2.3. Beoordeling van de strafbaarheid van het materiaal
[Regeling vervallen per 01-07-2024]
Op grond van art. 240b Sr is een strafbare afbeelding een afbeelding van een (kennelijk) minderjarige, die
(schijnbaar) betrokken is bij een seksuele gedraging. Een seksuele gedraging is in
ieder geval iedere gedraging die valt onder de in het Wetboek van Strafrecht beschreven zedendelicten.
Het antwoord op de vraag of een afbeelding wel of niet strafbaar is, hangt af van
de mate waarin er sprake is van een normale afbeelding van een (al dan niet geheel
of gedeeltelijk ontblote) minderjarige in de gezinssfeer. Er is sprake van een normale
afbeelding van een geheel/gedeeltelijk ontblote minderjarige in de gezinssfeer, wanneer
de afgebeelde gedraging past bij een minderjarige van die leeftijd en de gedraging
is vastgelegd in een omgeving en in een context waarin een minderjarige normaal verkeert.
Een onnatuurlijke pose en/of het toevoegen van bijkomende onnatuurlijke attributen
geven de afbeelding een onnatuurlijk karakter en (kunnen) maken dat de afbeelding
als een seksuele gedraging moet worden gekwalificeerd. Te denken valt hierbij aan het (laten of dwingen tot het) aannemen van een seksualiserende
houding, het poseren in seksualiserende en niet bij de leeftijd van de minderjarige
en de situatie passende kleding, make-up of met voorwerpen of in een dusdanige houding
dat nadruk op geslachtsdelen of andere lichaamsdelen (bijvoorbeeld billen of borsten)
ligt.
Volgens jurisprudentie van de HR is een strafbare afbeelding allereerst een ‘afbeelding van een gedraging van expliciet seksuele aard, zoals die aan de hand van
de afbeelding zelf kan worden vastgesteld, waaronder begrepen het op zinnenprikkelende
wijze tonen van de geslachtsdelen of de schaamstreek. Het gaat hierbij om een gedraging
die reeds door haar karakter strekt tot het opwekken van seksuele prikkeling’.
Daarnaast is ook strafbaar de minder expliciete afbeelding ‘die weliswaar niet een gedraging van expliciet seksuele aard in de hiervoor aangegeven
zin toont, maar die, gelet op de wijze waarop zij is tot stand gekomen eveneens strekt
tot het opwekken van seksuele prikkeling. Hierbij kan het gaan om een afbeelding van
iemand in een houding of omgeving die weliswaar op zichzelf of in andere omstandigheden
“onschuldig” zouden kunnen zijn, maar die in het concrete geval een onmiskenbaar seksuele
strekking heeft.’
Dit leidt tot de volgende beoordelingscriteria:
-
a. Karakter van de afbeelding
Afbeelding van een seksuele gedraging in de zin van art. 240b Sr is een afbeelding van een minderjarige:
-
–
betrokken bij een gedraging zoals omschreven in de Titel XIV van het Wetboek van Strafrecht,
Misdrijven tegen de zeden;
-
–
in een onnatuurlijke pose;
Voor strafbaarheid is nodig dat het om een onnatuurlijke houding in seksuele zin gaat.
Een houding kan eerder als zodanig worden aangemerkt, als deze bijvoorbeeld is aangenomen
in een onnatuurlijke (bijvoorbeeld studio-) omgeving, in niet bij de leeftijd of normale,
huiselijke situatie passende kleding of omgeven door voor de minderjarige ongebruikelijke
attributen. Dit in tegenstelling tot dezelfde pose, die in een ogenschijnlijke huiselijke,
‘natuurlijke’ omgeving en ogenschijnlijk spontaan is aangenomen.
-
–
in een duidelijk seksueel getinte houding;
-
–
waarbij de nadruk op de geslachtsdelen is gelegd of
-
–
waarbij uit het totale beeld duidelijk is dat het gaat om de geslachtsdelen.
