgde opleidingen met dezelfde naam als dezelfde opleidingen, met uitzondering van artikel 3.2, tweede lid.

Artikel 1.3. Data

De data in deze regeling vallen steeds in het studiejaar dat voorafgaat aan het studiejaar waarvoor de kandidaat zich wil aanmelden of wil inschrijven, tenzij anders is bepaald en met dien verstande dat de data tussen 31 augustus en 16 september telkens vallen in het studiejaar.

Hoofdstuk 2. Nadere vooropleidingseisen

§ 1. Nadere vooropleidingseisen vo-ho

Artikel 2.1. Nadere vooropleidingseisen per opleiding

[Treedt in werking op 01-09-2014]

Dit onderdeel is (nog) niet in werking getreden; zie het overzicht van wijzigingen

§ 2. Aanwijzing opleidingen inzake toelating deficiënte studenten

Artikel 2.2. Aanwijzing opleidingen inzake toelating deficiënte studenten in het wetenschappelijk onderwijs

Voor het wetenschappelijk onderwijs vindt aanwijzing als bedoeld in artikel 7.25, vijfde lid, tweede volzin, van de wet plaats voor de opleidingen Werktuigbouwkunde en Civiele Techniek, voor zover het betreft het profiel economie en maatschappij of het profiel cultuur en maatschappij.

Artikel 2.3. Wijziging naam opleiding

Als de naam van een opleiding wordt gewijzigd, blijft de toelatingsmogelijkheid voor die opleiding gelden.

§ 3. Nadere vooropleidingseisen mbo-hbo

Artikel 2.4. Nadere vooropleidingseisen mbo

[Treedt in werking op 01-09-2015]

Dit onderdeel is (nog) niet in werking getreden; zie het overzicht van wijzigingen

Hoofdstuk 3. Aanvullende eisen voor opleidingen, opleidingen op het gebied van de kunst en lerarenopleidingen op het gebied van de kunst

Artikel 3.1. Aanvullende eisen in verband met de uitoefening van een beroep of beroepen

1 De opleidingen waarvoor aanvullende eisen gelden, die verband houden met de uitoefening van een beroep of de beroepen waarop zij voorbereiden, zijn opgenomen in bijlage D.

2 De minister neemt, al dan niet op een aanvraag, een opleiding op in de in het eerste lid bedoelde bijlage, als:
- a. objectieve gronden in verband met de toekomstige beroepsuitoefening het stellen van de aanvullende eisen voor toelating tot deze opleiding rechtvaardigen,
- b. de aanvullende eisen geen betrekking hebben op een bepaald vakgebied of discipline, en
- c. het stellen van de aanvullende eisen geen afbreuk doet aan de toegankelijkheid van het betreffende hoger onderwijs.

3 De gronden bedoeld in het tweede lid, onderdeel a, worden in bijlage D bij de betreffende opleiding vermeld.

4 Een aanvraag als bedoeld in het tweede lid kan worden ingediend door het instellingsbestuur of, indien het een opleiding betreft die door meerdere instellingen wordt verzorgd, de betreffende instellingsbesturen gezamenlijk. In de aanvraag wordt gemotiveerd aangevoerd waarom wordt voldaan aan de in het tweede lid opgesomde voorwaarden.

5 Een aanvraag wordt ingediend uiterlijk op 1 mei van het kalenderjaar voorafgaand aan het studiejaar waarvoor de aanvullende eisen voor het eerst zullen gelden.

6 Het instellingsbestuur maakt tijdig de criteria bekend, die op basis van de gronden bedoeld in het tweede lid, onderdeel a zijn vastgesteld, alsmede de procedure voor selectie van de kandidaten.

Artikel 3.2. Aanvullende eisen in verband met de organisatie en inrichting van het onderwijs

1 De opleidingen waarvoor aanvullende eisen gelden, die verband houden met de organisatie en inrichting van het onderwijs zijn opgenomen in bijlage E.

2 De minister neemt op een aanvraag van het betreffende instellingsbestuur, of de betreffende instellingsbesturen gezamenlijk als het betreft alle opleidingen met dezelfde naam, een opleiding op in bijlage E, indien met de aanvraag is aangetoond, dat:
- a. de opleiding zich onderscheidt door een specifiek onderwijsconcept,
- b. objectieve gronden het stellen van aanvullende eisen voor toelating tot de opleiding noodzakelijk maken in verband met het tot zijn recht komen van het onderwijsconcept,
- c. de aanvullende eisen geen betrekking hebben op een bepaald vakgebied of discipline, en
- d. het stellen van de aanvullende eisen geen afbreuk doet aan de toegankelijkheid van het hoger onderwijs.

3 De gronden bedoeld in het tweede lid, onderdeel b, worden in bijlage E bij de opleiding vermeld.

4 Bij de aanvraag legt het instellingsbestuur een door de NVAO opgesteld advies met betrekking tot de in het tweede lid, onderdeel a tot en met c genoemde voorwaarden over.

5 Een aanvraag wordt ingediend uiterlijk op 1 mei van het kalenderjaar voorafgaand aan het studiejaar waarvoor de aanvullende eisen voor het eerst zullen gelden.

6 Het instellingsbestuur maakt tijdig de criteria bekend die op basis van de gronden bedoeld in het tweede lid, onderdeel b zijn vastgesteld, alsmede de procedure voor selectie van de kandidaten.

Artikel 3.3. Verwijdering van de bijlage en informatieplicht

1 De minister kan een opleiding uit bijlage D, respectievelijk bijlage E verwijderen, als de omstandigheden op grond waarvan is besloten de opleiding in de bijlage te vermelden, zijn komen te vervallen.

2 Het instellingsbestuur stelt de minister op de hoogte van een wijziging in de omstandigheden, die aanleiding kan zijn voor toepassing van de bevoegdheid genoemd in het eerste lid.

Hoofdstuk 4. Aanmelding, selectie en inschrijving

§ 1. Algemene bepalingen aanmelding

Artikel 4.1. Elektronische aanmelding (verzoek tot inschrijving)

1 De kandidaat die zich overeenkomstig artikel 7.31a, eerste lid, van de wet aanmeldt, doet dat met behulp van DigiD via Studielink.

2 Onverminderd de artikelen 4.3 en 4.8 kan de in het eerste lid bedoelde aanmelding betrekking hebben op ten hoogste drie opleidingen.

3 De minister verifieert de persoonsgegevens van de kandidaat aan de hand van de over de kandidaat in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens opgenomen gegevens.

4 Als de kandidaat buiten Nederland woonachtig is, verstrekt hij gegevens die tenminste betrekking hebben op de naam, de geboortedatum en -plaats, het adres, de nationaliteit en de vooropleiding. Tevens verstrekt de kandidaat een fotokopie van de persoonsgegevens uit zijn paspoort of (Europees) identiteitsbewijs, een uittreksel uit het bevolkingsregister of een daarmee overeenkomend register, dan wel een uittreksel uit of een fotokopie van de geboorteakte. Het instellingsbestuur verifieert de gegevens.

5 Als de aanmelding betrekking heeft op een fixusopleiding, vindt de verificatie van de gegevens, bedoeld in het vierde lid plaats voor 15 juni.

Artikel 4.2. Bevestiging aanmelding (verzoek tot inschrijving)

1 De minister zendt de kandidaat die zich overeenkomstig artikel 4.1 heeft aangemeld, een elektronische bevestiging.

2 De minister maakt aan de kandidaat tevens zo spoedig mogelijk bekend:
- a. of de opleiding waarvoor hij zich aanmeldt, een fixusopleiding is,
- b. of de instelling voor die fixusopleiding decentrale selectie zal toepassen.

§ 2. Aanmelding voor opleidingen waarvoor aanvullende eisen gelden

Artikel 4.3. Aanmelding onderzoek

1 De kandidaat die wenst te worden ingeschreven voor een opleiding waarvoor krachtens artikel 7.26 of artikel 7.26a van de wet aanvullende eisen zijn gesteld, meldt zich voor 15 januari aan bij de desbetreffende instelling voor het onderzoek dienaangaande.

2 De desbetreffende instelling draagt er zorg voor dat de kandidaat voor 15 april de uitslag van het onderzoek kan vernemen.

3 De kandidaat die aan de aanvullende eisen voldoet en aan de desbetreffende opleiding wil worden ingeschreven, meldt zich overeenkomstig artikel 4.1, aan bij de minister.

§ 3. Bepalingen voor fixusopleidingen

Artikel 4.4. Termijn aanmelding voor fixusopleiding

Ongeacht de artikelen 4.5, 4.6, 4.20 en 4.21, vindt de aanmelding voor een fixusopleiding plaats voor 15 mei.

Artikel 4.5. Algemene regeling voor inzending van documenten

1 De kandidaat die zich heeft aangemeld, stuurt voor 23 juni aan de minister:
- a. een gewaarmerkte kopie van zijn cijferlijst of
- b. een gewaarmerkte kopie van zijn getuigschrift.

2 Als krachtens artikel 7.25 en artikel 7.25a van de wet nadere vooropleidingseisen vo-ho, nadere vooropleidingseisen mbo-hbo of bijzondere nadere vooropleidingseisen gelden of het instellingsbestuur van een universiteit gebruik heeft gemaakt van de in artikel 7.28, lid 1a en derde lid, toegekende bevoegdheid, stuurt de kandidaat die zich heeft aangemeld, voor 15 mei aan de minister een bewijsstuk waaruit blijkt dat hij aan die eisen voldoet. Dit bewijsstuk bestaat uit:
- a. een gewaarmerkte kopie van zijn cijferlijst waaruit blijkt dat hij aan deze eisen voldoet, of
- b. een sufficiëntieverklaring.

3 Als de kandidaat niet over de bedoelde bewijsstukken beschikt, geeft hij voor 23 juni een schriftelijke verklaring af aan de minister over de redenen voor de latere toezending van die bewijsstukken. De kandidaat, bedoeld in het tweede lid, neemt tevens artikel 4.6 in acht.

4 Na toepassing van het derde lid stuurt de kandidaat, bedoeld in het eerste lid, aan de minister:
- a. voor 5 juli een gewaarmerkte kopie van zijn cijferlijst van een in Nederland behaald diploma voorbereidend wetenschappelijk onderwijs of hoger algemeen voortgezet onderwijs, tenzij de kandidaat deelneemt aan een staatsexamen of een verlaat examen;
- b. voor 1 september een gewaarmerkte kopie van zijn cijferlijst of een gewaarmerkte kopie van zijn getuigschrift. In andere gevallen stuurt de kandidaat, bedoeld in het eerste lid, die het derde lid heeft toegepast, een gewaarmerkte kopie van zijn getuigschrift voor 1 augustus aan de minister.

5 Na toepassing van het derde lid stuurt de kandidaat, bedoeld in het tweede lid, de bewijsstukken, bedoeld in het tweede lid, voor 23 juni aan de minister. Als de kandidaat voor die datum niet in staat is deze bewijsstukken aan de minister te sturen, is het vierde lid van overeenkomstige toepassing, behoudens in de gevallen bedoeld in artikel 4.6, tweede lid.

Artikel 4.6. Latere inzending bescheiden in verband met nadere vooropleidingseisen

1 De kandidaat, bedoeld in artikel 4.5, tweede lid, die bij de aanmelding nog niet voldoet aan de vooropleidingseisen of nadere vooropleidingseisen vo-ho respectievelijk mbo-hbo en die een verklaring als bedoeld in artikel 4.5, derde lid wil afgeven, legt voor 15 mei aan de minister de volgende documenten over:
- a. een opgave van zijn in artikel 7.25 van de wet bedoelde profielkeuze waaruit blijkt dat hij aan de nadere vooropleidingseisen vo-ho of de nadere vooropleidingseisen mbo-hbo of de bijzondere nadere vooropleidingseisen zal voldoen, of
- b. een gewaarmerkte verklaring, afgegeven door een instelling, waaruit blijkt dat hij met zijn diploma of zijn getuigschrift tevens zal voldoen aan de nadere vooropleidingseisen vo-ho, de nadere vooropleidingseisen mbo-hbo respectievelijk de bijzondere nadere vooropleidingseisen.

