2.1. Matiging van de terugvordering van toeslagen
[Regeling vervallen per 05-11-2024]
Terugwerkende kracht
Voor dit onderdeel is een wijziging met terugwerkende kracht gepubliceerd. Zie
opmerking onder de tekst voor nadere informatie.
Als sprake is van een terug te vorderen bedrag aan onverschuldigd betaalde toeslagen,
ontstaat een betalingsverplichting voor de belanghebbende ter grootte van dit bedrag
aan Dienst Toeslagen. Het uitgangspunt in artikel 26 Awir is dat het volledige bedrag aan toeslag dat te veel is betaald of verrekend, wordt
teruggevorderd. In dit artikel is echter niet dwingend voorgeschreven dat Dienst Toeslagen
altijd het volledige bedrag dat te veel is betaald, van de belanghebbende moet terugvorderen.
Artikel 26, tweede lid, Awir bepaalt dat voor zover de nadelige gevolgen voor de belanghebbende van een volledige
terugvordering onevenredig zijn in verhouding tot de met die volledige terugvordering
te dienen doelen, Dienst Toeslagen een lager bedrag kan terugvorderen.
Dit betekent dat Dienst Toeslagen op grond van artikel 3:4 Awb en 13b, eerste lid, Awir de rechtstreeks bij het besluit betrokken belangen moet afwegen. Als uit een dergelijke
belangenafweging volgt dat gehele terugvordering onevenredig is, kan Dienst Toeslagen
afzien van de terugvordering of het bedrag van de terugvordering matigen.
In het kader van deze belangenafweging spelen de volgende omstandigheden doorgaans
een relevante rol: oorzaak van de terugvordering, gevolgen van de terugvordering,
rol van de belanghebbende en Dienst Toeslagen (bij het ontstaan van de terugvordering)
– inclusief (systeem)fouten – en voorzienbaarheid. Deze opsomming is niet limitatief.
Hierna zijn verschillende omstandigheden uitgewerkt die kunnen maken dat een terugvordering
in een specifiek geval onevenredig is, dan wel juist niet onevenredig wordt geacht.
Van een onevenredige terugvordering kan bijvoorbeeld sprake zijn als:
-
– een derde (bijvoorbeeld een kinderopvangorganisatie) fraudeert zonder medeweten en
(directe) betrokkenheid van de belanghebbende;
-
– een derde identiteitsfraude pleegt en op naam en buiten medeweten van de belanghebbende
de toeslag aanvraagt en de toeslag aantoonbaar – geheel of gedeeltelijk – niet ten
gunste van de belanghebbende komt;
-
– een door belanghebbende redelijkerwijze niet (meer) te herstellen geringe formele
tekortkoming (zoals het ontbreken van een handtekening in een contract) heeft geleid
tot aanzienlijke negatieve gevolgen voor het recht op toeslagen, terwijl aan alle
materiële eisen voor de betreffende toeslag is voldaan. Er is geen sprake van een
bijzondere omstandigheid als de belanghebbende na herhaalde verzoeken van Dienst Toeslagen
de geringe formele tekortkoming niet heeft hersteld, terwijl hij daartoe wel in de
gelegenheid was;
-
– een terugvordering het gevolg is van het ontstaan van toeslagpartnerschap op grond
van artikel 3, tweede lid, onderdeel e, Awir vanwege het vertrek van een derde volwassene, voor zover de terugvordering ziet op
het met terugwerkende kracht aanmerken van deze toeslagpartner op grond van het tot
1 januari 2021 geldende artikel 3, derde lid, Awir.
Deze opsomming is niet limitatief. Op basis van ervaringen uit de praktijk kan deze
opsomming worden aangevuld.
Van een onevenredige terugvordering is in beginsel geen sprake als:
-
– de belanghebbende te kwader trouw is;
-
– de terugvordering het gevolg is van een afwijking tussen het daadwerkelijk afgenomen
aantal uren kinderopvang en het aantal uren kinderopvang op basis waarvan het voorschot
kinderopvangtoeslag is berekend in dat berekeningsjaar;
-
– de terugvordering het gevolg is van een afwijking van het daadwerkelijke over het
berekeningsjaar vastgestelde toetsingsinkomen voor de toeslagen en het geschatte inkomen
op basis waarvan het voorschot is berekend;
-
– de terugvordering het gevolg is van het overschrijden van een vermogensgrens;
-
– de belanghebbende de terugvordering vanwege ontoereikende financiële middelen niet
kan voldoen;
-
– de terugvordering het gevolg is van een wettelijke bepaling die in een later berekeningsjaar
in het voordeel van belanghebbende is gewijzigd, zoals een gewijzigde inkomens- of
vermogensgrens.
