Inhoudsopgave
1 Inleiding
2 De eisen: algemene opmerkingen
3 Stoornissen van het gezichtsvermogen.
3.1 Inleiding
3.2 Visus
3.3 Gezichtsvelden
3.4 Verlies van een oog
3.5 Rijtest
3.6 Nader oogheelkundig onderzoek
3.7 Progressieve oogaandoeningen
3.8 Donkeradaptatie
3.9 Contrastgevoeligheid
3.10 Intra-oculaire lenzen
4 Stoornissen van gehoor en evenwicht
4.1 Inleiding
4.2 Slechthorendheid en doofheid
4.3 Draaiduizeligheid of aanvallen van evenwichtsstoornis (zoals bij het syndroom
van Ménière)
5 Inwendige ziekten
5.1 Inleiding
5.2 Diabetes mellitus
5.3 Hypertensie
5.4 Chronische nierinsufficiëntie
5.5 Longziekten
5.6 Bloedziekten
5.7 Overige aandoeningen, orgaantransplantatie
6 Hart- en vaatziekten
6.1 Inleiding
6.2 Chronisch hartfalen
6.3 Ischemische hartziekten
6.4 Cardiomyopathie
6.5 Klepafwijkingen (verworven of aangeboren, al dan niet een klepprothese)
6.6 Aangeboren gebreken van hart en grote vaten
6.7 Ritme- en geleidingsstoornissen
6.8 Perifere vaatziekten
6.9 Onbegrepen, mogelijk circulatoir veroorzaakte syncope
7 Neurologische aandoeningen
7.1 Inleiding
7.2 Epilepsie
7.3 Bewustzijnsstoornissen (anders dan epilepsie)
7.4 Min of meer progressieve, al of niet intermitterend verlopende ziektebeelden
7.5 Intracraniële tumoren
7.6 Doorbloedingsstoornissen van de hersenen
7.7 Stationaire defecttoestanden
8 Psychiatrische stoornissen
8.1 Algemeen
8.2 Psychosen
8.3 Stemmingsstoornissen
8.4 Angststoornissen
8.5 Dissociatieve stoornissen
8.6 Cognitieve stoornissen
8.7 Persoonlijkheidsstoornissen
8.8 Misbruik van psychoactieve middelen (zoals alcohol en drugs)
8.9 Verstandelijke handicap
8.10 ADHD (inclusief subtypen)
9 Lichamelijke handicaps
10 Geneesmiddelen
10.1 Inleiding
10.2 Geneesmiddelen bij psychotische stoornissen
10.3 Geneesmiddelen bij stemmingstoornissen
10.4 Psychostimulantia
10.5 Hypnotica, sedativa, anxiolytica
10.6 Antidiabetica
10.7 Anti-epileptica
10.8 Anticoagulantia
10.9 Antihistaminica
10.10 Antihypertensiva
10.11 Corticosteroïden
10.12 Maag-darmmiddelen
10.13 Analgetica
10.14 Geneesmidddelen tegen migraine en clusterhoofdpijn
10.15 Parasympaticolytica, parasympaticomimetica, sympaticolytica, sympaticomimetica
10.16 Parkinsonmiddelen
10.17 Cytostatica/oncolytica
10.18 Vertigomiddelen
10.19 Misbruik van geneesmiddelen
Hoofdstuk 2. De eisen: algemene opmerkingen
In de hierna volgende hoofdstukken worden de eisen geformuleerd voor het beoordelen
van de lichamelijke en geestelijk geschiktheid tot het besturen van motorrijtuigen.
Daarbij wordt de indeling in rijbewijssoorten gehanteerd (groep 1: personenauto’s,
motorrijwielen; groep 2: vrachtwagens, bussen) zoals aangegeven in de tweede Europese
richtlijn betreffende het rijbewijs (91/439/EEG). Voorts wordt het begrip geschiktheid
gebruikt. Geschiktheid heeft betrekking op de lichamelijke en geestelijke kwaliteiten
op grond waarvan een persoon wel of niet, of voor een beperkte tijdsduur, geschikt
is voor het besturen van een motorrijtuig; de vaststelling van de geschiktheid voor
één of meer rijbewijscategorieën geschiedt door middel van afgifte (door het CBR)
van de verklaring van geschiktheid.
Het medisch onderzoek ten behoeve van de beoordeling van de geschiktheid kan bestaan
uit een aantekening door de keurend arts (eventueel aangevuld met een Geneeskundig
verslag) en/of een specialistisch rapport.
Met aantekening van de keurend arts wordt bedoeld de aantekening die wordt geplaatst
op de Eigen verklaring als een van de vragen bevestigend wordt beantwoord.
Waar hierna sprake is van een specialistisch rapport, is daarmee bedoeld het rapport
dat het CBR ontvangt van de onafhankelijke specialist naar wie een persoon door het
CBR is verwezen. Hieronder wordt tevens verstaan het rapport van een keuring in de
eigen-verklaringsprocedure of onderzoek in de vorderingsprocedure, uitgevoerd door
een arts onder supervisie en verantwoordelijkheid van een specialist naar wie de persoon
is verwezen.
Hoofdstuk 3. Stoornissen van het gezichtsvermogen
3.1. Inleiding
In dit hoofdstuk worden de eisen aan de geschiktheid gegeven voor het gezichtsvermogen.
3.2. Visus
3.2.1. Visuseisen rijbewijzen van groep 1
De binoculaire visus moet, eventueel gecorrigeerd, ten minste 0,5 te bedragen.
Bij personen die het gezichtsvermogen aan één oog missen, of die in geval van diplopie
slechts een oog gebruiken, dient de visus van het functionerende oog ten minste 0,5
te bedragen. Voor hen geldt tevens paragraaf 3.4.
In uitzonderlijke omstandigheden kunnen personen met een visus tussen 0,4 en 0,5 geschikt
worden verklaard voor rijbewijzen van groep 1. Voorwaarden zijn de afwezigheid van
andere visuele functiestoornissen, een positief advies van een oogarts en een positieve
rijtest (zie ook paragraaf 3.5).
3.2.1.1. Rijden met een monoculair bioptisch telescoop systeem
Onder strikte voorwaarden kan een persoon die de visus van 0,5 bereikt met behulp
van een monoculair bioptisch telescoopsysteem geschikt worden verklaard voor een rijbewijs
van de categorie B.
De voorwaarden zijn dat:
-
– de visus met beide ogen tezamen, eventueel gecorrigeerd, ten minste 0,16 bedraagt;
-
– de visus bij kijken door de telescoop ten minste 0,5 bedraagt;
-
– die persoon niet het gezichtsvermogen van één oog volledig is kwijtgeraakt of slechts
één oog gebruikt;
-
– er geen andere hinderlijke oogheelkundige afwijkingen met betrekking tot verkeersdeelname
zijn.
Een rapport van een door het CBR aangewezen oogarts is vereist. Het rapport moet ingaan
op oorzaak, prognose en stabiliteit van de lage visus en bevat een advies aan het
CBR over de geschiktheidstermijn. De maximale geschiktheidstermijn is vijf jaar.
De geschiktheid wordt bepaald in een rijtest met een deskundige op het gebied van
de praktische geschiktheid van het CBR. Het CBR heeft voor de rijtest een uitvoerig
protocol. Voor een rijtest komen alleen personen in aanmerking die aantoonbaar voldoende
training hebben gehad bij een door het CBR erkend trainingscentrum voor autorijden
met een bioptisch telescoopsysteem. Na een positieve rijtest kunnen personen die een
bioptische telescoop gebruiken slechts geschikt worden verklaard met beperking van
de rijbevoegdheid tot:
3.2.2. Visuseisen rijbewijzen van groep 2
De visus van het beste oog dient, eventueel gecorrigeerd, ten minste 0,8 te bedragen
en van het minder goede oog, eventueel gecorrigeerd, ten minste 0,1.
Ongeschiktheid bestaat ook bij een plotselinge, substantiële terugval van de visus
in één oog. Deze personen kunnen na een aanpassingsperiode van minimaal drie maanden
en op basis van een positief advies van een oogarts weer geschikt worden verklaard
voor rijbewijzen van groep 2, mits de resterende visus voldoet aan bovengenoemde minimumnorm.
3.2.3. Brekingsafwijkingen
3.2.4. Kleurenzien
Geen eisen.
3.2.5. Diplopie
-
a. groep 1: Personen met storende diplopie zijn ongeschikt voor rijbewijzen van groep
1. Bij het afdekken van een oog geldt paragraaf 3.4.
-
b. groep 2: Personen met diplopie zijn ongeschikt voor rijbewijzen van groep 2.
3.3. Gezichtsvelden
-
a. groep 1: Het horizontale gezichtsveld moet minimaal 120 graden zijn en het bereik
dient zich links en rechts minstens 50 graden uit te strekken. Het verticale gezichtsveld
dient minstens 20 graden naar boven en beneden te zijn. Binnen een straal van 20 graden
vanuit het centrum mogen zich geen gezichtsvelddefecten bevinden.
In uitzonderlijke omstandigheden kunnen personen die niet voldoen aan de normen voor
het gezichtsveld, zoals bij scotomen, kwadrantanopsie of homonyme hemianopsie, geschikt
worden verklaard voor rijbewijzen van groep 1. Voorwaarden zijn de afwezigheid van
andere visuele functiestoornissen, een positief advies van een oogarts en een positieve
rijtest (zie paragraaf 3.5).
Deze uitzondering geldt niet voor personen met een gezichtsveld van minder dan 90
graden horizontaal.
-
b. groep 2: Het binoculaire horizontale gezichtsveld moet minimaal 160 graden zijn en
het bereik dient zich links en rechts minstens 70 graden uit te strekken. Het verticale
gezichtsveld dient minstens 30 graden naar boven en naar beneden te zijn. Binnen een
straal van 30 graden vanuit het centrum mogen zich geen gezichtsvelddefecten bevinden.
3.4. Verlies van het gezichtsvermogen van één oog
-
a. groep 1: Ongeschiktheid bestaat bij het plotseling verlies van het gezichtsvermogen
van één oog, dus ook bij storende diplopie waarbij afdekken van één oog noodzakelijk
is. Deze personen kunnen na een aanpassingsperiode van minimaal drie maanden en op
basis van een positief advies van een oogarts weer geschikt worden verklaard voor
rijbewijzen van groep 1.