2 De kandidaat die bij de aanmelding al voldoet aan de vooropleidingseisen, maar op dat tijdstip niet voldoet aan de nadere vooropleidingseisen vo-ho, de nadere vooropleidingseisen mbo-hbo, de bijzondere nader vooropleidingseisen of de in artikel 7.28, lid 1a en tweede lid, van de wet bedoelde vrijstelling, legt voor 15 mei een bewijsstuk over, bestaande uit een van de in het eerste lid genoemde bewijsstukken, dan wel een verklaring dat hij deelneemt of zal deelnemen aan het onderzoek ter verkrijging van een sufficiëntieverklaring. Deze kandidaat stuurt zijn sufficiëntieverklaring voor 1 september aan de minister.

Artikel 4.7. Aanmelding voor decentrale selectie

1 De kandidaat die wil deelnemen aan decentrale selectie, meldt zich daartoe voor 15 januari aan via Studielink. Als zijn aanmelding een opleiding betreft waarop artikel 7.57d van de wet van toepassing is, vermeldt hij daarbij ook bij welke universiteit hij aan de decentrale selectie wil deelnemen.

2 Het instellingsbestuur kan de in het eerste lid genoemde termijn verlengen.

3 Een aanmelding voor decentrale selectie geldt ook als aanmelding voor de lotingsprocedure.

Artikel 4.8. Registratie in verband met beperking van deelname aan de selectieprocedure (loting en decentrale selectie)

1 Voor de toepassing van artikel 57f, derde lid van de wet registreert de minister de kandidaten die zich aanmelden voor een fixusopleiding.

2 In afwijking van het eerste lid blijft registratie van de aanmelding van de kandidaat achterwege:
- a. als de kandidaat er in dat jaar niet in slaagt te voldoen aan de vooropleidingseisen, bedoeld in artikel 7.24 van de wet, dan wel aan de nadere vooropleidingseisen vo-ho, de nadere vooropleidingseisen mbo-hbo of de bijzondere nadere vooropleidingseisen,
- b. als de kandidaat zich niet voor decentrale selectie heeft aangemeld en zijn aanmelding voor de lotingsprocedure intrekt voordat hem op grond van artikel 4.14 een lotnummer is toegekend, of
- c. als de kandidaat zich voor decentrale selectie heeft aangemeld, maar zijn aanmelding voor de selectieprocedure vóór het in onderdeel b bedoelde tijdstip intrekt, onder de voorwaarde dat hij aantoont dat hij feitelijk niet heeft deelgenomen aan de decentrale selectie.

Artikel 4.9. Sanctie

Als de kandidaat niet binnen de gestelde termijnen heeft voldaan aan de artikelen 4.4, 4.5 en 4.6, wordt de aanmelding als vervallen beschouwd, onverminderd artikel 4.8.

Artikel 4.10. Algemene bepalingen selectie (loting en decentrale selectie)

1 Aan de selectieprocedure wordt uitsluitend deelgenomen door de kandidaten die zich overeenkomstig de artikelen 4.1 tot en met 4.8 hebben aangemeld.

2 De kandidaat neemt deel aan de selectieprocedure voor de opleiding van zijn keuze. Dit sluit deelname aan de selectieprocedure voor een andere opleiding uit, behoudens artikel 4.20.

3 In afwijking van het tweede lid neemt de kandidaat deel aan de lotingsprocedure voor meer dan één opleiding, als voor de desbetreffende opleiding artikel 7.57d van de wet geldt. De kandidaat maakt in dat geval aan de minister de volgorde van zijn voorkeur bekend.

Artikel 4.11. Gemiddeld eindexamencijfer

1 Het gemiddelde eindexamencijfer, bedoeld in artikel 7.57b, eerste en tweede lid, van de wet, van een kandidaat die met goed gevolg het eindexamen heeft afgelegd volgens de artikelen 12 tot en met 15 en 22 van de WVO of de artikelen 72 tot en met 74 van de WVO BES, wordt berekend uit de eindcijfers van het gemeenschappelijk deel, het profieldeel en het hoogste eindcijfer van het vrije deel gezamenlijk. Daarbij wordt, als de kandidaat het eindexamen heeft afgelegd volgens de bij of krachtens de WVO of WVO BES gegeven voorschriften, het gemiddelde van de eindcijfers bedoeld in artikel 49, zesde lid van het Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o. en artikel 35 van het Eindexamenbesluit WVO BES, aangemerkt als het eind(examen)cijfer van één vak.

2 Het gemiddelde eindexamencijfer, bedoeld in artikel 7.57b, eerste en tweede lid, van de wet, van een kandidaat met een diploma van een opleiding als bedoeld in artikel 7.2.2, eerste lid, onderdeel d en e, van de WEB of met een diploma middelbaar beroepsonderwijs wordt berekend uit de combinatie van vijf cijfers van de cijferlijst die het hoogste gemiddelde oplevert, met dien verstande dat indien het een diploma betreft van een experimentele opleiding als bedoeld in artikel 12.1a.2 van de laatstgenoemde wet zoals dat artikel luidde vóór 1 januari 2012, het gemiddelde eindexamencijfer wordt berekend op basis van de cijfers voor de kerntaken.

3 Bij de berekening, bedoeld in het tweede lid, worden de resultaten van een gegadigde voor de onderdelen ‘leren, loopbaan en burgerschap’ of ‘loopbaan en burgerschap’, Nederlands, rekenen en Engels, of een andere moderne vreemde taal, buiten beschouwing gelaten.

4 Als de beoordelingen bij een diploma zijn uitgedrukt in de termen uitmuntend, zeer goed, goed, ruim voldoende, voldoende, matig, onvoldoende, ruim onvoldoende, slecht en zeer slecht, dan worden deze voor de berekening van het gemiddelde eindexamencijfer geïnterpreteerd als respectievelijk 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2 en 1.

5 Als op de cijferlijst minder dan het in het tweede lid bedoelde aantal cijfers is vermeld, is het gemiddelde eindexamencijfer het gemiddelde van de vermelde cijfers.

6 De minister deelt de kandidaat die in het bezit is van een diploma, afgegeven buiten Nederland in een andere lidstaat van de Europese Unie of de Europese Economische Ruimte of Zwitserland in klasse a in, als naar het oordeel van de minister de gemiddelde waardering van de geëxamineerde vakken vergelijkbaar is met een gemiddeld eindexamencijfer van 8 of hoger als bedoeld in artikel 7.57b, eerste en tweede lid, van de wet. Artikel 7.57b, vierde lid, van de wet wordt in dat geval niet toegepast.

Artikel 4.12. Selectie van kandidaten uit Curaçao, Sint Maarten, Aruba en de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba

1 Het aantal plaatsen voor kandidaten afkomstig van Curaçao, Sint Maarten, Aruba en de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba, die door de minister kunnen worden aangewezen voor indeling in de lotingsklasse, genoemd in artikel 7.57b, tweede lid, onderdeel a, van de wet, bij inschrijving voor een fixusopleiding in het hoger beroepsonderwijs, bedraagt respectievelijk acht, drie, acht en vier. Daarbij wordt nagestreefd dat van de kandidaten tenminste respectievelijk drie, een, drie en twee van het vrouwelijk geslacht zijn.

2 Het aantal plaatsen voor kandidaten afkomstig van Curaçao, Sint Maarten, Aruba en de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba, die door de minister kunnen worden aangewezen voor indeling in de lotingsklasse, genoemd in artikel 7.57b, tweede lid, onderdeel a, van de wet, bij inschrijving voor een fixusopleiding in het wetenschappelijk onderwijs, bedraagt respectievelijk acht, drie, acht en vier. Daarbij wordt nagestreefd dat van de kandidaten tenminste respectievelijk drie, een, drie en twee van het vrouwelijk geslacht zijn.

3 De kandidaten voor de plaatsen, bedoeld in het eerste en tweede lid, worden door de minister aangewezen.

4 De minister wijst de kandidaten, afkomstig van Curaçao, Sint Maarten, Aruba, aan op voordracht van de regeringen van Curaçao, Sint Maarten en Aruba. De voordracht aan de minister wordt gedaan vóór 5 juli.

Artikel 4.13. Directe plaatsing

De minister verstrekt direct een bewijs van toelating aan:

a. een kandidaat als bedoeld in artikel 7.57b, tweede lid, onderdeel a, van de wet, nadat deze heeft voldaan aan artikel 4.5;
b. de kandidaten, bedoeld in artikel 4.12 derde lid;
c. de kandidaat, die op grond van artikel 4.11 zesde lid, in klasse a is ingedeeld.

Artikel 4.14. De loting

1 De loting wordt verricht door een door de minister aan te wijzen notaris.

2 De notaris kent iedere kandidaat een willekeurig lotnummer toe.

Artikel 4.15. Indeling gegadigden in lotingsklassen

De kandidaat wordt met inachtneming van artikel 7.57b, eerste, tweede en vierde lid, van de wet in die lotingsklasse ingedeeld die hem op grond van zijn cijferlijst dan wel zijn getuigschrift, of zijn cijferlijsten of zijn getuigschriften, de grootste kans op inloting geeft.

Artikel 4.16. Verdeling plaatsen over lotingsklassen

1 Voor de toepassing van dit artikel wordt onder het aantal vastgestelde plaatsen per opleiding verstaan het totaal van het op grond van de artikelen 7.53 of 56 van de wet vastgestelde aantal plaatsen, verminderd met het aantal plaatsen dat voor het desbetreffend studiejaar wordt gebruikt:
- a. door kandidaten die door toepassing van artikel 4.13, onderdeel a, een bewijs van toelating hebben ontvangen;
- b. door kandidaten die door toepassing van artikel 4.29 een bewijs van toelating ontvangen;
- c. door kandidaten die in het voorgaande jaar een plaats toegewezen hebben gekregen op grond van toepassing van artikel 7.57c, vierde lid, van de wet;
- d. door kandidaten die door toepassing van artikel 4.13, onder b, een bewijs van toelating hebben ontvangen;
- e. door kandidaten die in het voorgaande jaar een voorlopig bewijs van toelating hebben ontvangen als bedoeld in artikel 4.19, tweede en derde lid;

2 Het aantal vastgestelde plaatsen wordt verdeeld over de lotingsklassen, bedoeld in artikel 7.57b, tweede lid, onder b tot en met e, van de wet, zodanig dat de quotiënten van het aantal plaatsen en het aantal gegadigden per lotingsklasse zich verhouden als bepaald in artikel 7.57c, derde lid, van de wet. Bij deze verdeling vindt afronding plaats naar de dichtstbijzijnde gehele getallen en bij een uitkomst van 0,5 wordt naar boven afgerond.

3 Als een verschil ontstaat tussen het aantal vastgestelde plaatsen en het krachtens het derde lid berekende aantal plaatsen, wordt dit verschil verrekend met het aantal berekende plaatsen in lotingsklasse e.

4 Dit artikel is van overeenkomstige toepassing op een opleiding waarvoor artikel 7.57d van de wet geldt, met dien verstande dat:
- a. het eerste lid wordt toegepast op het aantal plaatsen dat voor deze opleiding aan de desbetreffende universiteiten gezamenlijk is bepaald en
- b. op dat aantal plaatsen in mindering wordt gebracht de plaatsen die aan gegadigden worden toegewezen met toepassing van artikel 7.57d, derde lid, van de wet.

Artikel 4.17. Toewijzing plaatsen aan kandidaten

1 Als het aantal beschikbare plaatsen in een lotingsklasse groter is dan of gelijk aan het aantal kandidaten in die lotingsklasse, wordt aan alle kandidaten in die lotingsklasse een plaats toegewezen.

