Samenvatting
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Deze aanwijzing stelt regels omtrent de opsporing en vervolging van huiselijk geweld.
Daarbij worden randvoorwaarden geformuleerd voor o.a. de invulling van lokale samenwerking
tussen politie, OM en reclassering.
Achtergrond
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
1. Begripsomschrijving
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer
wordt gepleegd. Hieronder vallen lichamelijke en seksuele geweldpleging, belaging
en bedreiging (al dan niet door middel van, of gepaard gaand met, beschadiging van
goederen in en om het huis). Zie bijlage 1 voor een overzicht van toepasbare strafbepalingen.
Als verdachten van huiselijk geweld kunnen worden aangemerkt: (ex-)partners, gezins-
en familieleden en huisvrienden. Verdachten en slachtoffers kunnen mannen en vrouwen
zijn, en kunnen kind of volwassene (waaronder ouderen) zijn.
Indien tevens sprake is van eergerelateerd geweld, kan het zijn dat een andere aanpak
dan de onderhavige is geïndiceerd, waarbij de veiligheid van het slachtoffer voorop
staat.
De term ‘daderhulpverlening’ omvat in deze aanwijzing behandeling van daders en trainingen
en cursussen voor daders.
2. Probleemstelling
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Huiselijk geweld betreft (ernstige) strafbare feiten. Uit diverse landelijke onderzoeken
blijkt dat huiselijk geweld op grote schaal voorkomt. Slechts in een gering aantal
gevallen wordt aangifte gedaan. Een deel van de slachtoffers durft geen aangifte te doen, of verkeert in de veronderstelling
dat politie en justitie daar geen gevolg aan zullen geven.
Een kenmerk van huiselijk geweld is de omstandigheid dat dader en slachtoffer (waaronder
het minderjarige slachtoffer) vaak desondanks – en soms noodgedwongen – deel blijven
uitmaken van elkaars leefomgeving. Hiermee hangt samen dat huiselijk geweld vaak een
stelselmatig karakter heeft en er een hoog recidiverisico is.
Kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld, ondervinden daarvan veelal schadelijke
gevolgen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat kinderen die getuige zijn geweest
van huiselijk geweld, later een aanzienlijk vergrote kans hebben om zelf dader te
worden of (opnieuw) slachtoffer te worden.
Deze aspecten vragen om een specifieke strafrechtelijke aanpak. In de kabinetsnota
‘Privé geweld, publieke zaak’ van april 2002 wordt een integrale aanpak onder regie
van de gemeente bepleit om huiselijk geweld beter te kunnen bestrijden. Deze aanwijzing
vloeit mede voort uit de beleidslijn die met de kabinetsnota is ingezet.
3. Doel van de aanwijzing
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Het doel van deze aanwijzing is het bewerkstelligen van een effectiever optreden van
politie en Openbaar Ministerie (OM) in reactie op huiselijk geweld teneinde bij te
dragen aan:
-
– het acuut stoppen van huiselijk geweld;
-
– het voorkomen van recidive door middel van gerichte interventies;
-
– het herstellen van de geschonden norm;
-
– het vergroten van de aangiftebereidheid van slachtoffers;
-
– het waarborgen van de veiligheid van het slachtoffer, in het bijzonder van minderjarige
slachtoffers;
-
– het waarborgen van de veiligheid van kinderen als getuige van huiselijk geweld.
Het optreden van politie en OM dient mede ter behartiging van de belangen van het
slachtoffer en de eventuele kinderen die getuige zijn van het geweld. Voor dit doel
is mede het traject Kindspoor ontwikkeld. Dit traject, een samenwerkingsverband tussen de Raad voor de Kinderbescherming,
Bureau Jeugdzorg en het Advies- en meldpunt kindermishandeling (AMK), dat landelijk
zal worden ingevoerd, houdt in dat minderjarige kinderen die getuige zijn geweest
van huiselijk geweld én hun ouders zo spoedig mogelijk na het optreden van het geweldsincident
worden verwezen naar de voor hen meest geschikte vorm van hulpverlening, die op een
zeer korte termijn daadwerkelijk start.
Ook de politie neemt actief deel aan het samenwerkingsverband, en zorgt voor verwijzing
naar het Kindspoortraject, welke verwijzing – wanneer een Kindspoortraject van toepassing
is – in de plaats komt van de AMK-melding, genoemd onder punt 6. in de paragraaf ‘opsporing’.
Voor een effectief optreden van politie en OM is – gelet op het recidiverisico – ten
eerste een voortvarende aanpak van groot belang. Ten tweede is het noodzakelijk dat
daderhulpverlening in beginsel in een zo vroeg mogelijk stadium geïntegreerd wordt
in de strafrechtelijke aanpak van huiselijk geweld. De reclassering is de noodzakelijke verbindingsschakel tussen OM en daderhulpverlening. De strafrechtelijke
reactie fungeert als ‘stok achter de deur’ voor de dader om deze hulpverlening aan
te vangen en te voltooien. Daderhulpverlening moet onder meer gericht zijn op herstel
van de ontstane normvervaging bij de dader en het aanleren van methodieken ter voorkoming
van recidive.
Voorts is van belang dat het slachtoffer adequaat wordt geïnformeerd over het verloop
van de procedure conform de Aanwijzing slachtofferzorg.