-
b. groep 2: In uitzonderingsgevallen kan een beroepschauffeur, die al in het bezit is
van één of meer rijbewijzen van groep 2, na een aanpassingsperiode van minimaal drie
maanden en op basis van een positief advies van een oogarts, weer geschikt worden
verklaard voor een geografisch beperkt rijbewijs van de categorieën C/CE of D/DE,
dat zich maximaal kan uitstrekken tot het grondgebied van Nederland.
Voorwaarden zijn een positief oogartsrapport, een verklaring van de werkgever volgens
door het CBR opgesteld model en een positieve rijtest (zie paragraaf 3.5).
3.5. Rijtest
Indien het CBR voor een juiste oordeelsvorming over de geschiktheid een rijtest nodig
acht, schakelt het een deskundige in op het gebied van de praktische geschiktheid
(van de desbetreffende afdeling van het CBR) voor het afnemen ervan. Het CBR heeft
voor de rijtest een uitvoerig protocol.
3.6. Nader oogheelkundig onderzoek
Personen bij wie de keurend arts geen belangrijke oogheelkundige afwijkingen heeft
gevonden kunnen op basis van de gegevens van de keurend arts geschikt worden bevonden.
Indien er wel belangrijke afwijkingen zijn, is aanvullend onderzoek door een oogarts
noodzakelijk in verband met een eventuele beperking van de geschiktheidstermijn.
3.7. Progressieve oogaandoeningen
Beperking van de geschiktheidstermijn is aangewezen bij progressieve oogaandoeningen,
zoals cataract, glaucoom met gezichtsveldbeperking, degeneratieve en vasculaire netvliesaandoeningen,
progressief lijden van de nervus opticus. Voor de beoordeling is een rapport van een
oogarts vereist.
3.8. Donkeradaptatie
De donkeradaptatie dient min of meer ongestoord te zijn. Bij twijfel aan dit vermogen
zal nader onderzoek met een adaptometer moeten plaatsvinden: de maximaal toegestane
afwijking bedraagt één logeenheid.
Personen met een afwijking in de donkeradaptatie van meer dan één logeenheid kunnen
geschikt worden verklaard voor groep 1, waarbij de rijbevoegdheid wordt beperkt tot
rijden bij daglicht (vanaf één uur na zonsopgang tot één uur voor zonsondergang).
De beoordeling kan voorts ondersteund worden door een rijtest (zie paragraaf 3.5).
3.9. Contrastgevoeligheid
3.10. Intra-oculaire lenzen
Intra-oculaire lenzen zijn toegestaan als er zich geen problemen voordoen zoals het
bestaan van dubbelbeelden, storende mediatroebelingen of hinderlijke strooilichteffecten.
Hoofdstuk 5. Inwendige ziekten
5.1. Inleiding
Voor de geschiktheidsbeoordeling met betrekking tot de inwendige ziekten zijn van
belang: de actuele lichamelijke conditie (al of geen klachten optredend bij deelname
aan het verkeer), de ’medische’ voorgeschiedenis en de prognose (kans op verergering
van klachtenpatroon, kans op complicaties).
5.2. Diabetes mellitus
5.2.1. Algemeen
Voor alle vormen van diabetes mellitus geldt dat personen bij wie plotseling en onverwacht
bewustzijnsdaling of bewustzijnsverlies door hypoglycemie optreedt (‘unawareness’)
zonder meer ongeschikt zijn voor alle rijbewijscategorieën. Iemand kan weer geschikt
worden verklaard als de waarschuwingssignalen weer aanwezig zijn en het zelfzorggedrag
door een diabetesdeskundige als adequaat wordt ingeschat.
Voor personen met diabetes mellitus met complicaties van de ogen (onder meer retinopathie
en cataract) geldt tevens hoofdstuk 3 en voor personen met complicaties van hart en
bloedvaten geldt tevens hoofdstuk 6.
Indien er functiestoornissen aan de ledematen zijn ontstaan als gevolg van neuropathie
is een neurologisch rapport ter vaststelling van de mate van functiestoornis vereist.
Bij stoornissen door vaatafwijkingen is een aantekening van de keurend arts voldoende.
Voor een juiste oordeelsvorming dient bij functiestoornissen van de ledematen ook
een deskundige op het gebied van de praktische geschiktheid (van de desbetreffende
afdeling van het CBR) te worden geraadpleegd om de geschiktheid vast te stellen. Het
CBR heeft hiervoor een uitvoerig protocol. De geschiktheidstermijn bij ernstige functiestoornissen
van de ledematen is na een positieve rijtest maximaal drie jaar.
5.2.2. Behandeling met middelen die doorgaans geen hypoglycemieën kunnen veroorzaken
-
a. groep 1: Personen die vrij zijn van complicaties kunnen op basis van de aantekening
van de keurend arts worden goedgekeurd voor een termijn van maximaal tien jaar. Bij
complicaties voor maximaal vijf jaar en bij ernstige functiestoornissen van de ledematen
na een positieve rijtest voor maximaal drie jaar.
Ten minste iedere tien jaar is een rapport van een oogarts noodzakelijk.
-
b. groep 2: Personen die vrij zijn van complicaties kunnen op basis van de aantekening
van de keurend arts worden goedgekeurd voor een termijn van maximaal tien jaar. Bij
complicaties voor maximaal vijf jaar en bij ernstige functiestoornissen van de ledematen
na een positieve rijtest voor maximaal drie jaar.
Ten minste iedere tien jaar is een rapport van een oogarts noodzakelijk.
5.2.3. Behandeling met middelen die hypoglycemieën kunnen veroorzaken
-
a: groep 1: Personen die vrij zijn van complicaties, hypoglycemieën goed voelen aankomen,
in staat zijn hiermee adequaat om te gaan en die geregeld worden gecontroleerd door
een diabetesdeskundige kunnen op basis van de aantekening van de keurend arts worden
goedgekeurd voor een termijn van maximaal tien jaar. Bij complicaties voor maximaal
vijf jaar en bij ernstige functiestoornissen van de ledematen na een positieve rijtest
voor maximaal drie jaar.
Ten minste iedere tien jaar is een rapport van een oogarts noodzakelijk.
-
b: groep 2: In bepaalde gevallen kunnen personen die middelen gebruiken die hypoglycemieën
kunnen veroorzaken geschikt worden verklaard voor rijbewijzen van groep 2.
De voorwaarden daarvoor zijn:
-
• zij mogen in het afgelopen jaar geen ernstige hypoglycemie hebben gehad, waarmee wordt
bedoeld: een hypoglycemie die de hulp van een ander persoon behoefde;
-
• zij moeten op de hoogte zijn van de risico’s van een hypoglycemie;
-
• zij moeten hypoglycemieën goed voelen aankomen en in staat zijn daarmee adequaat om
te gaan;
-
• zij moeten minstens tweemaal per dag en op relevante momenten tijdens het besturen
aan zelfcontrole doen door middel van een bloedglucosetest;
-
• zij mogen geen ernstige complicaties hebben.
Bij iedere aanvraag is een onderzoek door een internist vereist en ten minste iedere
vijf jaar is een rapport van een oogarts noodzakelijk. De maximale geschiktheidstermijn
is drie jaar.
5.3. Hypertensie
Voor personen die ondanks behandeling een hoge bloeddruk houden, te weten een diastolische
druk die, bij herhaling gemeten, hoger is dan 115 mm Hg, geldt - gezien het risico
op beschadiging van ogen, nieren, hart en hersenen - een beperkte geschiktheidstermijn:
maximaal vijf jaar voor rijbewijzen van groep 1 en maximaal drie jaar, mede op grond
van een specialistisch rapport, voor rijbewijzen van groep 2.
5.4. Chronische nierinsufficiëntie
Voor personen met een ernstig gestoorde nierfunctie (kreatinineklaring van minder
dan 20 ml/minuut) is een specialistisch rapport vereist; het betreft zowel predialyse-
als dialysepatiënten. Valt dit rapport gunstig uit, dan kunnen zij voor een beperkte
termijn (maximaal vijf jaar) geschikt worden verklaard voor rijbewijzen van groep
1.
In zeer uitzonderlijke gevallen (slechts bij peritoneaal dialyse) kunnen deze personen
voor ten hoogste drie jaar geschikt worden verklaard voor rijbewijzen van groep 2.
Voor niertransplantatie zie paragraaf 5.7.2.
5.5. Longziekten
5.5.1. Ernstige CARA (chronische aspecifieke respiratoire aandoeningen)
Respiratoire insufficiëntie bij geringe belasting: in beginsel ongeschikt voor alle
rijbewijscategorieën. Het betreft in het algemeen patiënten met een pCO2 hoger dan 55 mm Hg en een maximum ademminuutvolume van minder dan 20 liter. Bij twijfel
is een rijtest met een deskundige op het gebied van de praktische geschiktheid (van
de desbetreffende afdeling van het CBR) aangewezen.
5.5.2. Astma bronchiale
Voor personen met normale longfunctie en intermitterende perioden van bronchospasme
gelden geen beperkingen.
5.6. Bloedziekten
5.6.1. Ernstige bloedzieken
Bij ernstige stollingsstoornissen of maligniteiten in een zodanig gevorderde fase
dat gevaar voor de verkeersveiligheid ontstaat, dienen rijbewijzen niet te worden
afgegeven of vernieuwd tenzij de aanvraag wordt gesteund door de aantekening van de
keurend arts.
5.6.2.
Goed ingestelde personen met hemofilie of andere stollingsstoornissen
Voor rijbewijzen van beide groepen kan met betrekking tot de geschiktheidsbeoordeling
worden volstaan met de aantekening van de keurend arts. De geschiktheidstermijn is
vijf tot tien jaar.
5.7. Overige aandoeningen, orgaantransplantatie
5.7.1. Complicaties bij ernstige aandoeningen
Complicaties bij maligniteiten, endocrinopathieën, auto-immuunziekten enzovoort kunnen
leiden tot ongeschiktheid. Afhankelijk van type pathologie, type patiënt, kwaliteit
van behandeling en begeleiding dient de medische geschiktheid individueel beoordeeld
te worden.
5.7.2. Orgaantransplantatie
Na een geslaagde transplantatie van nier (zie paragraaf 5.4), pancreas, lever, hart
en/of long(en) is de geschiktheidstermijn eerst maximaal vijf jaar (bij rijbewijzen
van groep 1 op geleide van de aantekening van de keurend arts; bij rijbewijzen van
groep 2 is een specialistisch rapport nodig) en daarna onbeperkt.