2 Als het aantal beschikbare plaatsen in een lotingsklasse kleiner is dan het aantal kandidaten in die lotingsklasse, wordt het aantal beschikbare plaatsen toegewezen aan de kandidaten met de laagste lotnummers.

3 Toepassing van het eerste en tweede lid blijft achterwege voor een kandidaat die een bewijs van toelating ontvangt krachtens artikel 4.29.

Artikel 4.18. Nadere regeling toewijzing plaatsen voor dezelfde opleiding bij verschillende universiteiten

1 Bij de toepassing van artikel 7.57d, tweede lid, worden de kandidaten die zijn ingeloot, geplaatst bij de universiteit van hun eerste voorkeur. Als aan de desbetreffende universiteit onvoldoende plaatsen beschikbaar zijn, worden de plaatsen verdeeld met overeenkomstige toepassing van artikel 4.16, tweede en derde lid.

2 De kandidaten die na toepassing van het eerste lid niet kunnen worden geplaatst aan de universiteit van hun eerste voorkeur, worden geplaatst aan de universiteit van hun hoogst mogelijke voorkeur. De toewijzing van plaatsen vindt plaats met overeenkomstige toepassing van artikel 4.16, tweede en derde lid, aan de gegadigden met de laagste lotnummers.

3 De toewijzing van een plaats aan een kandidaat door het vervallen van het bewijs van toelating van een andere kandidaat vindt plaats met overeenkomstige toepassing van artikel 4.16, tweede en derde lid, aan de kandidaat met het laagste lotnummer.

4 De kandidaat die beschikt over een verklaring als bedoeld in artikel 1, onderdeel gg, wordt bij inloten, zo nodig in afwijking van het eerste of derde lid, geplaatst aan de universiteit die de desbetreffende verklaring heeft afgegeven.

Artikel 4.19. Procedure verstrekking bewijzen van toelating

1 De kandidaat die is ingeloot, ontvangt een op naam gesteld bewijs van toelating. Dit bewijs van toelating heeft betrekking op het studiejaar waarvoor de kandidaat zich heeft aangemeld, en op de opleiding waarvoor hij is ingeloot. Een bewijs van toelating wordt, behoudens artikel 4.22, niet later verstrekt dan 15 september.

2 In afwijking van het eerste lid, ontvangt de kandidaat die op grond van het eerste lid in aanmerking komt voor een bewijs van toelating, maar die niet het bewijs heeft geleverd, bedoeld in artikel 7.28, tweede lid, voorlaatste volzin, van de wet, een voorlopig bewijs van toelating voor het studiejaar volgend op het studiejaar waarvoor hij zich heeft aangemeld. Dit voorlopige bewijs van toelating wordt omgezet in een bewijs van toelating, als de kandidaat voor 1 september het bewijs aan de minister levert.

3 In bijzondere gevallen kan de minister op het verzoek van een kandidaat bepalen dat in plaats van het bewijs van toelating of een voorlopig bewijs van toelating aan de kandidaat een voorlopig bewijs van toelating wordt verstrekt dat betrekking heeft op het studiejaar, volgend op het studiejaar waarvoor hij is ingeloot of waarvoor hem een voorlopig bewijs van toelating is verstrekt.

4 Aan een kandidaat die beschikt over een sufficiëntieverklaring voor een opleiding waarvoor artikel 7.57d van de wet geldt, en die niet wordt ingeloot bij de universiteit die de desbetreffende verklaring heeft afgegeven, maar bij een andere universiteit, wordt een bewijs van toelating voor die andere universiteit slechts afgegeven, als de kandidaat binnen twee weken een sufficiëntieverklaring van die andere universiteit kan overleggen. De kandidaat neemt daarbij tevens de termijnen van het eerste lid in acht, tenzij het instellingsbestuur van de desbetreffende universiteit goedvindt dat inschrijving plaatsvindt na 15 september.

5 De kandidaten die zijn uitgeloot, ontvangen daarvan een schriftelijke mededeling van de minister.

6 Als een loting als bedoeld in artikel 4.20 plaatsvindt wordt daarvan tevens aan die kandidaten mededeling gedaan.

Artikel 4.20. Tweede loting

1 Als blijkt dat alle kandidaten voor een bepaalde opleiding of een opleiding waarvoor artikel 7.57d van de wet geldt, zijn geplaatst en er plaatsen voor die opleiding onbezet blijven, vindt loting plaats onder kandidaten die voldoen aan de eisen bedoeld in artikel 4.5, die op grond van een loting voor een andere opleiding geen bewijs van toelating hebben gekregen, en die binnen veertien dagen na de mededeling, bedoeld in artikel 4.19, vijfde lid, de minister via Studielink hebben medegedeeld dat zij aan de eerstbedoelde loting wensen deel te nemen.

2 Op de loting, bedoeld in het eerste lid, zijn de artikelen 4.15 tot en met 4.19 van overeenkomstige toepassing met dien verstande, dat onder het aantal vastgestelde of beschikbare plaatsen wordt verstaan het aantal onbenut gebleven plaatsen. Aan de kandidaten kent de notaris een nieuw lotnummer toe.

Artikel 4.21. Opvullen open plaatsen

1 Als alle kandidaten voor een bepaalde opleiding of een opleiding waarvoor artikel 7.57d van de wet geldt, zijn geplaatst en er plaatsen voor die opleiding onbenut blijven na de loting bedoeld in artikel 4.20, worden deze open plaatsen zo veel mogelijk opgevuld door kandidaten die voldoen aan de eisen, bedoeld in artikel 4.5, en die, door zich aan te hebben aangemeld, hebben laten blijken belangstelling te hebben voor een plaats, maar die niet hebben voldaan aan de termijnen, genoemd in de artikelen 4.2 tot en met 4.8.

2 Het eerste lid is eveneens van toepassing ten aanzien van een opleiding waarvoor geen mededeling is gedaan als bedoeld in artikel 4.19, vijfde lid, maar waarvoor wel alle kandidaten zijn geplaatst en niettemin plaatsen onbenut zijn gebleven.

3 Als het eerste of tweede lid van toepassing is, registreert de minister de kandidaten in volgorde van de datum van ontvangst van hun ingezonden bewijsstukken. Bij de toepassing van het eerste of tweede lid worden bewijzen van toelating verstrekt met inachtneming van deze volgorde.

Artikel 4.22. Procedure inschrijving

1 Onverminderd het overigens bij of krachtens de wet ter zake van de inschrijving bepaalde, dient de inschrijving als student voor de propedeutische fase van een opleiding waarvoor een bewijs van toelating is verstrekt, te beginnen binnen twee weken na dagtekening van het bewijs van toelating, met dien verstande dat als het bewijs van toelating is afgegeven na 1 september die inschrijving dient plaats te vinden voor 15 september, behoudens het derde lid of een uitspraak in bezwaar of beroep.

2 Als de kandidaat de procedure niet binnen de gestelde termijn is gestart, vervalt het bewijs van toelating.

3 Als het bestuur van de desbetreffende instelling daarmee instemt, kan de minister ook na 15 september een bewijs van toelating verstrekken. In dat geval kan de inschrijving ook na 15 september plaatsvinden.

Artikel 4.23. Hardheidsclausule ingelote kandidaten

De kandidaat, die toepassing verlangt van artikel 7.57d, derde lid, van de wet richt zijn verzoek daartoe binnen veertien dagen na bekendmaking van de mededeling van inloting schriftelijk aan de minister.

Artikel 4.24. Hardheidsclausule uitgelote kandidaten

1 De kandidaat die een beroep doet op artikel 7.57c, vierde lid, van de wet, richt zijn verzoek tot het verkrijgen van een bewijs van toelating binnen zes weken na de mededeling van uitloting schriftelijk aan de minister. Als een verzoek wordt gehonoreerd, wordt een bewijs van toelating verstrekt voor het studiejaar dat volgt op het studiejaar waarvoor hij is uitgeloot.

2 Het percentage, bedoeld in artikel 7.57c, vierde lid, van de wet, bedraagt vijf.

Artikel 4.25. Tweede instroom

1 Als voor een opleiding gedurende het eerste studiejaar een tweede instroommoment bestaat, informeert het instellingsbestuur de minister daarover alsmede over de daarvoor geldende datum.

2 Uiterlijk een maand voor de in het eerste lid genoemde datum, informeert het instellingsbestuur de minister over het aantal opengevallen plaatsen bij de desbetreffende opleiding.

3 De minister verdeelt de beschikbare opleidingsplaatsen over de kandidaten die na toepassing van de artikelen 4.19, 4.20, 4.21, 4.23, 4.24 en 4.29 nog niet in het bezit zijn van een bewijs van toelating voor de desbetreffende opleiding.

4 De minister verstrekt de in het derde lid bedoelde gegadigden uiterlijk 14 dagen voor de in het tweede lid bedoelde datum een bewijs van toelating voor de desbetreffende opleiding.

Artikel 4.26. Invoering decentrale selectie door instelling

1 Het instellingsbestuur dat gebruik wil maken van de bevoegdheid kandidaten op grond van artikel 7.57e van de wet decentraal te selecteren, maakt daarvan melding aan de minister voor 1 juni van het kalenderjaar dat voorafgaat aan het studiejaar waarvoor de decentrale selectie geldt.

2 Deze melding gaat vergezeld van de informatie bedoeld in artikel 7.57e, tweede lid, van de wet.

Artikel 4.27. Bekendmaking gegadigden door de minister

1 De minister verstrekt de gegevens van de kandidaten die zich overeenkomstig artikel 4.7 hebben aangemeld, aan het instellingsbestuur.

2 Als het een opleiding betreft waarvoor artikel 7.57d van de wet geldt, maakt de minister de kandidaat slechts aan het bestuur van één instelling bekend. De minister volgt daarbij de keuze van de kandidaat.

Artikel 4.28. Uitvoering decentrale selectie

1 Het instellingsbestuur deelt voor 15 juni aan alle kandidaten schriftelijk de beslissing van zijn selectie mee alsmede de plaats op de lijst, bedoeld in het tweede lid. Bij toepassing van het vierde lid wordt dit voor 1 augustus meegedeeld.

2 Het instellingsbestuur vermeldt de geselecteerde kandidaten op een lijst in een door hem te bepalen volgorde. De lijst bevat ten minste het aantal kandidaten dat overeenkomt met het percentage, bedoeld in artikel 7.57e, tweede lid, onderdeel d, van de wet. Als het aantal decentrale plaatsen op basis van het opgegeven percentage het aantal kandidaten overtreft, bevat de lijst alle gegadigden.

3 De lijst wordt voor 15 juni aan de minister bekendgemaakt.

4 In afwijking van het derde lid kan het instellingsbestuur de lijst voor 1 augustus aan de minister bekendmaken, als het een selectiemethode toepast die vanwege de tijdsbelasting voor de kandidaten geheel of grotendeels na 15 juni moet worden uitgevoerd. Het instellingsbestuur stelt de minister hiervan in kennis bij de toepassing van artikel 4.26, eerste lid.

Artikel 4.29. Toekenning bewijzen van toelating na decentrale selectie

1 De minister verwijdert van de in artikel 4.28 tweede lid, bedoelde lijst de kandidaten die na toepassing van artikel 4.5 niet voldoen aan de voorwaarden voor selectie. Daarnaast verwijdert de minister van deze lijst de kandidaten die op grond van artikel 4.13 een bewijs van toelating ontvangen.

2 De minister verstrekt na toepassing van het eerste lid, en met inachtneming van de lijstvolgorde en het aantal, bedoeld in artikel 7.57e, tweede lid, onder d, van de wet, een bewijs van toelating aan de decentraal geselecteerde kandidaten.