Hoewel in het kader van een OM-aanwijzing geen regels voor reclassering en daderhulpverleningsinstellingen
kunnen worden gesteld, zijn in deze aanwijzing in afstemming met de reclassering wel
enkele hoofdlijnen voor de te volgen werkmethode opgenomen, gebaseerd op bestaande
landelijke taken en bevoegdheden van de reclassering. De realisering van de beschreven
inzet van de reclassering is overigens slechts mogelijk voor zover passend binnen
haar productie-afspraken met het ministerie van Justitie, en in afstemming met de
lokale ketenpartners (zie ook onder ‘randvoorwaarden’).
4. Kwetsbare positie minderjarige slachtoffers
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
In de praktijk is geregeld gebleken dat de specifieke positie van minderjarige slachtoffers
van huiselijk geweld onvoldoende onderkend wordt. Gezien de kwetsbare positie van
minderjarigen dienen politie en OM bij de opsporing en vervolging van huiselijk geweld
jegens minderjarigen rekening te houden met de volgende verschillen ten opzichte van
meerderjarige slachtoffers:
de verschillen in juridische uitgangssituatie (de positie bij het zelf doen van aangifte
versus aangifte doen namens het slachtoffer);
de dubbele afhankelijkheidsrelatie van minderjarigen (wettelijk en sociaal) tegenover
de vaak enkelvoudige afhankelijkheidsrelatie van meerderjarige slachtoffers (alleen
sociaal);
de diagnostische (on)mogelijkheden bij medisch onderzoek naar letsel.
Gelet op de bijzondere positie van het kind, hetzij als slachtoffer, hetzij als getuige
van huiselijk geweld, dient in al die gevallen waarin door de politie onderzoek wordt
gedaan naar huiselijk geweld en waar kinderen bij betrokken zijn, een melding plaats
te vinden aan het Advies- en meldpunt Kindermishandeling als onderdeel van het Bureau
Jeugdzorg (AMK).
Het kind dat getuige is van huiselijk geweld moet in de benadering beschouwd worden
als slachtoffer.
Randvoorwaarden
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
1. Lokale werkafspraken
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Voor de verwezenlijking van een voortvarende, geïntegreerde strafrechtelijke aanpak
is nauwe samenwerking met politie, reclassering en daderhulpverleningsinstellingen
vereist. Daartoe dienen in elk arrondissement schriftelijke werkafspraken te zijn
gemaakt tussen instantie(s) voor daderhulpverlening, reclassering, politie en OM (zie
verder onder ‘Contactfunctionaris OM’). Deze protocollen en afspraken moeten actueel worden gehouden en regelmatig worden
gemonitord en geëvalueerd door de Stuurgroep.
2a. Contactfunctionaris OM op het arrondissementsparket
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Bij elk arrondissementsparket wordt door de parketleiding een contactfunctionaris
aangewezen voor het coördineren van het beleid inzake de aanpak van huiselijk-geweldzaken.
Dit dient een officier van justitie te zijn, met beleidsondersteuning. Deze officier
van justitie heeft de volgende taken, waarvoor de parketleiding eindverantwoordelijkheid
draagt:
-
– Het in samenwerking met de reclassering inventariseren van de mogelijkheden van daderhulpverlening
in (of buiten) het arrondissement. Daar waar een tekort aan mogelijkheden tot daderhulpverlening
wordt geconstateerd, wordt met de reclassering en instellingen op het gebied van de
geestelijke gezondheidszorg gezocht naar de totstandkoming van een toereikend aanbod.
De reclassering en de genoemde instellingen zijn verantwoordelijk voor een toereikend
aanbod.
-
– Het actueel houden en monitoren van werkafspraken (inclusief termijnen) met instantie(s)
voor daderhulpverlening, reclassering en politie (nader te noemen de ‘samenwerkingspartners’)
met betrekking tot de integratie van daderhulpverlening in de strafrechtelijke aanpak
van huiselijk geweld in het arrondissement.
-
– In elke fase van de procedure is het Openbaar Ministerie er verantwoordelijk voor
dat sluitende afspraken worden gemaakt om het slachtoffer van tevoren te informeren
over het tijdstip waarop en de voorwaarden waaronder de verdachte in vrijheid wordt
gesteld. In het bijzonder wordt aandacht gevraagd voor die gevallen waarin de rechter-commissaris
of de raadkamer de voorlopige hechtenis schorst. De contactfunctionaris maakt hierover
ten behoeve van alle huiselijk-geweldzaken lokale afspraken met de politie en de rechtbank
cq. rechter-commissaris.
-
– Het instellen van c.q. deelnemen aan een stuurgroep huiselijk geweld bestaande uit
afgevaardigden van de samenwerkingspartners voor het monitoren van de hiervoor genoemde
lokale afspraken.
-
– Het bevorderen van en toezien op een uniforme en parketbrede voortvarende afdoening
van zaken van huiselijk geweld, conform deze aanwijzing.
-
– Het onderhouden van contacten met de gemeente en eventueel met andere samenwerkingspartners
over het onder regie van de gemeente gevoerde integrale beleid inzake de aanpak van
huiselijk geweld, het signaleren van relevante ontwikkelingen en het inbrengen van
eventuele knelpunten in het driehoeksoverleg.
2b. Contactfunctionaris OM op het ressortsparket
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Bij elk ressortsparket wordt door de parketleiding een contactfunctionaris aangewezen
voor het coördineren van het beleid inzake de aanpak van huiselijk-geweldzaken. Dit
dient een advocaat- generaal te zijn, met beleidsondersteuning. Deze advocaat-generaal
heeft de volgende taken, waarvoor de parketleiding eindverantwoordelijkheid draagt:
-
– In elke fase van de procedure is het Openbaar Ministerie er verantwoordelijk voor
dat sluitende afspraken worden gemaakt om het slachtoffer van tevoren te informeren
over het tijdstip waarop en de voorwaarden waaronder de verdachte in vrijheid wordt
gesteld.
