Bijlage Onderzoekssubsidie 2019 ‘Gevolgen van wisselende inkomsten voor mensen met
een arbeidsbeperking’
[Regeling vervallen per 10-09-2022]
1. Aanleiding en context
[Regeling vervallen per 10-09-2022]
Gemeenten en UWV stimuleren mensen met een uitkering te gaan werken. Ook als dit in
deeltijd is en niet voldoende oplevert om helemaal uit de uitkering te raken. In die
gevallen worden de inkomsten verrekend met de uitkering. Dit is niet eenvoudig voor
mensen met een uitkering, zeker niet als ze te maken hebben met wisselende inkomsten,
waardoor het te verrekenen bedrag maandelijks kan verschillen.
Verrekenen kan voor klanten nadelige gevolgen hebben, zodanig dat het hen kan belemmeren
aan het werk te blijven of meer te gaan werken. Klanten kunnen te maken krijgen met
terugvorderingen of nabetalingen. Hierdoor kunnen ze de ene maand (ruim) voldoende
inkomen hebben om alle vaste lasten te betalen en de volgende maand te weinig. Daarnaast
kunnen de wisselende inkomsten ook gevolgen hebben voor het recht op eventuele toeslagen
van de Belastingdienst en regelingen voor mensen met een laag inkomen (zoals bijzondere
bijstand). Deze gevolgen zijn voor individuele klanten niet altijd goed te overzien,
waardoor klanten in financiële problemen kunnen komen. Het verrekenen van bijzondere
beloningen zoals gratificaties kan voor werknemers bovendien demotiverend werken en
mogelijk nadelige gevolgen hebben voor de arbeidsparticipatie van deze groepen. Recent
heeft de Tweede Kamer daarom een motie aangenomen waarin de regering wordt verzocht
om bij de harmonisatie van de Wajong en de uitwerking van het breed offensief de demotiverende effecten van wet- en regelgeving
weg te nemen .
Onder andere door de toegenomen flexibilisering van de arbeidsmarkt en de opkomst
van banen in de zogenaamde platformeconomie valt te verwachten dat meer mensen met
een uitkering te maken krijgen met kleine baantjes en wisselende inkomsten. De groep
werknemers met een arbeidsbeperking en een uitkering van gemeenten of UWV is divers.
Een groot deel van hen heeft een lage opleiding of een (licht) verstandelijke beperking.
Het vermoeden bestaat dat deze groepen vaak te maken hebben met kleine baantjes, niet
zelden vanwege een urenbeperking, of tijdelijk werk. Bij wisselende inkomsten is het
lastig om financiële zaken goed te overzien en inkomsten en uitgaven goed te plannen.
Voor mensen met een (licht) verstandelijke geldt dit vanwege hun beperking nog meer.
Ook geldt voor de groep mensen met een arbeidsbeperking dat aan het werk gaan vaak
niet leidt tot uitstroom uit de uitkering. In deze gevallen geldt dat er altijd sprake
is van verrekening van inkomsten.
De omvang van deze problematiek, in hoeverre dit leidt tot financiële problemen en
de gevolgen die dit heeft voor de arbeidsparticipatie van werknemers met een arbeidsbeperking
is echter nog onduidelijk. Met dit subsidiethema wil UWV hier meer inzicht in krijgen.
2. Doelstelling van het subsidiethema
[Regeling vervallen per 10-09-2022]
Met dit subsidiethema willen we onderzoeken voor wie en in welke mate de verrekening
van inkomsten voor mensen met een arbeidsbeperking en een uitkering van UWV of gemeenten
complex is en tot ongewenste effecten, zoals oplopende schulden of minder arbeidsparticipatie
leidt. Daarnaast willen we met de inzichten die dit onderzoek oplevert handvatten
bieden om eventuele nadelige gevolgen van de inkomstenverrekening te voorkomen of
op te lossen.
Het onderzoek richt zich daarmee op het in kaart brengen van de omvang en aard van
de problematiek van mensen met een arbeidsbeperking en een uitkering van gemeenten
of UWV die te maken hebben met wisselende inkomsten en inkomstenverrekening. Daarnaast
willen we met dit onderzoek in beeld brengen tot welke (onwenselijke) situaties het
verrekenen van wisselende inkomsten leidt. We denken daarbij niet alleen aan financiële
gevolgen, maar ook aan bijvoorbeeld gedragseffecten als gevolg van de inkomstenverrekening.