3 Als blijkt dat er, na toepassing van het eerste en tweede lid, nog decentrale plaatsen voor die opleiding onbenut blijven, vindt een loting plaats onder de kandidaten, die voldoen aan de eisen, bedoeld in artikel 4.5. Op de loting zijn de artikelen 4.14 tot en met 4.21 van overeenkomstige toepassing.

Hoofdstuk 5. Slot- en overgangsbepalingen

Artikel 5.1. Inwerkingtreding

1 Deze regeling treedt met uitzondering van de artikelen 2.1 en 2.4 in werking met ingang van de dag na de datum van uitgifte van de Staatscourant waarin zij wordt geplaatst.

2 Artikel 2.1 treedt in werking met ingang van 1 september 2014, met uitzondering van de wijzigingen van de nadere vooropleidingseisen van de in bijlage A opgenomen opleiding Technische Aardwetenschappen en van de in bijlage B opgenomen opleidingen Media & Entertainment Management, Creative Media and Game Technology. Deze treden in werking met ingang van 1 september 2017.

3 Artikel 2.4 treedt in werking met ingang van 1 september 2015.

Artikel 5.2. Intrekken oude regelingen

1 De Regeling aanmelding en selectie hoger onderwijs, de Regeling aanwijzing opleidingen inzake toelating deficiënte studenten en de Regeling aanvullende eisen hoger onderwijs en kunstonderwijs 2007 worden ingetrokken met ingang van de dag, bedoeld in artikel 5.1, eerste lid.

2 De Regeling nadere vooropleidingseisen wordt ingetrokken met ingang van 1 september 2014.

Artikel 5.3. Citeertitel

Deze regeling wordt aangehaald als: Regeling aanmelding en toelating hoger onderwijs.

Deze regeling zal met de toelichting in de Staatscourant worden geplaatst.

Minister

van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,

M. Bussemaker

Bijlage A. Nadere vooropleidingseisen voor opleidingen van het wetenschappelijk onderwijs

1. In deze bijlage wordt verstaan onder:

NT:	profiel natuur en techniek
NG:	profiel natuur en gezondheid
EM:	profiel economie en maatschappij
CM:	profiel cultuur en maatschappij
ak:	aardrijkskunde
biol:	biologie
econ:	economie
grtl:	Griekse taal en cultuur
latl:	Latijnse taal en cultuur
nat:	natuurkunde
nlt:	natuur, leven & technologie
schk:	scheikunde
wisA:	wiskunde A
wisB:	wiskunde B
2emvt:	tweede moderne ‘vreemde’ taal
Ad:	Associate degree

2. Verklaring van de in deze bijlage gebruikte symbolen:

*: dit profiel geeft toegang tot de betreffende opleiding

#: dit profiel geeft geen toegang tot de betreffende opleiding

Economie
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Actuariële wetenschappen	*	wisB	wisB	wisB
2.	B Bedrijfseconomie	*	*	*	wisA of wisB
3.	B Bedrijfskunde	*	*	*	wisA of wisB
4.	B Econometrie en Operationele research	*	wisB	wisB	wisB
5.	B Economie	*	*	*	wisA of wisB
6.	B Economie en Bedrijfseconomie	*	*	*	wisA of wisB
7.	B Economie en Bedrijfskunde	*	*	*	wisA of wisB
8.	B Fiscale economie	*	*	*	wisA of wisB
9.	B International Business	*	*	*	wisA of wisB
10.	B International Business Administration	*	*	*	wisA of wisB

Gedrag en Maatschappij
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Algemene sociale wetenschappen	*	*	*	*
2.	B Bestuurs- en Organisatiewetenschap	*	*	*	*
3.	B Bestuurskunde	*	*	*	*
4.	B Communicatiewetenschap	*	*	*	*
5.	B Criminologie	*	*	*	*
6.	B Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie	*	*	*	*
7.	B European Public Administration	*	*	*	*
8.	B Europese Studies	*	*	*	*
9.	B Geografie, Planologie en Milieu	*	*	*	*
10.	B International Bachelor's Programme in Communication and Media	*	*	*	*
11.	B Milieu-maatschappij-wetenschappen	*	*	*	*
12.	B Onderwijskunde	*	*	*	*
13.	B Organisatiewetenschappen	*	*	*	*
14.	B Pedagogische wetenschappen	*	*	*	*
15.	B Personeelwetenschappen	*	*	*	*
16.	B Politicologie	*	*	*	*
17.	B Psychologie	*	*	*	*
18.	B Sociale Geografie en Planologie	*	*	*	*
19.	B Sociologie	*	*	*	*
20.	B Technische Planologie	*	*	*	wisA of wisB
21.	B Vrijetijdwetenschappen	*	*	*	*

Gezondheidszorg
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Bewegingswetenschappen	biol	nat	#	#
2.	B Biomedische wetenschappen	biol	nat	#	#
3.	Diergeneeskunde	biol	nat	#	#
4.	B European Public Health	*	*	*	*
5.	Geneeskunde	biol	nat	#	#
6.	B Geneeskunde	biol	nat	#	#
7.	B Gezondheid en leven	biol	*	biol + schk	#
8.	B Gezondheidswetenschappen	*	*	*	*
9.	B Klinische technologie	biol	nat + wisB	#	#
10.	B Medische Informatiekunde	*	nat	nat	nat + (wisA of wisB)
11.	B Tandheelkunde	biol	nat	#	#

Landbouw en Natuurlijke omgeving
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Agrotechnologie	*	nat	wisB + nat + (schk of biol)	wisB + nat + (schk of biol)
2.	B Bedrijfs- en Consumentenwetenschappen	*	*	*	wisA of wisB
3.	B Biologie	biol	nat	#	#
4.	B Biotechnologie	*	*	2 uit nat, schk en biol	nat + schk + biol
5.	B Bodem, Water, Atmosfeer	*	nat	nat + schk	(wisA of wisB) + nat + schk
6.	B Bos- en natuurbeheer	*	*	biol of ak	wisA + (biol of ak)
7.	B Communicatiewetenschappen	*	*	*	*
8.	B Dierwetenschappen	*	*	schk	(wisA of wisB) + schk
9.	B Economie en Beleid	*	*	*	wisA of wisB
10.	B Gezondheid en Maatschappij	*	*	*	wisA of wisB
11.	B Internationaal Land- en Waterbeheer	*	nat	nat	(wisA of wisB) + nat
12.	B Internationale Ontwikkelingsstudies	*	*	*	wisA of wisB
13.	B Landschapsarchitectuur en ruimtelijke planning	*	*	*	(wisA of wisB)+ (ak of biol)
14.	B Levensmiddelentechnologie	*	*	wisB + nat + schk	wisB + nat + schk
15.	B Milieuwetenschappen	*	nat	nat + schk	(wisA of wisB) + nat + schk
16.	B Moleculaire Levenswetenschappen	*	nat of (wisB+nlt)	wisB + nat + schk	wisB + nat + schk
17.	B Plantenwetenschappen	*	*	2 uit biol, nat en schk	biol + nat + schk
18.	B Voeding en Gezondheid	*	*	schk + biol	schk + biol

Natuur
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Aarde en economie	*	*	*	wisA of wisB
2.	B Aardwetenschappen	*	nat	nat + schk	(wisA of wisB) + nat + schk
3.	B Beta-gamma	*	wisB + nat	wisB + nat + schk	wisB + (nat of schk)
4.	B Biofarmaceutische Wetenschappen	biol	*	biol + nat + schk	#
5.	B Biologie	biol	nat	#	#
6.	B Business Analytics	*	wisB	wisB	wisB
7.	B Computer science	*	wisB	wisB	wisB
8.	B Farmaceutische Wetenschappen	*	nat	nat + schk	(wisA of wisB) + nat + schk
9.	B Farmacie	*	nat	nat + schk	(wisA of wisB) + nat + schk
10.	B Informatica	*	wisB	wisB	wisB
11.	B Informatie, Multimedia en Management	*	*	*	wisA of wisB
12.	B Informatiekunde	*	*	*	wisA of wisB
13.	B Kennistechnologie	*	wisB	wisB	wisB
14.	B Kunstmatige Intelligentie	*	*	*	wisA of wisB
15.	B Life Science and Technology	*	wisB + nat	wisB + nat + schk	wisB + nat + schk
16.	B Lyfestyle Informatics	*	*	*	wisA of wisB
17.	B Medische Natuurwetenschappen	*	wisB + nat	wisB + nat + schk	wisB + nat + schk
18.	B Milieu-natuurwetenschappen	*	nat	nat + schk	(wisA of wisB) + nat + schk
19.	B Moleculaire Levenswetenschappen	*	wisB + nat	wisB + nat + schk	wisB + nat + schk
20.	B Molecular Science and Technology	*	wisB + nat	wisB + nat + schk	wisB + nat + schk
21.	B Natuur- en Sterrenkunde	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat
22.	B Natuurkunde	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat
23.	B Natuurwetenschap en Innovatiemanagement	*	nat	nat + schk	(wisA of wisB) + nat + schk
24.	B Psychobiologie	biol	nat	#	#
25.	B Scheikunde	*	wisB + nat	wisB + nat + schk	wisB + nat + schk
26.	B Science	*	wisB + nat	wisB + nat + schk	wisB + nat + schk
27.	B Science, Business & Innovation	*	wisB + nat	wisB + nat + schk	wisB + nat + schk
28.	B Sterrenkunde	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat
29.	B Wiskunde	*	wisB	wisB	wisB

Recht
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Bestuurskunde	*	*	*	*
2.	B European Law School	*	*	*	*
3.	B Fiscaal recht	*	*	*	*
4.	B Global Law	*	*	*	*
5.	B Internationaal en Europees Recht	*	*	*	*
6.	B Notarieel Recht	*	*	*	*
7.	B Rechtsgeleerdheid	*	*	*	*

Taal en Cultuur
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Afrikaanse talen en culturen	*	*	*	*
2.	B Algemene Cultuurwetenschappen	*	*	*	*
3.	B American Studies	*	*	*	*
4.	B Arabische Taal en Cultuur	*	*	*	*
5.	B Archeologie	*	*	*	*
6.	B Archeologie en Prehistorie	*	*	*	*
7.	B Chinastudies	*	*	*	*
8.	B Communicatie- en Informatiewetenschappen	*	*	*	*
9.	B Culturele Informatiewetenschap	*	*	*	*
10.	B Cultuurwetenschappen	*	*	*	*
11.	B Duitse Taal en Cultuur	*	*	*	*
12.	B Engelse Taal en Cultuur	*	*	*	*
13.	B Europese Studies	*	*	*	*
14.	B Europese Talen en Culturen	*	*	*	*
15.	B Film- en Literatuurwetenschap	*	*	*	*
16.	B Finoegrische Talen en Culturen	*	*	*	*
17.	B Franse Taal en Cultuur	*	*	*	*
18.	B Friese Taal en Cultuur	*	*	*	*
19.	B Geschiedenis	*	*	*	*
20.	B Godgeleerdheid	*	*	*	*
21.	B Griekse en Latijnse Taal en Cultuur	latl of grtl	latl of grtl	latl of grtl	latl of grtl
22.	B Hebreeuwse Taal en Cultuur	*	*	*	*
23.	B Humanistiek	*	*	*	*
24.	B Internationale betrekkingen en internationale organisatie	*	*	*	*
25.	B Islam en Arabisch	*	*	*	*
26.	B Islamitische theologie	*	*	*	*
27.	B Italiaanse Taal en Cultuur	*	*	*	*
28.	B Japanstudies	*	*	*	*
29.	B Keltische Talen en cultuur	*	*	*	*
30.	B Koreastudies	*	*	*	*
31.	B Kunsten, Cultuur en Media	*	*	*	*
32.	B Kunstgeschiedenis	*	*	*	*
33.	B Latijns-Amerikastudies	*	*	*	*
34.	B Latijnse Taal en Cultuur	*	*	*	*
35.	B Liberal Arts en Sciences	*	*	*	*
36.	B Literatuurwetenschap	*	*	*	*
37.	B Literatuur en Samenleving	*	*	*	*
38.	B Media en Cultuur	*	*	*	*
39.	B Media, Kunst, Design en Architectuur	*	*	*	*
40.	B Midden-Oostenstudies	*	*	*	*
41.	B Muziekwetenschap	*	*	*	*
42.	B Nederlandkunde/ Dutch studies	*	*	*	*
43.	B Nederlandse Taal en Cultuur	*	*	*	*
44.	B Nieuwgriekse Taal en Cultuur	*	*	*	*
45.	B Oude Culturen van de Mediterrane Wereld	*	*	*	*
46.	B Oudheidkunde	*	*	*	*
47.	B Religie in Samenleving en Cultuur	*	*	*	*
48.	B Religiewetenschappen	*	*	*	*
49.	B Romaanse Talen en Culturen	*	*	*	*
50.	B Russische Studies	*	*	*	*
51.	B Scandinavische Talen en Culturen	*	*	*	*
52.	B Slavische Talen en Culturen	*	*	*	*
53.	B Spaanse Taal en Cultuur	*	*	*	*
54.	B Taal en Cultuurstudies	*	*	*	*
55.	B Taalwetenschap	*	*	*	*
56.	B Theater- Film en Televisiewetenschap	*	*	*	*
57.	B Theaterwetenschap	*	*	*	*
58.	B Theologie	*	*	*	*
59.	B Theologie Klassiek	*	*	*	*
60.	B Theologie Plus	*	*	*	*
61.	B Wijsbegeerte	*	*	*	*
62.	B Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied	*	*	*	*
63.	B Zuid- en Zuidoost-Aziëstudies	*	*	*	*