-
– In elke fase van de procedure dient het slachtoffer van tevoren geïnformeerd te worden
over het tijdstip waarop en de voorwaarden waaronder de verdachte in vrijheid wordt
gesteld. In het bijzonder wordt aandacht gevraagd voor die gevallen waarin de raadkamer
van het Gerechtshof de voorlopige hechtenis schorst. De contactfunctionaris maakt
hierover ten behoeve van alle huiselijk-geweldzaken afspraken met de arrondissementsparketten
en het Gerechtshof.
3. Deskundigheidsbevordering
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Bij het voortduren van huiselijk geweld zijn speciale mechanismen aan de orde. Daarnaast
kunnen er specifieke aspecten gerelateerd zijn aan de culturele achtergrond van verdachte
en slachtoffer. Korps- en parketleiding zijn verantwoordelijk voor het bestaan van
een adequaat en structureel kennisniveau onder medewerkers die belast zijn met de
afdoening van huiselijk-geweldzaken.
4. Registratie
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Het als zodanig registreren en ‘oormerken’ van huiselijk-geweldzaken is van belang
voor het in voorkomende gevallen kunnen aantonen van de stelselmatigheid van het geweld.
Tevens dient oormerken voor het verwijzen naar het van toepassing zijn van een overeengekomen
aanpak van huiselijk-geweldzaken.
De politie zorgt voor een eenduidige registratie van huiselijk-geweldzaken, en levert
deze zaken geoormerkt aan bij het OM. Het OM registreert de zaken als huiselijk-geweldzaken
in COMPAS / GPS. Wanneer het OM in een huiselijk-geweldzaak een reclasseringsrapport
aanvraagt, oormerkt het de aanvraag. Met het oormerken van huiselijk-geweldzaken wordt
tevens gezorgd dat deze zaken ook voor de ressortsparketten herkenbaar zijn. Het OM
registreert ook in tweede aanleg dat het om een huiselijk geweld zaak gaat.
Opsporing
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
1. Aanhouding
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
De politie houdt de verdachte terstond aan indien sprake is van een redelijk vermoeden
van schuld bij een heterdaadsituatie. De politie bekijkt (de omgeving van) het huis
als een ‘plaats delict’ en maakt aantekeningen over de situatie. Lichamelijk letsel
en vernielingen worden – met toestemming van het slachtoffer – zoveel mogelijk fotografisch
vastgelegd. De gegevens worden in een als ‘huiselijk geweld’ geoormerkt dossier gevoegd.
Eventueel aanwezige getuigen worden door de politie ter plaatse kort gehoord en later
zonodig uitgebreid gehoord.
In geval van constatering buiten heterdaad wordt de verdachte, indien sprake is van
een feit waarvoor voorlopige hechtenis is toegestaan en toestemming is gekregen van
de officier van justitie, zo spoedig mogelijk aangehouden. Wanneer voor het (de) geconstateerde
feit(en) geen voorlopige hechtenis is toegestaan, wordt de verdachte ontboden op het
politiebureau.
2. Proces-verbaal van aangifte
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Bij kennisneming van huiselijk geweld informeert de politie het slachtoffer over het
strafproces, en beweegt de politie het slachtoffer zoveel mogelijk tot het doen van
aangifte en bij belaging tot het indienen van een klacht. Een slachtoffer van huiselijk
geweld wordt voor hulpverlening door de politie zoveel mogelijk doorverwezen naar
de door de burgemeester aangewezen instantie, als bv. een Advies- en Steunpunt Huiselijk
Geweld. Ook in die arrondissementen waarin het traject ‘Kindspoor’ nog niet is uitgerold,
worden door het Openbaar Ministerie afspraken met de politie gemaakt over de melding
aan het AMK betreffende kinderen, die getuige zijn van huiselijk geweld.
Bij het opmaken van een proces-verbaal wordt de checklist uit bijlage 2 gehanteerd. Bovendien laat de politie het slachtoffer in de aangifte met redenen
omkleed aangeven of hij/zij de wens heeft dat een straat- of contactverbod wordt opgelegd
aan de verdachte.
Wanneer sprake is van zedenproblematiek is de Aanwijzing opsporing en vervolging inzake seksueel misbruik onverkort van toepassing. Het is van belang dat tijdig wordt onderkend of er sprake
is van samenloop van een zedendelict en huiselijk geweld. Op basis van de vigerende
regelgeving wordt in het eerste geval slechts vervolging ingesteld als het slachtoffer
dat uitdrukkelijk te wensen heeft gegeven. Uitzondering is de situatie waarin ‘de
geestelijke en/of lichamelijke integriteit van het slachtoffer ernstig is/wordt bedreigd
en het slachtoffer zich evident in een afhankelijkheidspositie bevindt. Het is mogelijk
om tegelijkertijd zowel voor een zedendelict als voor huiselijk geweld te vervolgen.
Voor huiselijk-geweldzaken geldt dat in beginsel ambtshalve vervolging plaatsvindt.
Bij zedenzaken kan dat anders liggen.
De politie wijst aangevers op de mogelijkheid domicilie te kiezen op het politiebureau.