Hoofdstuk 6. Hart- en vaatziekten
6.1. Inleiding
Voor de geschiktheidsbeoordeling zijn (ook) bij hart- en vaatziekten van belang: de
actuele lichamelijke conditie (al of geen klachten optredend bij deelname aan het
verkeer), de voorgeschiedenis (aangeboren of verworven aandoening, status na operatie
en dergelijke), en de prognose (kans op verergering van klachtenpatroon, kans op complicaties).
Bij het formuleren van onderstaande eisen is met deze aspecten - die nogal kunnen
verschillen per type aandoening - rekening gehouden. Voor de indeling van klachten
naar ernst is de classificatie van de New York Heart Association (NYHA) gevolgd.
6.2. Chronisch hartfalen
Onvoldoende pompwerking van het hart (decompensatio cordis) kan berusten op een of
meer oorzaken zoals aandoeningen genoemd in de hierna volgende paragrafen. Voor de
specifieke criteria bij deze aandoeningen zij naar deze paragrafen verwezen. Is de
oorzaak een andere dan hierna genoemd of is de oorzaak niet goed bekend, dan gelden
in het algemeen de volgende richtlijnen.
Bij rijbewijzen van groep 1 is voor de geschiktheidsbeoordeling de aantekening van
de keurend arts doorgaans voldoende. Voor groep 2 is steeds een specialistisch rapport
vereist.
Bij personen met lichte tot matige klachten bedraagt de maximale geschiktheidstermijn
voor groep 1 vijf jaar; zij zijn in het algemeen ongeschikt voor rijbewijzen van groep
2.
Personen met ernstige klachten (NYHA klasse 3 en 4) zijn ongeschikt voor ieder rijbewijs.
Voor transplantatie van hart en/of long(en): zie paragraaf 5.7.2.
6.3. Ischemische hartziekten
Het gaat hierbij om alle personen met kransvatlijden, ongeacht of zij daarvoor in
behandeling zijn (geweest) of in het verleden een ingreep hebben ondergaan zoals een
coronaire- bypass-operatie of een dotterbehandeling (PTCA). Van belang voor de geschiktheidsbeoordeling
zijn het actuale klachtenpatroon - al dan niet bij gebruik van medicatie - en de prognose.
6.3.1. Asymptomatisch kransvatlijden
Het betreft personen bij wie aanwijzingen zijn gevonden - bijvoorbeeld bij een inspanningstest
(elektrocardiogram) - voor het bestaan van kransvatlijden. In deze gevallen is steeds
een specialistisch rapport vereist. De maximale geschiktheidstermijn bedraagt tien
jaar.
6.3.2. Chronische stabiele angina pectoris
Bij rijbewijzen van groep 1 is voor de geschiktheidsbeoordeling de aantekening van
de keurend arts voldoende. Voor groep 2 is steeds een specialistisch rapport vereist.
Bij personen met lichte tot matige klachten bedraagt de maximale geschiktheidstermijn
voor groep 1 vijf jaar; zij zijn in beginsel ongeschikt voor rijbewijzen van groep
2.
Personen met ernstige klachten (NYHA klasse 3 en 4) zijn ongeschikt voor ieder rijbewijs.
6.3.3. Instabiele angina pectoris
Ongeschikt voor elk rijbewijs.
6.3.4. Hartinfarct
Personen die een hartinfarct hebben doorgemaakt zijn ten minste de eerste vier weken
na het infarct ongeschikt. Of en in hoeverre zij na deze periode geschikt zijn, hangt
af van het klachtenpatroon en van de prognose (zie ook vorige paragrafen).
6.4. Cardiomyopathie
Een specialistisch rapport is altijd vereist. Personen met beginnende cardiomyopathie
kunnen met goede medicatie jaren gevrijwaard blijven van klachten. Bij goedkeuring
(bij NYHA klasse 2 alleen voor rijbewijzen van groep 1; bij NYHA klasse 3 en 4 altijd
ongeschikt) is de maximale geschiktheids-termijn vijf jaar voor groep 1 en drie jaar
voor groep 2.
6.5. Klepafwijkingen (verworven of aangeboren, al dan niet een klepprothese).
De maximale geschiktheidstermijn voor beide groepen rijbewijzen is tien jaar. Bij
personen met klachten is altijd een specialistisch rapport vereist.
Bij lichte tot matige klachten (NYHA klasse 2) is de maximale geschiktheids-termijn
voor groep 1 vijf jaar; deze personen zijn in beginsel ongeschikt voor rijbewijzen
van groep 2.
Personen met ernstige klachten (NYHA klasse 3 en 4) zijn ongeschikt voor elk rijbewijs.
6.6. Aangeboren gebreken van hart en grote vaten
Het gaat hierbij om gebreken als septumdefecten, open Ductus Botalli, transpositie
van de grote vaten en coarctatio aortae. Personen bij wie het defect in de jeugd operatief
is gecorrigeerd kunnen op latere leeftijd (andere) cardiovasculaire complicaties krijgen
zoals hypertensie, cardiomyopathie of ritmestoornissen. Zij dienen uiteraard beoordeeld
te worden op hun actuele klachten, niet op de eerdere conditie. Afzonderlijke vermelding
verdienen, de mate en vorm van ’shunting’ (zie hierna).
Links-rechts shunt
Personen zonder klachten zijn geschikt voor beide groepen rijbewijzen zonder termijnbeperking.
Bij lichte klachten: geschikt voor groep 1 voor beperkte duur tot maximaal tien jaar;
voor groep 2 is een specialistisch rapport vereist.
Rechts-links shunt (cyanose)
Voor alle categorieën is een specialistisch rapport vereist. Bij goedkeuring geldt
een beperkte geschiktheidstermijn tot maximaal vijf jaar voor rijbewijzen van groep
1 en maximaal drie jaar voor rijbewijzen van groep 2.
6.7. Ritme- en geleidingsstoornissen
6.7.1. Ritmestoornissen
Als de keurling geen of slechts geringe klachten heeft, is deze geschikt voor rijbewijzen
van groep 1 voor een termijn van maximaal tien jaar; voor groep 2 is een specialistisch
rapport vereist.
Ernstige klachten (zoals duizeligheid of bewustzijnsstoornissen, of NYHA klasse 3
en 4) maken de keurling ongeschikt voor elk rijbewijs.
6.7.2. Geleidingsstoornissen
Het gaat hierbij om aandoeningen als sick-sinussyndroom, bifasciculair bundeltakblok,
of een tweede- of derdegraads AV-blok. In deze gevallen is steeds een specialistisch
rapport vereist; de maximale geschiktheidstermijn bedraagt tien jaar. Personen met
ernstige klachten zijn ongeschikt voor elk rijbewijs.
6.7.3. Pacemaker
Beperking van de geschiktheidstermijn tot maximaal tien jaar. Voor rijbewijzen van
groep 2 is een specialistisch rapport vereist.
6.7.4. Implanteerbare cardioverter-defibrillator
Voor personen bij wie een implanteerbare cardioverter-defibrillator (ICD) is ingebracht,
is altijd een specialistisch rapport van een cardioloog met kennis en ervaring op
dit gebied vereist. Deze personen zijn ongeschikt gedurende een observatieperiode
van twee maanden na implantatie. Blijkt aan het einde van deze periode dat het apparaat
geen elektroshocks heeft afgegeven, dan wel dat zich tijdens stimulatie door de ICD
geen ernstige hemodynamische problemen hebben voorgedaan, dan kunnen bedoelde personen
voor een beperkte termijn geschikt worden verklaard voor rijbewijzen van groep 1.
De maximale geschiktheidstermijn is vijf jaar. Wanneer een ICD in of na bedoelde observatieperiode
één of meer stroomstoten heeft afgegeven, geldt ongeschiktheid. Blijkt uit specialistisch
onderzoek dat deze elektroshocks terecht zijn afgegeven, dan is de betrokkene ongeschikt
gedurende minimaal twee maanden na de laatste shock. In geval van misplaatste shocks
zijn ICD-dragers ongeschikt, totdat de kans op dergelijke shocks voldoende is gereduceerd
door het opnieuw afstellen van de ICD. Het laatste moet blijken uit een observatieperiode
van minimaal twee maanden na herafstelling van de ICD. Personen met een ICD zijn in
alle gevallen ongeschikt voor rijbewijzen van groep 2.
Strenge eisen moeten worden gesteld aan aanvragers van een rijbewijs van groep 1,
die dit rijbewijs beroepsmatig gebruiken. Zij zitten vele uren achter het stuur en
dragen grote verantwoordelijkheden. Dragers van een ICD kunnen daarom in beginsel
alleen geschikt worden verklaard als het gebruik wordt beperkt tot privé-gebruik.
In individuele gevallen kan een uitzondering worden gemaakt op de beperking tot privé-gebruik
voor een termijn van maximaal vijf jaren en kan het rijbewijs ook worden gebruikt
voor bepaalde vormen van beroepsmatig gebruik. Voorwaarde is keuring door een specialist
en een verklaring van de werkgever waaruit blijkt dat niet meer dan vier uren per
dag beroepsmatig gebruik wordt gemaakt van het rijbewijs. Deze uitzondering is niet
mogelijk indien het beroepsmatig gebruik betrekking heeft op het vervoeren van personen
of het onder toezicht doen besturen van derden.
6.8. Perifere vaatziekten
6.8.1. Veneuze aandoeningen
Personen met een ernstige vorm van diep veneuze trombose zijn in het algemeen ongeschikt
voor elk rijbewijs; in ieder geval is een specialistisch rapport vereist. Bij alle
andere aandoeningen in deze rubriek geldt geschiktheid voor beide groepen rijbewijzen,
tenzij er sprake is van bijzondere complicaties (ter beoordeling van een specialist).
6.8.2. Arteriële aandoeningen
Het betreft hier aandoeningen als aneurysma aortae, uitgebreide arteriosclerose, ziekte
van Raynaud, de ziekte van Buerger en scleroderma. Voor de geschiktheidsbeoordeling
kan volstaan worden met de aantekening van de keurend arts. Personen die - al dan
niet na behandeling - geen of geringe klachten hebben kunnen worden goedgekeurd voor
rijbewijzen van groep 1 met een maximale termijn van tien jaar, en voor rijbewijzen
van groep 2 met een termijn van vijf tot tien jaar.
6.9. Onbegrepen, mogelijk circulatoir veroorzaakte syncope
Personen met dergelijke klachten zijn ongeschikt voor alle rijbewijzen zo lang de
diagnose onzeker is en er geen effectieve behandeling is ingesteld (of anderszins
de klachten verdwijnen). Voor groep 1 geldt een klachtenvrije periode van een jaar,
voor groep 2 van vijf jaar. Zie ook paragrafen 7.3 en 8.5.