Techniek
nr	Opleidingen	NT	NG¹	EM	CM
1.	B Advanced Technology	*	wisB + nat	wisB + nat + schk	wisB + nat + schk
2.	B Bedrijfsinformatietechnologie	*	wisB	wisB	wisB
3.	B Biomedische technologie	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat
4.	B Bouwkunde	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat
5.	B Civiele Techniek²	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat
6.	B Creative Technology	*	*	*	*
7.	B Electrical Engineering	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat
8.	B Industrial Design	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat
9.	B Industrieel Ontwerpen	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat
10.	B Life Science & Technology	*	wisB + nat	wisB + nat + schk	wisB + nat + schk
11.	B Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat
12.	B Maritieme Techniek	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat
13.	B Nanobiologie	biol	wisB + nat	#	#
14.	B Scheikundige Technologie	*	wisB + nat	wisB + nat + schk	wisB + nat + schk
15.	B Molecular Science and Technology	*	wisB + nat	wisB + nat + schk	wisB + nat + schk
16.	B Technische Aardwetenschappen	*	wisB + nat	wisB + nat +schk	wisB + nat + schk
17.	B Technische Bedrijfskunde	*	wisB	wisB	wisB
18.	B Technische Bestuurskunde	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat
19.	B Technische Informatica	*	wisB	wisB	wisB
20.	B Technische Innovatiewetenschappen	*	wisB	wisB	wisB
21.	B Technische Natuurkunde	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat
22.	B Technische Wiskunde	*	wisB	wisB	wisB
23.	B Werktuigbouwkunde²	*	wisB + nat	wisB + nat	wisB + nat

¹ Voor alle opleidingen geldt dat de instelling aan de student met het profiel NG de gelegenheid kan geven om aan de eisen ‘nat’ en ‘wisB’ uiterlijk bij afronding van de propedeutische fase te voldoen.

² Voor deze opleidingen geldt dat de instelling aan de student met het profiel EM of CM de gelegenheid kán geven om aan de eisen ‘na’ en ‘wisB’ uiterlijk bij afronding van de propedeutische fase te voldoen.

Sectoroverstijgend
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Tourism	*	*	*	wisA of wisB

Bijlage B. Nadere vooropleidingseisen voor opleidingen van het hoger beroepsonderwijs

1. In deze bijlage wordt verstaan onder:

NT:	profiel natuur en techniek
NG:	profiel natuur en gezondheid
EM:	profiel economie en maatschappij
CM:	profiel cultuur en maatschappij
biol:	biologie
dutl:	Duitse taal en cultuur
fatl:	Franse taal en cultuur
econ:	economie
m&o:	management en organisatie
maw:	maatschappijwetenschappen
nat:	natuurkunde
nlt:	natuur, leven & technologie
schk:	scheikunde
wisA:	wiskunde A
wisB:	wiskunde B
2emvt:	tweede moderne ‘vreemde’ taal
Ad:	Associate degree

2. Verklaring van de in deze bijlage gebruikte symbolen:

*: dit profiel geeft toegang tot de betreffende opleiding

#: dit profiel geeft geen toegang tot de betreffende opleiding

1. Instroom met HAVO diploma

Economie (instroom met havo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Accountancy³	econ of m&o	econ of m&o	*	(econ of m&o) + (wisA of wisB)
2.	B Advanced Business Creation	econ of m&o	econ of m&o		(econ of m&o) + (wisA of wisB)
3.	B Bedrijfseconomie³	*	econ of m&o	*	(econ of m&o) + (wisA of wisB)
4.	B Bestuurskunde /overheidsmanagement	econ	econ	*	econ
5.	B Bedrijfskunde MER³	econ of m&o	econ of m&o	*	econ of maw of m&o
6.	B Business Administration in Hotel Management¹	2^emvt	2^emvt	2^emvt	econ of m&o
7.	B Business IT & Management³	*	*	*	*
8.	B Business studies	econ of m&o	econ of m&o	*	(econ of m&o) + (wisA of wisB)
9. B	B Commercieel Management³	*	*	*	(econ of m&o) + (wisA of wisB)
10.	B Commerciële economie³	econ of m&o	econ of m&o	*	(econ of m&o) + (wisA of wisB)
11.	B Communicatie³	*	*	*	wisA of wisB
12.	B Communicatiesystemen	*	*	*	wisA of wisB
13.	B European Studies	2^emvt	2^emvt	2^emvt	*
14.	B Facility management³	econ of m&o	econ of m&o	*	(econ of m&o) + (wisA of wisB)
15.	B Financial services management	econ of m&o	econ of m&o	*	(econ of m&o) + (wisA of wisB)
16.	B Fiscaal Recht en Economie	econ of m&o	econ of m&o	*	(econ of m&o) + (wisA of wisB)
17.	B Food and business	*	*	*	(econ of m&o) + (wisA of wisB)
18.	B Functiegerichte bachelor in toerisme en recreatie³	*	*	*	econ of m&o
19.	B Hbo-Rechten	*	*	*	*
20.	B Hogere Juridische opleiding	*	*	*	*
21.	B Hoger Hotelonderwijs^1,3	2^emvt	2^emvt	2^emvt	econ of m&o
22.	B Hoger toeristisch en recreatief onderwijs³	*	*	*	econ of m&o
23.	B Informatiedienstverlening en -management³	*	*	*	*
24.	B Informationmanagement	*	*	*	econ of m&o
25.	B Integrale veiligheid	*	*	*	*
26.	B Integrale veiligheidskunde	econ	econ	*	econ
27.	B International Business	*	*	*	econ of m&o of wisA
28.	B International business and languages	econ of m&o	econ of m&o	*	*
29.	B International business and management studies	econ of m&o of 2^emvt	econ of m&o of 2^emvt	*	econ of m&o
30.	B International Fresh Business Management	econ of m&o	econ of m&o	*	(econ of m&o) + (wisA of wisB)
31.	B Journalistiek	*	*	*	*
32.	B Kunst en economie	*	*	*	*
33.	B Lifestyle	*	*	*	*
34.	B Logistiek en economie	econ of m&o	econ of m&o	*	(econ of m&o) + (wisA of wisB)
35.	B Media and entertainment Management	*	*	*	econ of m&o
36.	B Media, informatie en communicatie	econ of m&o	econ of m&o	*	econ of m&o
37.	B Oriëntaalse talen en communicatie	*	*	*	*
38.	B People and Business Management	*	*	*	*
39.	B Security Management	*	*	*	*
40.	B Small business & retail management³	econ of m&o	econ of m&o	*	econ of m&o
41.	B Sport, management en ondernemen¹	*	*	*	wisA of wisB
42.	B Toegepaste Bedrijfskunde	2^emvt	2^emvt	2^emvt	*
43.	B Trade management Azië	econ of m&o	econ of m&o	*	econ of m&o
44.	B Vastgoed en makelaardij	*	*	*	(econ of m&o) + (wisA of wisB)
45.	B Vertaalacademie⁵	2^emvt	2^emvt	2^emvt	*
46.	B Vitaliteitsmanagement & Toerisme³	*	*	*	*
47.	B Vrijetijdsmanagement³	*	*	*	econ of m&o

¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen ex artikel 7.26 dan wel artikel 7.26a van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

⁵ Frans of Duits verplicht indien deze taal wordt gekozen.

Gedrag en maatschappij (instroom met havo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Creatieve therapie¹	*	*	*	*
2.	B Culturele en maatschappelijke vorming	*	*	*	*
3.	B Godsdienst-pastoraal werk	*	*	*	*
4.	B Human Resource Management³	*	*	*	*
5.	B Integrale veiligheidskunde	econ	econ	*	econ
6.	B Maatschappelijk werk en dienstverlening	*	*	*	*
7.	B Pedagogiek³	*	*	*	*
8.	B Pedagogisch Management Kinderopvang	*	*	*	*
9.	B Sociaal-juridische dienstverlening³	*	*	*	*
10.	B Sociaal pedagogische hulpverlening	*	*	*	*
11.	B Social work	*	*	*	*
12.	B Sport en bewegen¹	*	*	*	*
13.	B Sport en bewegingseducatie	*	*	*	*
14.	B Toegepaste psychologie	*	*	*	wisA of wisB

¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen ex artikel 7.26 dan wel artikel 7.26a van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

Gezondheidszorg (instroom met havo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Ergotherapie, opleiding voor	*	*	*	*
2.	B Farmakunde	*	*	*	*
3.	B Fysiotherapeut, opleiding tot	*	*	*	*
4.	B Huidtherapie	*	*	*	*
5.	B Kunstzinnige therapie	*	*	*	*
6.	B Logopedie, opleiding voor¹	*	*	*	*
7.	B Management in de zorg^1,3	*	*	*	*
8.	B Medisch beeldvormende en radio- therapeutische technieken	*	*	*	wisA of wisB
9.	B Medische Hulpverlening	*	*	*	*
10.	B Mondzorgkunde	*	*	*	*
11.	B Oefentherapie Cesar	*	*	*	*
12.	B Oefentherapeut Mensendieck, opleiding tot	*	*	*	*
13.	B Optometrie	*	*	*	wisA of wisB
14.	B Orthoptie	*	*	*	wisA of wisB
15.	B Podotherapie, opleiding	*	*	*	*
16.	B Psychomotorische Therapie en Bewegingsagogie¹	*	*	*	*
17.	B Sport, gezondheid en management³	*	*	*	*
18.	B Toegepaste gerontologie	*	*	*	*
19.	B Verloskunde¹	biol	*	biol + schk	biol + schk + (wisA of wisB)
20.	B Verpleegkundige, opleiding tot	*	*	*	*
21.	B Voeding en diëtetiek	*	*	*	*

¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen ex artikel 7.26 dan wel artikel 7.26a van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