De politie ziet erop toe dat de adresgegevens van een slachtoffer desgewenst niet
in het proces-verbaal worden vermeld (de adresgegevens worden nooit in het proces-verbaal
opgenomen als het slachtoffer zich op een schuiladres bevindt; dit geldt ook voor
de adresgegevens van minderjarige kinderen die op een ander adres zijn ondergebracht.
De politie zorgt in die gevallen voor vermelding van een postadres voor het slachtoffer.
De politie wijst het slachtoffer op de mogelijkheid van verwijzing naar Slachtofferhulp
Nederland voor praktische hulp en bijstand tijdens het strafproces.
Alle aangiften van huiselijk geweld worden onverwijld ter beoordeling voorgelegd aan
een hulpofficier van justitie.
3. Verhoor verdachte / aangever / getuige
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Het verhoor van de verdachte en/of aangever en/of getuige wordt toegespitst op de
data, tijdstippen en locaties waar de precies benoemde strafbare feiten zouden hebben
plaatsgevonden, mede ter verkrijging van inzicht in de stelselmatigheid van het huiselijk
geweld. Terzake van het horen van kinderen moet in de regel terughoudendheid worden
betracht. Gelet op de loyaliteitsconflicten die kunnen ontstaan, worden kinderen alleen
als getuige gehoord als dat echt noodzakelijk is voor de bewijsvoering. Bij zo’n verhoor
gelden de hiervoor bestaande protocollen. Hierbij komen alle elementen uit de aangifte en/of de verklaring van het slachtoffer
en/of de aangever en/of de getuige(n) aan bod. In het proces-verbaal van verhoor wordt
de eventuele bereidheid van de verdachte vermeld om deel te nemen aan daderhulpverlening.
De politie verifieert tijdens of na het verhoor de genoemde data, tijdstippen, locaties
enz. aan de hand van eerdere mutaties, gegevens van de huisarts enz.
4. Inverzekeringstelling
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Inverzekeringstelling van de verdachte wordt door de politie onverwijld gemeld aan
de reclassering. Om de reclassering te attenderen op de wenselijkheid van het verlenen
van vroeghulp aan de verdachte, dient de politie de melding te oormerken als huiselijk-geweldzaak.
Tijdens de inverzekeringstelling voert de hulpofficier overleg met de piketofficier
van justitie over de vraag of de verdachte moet worden voorgeleid aan de RC, of moet
worden heengezonden met een dagvaarding. In beide gevallen doet de officier van justitie
een geoormerkt verzoek aan de reclassering om advies uit te brengen.
In geval van recidive wordt de verdachte in beginsel voorgeleid. Bij schorsing van
de voorlopige hechtenis worden in beginsel bijzondere voorwaarden in de vorm van een
straat- of contactverbod en deelname aan daderhulpverlening opgelegd.
5. Vroeghulp door reclassering
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
De melding inverzekeringstelling wordt naar de Reclasseringsbalie gezonden, waar de
eerste registratie en toedeling van de zaken plaats vindt. Naar aanleiding van de
melding verricht de reclassering in beginsel vroeghulp op het politiebureau of in
het Huis van Bewaring of op de Reclasseringsbalie (bij voorgeleidingen die in de eerdere
fase zijn gemist). Tijdens een vroeghulpbezoek wordt een inschatting gemaakt van het
recidiverisico en de beïnvloedbaarheid van de verdachte. Er wordt een adviesrapport
voor het OM en/of de RC opgesteld, waarin gerapporteerd wordt over de mogelijkheden
voor daderhulpverlening en de noodzaak van bijzondere voorwaarden ( Zie het ‘Overzicht bijzondere voorwaarden’).
6. Melding Advies- en meldpunt kindermishandeling
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
In alle gevallen waarin een kind slachtoffer of getuige is van huiselijk geweld, dient
de politie een melding te doen aan het AMK. Hiervan wordt in beginsel melding gemaakt
in het proces-verbaal. Door opname van de AMK-melding in het proces-verbaal zijn OvJ’s
en rechters terzake geïnformeerd. In bijzondere gevallen moet het mogelijk zijn om
van deze standaardopname af te wijken, bv. wanneer de veiligheid van de kinderen in
gevaar kan komen door de vermelding in het proces-verbaal.
Vervolging
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
1. Aangifte
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Uitgangspunt is dat in zaken van huiselijk geweld waarvan de politie kennis krijgt,
aangifte wordt gedaan door het slachtoffer. Indien een slachtoffer in een later stadium
aangeeft de aangifte te willen intrekken, moet worden uitgelegd dat dit juridisch
niet mogelijk is, maar dat het slachtoffer wel een brief aan de officier van justitie
kan schrijven met de eigen mening over de wenselijkheid van strafvervolging. Ook wanneer
het slachtoffer in een dergelijke brief de aangifte nuanceert of aangeeft niet te
willen dat de verdachte wordt gestraft, blijft vervolging in beginsel geïndiceerd.
Bij klachtdelicten kan de klacht op grond van artikel 67 Wetboek van Strafrecht binnen 8 dagen worden ingetrokken, wat leidt tot het vervallen van de bevoegdheid
tot opsporing en vervolging.
Wanneer naar aanleiding van een aangifte of een klacht sprake is van een bewijsbaar
strafbaar feit vindt in beginsel vervolging plaats.