Hoofdstuk 7. Neurologische aandoeningen
7.1. Inleiding
In dit hoofdstuk worden de eisen aan de geschiktheid voor het onderwerp ’neurologie’
geformuleerd, waaronder die voor epilepsie.
7.2. Epilepsie
Voor deze personen is altijd een specialistisch rapport vereist.
7.2.1. Rijbewijzen van groep 1
-
A. Na een eerste epileptische aanval
Deze personen zijn ongeschikt gedurende zes maanden na de aanval. Uitzonderingen:
-
a. epileptische aanval zonder duidelijke oorzaak met een elektro-encefalogram (EEG) zonder
’epileptiforme afwijkingen’: ongeschikt gedurende drie maanden na de aanval;
-
b. epileptische aanval bij een onderliggend progressief neurologisch lijden: individueel
beoordelen, maar minstens ongeschikt gedurende zes maanden na de aanval.
-
B. Meer dan één epileptische aanval in de voorgeschiedenis
Deze personen zijn ongeschikt gedurende een jaar na de laatste aanval.
Uitzonderingen:
-
a. indien blijkt dat gedurende een jaar de aanvallen uitsluitend in de slaap zijn opgetreden,
geldt een beperkte geschiktheid: zie subparagraaf C;
-
b. indien, zonder aanvallen in de anamnese, gedurende drie maanden alleen myoclonieën
zijn opgetreden, die geen invloed hebben op het rijgedrag, geldt een beperkte geschiktheid:
zie subparagraaf C;
-
c. indien, zonder aanvallen in de anamnese, gedurende drie maanden alleen eenvoudige
partiële aanvallen zijn opgetreden, die geen invloed hebben op het rijgedrag, geldt
een beperkte geschiktheid: zie subparagraaf C;
-
d. indien bij sporadische aanvallen het interval tussen de laatste en voorlaatste aanval
groter is dan twee jaar: richtlijn zoals bij eerste epileptische aanval (zie subparagraaf
A);
-
e. epilepsie bij progressief neurologisch lijden dan wel onbehandelde epilepsie: individueel
beoordelen; ten minste ongeschikt gedurende een jaar na de laatste aanval.
-
C. Geldigheidsduur van het rijbewijs
De geldigheidsduur van het rijbewijs (geschiktheidstermijn) van hen die onder A of
B zijn goedgekeurd, is de eerste keer een jaar. Indien de betrokkene aanvalsvrij is
gebleven of indien in gevallen genoemd onder subparagrafen Ba, Bb, of Bc de aard van
de aanvallen niet is veranderd, geldt een geschiktheidstermijn (geldigheidsduur rijbewijs)
van drie jaar, daarna vijf jaar en daarna onbeperkt.
-
D. Staken of wijzigen van medicatie
Het volgende onderscheid kan worden gemaakt:
-
a. het staken van de medicatie na een aanvalsvrije periode van minder dan drie jaar:
ongeschiktheid gedurende het staken en gedurende drie maanden erna. Daarna: oorspronkelijke
geldigheidsduur van het rijbewijs (zie C);
-
b. medicatie staken na een aanvalsvrije periode van drie jaar of meer: geen ongeschiktheid,
ook niet gedurende het staken;
-
c. wijziging van medicatie: ongeschiktheid gedurende nul tot drie maanden (bij voorkeur
te beoordelen na overleg met de behandelaar). Verdere geldigheidsduur rijbewijs: zie
C.
7.2.2. Rijbewijzen van groep 2
-
A. Na een eerste aanval
Deze personen zijn permanent ongeschikt. Een uitzondering geldt wanneer het gaat om
één epileptische aanval, die niet wordt behandeld met medicijnen, zonder duidelijke
oorzaak en zonder EEG-afwijkingen in ‘epileptische zin’ in een standaard-, slaaponthoudings-
en slaap-EEG: deze personen zijn ongeschikt gedurende twee jaar na de aanval.
-
B. Na meer dan een aanval
Deze personen zijn permanent ongeschikt. Een uitzondering geldt voor personen bij
wie de medicatie is gestaakt en bij wie een standaard-, slaaponthoudings- en slaap-EEG
na het staken van de medicatie geen afwijkingen ‘in epileptische zin’ vertonen. Na
staken van de medicatie is de ongeschiktheidstermijn vijf jaar.
-
C. Geldigheidsduur van het rijbewijs
De geldigheidsduur (geschiktheidstermijn) van rijbewijzen van groep 2 is eerst één
jaar. Indien de betrokkene aanvalsvrij is gebleven, wordt de geschiktheidsduur (geldigheidsduur
rijbewijs) drie jaar en daarna telkens vijf jaar.
7.3. Bewustzijnsstoornissen (anders dan epilepsie)
Personen met bewustzijnsstoornissen zijn, met uitzondering van de bewustzijnsstoornissen
genoemd in paragrafen 7.3.1 en 7.3.2, voor alle rijbewijzen ongeschikt (zie ook paragrafen
6.9 en 8.5). Bij bewustzijnsstoornissen in de niet recente voorgeschiedenis en wanneer
tevens uit de aantekening van de keurend arts blijkt dat nader specialistisch onderzoek
niets heeft uitgewezen, is geen specialistisch onderzoek nodig. In alle andere gevallen
is voor de geschiktheidsbeoordeling een specialistisch rapport vereist.
De betrokkene kan geschikt worden verklaard voor rijbewijzen van groep 1 als deze
minstens één jaar vrij is van de bedoelde stoornissen. De geschiktheidstermijn is
dan vijf tot tien jaar, afhankelijk van de ernst van het beeld. Deze personen zijn
ongeschikt voor rijbewijzen van groep 2, behalve wanneer de bewustzijnsstoornissen
de laatste vijf jaar zijn uitgebleven; in dat geval geldt een geschiktheidstermijn
van vijf jaar.
7.3.1. Obstructief slaapapnoesyndroom
7.3.1.1. Rijbewijzen van groep 1
Personen met obstructief slaapapnoesyndroom (OSAS) kunnen geschikt worden verklaard
als op basis van een specialistisch rapport blijkt dat gedurende ten minste twee opeenvolgende
maanden adequate behandeling plaatsvindt. Onder adequate behandeling wordt in dit
verband verstaan: een Apneu-Hypopneu-Index (AHI) van kleiner dan 15 per uur, beoordeeld
door een specialist met ervaring op het gebied van slaapgerelateerde stoornissen.
Voor personen met hypertensie geldt tevens paragraaf 5.3.
Als de specialist ondanks de adequate behandeling blijft twijfelen aan de rijgeschiktheid
kan het CBR voor een juiste oordeelsvorming zonodig de deskundige op het gebied van
de praktische geschiktheid (van de desbetreffende afdeling van het CBR) inschakelen
om de geschiktheid vast te stellen. Het CBR heeft hiervoor een uitvoerig protocol.
De geschiktheidtermijn is de eerste keer een jaar. Indien uit een specialistisch rapport
vervolgens een blijvende adequate behandeling blijkt, is de maximale geschiktheidtermijn
drie jaar.
7.3.1.2. Rijbewijzen van groep 2
Personen met obstructief slaapapnoesyndroom (OSAS) kunnen geschikt worden verklaard
als op basis van een specialistisch rapport blijkt dat gedurende ten minste drie opeenvolgende
maanden adequate behandeling plaatsvindt. Onder adequate behandeling wordt in dit
verband verstaan: een Apneu-Hypopneu-Index (AHI) van kleiner dan 15 per uur, beoordeeld
door een specialist met ervaring op het gebied van slaapgerelateerde stoornissen.
Voor personen met hypertensie geldt tevens paragraaf 5.3.
Als de specialist ondanks de adequate behandeling blijft twijfelen aan de rijgeschiktheid
kan het CBR voor een juiste oordeelsvorming zonodig de deskundige op het gebied van
de praktische geschiktheid (van de desbetreffende afdeling van het CBR) inschakelen
om de geschiktheid vast te stellen. Het CBR heeft hiervoor een uitvoerig protocol.
De geschiktheidtermijn is maximaal een jaar.
7.3.2. Narcolepsie en idiopatische hypersomnolentie
7.3.2.1. Rijbewijzen van groep 1
Personen met narcolepsie of idiopathische hypersomnolentie kunnen geschikt worden
verklaard als op basis van een specialistisch rapport blijkt dat gedurende ten minste
twee opeenvolgende maanden adequate behandeling plaatsvindt. Criteria voor een adequate
behandeling van narcolepsie en idiopatische hypersomnolentie zijn minimaal: een Epworth
Sleeping Scale (ESS) score van kleiner dan 11 en een Maintenance of Wakefulness Test
(MWT) met een gemiddelde latentie van meer dan acht minuten, beoordeeld door een specialist
met ervaring op het gebied van slaapgerelateerde stoornissen.
Als de specialist ondanks de adequate behandeling blijft twijfelen aan de rijgeschiktheid
kan het CBR voor een juiste oordeelsvorming zonodig de deskundige op het gebied van
de praktische geschiktheid (van de desbetreffende afdeling van het CBR) inschakelen
om de geschiktheid vast te stellen. Het CBR heeft hiervoor een uitvoerig protocol.
De geschiktheidtermijn is de eerste keer een jaar. Indien uit een specialistisch rapport
vervolgens een blijvende adequate behandeling blijkt, geldt een geschiktheidtermijn
van drie jaar, daarna vijf jaar en daarna onbeperkt.
7.3.2.2. Rijbewijzen van groep 2
Personen met narcolepsie zijn permanent ongeschikt.
Personen met idiopatische hypersomnolentie kunnen geschikt worden verklaard als op
basis van een specialistisch rapport blijkt dat gedurende ten minste twee opeenvolgende
maanden adequate behandeling plaatsvindt. Criteria voor een adequate behandeling van
idiopathische hypersomnolentie zijn minimaal: een Epworth Sleeping Scale (ESS) score
van kleiner dan 11 en een Maintenance of Wakefulness Test (MWT) met een gemiddelde
latentie van meer dan acht minuten, beoordeeld door een specialist met ervaring op
het gebied van slaapgerelateerde stoornissen.
Als de specialist ondanks de adequate behandeling blijft twijfelen aan de rijgeschiktheid
kan het CBR voor een juiste oordeelsvorming zonodig de deskundige op het gebied van
de praktische geschiktheid (van de desbetreffende afdeling van het CBR) inschakelen
om de geschiktheid vast te stellen. Het CBR heeft hiervoor een uitvoerig protocol.