Landbouw en natuurlijke omgeving (instroom met havo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Bedrijfskunde en agribusiness³	*	*	*	wisA of wisB
2.	B Biotechnologie	*	*	#	#
3.	B Bos- en natuurbeheer	*	*	*	wisA of wisB
4.	B Dier- en veehouderij³	*	*	schk	#
5.	B Diermanagement	*	*	biol	#
6.	B Educatie en kennismanagement groene sector^2,3	*	*	*	*
7.	B Food Commerce & Technology	*	*	wisA of wisB	wisA of wisB
8.	B Food design and Innovation	*	*	*	wisA
9.	B Geo Media & Design	*	*	*	Wis A of Wis B
10.	B Greenport Business & Retail	*	*	*	wisA of wisB
11.	B Kust- en zeemanagement	*	*	*	wisA
12.	B Land- en watermanagement	*	*	schk	#
13.	B Landscape and Environment Management	*	*	*	econ of wisA of wisB
14.	B Milieukunde³	*	*	schk	#
15.	B Plattelandsvernieuwing	*	*	*	wisA of wisB
16.	B Toegepaste Biologie	*	*	schk	#
17.	B International Development Management	*	*	*	wis A of B en econ
18.	B Tuinbouw en akkerbouw³	*	*	schk	#
19.	B Tuin- en landschapsinrichting³	*	*	*	wisA of wisB
20.	B Voedingsmiddelentechnologie	*	*	wisA+schk	#
21.	B Watermanagement	*	*	*	#

² Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs en/of beroepsonderwijs en volwasseneneducatie van de tweede graad.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

Onderwijs (instroom met havo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Aardrijkskunde²	*	*	*	*
2.	B Algemene economie²	econ of m&o	econ of m&o	*	econ
3.	B Basisonderwijs, opleiding tot leraar	*	*	*	*
4.	B Beeldende kunst en vormgeving, docent¹	*	*	*	*
5.	B Bedrijfseconomie²	econ of m&o	econ of m&o	*	econ
6.	B Biologie²	*	*	biol of nlt	biol of nlt
7.	B Bouwkunde I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
8.	B Bouwtechniek I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
9.	B Consumptieve techniek I en II^2,3	*	*	*	*
10.	B Dans, docent¹	*	*	*	*
11.	B Duits²	dutl	dutl	dutl	dutl
12.	B Economie²	econ of m&o	econ of m&o	*	econ
13.	B Elektrotechniek I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
14.	B Engels^2,3	*	*	*	*
15.	B Frans²	fatl	fatl	fatl	fatl
16.	B Fries²	*	*	*	*
17.	B Geschiedenis²	*	*	*	*
18.	B Gezondheidszorg en welzijn^2,3	*	*	*	*
19.	B Godsdienst²	*	*	*	*
20.	B Informatie en communicatie technologie, docent^2,3	*	*	*	wisA of wisB
21.	B Installatietechniek I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
22.	B Islam-godsdienst²	*	*	*	*
23.	B Lichamelijke opvoeding¹	*	*	*	*
24.	B Maatschappijleer²	*	*	*	*
25.	B Mechanische techniek I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
26.	B Mens en maatschappij²^,3	*	*	*	*
27.	B Mens en Technologie²	*	*	*	wisA of wisB
28.	B Motorvoertuigentechniek I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
29.	B Muziek, docent¹	*	*	*	*
30.	B Natuurkunde²	*	nat of nlt	#	#
31.	B Nederlands²	*	*	*	*
32.	B Omgangskunde^2,3	*	*	*	*
33.	B Opleiding tot Leraar Nederlandse Gebarentaal (NGT)/ Bacheloropleiding tot Tolk NGT^1,2,3	*	*	*	*
34.	B Opleidingskunde	*	*	*	*
35.	B Pedagogiek²	*	*	*	*
36.	B Scheikunde²	*	*	#	#
37.	B Spaans²	*	*	*	*
38.	B Techniek^2,3	*	*	#	#
39.	B Technisch Beroepsonderwijs³	*	*	*	wisA of wisB
40.	B Theater, docent¹	*	*	*	*
41.	B Verzorging/ huishoudkunde²	*	*	*	*
42.	B Verzorging/ gezondheidskunde²	*	*	*	*
43.	B Werktuigbouwkunde I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
44.	B Wiskunde²	*	wisB	wisB	wisB

¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen ex art 7.26 dan wel artikel 7.26a van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

² Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs en/of beroepsonderwijs en volwasseneneducatie van de tweede graad.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

Taal en cultuur (instroom met havo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Autonome beeldende kunst¹	*	*	*	*
2.	B Beeldende kunst en vormgeving¹	*	*	*	*
3.	B Circus and Performance Art¹	*	*	*	*
4.	B Circus Arts¹	*	*	*	*
5.	B Cultureel Erfgoed	*	*	*	*
6.	B Dans¹^,3	*	*	*	*
7.	B Film en televisie¹	*	*	*	*
8.	B Muziek^1,3	*	*	*	*
9.	B Muziektherapie¹	*	*	*	*
10.	B Theater¹	*	*	*	*
11.	B Vormgeving^1,3	*	*	*	*

¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen ex artikel 7.26 dan wel artikel 7.26a van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

Techniek (instroom met havo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Advanced Sensor Applications	*	wisB	#	#
2.	B Applied science	*	*	#	#
3.	B Aquatische ecotechnologie	*	*	#	#
4.	B Archeologie	*	*	*	*
5.	B Autotechniek³	*	nat of nlt	#	#
6.	B Automotive	*	nat of nlt	#	#
7.	B Aviation	*	nat of nlt	nat	#
8.	B Bedrijfsmanagement mkb	*	*	*	wisA of wisB
9.	B Bedrijfswiskunde	*	*	wisB	wisB
10.	B Bewegingstechnologie	*	*	*	wisA of wisB
11.	B Bio-informatica	*	*	*	wisA of wisB of nat
12.	B Biologie en medisch laboratoriumonderzoek³	*	*	#	#
13.	B Biometrie	*	*	*	wisA of wisB
14.	B Biotechnologie	*	*	#	#
15.	B Bouwkunde³	*	nat of nlt	wisB + nat	#
16.	B Bouwmanagement en vastgoed	*	*	*	econ + (wisA of wisB)
17.	B Bouwtechnische bedrijfskunde³	*	*	*	#
18.	B Built environment	*	nat of nlt	#	#
19.	B Business Management³	econ of m&o	econ of m&o	*	maw, econ of m&o
20.	B Chemie	*	*	#	#
21.	B Chemische technologie³	*	*	#	#
22.	B Civiele techniek³	*	nat of nlt	#	#
23.	B Climate & Management	*	*	*	wisA of wisB
24.	B Communication and multimedia design	*	*	*	wisA of wisB
25.	B Creative Media and Technology	*	*	*	wisA of wisB
26.	B Elektrotechniek	*	nat of nlt	#	#
27.	B Embedded Systems Engineering	*	nat of nlt	#	#
28.	B Energie- en Procestechnologie (AOT)	*	nat of nit	#	#
29.	B Engineering	*	*	*	#
30.	B Engineering, design and Innovation	*	nat of nlt	nat	#
31.	B Forensisch onderzoek	*	nat of nlt	#	#
32.	B Game architecture and design	*	*	*	*
33.	B Geodesie	*	*	*	#
34.	B Gezondheidszorgtechnologie	*	*	*	#
35.	B HBO-ICT	*	*	*	*
36.	B Human technology	*	*	*	wisA of wisB
37.	B Industrieel product ontwerpen	*	nat of nlt	nat	#
38.	B Industriële automatisering	*	nat of nlt	nat	#
39.	B Informatica³	*	*	*	*
40.	B Information Security Management	*	*	*	*
41.	B International Maintenance Management	*	*	*	#
42.	B Kunst en techniek¹	*	*	*	wisA of wisB
43.	B Logistiek en technische vervoerskunde	*	*	*	#
44.	B Luchtvaarttechnologie	*	nat of nlt	#	#
45.	B Maritiem officier¹	*	nat of nlt	#	#
46.	B Mechatronica	*	nat of nlt	#	#
47.	B Mediatechnologie	*	*	*	wisA of wisB
48.	B Milieugerichte materiaaltechnologie	*	*	#	#
49.	B Milieukunde³	*	*	schk	#
50.	B Mobiliteit	*	*	*	#
51.	B Netwerk infrastructuur design	*	*	*	wisA of wisB
52.	B Ocean Technology	*	nat of nlt	#	#
53.	B Orthopedische technologie	*	*	#	#
54.	B Ruimtelijke ordening en planologie	*	*	*	#
55.	B Scheepsbouwkunde³	*	nat of nlt	#	#
56.	B Stedenbouwkundig Ontwerpen	*	*	*	*
57.	B Technische bedrijfskunde³	*	*	*	#
58.	B Technische commerciële confectiekunde	*	*	*	(econ of m&o) + (wisA of wisB)
59.	B Technische commerciële textielkunde	*	*	*	wisA of wisB
60.	B Technische informatica³	*	*	wisB	wisB
61.	B Technische natuurkunde	*	nat of nlt	#	#
62.	B Watermanagement	*	*	*	#
63.	B Werktuigbouwkunde³	*	nat of nlt	#	#

¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen ex artikel 7.26 dan wel artikel 7.26a van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

Sectoroverstijgend (instroom met havo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Delta Management	*	*	*	#
2.	B HBO-ICT	*	*	*	*
3.	B Windesheim Honours College	*	*	*	wisA of wisB

2. Instroom met VWO diploma

Economie (instroom met vwo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Accountancy³	*	*	*	*
2.	B Advanced Business Creation	econ of m&o	econ of m&o	*	econ of m&o
3.	B Bedrijfseconomie³	*	*	*	*
4.	B Bestuurskunde/overheids-management	econ	econ	*	econ
5.	B Bedrijfskunde MER³	econ of m&o	econ of m&o	*	econ of maw of m&o
6.	B Business Administration in Hotel Management¹	2^emvt	2^emvt	2^emvt	*
7.	B Business IT & Management³	*	*	*	*
8.	B Business studies	econ of m&o	econ of m&o	*	(econ of m&o)
9.	B Commercieel Management³	*	*	*	econ of m&o
10.	B Commerciële economie³	econ of m&o	econ of m&o	*	econ of m&o
11.	B Communicatie³	*	*	*	*
12.	B Communicatiesystemen	*	*	*	*
13.	B European Studies	2^emvt	2^emvt	2^emvt	*
14.	B Facility management³	econ of m&o	econ of m&o	*	econ of m&o
15.	B Financial services management	econ of m&o	econ of m&o	*	econ of m&o
16.	B Fiscaal Recht en Economie	*	*	*	*
17.	B Food and business	*	*	*	*
18.	B Functiegerichte Bachelor in toerisme en recreatie³	*	*	*	econ of m&o
19.	B Hbo-rechten	*	*	*	*
20.	B Hogere Juridische opleiding	*	*	*	*
21.	B Hoger Hotelonderwijs^1,3	2^emvt	2^emvt	2^emvt	*
22.	B Hoger toeristisch en recreatief onderwijs³	*	*	*	econ of m&o
23.	B Informatiedienstverlening en - Management³	*	*	*	*
24.	B Informationmanagement	*	*	*	*
25.	B Integrale veiligheid	*	*	*	*
26.	B Integrale veiligheidskunde	econ	econ	*	econ
27.	B International Business	*	*	*	econ of m&o of wisA
28.	B International business and Languages	econ of m&o	econ of m&o	*	*
29.	B International business and Managementstudies	econ of m&o of 2^emvt	econ of m&o of 2^emvt	*	*
30.	B International Fresh Business Management	econ of m&o	econ of m&o	*	(econ of m&o)
31.	B Journalistiek	*	*	*	*
32.	B Kunst en economie	*	*	*	*
33.	B Lifestyle	*	*	*	*
34.	B Logistiek en economie	econ of m&o	econ of m&o	*	econ of m&o
35.	B Media and entertainment management	*	*	*	*
36.	B Media, informatie en communicatie	econ of m&o	econ of m&o	*	econ of m&o
37.	B Toegepaste Bedrijfskunde	2^emvt	2^emvt	2^emvt	*
38.	B Oriëntaalse talen en communicatie	*	*	*	*
39.	B People and Business Management	*	*	*	*
40.	B Security Management	*	*	*	*
41.	B Small business & retail management³	econ of m&o	econ of m&o	*	econ of m&o
42.	B Sport, management en ondernemen¹	*	*	*	*
43.	B Trade management Azië	econ of m&o	econ of m&o	*	econ of m&o
44.	B Vastgoed en makelaardij	*	*	*	econ of m&o
45.	B Vertaalacademie⁵	2^emvt	2^emvt	2^emvt	*
46.	B Vitaliteitsmanagement & Toerisme³	*	*	*	*
47.	B Vrijetijdsmanagement³	*	*	*	econ of m&o

¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen ex artikel 7.26 dan wel artikel 7.26a van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

⁵ Frans of Duits verplicht indien deze taal wordt gekozen.