Bijvoorbeeld:
-
– (al dan niet bedekte) borsten, billen of geslachtsdelen worden door de houding prominent
naar voren en/of in beeld gebracht;
-
– de kleding is dusdanig onthullend of strak over lichaamsdelen getrokken, dat borsten/billen/geslachtsdelen
nadrukkelijk in beeld worden gebracht;
-
– de foto/film is genomen vanuit ‘kikvorsperspectief’ of een ander, ongebruikelijk camerastandpunt
(bijvoorbeeld van onder naar boven gefotografeerd/gefilmd om nadruk op bepaalde lichaamsdelen
of het ondergoed te leggen);
-
– op de foto/film vallen bepaalde lichaamsdelen (hoofd, handen, voeten) buiten het beeld
omdat de focus op bepaalde andere lichaamsdelen of het ondergoed is;
-
– de geslachtsdelen/het ondergoed bevinden zich in het midden van de foto/film of vullen
een groter deel van de afbeelding dan de rest van het lichaam;
-
– de borsten/billen/geslachtsdelen zijn niet prominent in beeld, maar zijn net of deels
zichtbaar door de aangenomen houding of gedragen kleding;
-
– seksueel geduide gebaren, zoals halfgeopende mond, ‘zwoel’ kijken, handen onder kleding
(aanraking van borsten/billen/geslachtsdelen suggererend), het zuigen op of likken
aan een vinger, het houden van handen onder borsten, op billen of heupen, enzovoorts;
-
– een hand van een ander persoon is te zien, die de minderjarige in een bepaalde positie
zet of dwingt of lichaamsdelen buiten beeld houdt;
-
– de oorspronkelijke (eventueel ‘natuurlijke’) achtergrond is in de afbeelding weggehaald,
waardoor de nadruk is komen te liggen op bepaalde lichaamsdelen of de geheel of gedeeltelijke
naaktheid van de minderjarige.
-
b. Context van de afbeelding
Afbeelding van een seksuele gedraging in de zin van art. 240b Sr is de afbeelding van een minderjarige met bijkomende onnatuurlijke (geregisseerde)
factoren, bijvoorbeeld:
-
–
bepaalde kleding
Het gaat om kleding die een erotiserend(e) karakter of werking heeft of beoogt en
niet bij de (leeftijd van de) minderjarige past, zoals schoenen met hoge hakken, schoenen
in een te grote maat (bedoeld voor volwassenen), lingerie, strings, kanten (onder)kleding,
jarretels, netpanty’s of -kousen, SM(-achtige) kleding, lederen kleding, rubberen
kleding;
-
–
voorwerpen, attributen
Bijvoorbeeld veel make-up, seksattributen (dildo’s, vibrators, veren boa’s), SM- en
bondageattributen (handboeien, zweepjes, maskers);
-
–
een omgeving waar een minderjarige normaal niet in verkeert
Het feit dat een minderjarige in een kunstmatige studio-omgeving is gefotografeerd,
maakt die omgeving nog niet meteen tot een voor die minderjarige onnatuurlijke omgeving
waar hij/zij normaal niet verkeert. Dit is echter anders als de omgeving waarin de
minderjarige afgebeeld wordt bijvoorbeeld een sfeer van prostitutie of een anderszins
seksuele sfeer bedoelt weer te geven.
Als ‘niet onnatuurlijke omgeving’ moeten worden gezien de huiselijke sfeer van de
minderjarige of een voor de minderjarige veilige omgeving waarbinnen naturisme en
nudisme voor de minderjarige normaal zijn;
-
–
wijze van totstandkoming
De wijze van totstandkoming van de afbeelding kan deze een ‘kennelijk seksuele strekking’
geven. Zo kan er sprake zijn van het bewerken van beelden door toevoegen van (gesproken)
teksten, samenvoegen van beelden, uitsnijden van delen, weghalen van oorspronkelijke
elementen en achtergronden, waardoor een seksuele strekking is verkregen. Ook kan
sprake zijn van het (al dan niet heimelijk) maken van opnames, waarbij het standpunt
van de camera, de regievoering door de verdachte of het inzoomen op een slachtoffer
de nadruk legt op bepaalde lichaams- of geslachtsdelen of handelingen.