De geschiktheidtermijn is de eerste keer een jaar. Indien uit een specialistisch rapport
vervolgens een blijvende adequate behandeling blijkt, geldt een geschiktheidtermijn
van drie jaar en daarna telkens vijf jaar.
7.4. Min of meer progressieve, al of niet intermitterend verlopende ziektebeelden
Het betreft hier aandoeningen van de hersenen of het ruggenmerg, zoals de ziekte van
Parkinson, multiple sclerose, cervicale myelopathie, en ziekten van perifere zenuwen
en skeletspieren. De betrokkenen komen in de regel niet in aanmerking voor rijbewijzen
van groep 2.
Voor de beoordeling van de geschiktheid is een specialistisch rapport nodig, opgesteld
door een neuroloog en eventueel een neuropsycholoog. Bij cervicale myelopathie kan
echter volstaan worden met de aantekening van de keurend arts.
Voor een juiste oordeelsvorming dient ook een deskundige op het gebied van de praktische
geschiktheid van de desbetreffende afdeling van het CBR te worden geraadpleegd. Het
CBR heeft hiervoor een uitvoerig protocol.
De duur van de geschiktheidstermijn hangt af van de mate van progressie van de ziekte
en de ernst van de verschijnselen, maar is hooguit vijf jaar.
Bij cognitieve stoornissen geldt tevens paragraaf 8.6.
7.5. Intracraniële tumoren
Naast het onderscheid tussen hersentumoren in strikte zin en buiten de hersenen gelegen
intracraniële tumoren, is het al dan niet optreden van epilepsie van belang voor de
bepaling van de geschiktheid.
Voor personen met intracraniële tumoren is steeds een specialistisch rapport vereist
en in geval van stoornissen van het gezichtsorgaan gelden tevens de eisen uit hoofdstuk
3.
7.5.1. Rijbewijzen van groep 1
Strenge eisen moeten worden gesteld aan aanvragers van een rijbewijs van groep 1,
die dit rijbewijs beroepsmatig gebruiken (bijvoorbeeld taxichauffeurs, chauffeurs
van busjes voor personenvervoer, maar ook voor het onder toezicht doen besturen van
een motorrijtuig door een derde). Zij zitten vele uren achter het stuur en dragen
grote verantwoordelijkheden. Aan hen moeten daarom dezelfde eisen worden gesteld als
aan personen met een groep 2-rijbewijs. Aanvragers van een groep 1-rijbewijs die niet
tevens voldoen aan de eisen voor groep 2, kunnen daarom in beginsel alleen geschikt
worden verklaard als het gebruik wordt beperkt tot privé-gebruik.
In individuele gevallen kan een uitzondering worden gemaakt op de beperking tot privé-gebruik
voor een termijn van maximaal vijf jaren en kan het rijbewijs ook worden gebruikt
voor bepaalde vormen van beroepsmatig gebruik. Voorwaarde is keuring door een specialist
en een verklaring van de werkgever waaruit blijkt dat niet meer dan vier uren per
dag beroepsmatig gebruik wordt gemaakt van het rijbewijs. Deze uitzondering is niet
mogelijk indien het beroepsmatig gebruik betrekking heeft op het vervoeren van personen
of het onder toezicht doen besturen van derden.
De hieronder geformuleerde eisen voor groep 1 gelden zowel voor behandelde als onbehandelde
intracraniële tumoren.
-
A.
Hersentumoren in strikte zin.
Als een stabiel klinisch beeld is ontstaan met afwezigheid van functiestoornissen
bestaat er geschiktheid voor groep 1 rijbewijzen voor een termijn van maximaal vijf
jaar.
Zijn er, blijkens het specialistisch rapport, motorische of cognitieve stoornissen,
dan is een rijtest met een deskundige op het gebied van de praktische geschiktheid
(van de desbetreffende afdeling van het CBR) noodzakelijk om de geschiktheid vast
te stellen. Bij een positieve rijtest bestaat er geschiktheid voor een termijn van
één jaar. Het CBR heeft voor de rijtest een uitvoerig protocol.
Bij epilepsie geldt tevens paragraaf 7.2
-
B.
Buiten de hersenen gelegen intracraniële tumoren.
Bij afwezigheid van functiestoornissen is er geschiktheid voor groep 1 rijbewijzen
voor een termijn van maximaal vijf jaar.
Zijn er, blijkens het specialistische rapport, motorische of cognitieve stoornissen,
dan is een rijtest met een deskundige op het gebied van de praktische geschiktheid
(van de desbetreffende afdeling van het CBR) noodzakelijk om de geschiktheid vast
te stellen. Bij een positieve rijtest bestaat er geschiktheid voor een termijn van
maximaal vijf jaar. Het CBR heeft voor de rijtest een uitvoerig protocol.
Bij epilepsie geldt tevens paragraaf 7.2
7.5.2. Rijbewijzen van groep 2
Personen met een intracraniële tumor zijn ongeschikt voor rijbewijzen van groep 2.
Een uitzondering hierop vormt de situatie waarin de tumor, blijkens het specialistisch
rapport, met succes curatief is behandeld. Bij afwezigheid van functiestoornissen
is er geschiktheid met een maximum van drie jaar, aan te geven door de keurend specialist.
Zijn er na de curatieve behandeling resterende lichamelijke of geestelijke functiestoornissen,
dan is voor de beoordeling van de geschiktheid een rijtest met een deskundige op het
gebied van de praktische geschiktheid (van de desbetreffende afdeling van het CBR)
vereist. Bij een positieve rijtest bestaat er geschiktheid voor een termijn van maximaal
drie jaar. Het CBR heeft voor de rijtest een uitvoerig protocol
Bij epilepsie geldt tevens paragraaf 7.2.
7.6. Doorbloedingsstoornissen van de hersenen
Met doorbloedingsstoornissen van de hersenen worden aandoeningen bedoeld als beroerte
(intracerebrale hersenbloeding en herseninfarct), TIA (transient ischemic attack),
subarachnoïdale bloedingen, misvormingen van hersenarterieën (zoals een aneurysma
of een AVM) en vaatmisvormingen van de hersenvaten van zuiver veneuze aard (zoals
caverneuze hemangiomen en congenitale veneuze deformaties).
Bij de beoordeling van de geschiktheid zijn mede van belang de kans op, dan wel bestaan
van epileptische aanvallen en de eventuele aanwezigheid van met de rijgeschiktheid
interfererende lichamelijke en geestelijke functiestoornissen (zie voor de normen
hoofdstuk 3, paragraaf 7.2, 7.7, en 8.6).
Strenge eisen moeten worden gesteld aan aanvragers van een rijbewijs van groep 1,
die dit rijbewijs beroepsmatig gebruiken. Personen met een (status na) doorbloedingsstoornis
van de hersenen die voldoen aan de hieronder geformuleerde eisen voor groep 1, maar
niet tevens aan de hieronder geformuleerde eisen voor groep 2, kunnen in beginsel
alleen geschikt worden verklaard als het gebruik van het rijbewijs wordt beperkt tot
privégebruik.
Op verzoek kan in individuele gevallen een uitzondering worden gemaakt op de beperking
tot privégebruik voor een termijn van maximaal vijf jaar en kan het rijbewijs ook
worden gebruikt voor beroepsmatig vervoer, niet zijnde vervoer van personen of het
onder toezicht doen besturen van derden, voor maximaal vier uren per dag. Voorwaarde
is keuring door een specialist en een verklaring van de werkgever waaruit blijkt dat
niet meer dan vier uren per dag beroepsmatig gebruik zal worden gemaakt van het rijbewijs.
Deze uitzondering is niet mogelijk indien het beroepsmatig gebruik betrekking heeft
op het vervoeren van personen of het onder toezicht doen besturen van derden.
7.6.1. Aneurysmata en andere misvormingen van de hersenarteriën
7.6.1.1. Toevallig ontdekte aneurysmata en andere misvormingen van de hersenarteriën
met kans op het optreden van bloedingen.
-
a. groep 1: Personen met een toevallig ontdekt aneurysma of andere vaatmisvorming van
de hersenarteriën die niet heeft gebloed en niet is behandeld, kunnen geschikt worden
geacht voor rijbewijzen van groep 1 zonder termijnbeperking.
-
b. groep 2: Personen met een aneurysma of een andere misvorming van de hersenarteriën
die niet is behandeld om de kans op een recidiefbloeding te verkleinen, zijn niet
geschikt voor rijbewijzen van groep 2.
Een uitzondering geldt voor toevallig ontdekte, onbehandelde aneurysmata die kleiner
zijn dan 10 mm. Een specialistisch rapport door een neuroloog is vereist en de maximale
geschiktheidstermijn is drie jaar.
7.6.1.2. Aneurysmata en andere misvormingen van de hersenarteriën die zijn ontdekt
na een bloeding
Voor de beoordeling is een specialistisch rapport door een neuroloog vereist.
-
a. groep 1: Personen met een bloeding uit een aneurysma of een andere arteriële vaatmisvorming
zijn ongeschikt voor rijbewijzen van groep 1 tot zes maanden na het ontstaan van de
bloeding.
Bij afwezigheid van een met de rijgeschiktheid interfererende lichamelijke of geestelijke
functiestoornissen, kunnen deze personen geschikt worden geacht voor rijbewijzen van
groep 1 zonder termijnbeperking.
Bij een vermoeden op een dergelijke functiestoornis, is voor de beoordeling van de
geschiktheid een rijtest met een deskundige op het gebied van de praktische geschiktheid
het CBR vereist. Het CBR heeft voor de rijtest een uitvoerig protocol.
Bij een positieve rijtest bestaat er geschiktheid voor een termijn van drie jaar.
-
b. groep 2: Personen met een bloeding uit een aneurysma of een andere arteriële vaatmisvorming
zijn ongeschikt voor rijbewijzen van groep 2 tot zes maanden na de behandeling om
de kans op een recidiefbloeding te verkleinen. Bij afwezigheid van met de rijgeschiktheid
interfererende geestelijke of lichamelijke functiestoornissen kunnen personen geschikt
worden geacht voor een termijn van maximaal drie jaar.
Bestaat er een dergelijke functiestoornis dan zijn deze personen ongeschikt voor rijbewijzen
van groep 2 totdat zij volgens het specialistisch rapport minimaal vijf jaar vrij
zijn van dergelijke functiestoornissen. De maximale geschiktheidstermijn is dan drie
jaar.