De mogelijkheid van een voorwaardelijk sepot bestaat in bewijsbare zaken van relatief
geringe ernst, waarbij op grond van het adviesrapport van de reclassering de bijzondere
voorwaarde kan worden opgelegd van toezicht door de reclassering en in het kader van
dit toezicht deelname aan een vorm van daderhulpverlening (zie het ‘Overzicht bijzondere
voorwaarden’). Bij de keuze van de afdoening moet een ‘kaal’ sepot worden vermeden.
Een voorwaardelijk sepot met bijzondere voorwaarde verdient dan de voorkeur. In beginsel
wordt de sepotcode ‘gewijzigde omstandigheden’ toegepast. Ook ‘kale’ (geld)transacties
en ‘kale’ werkstraffen worden in beginsel niet toegepast.
In huiselijk-geweldzaken dient altijd de executie-indicator te worden geplaatst.
2. Ambtshalve vervolging
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Wanneer het slachtoffer uitdrukkelijk aangeeft geen aangifte te willen doen, wordt
zoveel mogelijk bewijs verzameld ten behoeve van een eventuele ambtshalve vervolging.
Het uitgangspunt is dat ambtshalve vervolging in beginsel plaatsvindt.
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
In gevallen waarin het slachtoffer uitdrukkelijk geen aangifte wil doen en er onvoldoende
grond bestaat de verdachte ambtshalve te vervolgen, kan de politie een gesprek aangaan
met de verdachte en het slachtoffer om beiden te attenderen op hulpverleningsmogelijkheden.
Het is gewenst dat de weergave van een dergelijk gesprek geregistreerd wordt ten behoeve
van de dossiervorming in huiselijk-geweldzaken.
Art. 2 Politiewet biedt een basis voor het aangaan van een dergelijk gesprek.
4. Inverzekeringstelling, heenzending met dagvaarding, voorgeleiding RC
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Indien een verdachte in verzekering is gesteld neemt de hulpofficier van justitie
contact op met de (piket)officier van justitie teneinde de (verdere) aanpak van de
zaak te bespreken. De (piket)officier van justitie verifieert of sprake is van huiselijk
geweld. Indien er gronden zijn voor voorlopige hechtenis, wordt de verdachte voorgeleid
aan de rechter-commissaris.
Wanneer de (piket)officier van mening is dat heenzending kan plaatsvinden, ziet deze
erop toe dat een geoormerkt adviesrapport van de reclassering wordt aangevraagd met
het verzoek.om te rapporteren over de mogelijkheden voor daderhulpverlening en de
noodzaak van bijzondere voorwaarden . (Zie het overzicht bijzondere voorwaarden).
De aanvraag wordt door het OM geoormerkt als betrekking hebbend op een huiselijk-geweldzaak.
Tevens ziet de (piket)officier van justitie toe op uitreiking van een dagvaarding
aan de verdachte voor een (politierechter)zitting dan wel een oproeping voor een TOM-zitting.
Wanneer de (piket)officier van justitie van oordeel is dat de verdachte moet worden
voorgeleid aan de RC, ziet de (piket)officier erop toe dat een geoormerkt reclasseringsrapport
wordt aangevraagd (zie hiervoor voor de elementen van deze aanvraag). Vervolgens ziet
de (piket)officier erop toe dat zowel de raadsman van de verdachte als de RC ten tijde
van de voorgeleiding beschikken over een kopie van de aanvraag reclasseringsrapport.
5. Dagvaarden in 6-uurszaken of na heenzending
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
In geval van 6-uurszaken of heenzendingen na inverzekeringstelling benadert de politie,
indien mogelijk, een parketsecretaris die gemandateerd is tot het beslissen over dagvaarding.
Deze parketsecretaris vergewist zich ervan of de zaak is beoordeeld door een hulpofficier
van justitie en – in geval van inverzekeringstelling – besproken is met de (piket)officier
van justitie. De parketsecretaris beoordeelt de zaak op bewijsbaarheid en het dossier
op volledigheid.
In iedere zaak die voor dagvaarding in aanmerking komt, vraagt de parketsecretaris
een geoormerkt adviesrapport van de reclassering aan met het verzoek. Om te rapporteren
over de mogelijkheden voor daderhulpverlening en de noodzaak van bijzondere voorwaarden.
(zie het overzicht bijzondere voorwaarden).De gemandateerde parketsecretaris laat,
waar mogelijk, een dagvaarding uitreiken aan de verdachte voor een (politierechter)zitting
of een oproeping voor een TOM-zitting binnen een termijn van drie maanden.
Een voorwaardelijk sepot wordt slechts aangeboden na een gesprek met de officier van
justitie of een parketsecretaris.
Als er geen gronden zijn voor voorlopige hechtenis ziet de officier van justitie erop
toe dat, waar mogelijk, de verdachte wordt heengezonden met een dagvaarding of een
oproeping voor een TOM-zitting. Hij vraagt in deze gevallen tevens een geoormerkt
adviesrapport van de reclassering aan.
6. Schorsing voorlopige hechtenis
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Indien (nog) geen reclasseringsrapport beschikbaar is met een beschrijving van het
eventuele hulpverleningsaanbod aan de verdachte, verzet het OM zich tegen schorsing
van de voorlopige hechtenis.
Als schorsing van de voorlopige hechtenis geïndiceerd is, bevordert het OM zoveel
mogelijk het opleggen van bijzondere voorwaarden (zie het overzicht bijzondere voorwaarden),
zoals deelname aan daderhulpverlening of reclasseringsbegeleiding en/of een straat-
of contactverbod. Het OM ziet erop toe dat het slachtoffer, de politie en eventueel
de reclassering tijdig van de beslissing van de RC of van de raadkamer op de hoogte
worden gesteld.