Gedrag en maatschappij (instroom met vwo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Creatieve therapie¹	*	*	*	*
2.	B Culturele en maatschappelijke vorming	*	*	*	*
3.	B Godsdienst-pastoraal werk	*	*	*	*
4.	B Human Resource Management³	*	*	*	*
5.	B Integrale veiligheidskunde	econ	econ	*	econ
6.	B Maatschappelijke werk en dienstverlening	*	*	*	*
7.	B Pedagogiek³	*	*	*	*
8.	B Pedagogisch Management Kinderopvang	*	*	*	*
9.	B Sociaal-juridische dienstverlening³	*	*	*	*
10.	B Sociaal pedagogische hulpverlening	*	*	*	*
11.	B Social work	*	*	*	*
12.	B Sport en bewegen¹	*	*	*	*
13.	B Sport en bewegingseducatie	*	*	*	*
14.	B Toegepaste psychologie	*	*	*	*

¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen ex artikel 7.26 dan wel artikel 7.26a van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

Gezondheidszorg (instroom met vwo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Ergotherapie, opleiding voor	*	*	*	*
2.	B Farmakunde	*	*	*	*
3.	B Fysiotherapeut, opleiding tot	*	*	*	*
4.	B Huidtherapie	*	*	*	*
5.	B Kunstzinnige therapie	*	*	*	*
6.	B Logopedie, opleiding voor¹	*	*	*	*
7.	B Management in de zorg^1,3	*	*	*	*
8.	B Medisch beeldvormende en radio- therapeutische technieken	*	*	*	*
9.	B Medische Hulpverlening	*	*	*	*
10.	B Mondzorgkunde	*	*	*	*
11.	B Oefentherapie Cesar	*	*	*	*
12.	B Oefentherapie Mensendieck, opleiding tot	*	*	*	*
13.	B Optometrie	*	*	*	*
14.	B Orthoptie	*	*	*	*
15.	B Podotherapie, opleiding	*	*	*	*
16.	B Psychomotorische Therapie en Bewegingsagogie¹	*	*	*	*
17.	B Sport, gezondheid en management³	*	*	*	*
18.	B Toegepaste gerontologie	*	*	*	*
19.	B Verloskunde¹	biol	*	biol + schk	biol + schk
20.	B Verpleegkundige, opleiding tot	*	*	*	*
21.	B Voeding en diëtetiek	*	*	*	*

¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen ex art 7.26 dan wel artikel 7.26a van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

Landbouw en natuurlijke omgeving (instroom met vwo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Bedrijfskunde en agribusiness³	*	*	*	*
2.	B Biotechnologie	*	*	#	#
3.	B Bos- en natuurbeheer	*	*	*	*
4.	B Dier- en veehouderij³	*	*	schk	#
5.	B Diermanagement	*	*	biol	#
6.	B Educatie en kennismanagement groene sector^2,3	*	*	*	*
7.	B Food Commerce and Technology	*	*	wisA of wisB	wisA of wisB
8.	B Food design and Innovation	*	*	*	*
9.	B Geo Media & Design	*	*	*	*
10.	B Greenport Business & Retail	*	*	*	wisA of wisB
11.	B Kust- en zeemanagement	*	*	*	wisA of wisB
12.	B Land- en watermanagement	*	*	schk of nlt	schk of nlt
13.	B Landscape and Environment Management	*	*	*	econ of wisA of wisB
14.	B Milieukunde³	*	*	schk of nlt	#
15.	B Plattelandsvernieuwing	*	*	*	*
16.	B Toegepaste Biologie	*	*	schk	#
17.	B International Development Management	*	*	*	wis A of B en econ
18.	B Tuinbouw en akkerbouw³	*	*	schk of nlt	#
19.	B Tuin- en landschapsinrichting³	*	*	*	*
20.	B Voedingsmiddelentechnologie	*	*	wisA + schk	#
21.	B Watermanagement	*	*	*	#

² Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs en/of beroepsonderwijs en volwasseneneducatie van de tweede graad.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

Onderwijs (instroom met vwo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Aardrijkskunde²	*	*	*	*
2.	B Algemene economie²	econ of m&o	econ of m&o	*	econ
3.	B Basisonderwijs, opleiding tot leraar	*	*	*	*
4.	B Beeldende kunst en vormgeving, docent¹	*	*	*	*
5.	B Bedrijfseconomie²	econ of m&o	econ of m&o	*	econ
6.	B Biologie²	*	*	biol of nlt	biol of nlt
7.	B Bouwkunde I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
8.	B Bouwtechniek I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
9.	B Consumptieve techniek I en II^2,3	*	*	*	*
10.	B Dans, docent¹	*	*	*	*
11.	B Duits²	*	*	*	*
12.	B Economie²	econ of m&o	econ of m&o	*	econ
13.	B Elektrotechniek I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
14.	B Engels^2,3	*	*	*	*
15.	B Frans²	*	*	*	*
16.	B Fries²	*	*	*	*
17.	B Geschiedenis²	*	*	*	*
18.	B Gezondheidszorg en welzijn^2,3	*	*	*	*
19.	B Godsdienst²	*	*	*	*
20.	B Informatie en communicatietechnologie, docent^2,3	*	*	*	wisA of wisB
21.	B Installatietechniek I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
22.	B Islam-godsdienst²	*	*	*	*
23.	B Lichamelijke opvoeding¹	*	*	*	*
24.	B Maatschappijleer²	*	*	*	*
25.	B Mechanische techniek I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
26.	B Mens en maatschappij²^,3	*	*	*	*
27.	B Mens en Technologie²	*	*	*	wisA of wisB
28.	B Motorvoertuigentechniek I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
29.	B Muziek, docent¹	*	*	*	*
30.	B Natuurkunde²	*	nat of nlt	nat of nlt	#
31.	B Nederlands²	*	*	*	*
32.	B Omgangskunde^2,3	*	*	*	*
33.	B Opleiding tot Leraar Nederlandse Gebarentaal (NGT)/ Bacheloropleiding tot Tolk NGT^1,2,3	*	*	*	*
34.	B Opleidingskunde	*	*	*	*
35.	B Pedagogiek²	*	*	*	*
36.	B Scheikunde²	*	*	schk of nlt	#
37.	B Spaans²	*	*	*	*
38.	B Techniek^2,3	*	*	nat of nlt	#
39.	B Technisch Beroepsonderwijs³	*	*	*	wisA of wisB
40.	B Theater, docent¹	*	*	*	*
41.	B Verzorging/huishoudkunde²	*	*	*	*
42.	B Verzorging/gezondheidskunde²	*	*	*	*
43.	B Werktuigbouwkunde I en II^2,3	*	*	*	wisA of wisB
44.	B Wiskunde²	*	*	*	wisA of wisB

¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen ex artikel 7.26 dan wel artikel 7.26a van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

² Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs en/of beroepsonderwijs en volwasseneneducatie van de tweede graad.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

Taal en cultuur (instroom met vwo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Autonome beeldende kunst¹	*	*	*	*
2.	B Beeldende kunst en vormgeving¹	*	*	*	*
3.	B Circus and Performance Art¹	*	*	*	*
4.	B Circus Arts¹	*	*	*	*
5.	B Cultureel Erfgoed	*	*	*	*
6.	B Dans¹^,3	*	*	*	*
7.	B Film en televisie¹	*	*	*	*
8.	B Muziek^1,3	*	*	*	*
9.	B Muziektherapie¹	*	*	*	*
10.	B Theater¹	*	*	*	*
11.	B Vormgeving^1,3	*	*	*	*

¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen ex artikel 7.26 dan wel artikel 7.26a van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

Techniek (instroom met vwo-diploma)
Nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Advanced Sensor Applications	*	wisB	#	#
2.	B Applied science	*	*	#	#
3.	B Aquatische ecotechnologie	*	*	#	#
4.	B Archeologie	*	*	*	*
5.	B Autotechniek³	*	nat of nlt	nat	#
6.	B Automotive	*	nat of nlt	nat	#
7.	B Aviation	*	nat of nlt	nat	#
8.	B Bedrijfsmanagement mkb	*	*	*	wisA of wisB
9.	B Bedrijfswiskunde	*	*	*	wisA of wisB
10.	B Bewegingstechnologie	*	*	*	*
11.	B Bio-informatica	*	*	*	wisA of wisB
12.	B Biologie en medisch laboratoriumonderzoek³	*	*	#	#
13.	B Biometrie	*	*	*	*
14.	B Biotechnologie	*	*	#	#
15.	B Bouwkunde³	*	nat of nlt	nat	#
16.	B Bouwmanagement en vastgoed	*	*	*	*
17.	B Bouwtechnische bedrijfskunde³	*	*	*	#
18.	B Built Environment	*	nat of nlt	nat	#
19.	B Business Management³	econ of m&o	econ of m&o	*	maw, econ of m&o
20.	B Chemie	*	*	#	#
21.	B Chemische technologie³	*	*	#	#
22.	B Civiele techniek³	*	nat of nlt	nat	#
23.	B Climate & Management	*	*	*	*
24.	B Communication and multimedia design	*	*	*	*
25.	B Creative Media and Technologiey	*	*	*	*
26.	B Elektrotechniek	*	nat of nlt	nat	#
27.	B Embedded Systems Engineering	*	nat of nlt	#	#
28.	B Energie- en Procestechnologie (AOT)	*	nat of nit	nat	#
29.	B Engineering	*	*	*	#
30.	B Engineering, design and innovation	*	nat of nlt	nat	#
31.	B Forensisch onderzoek	*	nat of nlt	#	#
32.	B Game architecture and design	*	*	*	*
33.	B Geodesie	*	*	*	wisA of wisB
34.	B Gezondheidszorgtechnologie	*	*	*	wisA of wisB
35.	B HBO-ICT	*	*	*	*
36.	B Human technology	*	*	*	*
37.	B Industrieel product ontwerpen	*	*	*	#
38.	B Industriële automatisering	*	*	*	#
39.	B Informatica³	*	*	*	*
40.	B Information Security Management	*	*	*	*
41.	B International Maintenance Management	*	*	*	#
42.	B Kunst en techniek¹	*	*	*	*
43.	B Logistiek en technische vervoerskunde	*	*	*	#
44.	B Luchtvaarttechnologie	*	nat of nlt	nat	#
45.	B Maritiem officier¹	*	nat of nlt	nat	#
46.	B Mechatronica	*	nat of nlt	nat	#
47.	B Mediatechnologie	*	*	*	*
48.	B Milieugerichte materiaaltechnologie	*	*	wib + (schk of nat)	wib + (schk of nat)
49.	B Milieukunde³	*	*	schk	#
50.	B Mobiliteit	*	*	*	#
51.	B Netwerk infrastructuur design	*	*	*	wisA of wisB
52.	B Ocean Technology	*	nat of nlt	nat	#
53.	B Orthopedische technologie	*	*	nat of nlt	#
54.	B Ruimtelijke ordening en planologie	*	*	*	#
55.	B Scheepsbouwkunde³	*	nat of nlt	nat	#
56.	B Stedenbouwkundig Ontwerpen	*	*	*	*
57.	B Technische bedrijfskunde³	*	*	*	#
58.	B Technische commerciële confectiekunde	*	*	*	*
59.	B Technische commerciële textielkunde	*	*	*	*
60.	B Technische informatica³	*	*	*	*
61.	B Technische natuurkunde	*	nat of nlt	nat	#
62.	B Watermanagement	*	*	*	#
63.	B Werktuigbouwkunde³	*	nat of nlt	nat	#

¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen ex artikel 7.26 dan wel artikel 7.26a van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

³ Aan deze opleiding is bij ten minste één instelling een Ad verbonden.