7.6.2. Misvormingen van de hersenvaten van zuiver veneuze aard
Het betreft hier een scala aan aandoeningen, waaronder andere cerebrale caverneuze
hemangiomen en congenitale veneuze malformaties.
Voor de beoordeling is een specialistisch rapport door een neuroloog vereist.
7.6.2.1. Toevallig ontdekte zuiver veneuze misvormingen van de hersenvaten zonder
klinische verschijnselen
Wanneer deze aandoeningen toevallig gevonden worden, laten ze toch al vaak tekenen
van een bloeding zien, zonder dat zich klinische verschijnselen hebben voorgedaan.
Deze personen zijn geschikt voor rijbewijzen van groep 1 en 2 als uit het specialistisch
rapport blijkt dat het risico van een (recidief) bloeding gering wordt geacht.
De geschiktheidstermijn is gezien het dynamisch karakter van de aandoening maximaal
drie jaar.
7.6.2.2. Zuiver veneuze misvormingen van de hersenvaten met klinische verschijnselen
die niet zijn behandeld
-
a. groep 1: Personen met misvormingen van de hersenvaten van zuiver veneuze aard die
gebloed hebben en waarbij zich klinische verschijnselen hebben voorgedaan, zijn ongeschikt
voor rijbewijzen van groep 1 tot zes maanden na het begin van het optreden van de
klinische verschijnselen.
Deze personen kunnen na zes maanden weer geschikt worden geacht voor rijbewijzen van
groep 1 als uit het specialistisch rapport blijkt dat het risico van een recidief
bloeding gering wordt geacht en er geen met de rijgeschiktheid interfererende lichamelijke
of geestelijke functiestoornis is. De geschiktheidstermijn is gezien het dynamisch
karakter van de aandoening maximaal drie jaar.
Bij een vermoeden op een dergelijke functiestoornis is voor de beoordeling van de
geschiktheid een rijtest met een deskundige op het gebied van de praktische geschiktheid
het CBR vereist. Het CBR heeft voor de rijtest een uitvoerig protocol.
Bij een positieve rijtest bestaat er geschiktheid voor een termijn van maximaal drie
jaar.
-
b. groep 2: Personen met misvormingen van de hersenvaten van zuiver veneuze aard die
gebloed hebben en waarbij zich klinische verschijnselen hebben voorgedaan, zijn ongeschikt
voor rijbewijzen van groep 2 tot zes maanden na het begin van het optreden van de
klinische verschijnselen.
Deze personen kunnen na zes maanden weer geschikt worden geacht voor rijbewijzen van
groep 2 als uit het specialistisch rapport blijkt dat het risico van een recidief
bloeding gering wordt geacht en er geen met de rijgeschiktheid interfererende geestelijke
of lichamelijke functiestoornis is. De maximale geschiktheidstermijn is drie jaar.
Bestaat er een dergelijke functiestoornis dan zijn deze personen ongeschikt voor rijbewijzen
van groep 2 totdat zij volgens het specialistisch rapport minimaal vijf jaar vrij
zijn van dergelijke functiestoornissen. De maximale geschiktheidstermijn is dan drie
jaar.
7.6.2.3. Zuiver veneuze misvormingen van de hersenvaten met klinische verschijnselen
die zijn behandeld
-
a. groep 1: Personen met misvormingen van de hersenvaten van zuiver veneuze aard die
gebloed hebben, waarbij zich klinische verschijnselen hebben voorgedaan en die zijn
behandeld, zijn ongeschikt voor rijbewijzen van groep 1 tot zes maanden na de behandeling.
Deze personen kunnen na zes maanden weer geschikt worden geacht voor rijbewijzen van
groep 1 als uit het specialistisch rapport blijkt dat het risico van een recidief
bloeding gering wordt geacht en er geen met de rijgeschiktheid interfererende lichamelijke
of geestelijke functiestoornis is. De geschiktheidstermijn is gezien het dynamisch
karakter van de aandoening maximaal drie jaar.
Bij een vermoeden op een dergelijke functiestoornis is voor de beoordeling van de
geschiktheid een rijtest met een deskundige op het gebied van de praktische geschiktheid
het CBR vereist. Het CBR heeft voor de rijtest een uitvoerig protocol.
Bij een positieve rijtest bestaat er geschiktheid voor een termijn van maximaal drie
jaar.
-
b. groep 2: Personen met misvormingen van de hersenvaten van zuiver veneuze aard die
gebloed hebben, waarbij zich klinische verschijnselen hebben voorgedaan en die zijn
behandeld, zijn ongeschikt voor rijbewijzen van groep 2 tot zes maanden na de behandeling.
Deze personen kunnen na zes maanden weer geschikt worden geacht voor rijbewijzen van
groep 2 als uit het specialistisch rapport blijkt dat het risico van een recidief
bloeding gering wordt geacht en er geen met de rijgeschiktheid interfererende geestelijke
of lichamelijke functiestoornis is. De maximale geschiktheidstermijn is drie jaar.
Bestaat er een dergelijke functiestoornis dan zijn deze personen ongeschikt voor rijbewijzen
van groep 2 totdat zij volgens het specialistisch rapport minimaal vijf jaar vrij
zijn van dergelijke functiestoornissen. De maximale geschiktheidstermijn is dan drie
jaar.
7.6.3. TIA en beroerte
-
a. groep 1: Personen met TIA of een beroerte, die niet het gevolg is van een misvorming
van de hersenvaten, zijn gedurende twee weken na het ontstaan van de uitvalsverschijnselen
ongeschikt voor rijbewijzen van groep 1.
Bestaat er na twee weken geen met de rijgeschiktheid interfererende lichamelijke of
geestelijke functiestoornis, kunnen zij op basis van het specialistisch rapport van
een neuroloog of een revalidatiearts arts geschikt worden geacht voor rijbewijzen
van groep 1 zonder termijnbeperking, mits zij adequaat worden behandeld met de geëigende
therapie.
Bestaat er na twee weken een met de rijgeschiktheid interfererende lichamelijke of
geestelijke functiestoornis, dan blijven deze personen ongeschikt voor rijbewijzen
van groep 1 tot drie maanden na het ontstaan van de uitvalsverschijnselen. Na die
termijn is een specialistisch rapport, opgesteld door een neuroloog of een revalidatiearts,
vereist.
Voor de beoordeling van de geschiktheid is tevens een rijtest met een deskundige op
het gebied van de praktische rijgeschiktheid van het CBR vereist. Het CBR heeft voor
de rijtest een uitvoerig protocol.
Bij een positieve rijtest is de maximale geschiktheidstermijn vijf jaar.
-
b. groep 2: Personen met TIA of een beroerte, die niet het gevolg is van een misvorming
van de hersenvaten, zijn vier weken na het ontstaan van de uitvalsverschijnselen ongeschikt
voor rijbewijzen van groep 2.
Na die termijn is een specialistisch rapport, opgesteld door een neuroloog of een
revalidatiearts, vereist. Zij kunnen weer geschikt worden verklaard als uit het specialistisch
rapport blijkt dat er geen met de rijgeschiktheid interfererende lichamelijke of geestelijke
functiestoornissen zijn. De maximale geschiktheidstermijn is drie jaar.
7.6.4. Subarachoïdale bloeding (SAB)
Voor de beoordeling is een specialistisch rapport door een neuroloog vereist.
Voor de eisen aan de geschiktheid bij een SAB ten gevolge van een geruptureerd aneurysma
(ca. 85% van de gevallen) zie paragraaf 7.6.1.2.
Personen die een niet-aneurysmatische, veneuze SAB (perimesencephale bloeding, ca.
10% van de gevallen) hebben gehad en restloos zijn hersteld, zijn geschikt voor groep
1 en 2 zonder termijnbeperking.
Bij een vermoeden op een met de rijgeschiktheid interfererende lichamelijke of geestelijke
functiestoornis is voor de beoordeling van de geschiktheid een rijtest met een deskundige
op het gebied van de praktische geschiktheid het CBR vereist. Het CBR heeft voor de
rijtest een uitvoerig protocol. Bij een positieve rijtest is de maximale geschiktheidstermijn
vijf jaar
7.7. Stationaire defecttoestanden
Het gaat hierbij om defecttoestanden na trauma capitis met hersenletsel, traumatische
dwarslesies, jeugdig verkregen spasticiteit, resttoestanden van hemiplegie, hyperkinetische
syndromen en dergelijke.
De betrokkenen komen in de regel niet in aanmerking voor rijbewijzen van groep 2.
Voor rijbewijzen van groep 1 is geen specialistisch onderzoek nodig, indien de aantekening
van de keurend arts (revalidatiearts) voldoende informatie bevat om de geschiktheid
te kunnen beoordelen. Is dit niet het geval dan is een specialistisch rapport aangewezen,
opgesteld door een deskundig neuroloog (en eventueel een neuropsycholoog). Voor een
juiste oordeelsvorming dient zo nodig de deskundige op het gebied van de praktische
geschiktheid van het CBR te worden geraadpleegd (uitvoering van een technisch onderzoek
en/of een rijtest). De geschiktheidstermijn is maximaal tien jaar; bij twijfel over
de geschiktheid in de nabije toekomst is deze ten hoogste vijf jaar.
Hoofdstuk 8. Psychiatrische stoornissen
8.1. Algemeen
De in dit hoofdstuk beschreven eisen hebben voornamelijk betrekking op deze situatie:
een voorgeschiedenis van psychiatrische problematiek. Bij de beoordeling van die voorgeschiedenis
is van belang: het ziektebeloop (de betrokkene zal bij voorkeur minstens een tot twee
jaar vrij moeten zijn van recidieven, afhankelijk van de ernst van de aandoening),
de (on)voorspelbaarheid van uitingen van de aandoening, het ziekte-inzicht en de therapietrouw
van de betrokkene. Als de aandoening een reversibele organische stoornis tot grondslag
had (heeft), dan kan de keurling na herstel in de regel goedgekeurd worden. Is of
was een reversibele organische stoornis niet in het geding, dan doet zich de vraag
voor of er restverschijnselen zijn, of dat er kans is op een recidief dat de verkeersveiligheid
in gevaar kan brengen. Beantwoording van die vraag vergt een specialistisch rapport.