Na schorsing van de voorlopige hechtenis ziet de officier erop toe dat de zaak binnen
zes maanden op zitting of een TOM-zitting wordt aangebracht. Voor zover mogelijk wordt
ernaar gestreefd de termijn van zes maanden te beperken tot drie maanden.
Het Openbaar Ministerie maakt afspraken met politie en reclassering ten behoeve van
de controle op de naleving van de voorwaarden. Bij wetenschap van overtreding door
de verdachte van de voorwaarden die gesteld zijn in de beschikking tot schorsing van
de voorlopige hechtenis, berichten politie of reclassering onverwijld de piketofficier
van justitie. In die gevallen beveelt het OM de aanhouding van de verdachte (op grond
van artikel 84 Wetboek van Strafvordering). Vervolgens vordert het OM de opheffing van de schorsing bij de rechtbank.
7. Voorlichtingsrapport reclassering
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Op aanvraag van het OM stelt de reclassering in beginsel in het kader van de afhandeling
van de strafzaak een voorlichtingsrapport op. Daarin wordt op basis van een diagnose
een inschatting gemaakt van het recidiverisico, de mogelijkheden voor daderhulpverlening
en de noodzaak van bijzondere voorwaarden. Standaard wordt in elk voorlichtingsrapport
opgenomen wat de stand van zaken van de behandeling tot nog toe is. Op basis van de
diagnose wordt een gericht strafadvies afgegeven, waarbij wordt ingegaan op de mogelijk
te stellen bijzondere voorwaarden. De officier van justitie of de advocaat-generaal
ziet erop toe dat ter zitting een actuele rapportage overgelegd kan worden. In hoger
beroep en/of na langdurige aanhouding van de zaak kan een aanvullende rapportage worden
aangevraagd.
Slachtofferbejegening
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Het slachtoffer wordt conform de Aanwijzing slachtofferzorg op de hoogte gesteld van het verloop van de procedure.
Ernstige gevallen van huiselijk geweld vallen onder de in de Aanwijzing slachtofferzorg genoemde categorie delicten waarin het slachtoffer schriftelijk door het OM wordt
gevraagd of hij/zij behoefte heeft aan een gesprek met de behandelend officier van
justitie voorafgaand aan de behandeling ter zitting. Het slachtoffer wordt in de daartoe
aangewezen gevallen tevens geïnformeerd over het spreekrecht en de mogelijkheid om
een schriftelijke slachtofferverklaring op te stellen.
Extra aandachtspunten bij de strafvordering
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Indien de verdachte reeds is begonnen aan een vorm van daderhulpverlening of bereid
is daaraan mee te werken, kan een (deels) voorwaardelijke straf worden geëist met
een proeftijd en een bijzondere voorwaarde (op zorg gerichte voorwaarde betreffende
behandeling, zie het Overzicht bijzondere voorwaarden).Tevens kan gevorderd worden
dat de verdachte zich houdt aan een straat- of contactverbod.
Wanneer gebleken is dat de verdachte niet in aanmerking komt voor daderhulpverlening
richt het OM zich alleen op de normhandhaving en is het vorderen van een zwaardere
taakstraf of van een vrijheidsstraf geïndiceerd. In huiselijk-geweldzaken is het eisen
van een geldboete ongewenst, wanneer daarmee tevens het slachtoffer wordt getroffen
of hiervan geen positief effect op het gedrag van de verdachte wordt verwacht.
Executie
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
1. Toezicht door reclassering
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Indien bij een uitspraak een (deels) voorwaardelijke straf met bijzondere voorwaarden
is opgelegd, oefent de reclassering toezicht uit op de naleving daarvan. Daarnaast
kan de reclassering aanwijzingen geven ten behoeve van het gedrag die de reïntegratie
en de beperking van de recidive ten goede komen. Bij overtreding van de voorwaarden
en/of na afloop van de gestelde termijn van toezicht, rapporteert de reclassering
schriftelijk aan het OM.
2. Reactie op niet-naleven bijzondere voorwaarde(n)
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Indien blijkt dat de verdachte niet heeft voldaan aan de bijzondere voorwaarde(n),
wordt de zaak onverwijld op zitting aangebracht voor inhoudelijke behandeling (bij
voorwaardelijk sepot) of voor tenuitvoerlegging van het voorwaardelijk gedeelte van
de straf (bij een voorwaardelijke straf).
Informatieverstrekking
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Het OM koppelt de beslissing om al dan niet te vervolgen terug aan de politie, die
dit in het eigen dossier verwerkt. Het slachtoffer wordt tevens door het OM geïnformeerd
over de redenen om niet tot vervolging over te gaan. Het OM wijst het slachtoffer
daarbij uitdrukkelijk op de mogelijkheid om een klacht ex 12 Sv bij het Gerechtshof in te dienen.
Overgangsrecht
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
De in deze aanwijzing vervatte beleidsregels hebben onmiddellijke gelding vanaf de
datum van inwerkingtreding.
Bijlage 1. Overzicht toepasbare strafbepalingen bij huiselijk geweld
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Dit overzicht is niet limitatief.