Ook deze opsomming is niet limitatief. Op basis van ervaringen uit de praktijk kan
deze opsomming worden aangevuld. Het uitgangspunt bij bovenstaande situaties is dat
deze op zichzelf niet tot matiging van de terugvordering leiden. Afhankelijk van de
specifieke omstandigheden van het geval kan er bij de aanwezigheid van aanvullende
omstandigheden na een belangenafweging echter toch reden zijn de terugvordering te
matigen. Daarbij geldt dat een combinatie van factoren – die ieder op zichzelf beschouwd
geen onevenredige terugvordering opleveren – in samenhang wel kunnen leiden tot het
oordeel dat er sprake is van een voor de belanghebbende onevenredige terugvordering
die moet worden gematigd.
De financiële situatie of financiële problemen van een belanghebbende die terugbetaling
van toeslagen verhinderen, zullen in het algemeen niet leiden tot een matiging van
de terugvordering. Voor deze situatie bestaat de mogelijkheid van een (persoonlijke)
betalingsregeling. Met een dergelijke regeling op maat kan in het specifieke geval
het noodzakelijke maatwerk worden geboden voor zover de financiële omstandigheden
van een belanghebbende ontoereikend zijn om de (gehele) terugvordering te voldoen.
Matigen in de praktijk
Als Dienst Toeslagen oordeelt dat sprake is van een onevenredige terugvordering, moet
hiermee – waar passend – bij het opleggen van de terugvordering rekening worden gehouden
door af te zien van de terugvordering of door de terugvordering te matigen. Of de
terugvordering daarbij geheel of gedeeltelijk wordt gematigd, is afhankelijk van in
welke mate de terugvordering in het specifieke geval onevenredig is. Dienst Toeslagen
zal de belanghebbende, indien de omstandigheden daartoe noodzaken, de gelegenheid
bieden om zijn zienswijze te geven ten aanzien van het voorgenomen besluit tot matiging
van de terugvordering. Het uitgangspunt is dat de belanghebbende de relevante omstandigheden
die maken dat de terugvordering onevenredig is, moet aandragen en bewijzen.
Het kan voorkomen dat een terugvordering die wordt gematigd, (deels) al door belanghebbende
is terugbetaald, ofwel dat hierop een verrekening heeft plaatsgevonden. Indien hiervan
sprake is, zal deze terugbetaling of verrekening worden teruggedraaid.
Na het matigen van een terugvordering kan er in voorkomende gevallen een nieuwe beschikking
volgen waarin het (voorlopig) recht op een toeslag hoger of lager wordt vastgesteld
ten opzichte van de voorgaande beschikking. Indien er sprake is van een opwaartse
herziening van het (voorlopig) recht op een toeslag, zal bij de uitbetaling hiervan
rekening gehouden worden met een eerder gematigde terugvordering. Uitbetaling vindt
plaats voor zover de opwaartse herziening hoger is dan het bedrag van de eerdere matiging.
Hiermee wordt (zoveel mogelijk) voorkomen dat een belanghebbende feitelijk meer toeslag
ontvangt dan waar hij recht op heeft. Een eerder gematigde terugvordering zal overigens
niet alsnog (gedeeltelijk) worden teruggevorderd voor zover het gematigde bedrag hoger
is dan opwaartse herziening van de toeslag.
Voorbeeld: Een belanghebbende ontvangt € 1.000 voorschot zorgtoeslag. Nadien wordt
het voorschot herzien naar € 0 en ontvangt belanghebbende een terugvorderingsbeschikking
van € 1.000. Deze terugvordering wordt vervolgens volledig gematigd, waardoor belanghebbende
niks hoeft terug te betalen. Nadien wordt het recht op zorgtoeslag definitief vastgesteld
op € 500. Deze € 500 wordt niet uitbetaald, belanghebbende heeft immers al meer ontvangen
dan waar hij recht op heeft.
Terugwerkende kracht
Stcrt. 2024, 23154, datum inwerkingtreding 17-07-2024, bevat een wijziging met terugwerkende
kracht van deze tekst. Deze wijziging werkt terug tot en met 23-10-2019.