8.2. Psychosen
8.2.1. Schizofrenie en andere psychotische stoornissen
Psychotische episoden maken de betrokkene ongeschikt voor elk rijbewijs. Als er sprake
is van een geslaagde behandeling (twee jaar recidiefvrij, een zekere mate van ziekte-inzicht)
en de defecttoestand hooguit licht van aard is, hoeft er geen reden te zijn om de
keurling zonder meer ongeschikt te verklaren voor het rijbewijs. Wel is dan steeds
een specialistisch rapport vereist. Bij een gunstig rapport bedraagt de maximale geschiktheidstermijn
vijf jaar; deze personen zullen alleen geschikt zijn voor rijbewijzen van groep 1.
Personen die voor de behandeling van hun aandoening een hoge dosering neuroleptica
nodig hebben, zijn ongeschikt voor het rijbewijs.
8.2.2. Waanstoornissen
Mensen met ernstige waanstoornissen zijn ongeschikt voor alle rijbewijzen. Bij lichtere
stoornissen - indien er geen aanwijzingen zijn voor onberekenbaar of agressief gedrag
en er bij behandeling geen hoge dosering psychofarmaca nodig is - kunnen personen
geschikt zijn voor het rijbewijs; zij zullen alleen geschikt zijn voor rijbewijzen
van groep 1.
8.3. Stemmingsstoornissen
Personen met een unipolaire of bipolaire stoornis, die therapeutisch goed zijn ingesteld
(regelmatige controle, recidiefvrije periode van minstens één jaar) en een redelijk
ziekte-inzicht hebben, hoeven in beginsel niet ongeschikt te zijn. Wel is een specialistisch
rapport vereist.
Mensen met regelmatig terugkerende manische episoden zijn in het algemeen ongeschikt
voor het rijbewijs. Hetzelfde geldt voor mensen met een geregeld optredende depressie
IEZ. Ook mensen die voor hun aandoening hoge doses sederende psychofarmaca nodig hebben,
zijn ongeschikt voor deelname aan het gemotoriseerde verkeer.
8.4. Angststoornissen
Fobische reacties kunnen in bepaalde gevallen, afhankelijk van de aard van de fobie,
een duidelijke belemmering vormen voor het besturen van een motorrijtuig, maar geven
in de regel geen reden voor ongeschiktheidsverklaring. Echter, mensen die regelmatig
therapieresistente paniekaanvallen vertonen, zijn in het algemeen ongeschikt voor
het rijbewijs; voor de beoordeling is een specialistisch rapport vereist.
Personen die ter bestrijding van een angststoornis hoge doses psychofarmaca (benzodiazepinen)
gebruiken, zijn ongeschikt voor deelname aan het gemotoriseerde verkeer.
8.5. Dissociatieve stoornissen
De meeste personen met deze stoornissen zullen een nauwelijks verminderde geschiktheid
vertonen. Wel zijn mensen die bij herhaling last hebben van een ’psychogene fugue’
of een ernstige trance in het verkeer dan wel een redelijke kans hebben op het doormaken
daarvan, ongeschikt voor het rijbewijs.
Voor het algemene beleid bij bewustzijnsstoornissen, zie ook paragraaf 7.3.
8.6. Cognitieve stoornissen
8.6.1. Dementie
-
A. Groep 1: Bij een vermoeden van dementie is een specialistisch rapport (opgesteld door
bijvoorbeeld een neuroloog, psychiater of geriater) vereist. Het rapport moet het
CBR informatie verschaffen over de ernst van de dementie. Voor het indelen van de
ernst van de dementie wordt daarbij gebruik gemaakt van de internationaal aanvaarde
Clinical Dementia Rating (CDR).
Personen met een zeer lichte (CDR 0,5) of lichte vorm (CDR 1) van dementie kunnen
geschikt worden verklaard voor een rijbewijs van groep 1, met een beperking van de
rijbevoegdheid tot privé gebruik. Personen met een matige (CDR 2) of ernstige (CDR 3)
vorm van dementie zijn altijd ongeschikt.
Voor de bepaling van de geschiktheid van personen met zeer lichte of lichte dementie
dient een rijtest met een deskundige op het gebied van de praktische geschiktheid
van de desbetreffende afdeling van het CBR plaats te vinden. Het CBR heeft hiervoor
een uitvoerig protocol.
De geschiktheidstermijn is één jaar.
In uitzonderingsgevallen kunnen personen met een zeer lichte vorm van dementie (CDR 0,5)
geschikt worden verklaard voor een termijn van maximaal drie jaar. Voorwaarde is dat
de positieve rijtest wordt aangevuld met een positief neuropsychologisch onderzoek.
-
B. Groep 2: Personen bij wie de diagnose dementie is gesteld zijn ongeschikt voor rijbewijzen
van groep 2.
8.6.2. Overige cognitieve stoornissen, anders dan dementie
Personen bij wie het cognitief functioneren gestoord is geraakt (zoals een gestoord
oordeel- en kritiekvermogen, gestoorde oriëntatie, geheugenstoornissen) zijn meestal
ongeschikt voor groep 1 en altijd ongeschikt voor groep 2 rijbewijzen.
Eventuele tijdelijke geschiktheid voor groep 1 – zulks ter beoordeling door middel
van een specialistisch onderzoek – hangt af van de mate van progressie van de ziekte
en de ernst van de verschijnselen, maar is hooguit vijf jaar. Voor de bepaling van
de geschiktheid dient een rijtest met een deskundige op het gebied van de praktische
geschiktheid van de desbetreffende afdeling van het CBR plaats te vinden. Het CBR
heeft hiervoor een uitvoerig protocol.
Organische aandoeningen die gepaard gaan met regelmatig terugkerende episoden van
verwardheid en desoriëntatie maken de betrokkene ongeschikt voor het rijbewijs, tenzij
deze verschijnselen alleen optreden bij intercurrente lichamelijke ziekten. Wat dit
laatste betreft is in gunstige gevallen, na herstel van de bijkomende ziekte, goedkeuring
mogelijk zo nodig met een beperkte geschiktheidstermijn. Bij reversibele oorzaken
van psycho-organische stoornissen kan de betrokkene psychisch herstellen en weer geschikt
worden verklaard.
8.7. Persoonlijkheidsstoornissen
Personen die op grond van stoornissen in hun persoonlijkheid grote aanpassingsmoeilijkheden
hebben met betrekking tot de eisen van de maatschappij, zullen in de regel ook in
het verkeer onaangepaste gedragingen vertonen, waardoor zij ongeschikt kunnen zijn
voor deelname aan het gemotoriseerde verkeer. Mensen met ernstige persoonlijkheidsstoornissen
(zoals bijvoorbeeld antisociale persoonlijkheidsstoornis, borderline persoonlijkheidsstoornis
en paranoïde persoonlijkheidsstoornis) zijn ongeschikt voor elk rijbewijs, wanneer
zij duidelijk blijk hebben gegeven (bijvoorbeeld in de vorm van grove verkeersovertredingen
of -delicten) van:
- -
gebrek aan sociale verantwoordelijkheid of gebrekkig geweten;
- -
miskenning van de risico’s van rijden onder invloed van alcohol of andere gedragsbeïnvloedende
middelen (zie ook paragraaf 8.8).
- -
Voor elke beslissing op dit gebied is een specialistisch rapport geboden.
8.8. Misbruik van psychoactieve middelen (zoals alcohol en drugs)
Voor de beoordeling of sprake is van misbruik van psychoactieve middelen is een specialistisch
rapport vereist.
Personen die misbruik maken van dergelijke middelen zijn zonder meer ongeschikt.
Indien zij aannemelijk of aantoonbaar zijn gestopt met dit misbruik, dient een recidiefvrije
periode van een jaar te zijn gepasseerd voordat zij door middel van een herkeuring
- op basis van een specialistisch rapport geschikt - kunnen worden geacht.
Een strenge opstelling van de keurend arts is aangewezen, gezien de gevaren die het
gebruik van deze middelen oplevert voor de verkeersveiligheid.
8.9. Verstandelijke handicap
Als zwakbegaafden in staat zijn het praktische en theoretische rijexamen met succes
af te leggen, kunnen zij geschikt worden verklaard voor rijbewijzen van groep 1 en
bij uitzondering voor één van de categorieën van groep 2.
8.10. ADHD (inclusief subtypen)
Het onderzoek naar de geschiktheid moet plaatsvinden door een specialist met kennis
en ervaring op het gebied van ADHD bij volwassenen aan de hand van een checklist met
risicofactoren (het CBR is in bezit van een dergelijke checklist).
8.10.1. Rijbewijzen van groep 1
Geschiktverklaring voor de rijbewijzen van groep 1 voor een beperkte termijn is mogelijk
indien voldaan wordt aan de volgende voorwaarden:
-
– indien sprake is van risicofactoren zoals angststoornissen, depressieve stoornissen
of persoonlijkheidstoornissen, dan dient te zijn gebleken dat deze voldoende onder
controle zijn en als daarbij rijgevaarlijke medicatie wordt gebruikt gelden tevens
de desbetreffende paragrafen van hoofdstuk 10;
-
– er mag geen sprake zijn van misbruik van psychoactieve middelen (zie paragraaf 8.8);
-
– er moet sprake zijn van ziekte-inzicht en therapietrouw;
-
– er mag geen sprake zijn van rijgevaarlijke bijwerkingen van de medicatie.
Als het CBR voor een juiste oordeelsvorming een rijtest nodig acht, kan het een deskundige
op het gebied van de praktische geschiktheid (van de desbetreffende afdeling van het
CBR) inschakelen. Dit is in ieder geval aan de orde bij de eerste aanvraag van een
rijbewijs. Het CBR heeft hiervoor een uitvoerig protocol. De geschiktheidstermijn
is maximaal drie jaar.
8.10.2. Rijbewijzen van groep 2
Geschiktverklaring voor de rijbewijzen van groep 2 voor een beperkte termijn is mogelijk
indien voldaan wordt aan de volgende voorwaarden:
-
– er is geen sprake van risicofactoren zoals angststoornissen, depressieve stoornissen,
misbruik van psychoactieve middelen of persoonlijkheidsstoornissen;
-
– er moet sprake zijn van ziekte-inzicht en therapietrouw;
-
– er mag geen sprake zijn van rijgevaarlijke bijwerkingen van de medicatie.
Als het CBR voor een juiste oordeelsvorming een rijtest nodig acht, kan het een deskundige
op het gebied van de praktische geschiktheid (van de desbetreffende afdeling van het
CBR) inschakelen. Dit is in ieder geval aan de orde bij de eerste aanvraag van een
rijbewijs. Het CBR heeft hiervoor een uitvoerig protocol. De geschiktheidstermijn
is maximaal één jaar.