Delicten uit het Wetboek van Strafrecht waarbij voorlopige hechtenis mogelijk is:
art. 300: ingeval van recidive: mishandeling (inclusief verzwarende omstandigheden ex art. 304)
art. 300 lid 2: mishandeling, zwaar lichamelijk letsel ten gevolge hebbend
art. 302 (jo 45): (poging tot) zware mishandeling
art. 303: zware mishandeling met voorbedachte rade
art. 304: betrekking hebbend op art. 300 t/m 303 indien begaan jegens vader, moeder, echtegeno(o)t(e), levensgezel of kind, ambtenaar
of door toediening van voor de gezondheid schadelijke stoffen
art. 350: ingeval van recidive: beschadiging goederen; hierbij zijn op grond van art. 353 de vervolgingsuitsluitingsgrond (bij echtgenoten die niet van tafel en bed of goederen
zijn gescheiden) en het klachtvereiste (bij van tafel en bed of goederen gescheiden
echtgenoten) ex art. 316 van toepassing.
art. 242 (jo 45): (poging tot) verkrachting
art. 243: gemeenschap met een bewusteloze of onmachtige
art. 246: feitelijke aanranding der eerbaarheid
art. 257: iemand tot wiens onderhoud verdachte verplicht is in hulpeloze toestand brengen
of laten, zwaar lichamelijk letsel ten gevolge hebbend
art. 282: wederrechtelijke vrijheidsberoving, al dan niet zwaar lichamelijk letsel ten gevolge
hebbend
art. 285: bedreiging
art. 285b: belaging (klachtdelict)
art 287: moord
art 289: doodslag
Delicten uit het Wetboek van Strafrecht waarbij geen voorlopige hechtenis mogelijk is:
art. 138: huisvredebreuk
art. 255: iemand tot wiens onderhoud verdachte is verplicht in hulpeloze toestand brengen
of laten
art. 284: dwang
Bijlage 2. Checklist proces-verbaal van aangifte huiselijk geweld
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
In het proces-verbaal van aangifte wordt vermeld / worden beschrijvingen vermeld van:
De wijze waarop de relatie is ontstaan en het moment waarop en de aanleiding waardoor
geweld in de relatie ontstond.
Eventueel alcohol en/of drugsgebruik door de verdachte.
Eventueel thuiswonende kinderen, waarbij in het bijzonder wordt vermeld of zij hetzij
slachtoffer, hetzij getuige zijn van het strafbaar feit.
De financiële situatie.
Het eerste huiselijk-geweldsincident, een geweldsincident dat typerend is voor de
wijze van mishandelen, het meest ernstige geweldsincident en het laatste geweldsincident.
Deze feiten moeten met data, tijd en plaats worden aangeduid om inzicht te kunnen
geven in de aard en het patroon van het huiselijk geweld. Andere gepleegde delicten
worden daar naar tijd tussen geplaatst. Alle voorkomende elementen van de delicten
moeten worden omschreven.
Eventuele getuigenverklaringen over het geweldsincident en/of het daardoor ontstane
letsel.
De mate van angst bij het slachtoffer voor herhaling van het huiselijk geweld.
De ideeën van het slachtoffer over diens toekomstige contact met de verdachte.
De eventuele expliciete overweging van het slachtoffer dat hij/zij aangifte doet omdat
hij/zij wil dat de dader wordt gestraft.
De eventuele wens van het slachtoffer tot het opleggen van een straat- of contactverbod
aan de verdachte. Daarbij wordt met redenen omkleed wat de indicatoren voor herhaling
van het plegen van huiselijk geweld jegens het slachtoffer zijn (b.v. het aantal meldingen,
levensgevaar, belaging of onberekenbaar gedrag).
Indien beschikbaar worden bij het proces-verbaal van aangifte gevoegd:
foto’s van lichamelijk letsel en eventuele beschadigingen in en om het huis;
een letselbeschrijving en/of medische verklaring over het letsel;
processen-verbaal ter zake van eerdere waarnemingen van huiselijk geweld in dezelfde
huiselijke kring (ter onderbouwing van een vermeend stelselmatig karakter van het
geweld).
Bijlage 3. Overzicht bijzondere voorwaarden
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Herstellende voorwaarden
1 Vergoeding van de door het strafbare feit veroorzaakte schade
Verplichting om de schade die de veroordeelde door zijn delict heeft aangericht te
vergoeden.
2 Herstel van de door het strafbare feit veroorzaakte schade.
Verplichting om de onrechtmatige toestand die een veroordeelde door zijn delict heeft
veroorzaakt weer terug te brengen in de staat voorafgaand aan het strafbare feit
3 Storting van een geldbedrag in bepaalde fondsen die zich ten doel stellen belangen
van slachtoffers van strafbare feiten te behartigen
Verplichting om een ‘vergoeding’ te betalen in die gevallen dat slachtoffers, bijvoorbeeld
van zedenmisdrijven, geen behoefte hebben aan schadevergoeding.
Vrijheidsbeperkende voorwaarden (geboden en verboden)
4 Contactverbod
Het verbod om contact te (laten) leggen met bepaalde personen of instellingen.
5 Locatieverbod
Het tijdelijke verbod om zich, op bepaalde tijden, op één of meer locaties of gebieden
te bevinden.
6 Locatiegebod
Het tijdelijke gebod om zich, op bepaalde tijden, op één of meerdere locaties te bevinden.
7 Drugs- en alcoholverbod
Het verbod om drugs of alcohol te gebruiken.
8 Meldingsgebod
Het gebod om zich op bepaalde tijden of gedurende bepaalde perioden te melden bij
een persoon of instelling.
