1.4. Wie heeft recht op journalistieke bronbescherming?
[Regeling vervallen per 01-05-2024]
Het recht op journalistieke bronbescherming is niet beperkt tot journalisten. Dit
komt tot uitdrukking in het eerste lid van artikel 218a Sv dat dit recht toekent aan ‘journalisten en publicisten’. De begrippen journalist en
publicist zijn niet gedefinieerd in de wet en de reden daarvoor is blijkens de Memorie
van Toelichting dat elke definitie afbreuk zou doen aan de bedoeling van de wetgever
om de mogelijkheden om een beroep op dit recht te doen ruim te laten zijn. In lijn
met de wetsgeschiedenis wordt er in deze aanwijzing van uitgegaan dat het recht op
journalistieke bronbescherming geldt ten aanzien van personen die zich op professionele
wijze bezig houden met berichtgeving. Dit betreft dus niet alleen diegenen die geheel
beroepsmatig en alleen tegen betaling als journalist werkzaam zijn, maar nadrukkelijk
ook diegenen die parttime of onbetaald journalistiek bedrijven of die (als ‘publicist’)
zelfstandig en niet als hun hoofdberoep op gestructureerde en regelmatige wijze een
substantiële bijdrage leveren aan het publieke debat en de informerende en controlerende
functie van de media.
Het recht op journalistieke bronbescherming komt – kort samengevat – toe aan professionals,
natuurlijke personen of rechtspersonen, werkend of publicerend in de media. Daartoe
kunnen, behalve journalisten en publicisten, ook fotografen, cameramensen, cartoonisten,
schrijvers, programmamakers, bloggers en vloggers worden gerekend.
Een afgeleide bescherming komt toe aan degenen die voorafgaand aan publicatie de betreffende
informatie verzamelen, opslaan of bewerken. Te denken valt aan documentalisten, bureauredacteuren
en secretariaatsmedewerkers. De bronbescherming omvat namelijk het verzamelen van
informatie met het oog op berichtgeving ten behoeve van het publieke debat, ook als
publicatie nog niet direct in zicht is maar wel wordt beoogd (bijvoorbeeld bij onderzoeksjournalistiek).
Omwille van de leesbaarheid wordt in deze aanwijzing verder alleen gesproken van journalisten
en wordt daar steeds de hele groep personen mee bedoeld die recht op bronbescherming
heeft of personen die een afgeleid recht op bronbescherming hebben.