Hoofdstuk 9. Lichamelijke handicaps
De geschiktheid van personen met een lichamelijke handicap wordt in eerste instantie
beoordeeld door het CBR op basis van de aantekening van de keurende arts op de eigen
verklaring en de eventueel reeds beschikbare overige gegevens (bijvoorbeeld een rapport
van de revalidatiearts).
In de tweede plaats kan het CBR een beoordeling vragen door een deskundige op het
gebied van de praktische geschiktheid van het CBR. Deze deskundige adviseert het CBR
- veelal na uitvoering van een technisch onderzoek of een rijtest - over de mogelijkheden
van de aanvrager van het rijbewijs om, zo nodig met aanpassingen aan het voertuig,
een motorrijtuig te besturen.
Bij twijfel over de geschiktheid van de betrokkene in de nabije toekomst dient een
beperkte geschiktheidstermijn voor de desbetreffende rijbewijscategorie te worden
gehanteerd. Het CBR kan dan tijdig de geschiktheid opnieuw bezien.
Hoofdstuk 10. Geneesmiddelen
10.1. Inleiding
Voor de beoordeling van de geschiktheid is het ook van belang in hoeverre de aanvrager
gebruik maakt van geneesmiddelen die de rijvaardigheid negatief kunnen beïnvloeden.
Uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat bepaalde geneesmiddelen een ongewenste
nadelige invloed hebben op de rijvaardigheid. Dit geldt vooral voor geneesmiddelen
die een dempende of stimulerende werking hebben op het centrale zenuwstelsel, maar
ook voor geneesmiddelen die als bijwerking duizeligheid, plotselinge slaapaanvallen
of wazig zien, hebben.
Wanneer in dit hoofdstuk sprake is van geneesmiddelen met geen of weinig negatieve
invloed (categorie I), licht tot matig negatieve invloed (categorie II) of een ernstige
of potentieel gevaarlijke invloed (categorie III) op de rijvaardigheid, dan wordt
daarmee verwezen naar de internationaal aanvaarde indeling (ICADTS-classificatie)
van rijgevaarlijke geneesmiddelen in de categorieën I tot en met III.
|
Categorie
|
Omschrijving effect
|
Vergelijkbaar bloedalcoholgehalte
|
|
I
|
geen of weinig negatieve invloed
|
< 0,5 promille
|
|
II
|
licht tot matig negatieve invloed
|
0,5–0,8 promille
|
|
III
|
ernstige of potentieel gevaarlijke invloed
|
> 0,8 promille
|
Geneesmiddelen dienen te worden beoordeeld aan de hand van de aandoening waarvoor
zij worden voorgeschreven. Eenzelfde middel kan bijvoorbeeld voor de behandeling van
een depressie in een andere categorie vallen dan voor neuropathische pijn. Onder andere
door een lagere dosering.
Bij de beoordeling van de geschiktheid is tevens van belang of er meerdere geneesmiddelen
met een negatieve invloed op de rijvaardigheid worden gebruikt. Tenslotte is het zo
dat de aandoening waarvoor het middel wordt voorgeschreven vaak een meer wezenlijk
probleem voor de geschiktheid vormt dan het middel zelf. Bij de beoordeling van de
geschiktheid zal de betreffende paragraaf over de aandoening daarom moeten worden
meegenomen.
10.2. Geneesmiddelen bij psychotische stoornissen
Personen die antipsychotica gebruiken met een ernstige of potentieel gevaarlijke invloed
op de rijvaardigheid (categorie III) zijn ongeschikt. Personen die – in een therapeutische
dosis – antipsychotica gebruiken die geen tot matige negatieve invloed hebben op de
rijvaardigheid (categorie I en II), kunnen geschikt worden verklaard. Voor middelen
uit categorie II geldt dat er enkele dagen na de start van de behandeling ongeschiktheid
is.
10.3. Geneesmiddelen bij stemmingstoornissen
Personen die antidepressiva gebruiken met een ernstige of potentieel gevaarlijke invloed
op de rijvaardigheid (categorie III) zijn ongeschikt. Personen die – in een therapeutische
dosis – antidepressiva gebruiken die geen tot matig negatieve invloed hebben op de
rijvaardigheid (categorie I en II), kunnen geschikt worden verklaard. Voor middelen
uit categorie II geldt dat er een week na de start van de behandeling ongeschiktheid
is.
Personen die lithiumzouten gebruiken, met een licht tot matig negatieve invloed op
de rijvaardigheid (categorie II), kunnen geschikt worden verklaard. Na de start van
de behandeling is er een week ongeschiktheid.
10.4. Psychostimulantia
Hieronder vallen de groep amfetamines (o.a. dexamfetamine, amfetamine en methylfenidaat)
en de groep overige psychostimulantia (modafinil).
Gebruik van deze geneesmiddelen maakt iemand ongeschikt. Een uitzondering is mogelijk
voor zover psychostimulantia in therapeutische dosering gebruikt worden voor de behandeling
van ADHD bij volwassenen, narcolepsie of pathologische hypersomnolentie. Wanneer er
geen rijgevaarlijke bijwerkingen zijn, bestaat er in die gevallen geschiktheid.
10.5. Hypnotica, sedativa, anxiolytica
Personen die behandeld worden met barbituraten zijn ongeschikt.
Personen die benzodiazepinen gebruiken met een ernstige of potentieel gevaarlijke
invloed op de rijvaardigheid (categorie III) zijn ongeschikt. Personen die – in een
therapeutische dosis – benzodiazepinen gebruiken die geen tot matig negatieve invloed
hebben op de rijvaardigheid (categorie I en II), kunnen geschikt worden verklaard.
Voor middelen uit categorie II geldt dat er bij chronisch gebruik een week na de start
van de behandeling ongeschiktheid is.
10.6. Antidiabetica
Hoewel deze geneesmiddelen hypoglykemieën kunnen veroorzaken, die kunnen leiden tot
acute ongeschiktheid, hebben zij een gunstig effect op het onderliggende ziektebeeld.
10.7. Anti-epileptica
De aandoening waarbij deze geneesmiddelen worden toegepast (epilepsie) vormt meestal
een meer wezenlijk probleem voor de geschiktheid dan de effecten van het geneesmiddel
zelf.
Personen die behandeld worden met anti-epileptica die een ernstige of potentieel gevaarlijke
invloed op de rijvaardigheid hebben (categorie III), zijn ongeschikt totdat de anti-epileptica
ten minste gedurende een periode van één jaar zijn gebruikt.
10.8. Anticoagulantia
Personen die worden behandeld met deze geneesmiddelen kunnen geschikt worden verklaard.
10.9. Antihistaminica
Bij de beoordeling moet onderscheid gemaakt worden tussen antihistaminica van de eerste
generatie (klassieke, sederende antihistaminica), en antihistaminica van de tweede
generatie (niet-sederende antihistaminica).
Sederende antihistaminica hebben een matig negatieve tot ernstige of potentieel gevaarlijke
invloed op de rijvaardigheid (categorie II en III). Personen die behandeld worden
met antihistaminica met een ernstige of potentieel gevaarlijke invloed (categorie
III) zijn ongeschikt.
De tweede generatie antihistaminica hebben geen tot weinig negatieve invloed op de
rijvaardigheid (categorie I). Personen die met deze geneesmiddelen worden behandeld,
zijn geschikt, mits er geen rijgevaarlijke bijwerkingen optreden.
10.10. Antihypertensiva
Antihypertensiva hebben in een therapeutische dosis geen negatieve invloed op de rijvaardigheid.
Centraal aangrijpende antihypertensiva, zoals methyldopa en clonidine, kunnen sedatie
geven en de rijvaardigheid negatief beïnvloeden.
10.11. Corticosteroïden
Behandeling met corticosteroïden, bijvoorbeeld bij personen met astma, vormt geen
reden voor ongeschiktheid.
10.12. Maag-darmmiddelen
Zowel behandeling met geneesmiddelen die de peristaltiek bevorderen, of de tonus normaliseren
als behandeling met geneesmiddelen die de peristaltiek remmen, vormen geen reden tot
ongeschiktheid. Dit geldt ook voor het gebruik van geneesmiddelen ter behandeling
bij maagzweren.
10.13. Analgetica
Gebruik van paracetamol en NSAID’s vormt in het algemeen geen reden tot ongeschiktheid.
Een langdurige behandeling met stabiele doses van opioïden heeft geen negatieve invloed
op de rijvaardigheid. Personen die behandeling ondergaan met opioïden zijn ongeschikt
gedurende de eerste twee weken van de behandeling. Uitzondering geldt voor codeïne
in een dosis tot en met 20 mg per dag, mits er geen (rijgevaarlijke) bijwerkingen
optreden. Een aantal antidepressiva en anti-epileptica die voor neuropathische pijn
worden voorgeschreven, zijn in de therapeutische dosis geen probleem voor de geschiktheid.
10.14. Geneesmiddelen tegen migraine en clusterhoofdpijn
Het hoofdpijnmiddel pizotifeen heeft een licht tot matig negatieve invloed op de rijvaardigheid
(categorie II). Na start van de behandeling is er enkele dagen ongeschiktheid.
10.15. Parasympaticolytica, parasympaticomimetica, sympaticolytica, sympaticomimetica
Op zichzelf vormen deze geneesmiddelen meestal geen reden tot ongeschiktheid.
10.16. Parkinsonmiddelen
Parkinsonmiddelen (dopamine-agonisten of parasympaticolytica) hebben geen tot een
matig negatieve invloed op de rijvaardigheid (categorie I of II).
Personen die behandeld worden met dopamine-agonisten zijn ongeschikt nadat een slaapaanval
is opgetreden. Als na bijstelling van de therapie de slaapaanvallen wegblijven, kunnen
zij weer geschikt worden verklaard.
10.17. Cytostatica/oncolytica
Zolang bij gebruik van oncolytica rijgevaarlijke bijwerkingen zoals slaperigheid,
sedatie of vertigo optreden is er ongeschiktheid.
10.18. Vertigomiddelen
Vertigomiddelen (cinnarizine, flunarizine, piracetam) hebben een licht tot matig negatieve
invloed op de rijvaardigheid (categorie II). Na start van de behandeling is er enkele
dagen ongeschiktheid.
10.19. Misbruik van geneesmiddelen
Personen waar sprake is van misbruik van geneesmiddelen, zoals benzodiazepinen, amfetamines
en opioïden, zijn ongeschikt (zie ook paragraaf 8.8).