Sectoroverstijgend (instroom met vwo-diploma)
nr	Opleidingen	NT	NG	EM	CM
1.	B Delta Management	*	*	*	#
2.	B HBO-ICT	*	*	*	*
3.	B Windesheim Honours College	*	*	*	wisA of wisB

Bijlage C. Nadere vooropleidingseisen MBO-HBO

[Treedt in werking op 01-09-2015]

Dit onderdeel is (nog) niet in werking getreden; zie het overzicht van wijzigingen

Bijlage D. Opleidingen waarvoor aanvullende eisen gelden vanwege beroepsprofiel

Opleiding	Aanvullende eisen
B Bewegingsagogie / Psychomotorische therapie	Voldoende aanleg en geschiktheid voor de uitoefening van het beroep waarop de opleiding voorbereidt voor wat betreft de ontwikkeling van de vereiste praktische bedrevenheid in bewegingsactiviteiten. Het onderzoek omvat tevens een positieve medische keuring door een arts.
B Creatieve therapie	Voldoende aanleg en geschiktheid.
B Kunst en Techniek	Voldoende aanleg en geschiktheid.
B Logopedie	Benodigde stem-, spraak- en gehoorvaardigheden voor de uitoefening van het beroep waarop de opleiding voorbereidt.
B Management in de zorg	Kennis of vaardigheden op het gebied van de gezondheidszorg.
B Maritiem officier	Bezit van een geneeskundige verklaring, waaruit blijkt dat betrokkene medisch geschikt is voor de uitoefening van het beroep waarop de opleiding voorbereidt.
B Opleiding tot leraar Lichamelijke opvoeding in de eerste graad	Voldoende aanleg en geschiktheid.
B Opleiding tot Leraar Nederlandse Gebarentaal/ Tolk NGT in de tweede graad	Benodigde spreekvaardigheid, motoriek en mimiek voor de uitoefening van het beroep waarop de opleiding voorbereidt.
B Sport en bewegen	Voldoende aanleg en geschiktheid voor de uitoefening van het beroep waarop de opleiding voorbereidt voor wat betreft de ontwikkeling van de vereiste praktische bedrevenheid in bewegingsactiviteiten. Het onderzoek omvat tevens een positieve medische keuring door een arts.
B Sport, Management en Ondernemen	Voldoende aanleg en geschiktheid voor de uitoefening van het beroep of de beroepen waarop de opleiding voorbereidt, voor wat betreft de ontwikkeling van de vereiste praktische bedrevenheid in bewegingsactiviteiten.
B Verloskunde	Voldoende aanleg en geschiktheid voor de uitoefening van het beroep of de beroepen waarop de opleiding voorbereidt, voor wat betreft de benodigde sociaal-communicatieve en reflectieve vaardigheden en een beroepsmatig denkvermogen wat betreft de ontwikkeling van het vereiste verantwoordelijkheidsniveau met betrekking tot de risicoselectie in de Verloskunde.
B Verpleegkunde in de maatschappelijke gezondheidszorg	Kennis of vaardigheden op het gebied van de gezondheidszorg.

Lerarenopleidingen en opleidingen op het gebied van de kunst waarvoor aanvullende eisen gelden
Opleiding	Aanvullende eisen
Kunstopleidingen
B Autonome beeldende kunst	Artistieke aanleg die blijkt uit: • beeldend vermogen, werken vanuit waarneming en vanuit fantasie • gevoel voor kleur, vorm en materiaal • oorspronkelijkheid en eigenzinnigheid
B Circus and Performance Arts	Technische en fysieke vaardigheid blijkend uit: • basis circustechnische vaardigheden en ontwikkelingsmogelijkheden • fysieke mogelijkheden en aanleg • natuurlijke bewegingscoördinatie Artistieke aanleg die blijkt uit: • creativiteit, inlevingsvermogen en zeggingskracht • authenticiteit en originaliteit bij improvisatie en het creëren van circusmateriaal • stijlgevoel en presentatie
B Circus Arts	Technische en fysieke vaardigheid blijkend uit: • basis circustechnische vaardigheden en ontwikkelingsmogelijkheden • fysieke mogelijkheden en aanleg • natuurlijke bewegingscoördinatie Artistieke aanleg die blijkt uit: • creativiteit, inlevingsvermogen en zeggingskracht • authenticiteit en originaliteit bij improvisatie en het creëren van circusmateriaal • stijlgevoel en presentatie
B Dans	Technische en fysieke vaardigheid blijkend uit: • basis danstechnische vaardigheden en ontwikkelingsmogelijkheden • fysieke mogelijkheden en aanleg • natuurlijke bewegingscoördinatie Artistieke aanleg die blijkt uit: • zeggingskracht als danser • creativiteit bij improvisatie • originaliteit bij het creëren van bewegingsmateriaal • stijlgevoel en presentatie
B Film en Televisie	Artistieke aanleg die blijkt uit: • creërend vermogen: ontwikkelbare creatieve, vormgevende en verhalende vaardigheden • beelden vermogen: artistieke ideeën tot uitdrukking brengen in een audiovisuele vorm • fascinatie voor het vakgebied: basiskennis van film, televisie en nieuwe media en een brede culturele en maatschappelijke belangstelling • oorspronkelijkheid, eigenzinnigheid, overtuigingskracht en reflectief vermogen Vermogen tot samenwerken die blijkt uit: • persoonlijkheid, werkervaring, toelichting op ingestuurd werk, gesprek of assessment.
B Muziek	Technische en fysieke vaardigheid blijkend uit: • a prima vista spel of zang • gehoor en vaardigheid in solfège • het kunnen spelen of zingen van toonladders met verschillende articulaties • het beheersen van een aangegeven niveau van repertoire • vocaal spel (stemmiddelen, intonatie, adembeheersing, presentatie, talenkennis en ritmiek) of instrumentaal spel (houding, toonvorming, intonatie, adembeheersing, articulatie, dynamiek, frasering, ritmiek en embouchure). • de dispositie om de instrumentele vaardigheden verder te ontwikkelen. Artistieke aanleg die blijkt uit: • repertoire interpretatie • expressiviteit in muzikaal spel • muzikale persoonlijkheid • toonvorming, dynamiek en timing
B Muziektherapie	Technische en fysieke vaardigheid t.a.v. het musiceren die blijkt uit: • vocale vaardigheid eigen hoofdinstrument of instrumentale vaardigheid eigen hoofdinstrument • basale vaardigheid op een akkoordinstrument • a prima vista spel of zang • gehoor en vaardigheid in solfège • het kunnen spelen van toonladders op het hoofdinstrument met verschillende articulaties • het beheersen van een aangegeven niveau van repertoire • improviseren op instrumenten, het eigen hoofdinstrument of stem met als werkvormen: een buitenmuzikaal gegeven of een ‘muzikaal gesprek’ • criteria vocaal musiceren: stemmiddelen, intonatie, ritmiek, adembeheersing, presentatie, talenkennis en de dispositie om de vocale vaardigheden verder te ontwikkelen • criteria Instrumentaal spel: houding, adembeheersing, toonvorming, embouchure, intonatie, articulatie, dynamiek, frasering, ritmiek en de dispositie om de instrumentale vaardigheden verder te ontwikkelen. Artistieke aanleg die blijkt uit: • repertoire interpretatie • expressiviteit in zang en instrumentaal spel • toonvorming, dynamiek en timing
B Theater	Technische en fysieke vaardigheid blijkend uit: • dramatische technieken, onderverdeeld in ritme, klank, detail, articulatie, coördinatie, beweging, vermogen tot transformeren en schakelen • vermogen tot concentratie, inleving, gevoelsuiting en observatie. Artistieke aanleg die blijkt uit: • creativiteit, inlevingsvermogen, transformeren en samenspel • zelfacceptatie en authenticiteit, verbeelding en fantasie, verbeelde werkelijkheid en geloofwaardig personage • klank- en tekstgevoeligheid, muzikaliteit • originaliteit bij improvisatie en presentatie
B Vormgeving	Artistieke aanleg die blijkt uit: • beeldend vermogen, werken vanuit waarneming en vanuit fantasie • gevoel voor kleur, vorm en materiaal • oorspronkelijkheid en eigenzinnigheid
Lerarenopleidingen
B Beeldende kunst en vormgeving, docent	Artistieke aanleg die blijkt uit: • beeldend vermogen, werken vanuit waarneming en vanuit fantasie • gevoel voor kleur, vorm, materiaal • oorspronkelijkheid en eigenzinnigheid
B Dans, docent	Technische en fysieke vaardigheid blijkend uit: • basis danstechnische vaardigheden en • ontwikkelingsmogelijkheden; • fysieke mogelijkheden en aanleg • natuurlijke bewegingscoördinatie Artistieke aanleg die blijkt uit: • zeggingskracht als danser • creativiteit bij improvisatie • originaliteit bij het creëren van bewegingsmateriaal • stijlgevoel en presentatie
B Muziek, docent	Technische en fysieke vaardigheid blijkend uit: • a prima vista spel of zang • gehoor en vaardigheid in solfège • het kunnen spelen of zingen van toonladders met verschillende articulaties • het beheersen van een aangegeven niveau van repertoire • vocaal spel (stemmiddelen, intonatie, adem-beheersing, presentatie, talenkennis en ritmiek) of instrumentaal spel (houding, toonvorming, intonatie, adembeheersing, articulatie, dynamiek, frasering, ritmiek en embouchure). • de dispositie om de instrumentele vaardigheden verder te ontwikkelen Artistieke aanleg die blijkt uit: • repertoire interpretatie • expressiviteit in muzikaal spel • muzikale persoonlijkheid • toonvorming, dynamiek en timing
B Theater, docent	Technische en fysieke vaardigheid blijkend uit: • dramatische technieken, onderverdeeld in ritme, klank, detail, articulatie, coördinatie, beweging, vermogen tot transformeren en schakelen • vermogen tot concentratie, inleving, gevoelsuiting en observatie. Artistieke aanleg die blijkt uit: • creativiteit, inlevingsvermogen, transformeren en samenspel • zelfacceptatie en authenticiteit, verbeelding en fantasie, verbeelde werkelijkheid en geloofwaardig personage • klank- en tekstgevoeligheid, muzikaliteit • originaliteit bij improvisatie • presentatie

Bijlage E. Opleidingen waarvoor aanvullende eisen gelden vanwege onderwijsconcept

Opleiding	Instelling(en)	Aanvullende eisen
B Hoger hotelonderwijs	Zuyd Hogeschool Stenden Hogeschool Saxion hogeschool NHTV internationale hogeschool Breda	Voldoende aanleg en geschiktheid voor de opleiding, gelet op de organisatie en inrichting van het onderwijs
B Business Administration in Hotel Management	Hotelschool The Hague	Voldoende aanleg en geschiktheid voor de opleiding, gelet op de organisatie en inrichting van het onderwijs

Opleiding

Instelling(en)

Aanvullende eisen

B Hoger hotelonderwijs

Zuyd Hogeschool

Stenden Hogeschool

Saxion hogeschool

NHTV internationale hogeschool Breda

Voldoende aanleg en geschiktheid voor de opleiding, gelet op de organisatie en inrichting van het onderwijs

B Business Administration in Hotel Management

Hotelschool The Hague

Voldoende aanleg en geschiktheid voor de opleiding, gelet op de organisatie en inrichting van het onderwijs