Gedragsbeïnvloedende voorwaarden
9 Gedragsinterventies
Inzet van gedragsinterventies die de dynamische risicofactoren van de veroordeelde
aanpakken.
Op zorg gerichte voorwaarden
10 Behandeling in een inrichting
De verplichting om zich voor een bepaalde stoornis te laten behandelen in een inrichting.
11 Ambulante behandeling
De verplichting om zich voor een bepaalde stoornis ambulant te laten behandelen.
12 pname in een (24-uurs)voorziening (bijvoorbeeld een Exodushuis)
De verplichting om te verblijven in een (24-uurs)voorziening.
Overige
13 Andere voorwaarden het gedrag van de veroordeelde betreffende
De verplichting om zich aan de aanwijzingen van de begeleidende instelling te houden;
alleen op te leggen als in het bepaalde geval de andere bijzondere voorwaarden niet
afdoende zijn.
14 Storting van een waarborgsom
De verplichting een bedrag te storten om naleving van een andere voorwaarde te verzekeren.
Bijlage 4. Traject kindspoor
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Het Kindspoor
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Het belang van het kind als getuige van huiselijk geweld staat in het kindspoor centraal.
Het risico van ontwikkelingsproblemen, op korte of langere termijn, is bij deze kinderen
dermate groot dat vroegtijdig effectief ingrijpen noodzakelijk is.
De politie hanteert bij meldingen van huiselijk geweld hun protocol met als doel het
geweld te stoppen en te verwijzen naar hulpverlening ( met of zonder strafrechtelijk
traject). De kinderen die bij deze meldingen betrokken zijn hebben recht op bescherming.
Daarnaast is het van belang dat deze kinderen en hun opvoeders tijdig hulp krijgen
aangeboden om scheefgroei in de pedagogische situatie en in de ontwikkeling van de
kinderen te voorkomen.
De politie maakt deze kinderen vanuit de dag-, avond en nachtrapporten zichtbaar en
verzamelt relevante informatie uit het politiesysteem. De politie meldt kinderen die
getuige zijn van geweld binnenshuis aan voor het vervolgtraject, het Kindspoor.
Het getuige zijn van huiselijk geweld is een vorm van (psychische) kindermishandeling.
Het Advies en Meldpunt Kindermishandeling neemt een dergelijke melding dan ook als
zijnde ‘een vermoeden van kindermishandeling’ in behandeling.
Het Bureau Jeugdzorg biedt deze gezinnen begeleiding aan bij het verkrijgen van inzicht
in de pedagogische betekenis van het gezinsgeweld en doet het kind (en de opvoeders),
op basis van verkregen informatie over de situatie van het kind, een hulpverleningsaanbod.
De Raad voor de Kinderbescherming verricht onderzoek bij het niet accepteren van vrijwillige
hulpverlening, waarbij vanuit de drang en dwang functie van de Raad benodigde hulp
alsnog op gang moet worden gebracht (met of zonder juridische maatregel) met voldoende
garanties ten aanzien van de veiligheid van het kind.
Het doel van alle ketenpartners bij de afgesproken aanpak is het in beeld brengen
van kinderen die een reëel risico lopen op een verstoorde ontwikkeling. De interventies
vanuit deelnemende instellingen zijn gericht op:
-
– Het creëren van een veilige situatie voor het kind;
-
– Het terugdringen van risico’s op een verstoorde ontwikkeling van deze kinderen;
-
– Het vroegtijdig signaleren van ontwikkelingsproblematiek zodat hulp in een vroegtijdig
stadium geboden kan worden met een zo groot mogelijke kans op herstel;
-
– Een adequaat hulpaanbod aan het kind en de opvoeders, zo mogelijk zonder en zo nodig
met dwang.
Naast de genoemde partners worden zo nodig andere instellingen ingeschakeld, zoals
maatschappelijk werk, de Waag, verslavingszorg, geestelijke gezondheidszorg, reclassering.
Het bovenstaande wordt uitgevoerd op basis van een daartoe strekkend convenant waarbij
in elk geval de politie in de desbetreffende regio, het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling,
het Bureau Jeugdzorg en de Raad voor de Kinderbescherming partij zijn. Afhankelijk
van per regio verschillende wensen en behoeften kunnen andere instellingen partij
zijn bij het Kindspoorconvenant.
Eenvoudige schematische weergave van het Kindspoor (bijgevoegd als voorbeeld en afkomstig
uit het protocol Kindspoor van de politieregio Holland Midden)
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Uitgangspunt: getuige zijn van huiselijk geweld schaadt de ontwikkeling van het kind.
Politie: Handelt conform protocol huiselijk geweld. Plus voert kinderen in in BPS.
GGZ kinderen en jeugd Rivierduinen: hulp bij o.a. verwerking
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
Boodschap: Huiselijk geweld is slecht voor kinderen.
De Waag: hulp bij agressieregulering.
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
-
– Boodschap: Huiselijk geweld is slecht voor U en de kinderen.
-
– Hulp aan de pleger/ of het echtpaar
-
– Hulp aan het slachtoffer
-
– Specifieke aandacht voor de positie en de veiligheid van de kinderen.
AMW: hulp bij relatieproblemen
[Regeling vervallen per 01-01-2009]
-
– Boodschap: Huiselijk geweld is slecht voor U en de kinderen.
-
– Hulp aan het slachtoffer of het echtpaar.
-
– Specifieke aandacht voor de positie en de veiligheid van de kinderen.
