Verdrag inzake het Energiehandvest, Lissabon, 17-12-1994

Geraadpleegd op 29-05-2024. Gebruikte datum 'geldig op' 01-02-2005 en zichtdatum 01-02-2005.
Geldend van 16-04-1998 t/m 20-01-2010

Verdrag inzake het Energiehandvest

Authentiek : EN

The Energy Charter Treaty

Preamble

The Contracting Parties to this Treaty,

Having regard to the Charter of Paris for a New Europe signed on 21 November 1990;

Having regard to the European Energy Charter adopted in the Concluding Document of the Hague Conference on the European Energy Charter signed at The Hague on 17 December 1991;

Recalling that all signatories to the Concluding Document of the Hague Conference undertook to pursue the objectives and principles of the European Energy Charter and implement and broaden their cooperation as soon as possible by negotiating in good faith an Energy Charter Treaty and Protocols, and desiring to place the commitments contained in that Charter on a secure and binding international legal basis;

Desiring also to establish the structural framework required to implement the principles enunciated in the European Energy Charter;

Wishing to implement the basic concept of the European Energy Charter initiative which is to catalyse economic growth by means of measures to liberalize investment and trade in energy;

Affirming that Contracting Parties attach the utmost importance to the effective implementation of full national treatment and most favoured nation treatment, and that these commitments will be applied to the Making of Investments pursuant to a supplementary treaty;

Having regard to the objective of progressive liberalization of international trade and to the principle of avoidance of discrimination in international trade as enunciated in the General Agreement on Tariffs and Trade and its Related Instruments and as otherwise provided for in this Treaty;

Determined progressively to remove technical, administrative and other barriers to trade in Energy Materials and Products and related equipment, technologies and services;

Looking to the eventual membership in the General Agreement on Tariffs and Trade of those Contracting Parties which are not currently parties thereto and concerned to provide interim trade arrangements which will assist those Contracting Parties and not impede their preparation for such membership;

Mindful of the rights and obligations of certain Contracting Parties which are also parties to the General Agreement on Tariffs and Trade and its Related Instruments;

Having regard to competition rules concerning mergers, monopolies, anti-competitive practices and abuse of dominant position;

Having regard also to the Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons, the Nuclear Suppliers Guidelines and other international nuclear non-proliferation obligations or understandings;

Recognizing the necessity for the most efficient exploration, production, conversion, storage, transport, distribution and use of energy;

Recalling the United Nations Framework Convention on Climate Change, the Convention on Long-Range Transboundary Air Pollution and its protocols, and other international environmental agreements with energy-related aspects; and

Recognizing the increasingly urgent need for measures to protect the environment, including the decommissioning of energy installations and waste disposal, and for internationally-agreed objectives and criteria for these purposes,

Have agreed as follows:

PART I. DEFINITIONS AND PURPOSE

Article 1. Definitions

As used in this Treaty:

• 1. “Charter" means the European Energy Charter adopted in the Concluding Document of the Hague Conference on the European Energy Charter signed at The Hague on 17 December 1991; signature of the Concluding Document is considered to be signature of the Charter.

• 2. “Contracting Party" means a state or Regional Economic Integration Organization which has consented to be bound by this Treaty and for which the Treaty is in force.

• 3. “Regional Economic Integration Organization" means an organization constituted by states to which they have transferred competence over certain matters a number of which are governed by this Treaty, including the authority to take decisions binding on them in respect of those matters.

• 4. “Energy Materials and Products", based on the Harmonized System of the Customs Cooperation Council and the Combined Nomenclature of the European Communities, means the items included in Annex EM.

• 5. “Economic Activity in the Energy Sector" means an economic activity concerning the exploration, extraction, refining, production, storage, land transport, transmission, distribution, trade, marketing, or sale of Energy Materials and Products except those included in Annex NI, or concerning the distribution of heat to multiple premises.

• 6. “Investment" means every kind of asset, owned or controlled directly or indirectly by an Investor and includes:

  • a) tangible and intangible, and movable and immovable, property, and any property rights such as leases, mortgages, liens, and pledges;

  • b) a company or business enterprise, or shares, stock, or other forms of equity participation in a company or business enterprise, and bonds and other debt of a company or business enterprise;

  • c) claims to money and claims to performance pursuant to contract having an economic value and associated with an Investment;

  • d) Intellectual Property;

  • e) Returns;

  • f) any right conferred by law or contract or by virtue of any licences and permits granted pursuant to law to undertake any Economic Activity in the Energy Sector.

  A change in the form in which assets are invested does not affect their character as investments and the term “Investment" includes all investments, whether existing at or made after the later of the date of entry into force of this Treaty for the Contracting Party of the Investor making the investment and that for the Contracting Party in the Area of which the investment is made (hereinafter referred to as the “Effective Date") provided that the Treaty shall only apply to matters affecting such investments after the Effective Date.

  “Investment" refers to any investment associated with an Economic Activity in the Energy Sector and to investments or classes of investments designated by a Contracting Party in its Area as “Charter efficiency projects" and so notified to the Secretariat.

• 7. “Investor" means:

  • a) with respect to a Contracting Party:

    • (i) a natural person having the citizenship or nationality of or who is permanently residing in that Contracting Party in accordance with its applicable law;

    • (ii) company or other organization organized in accordance with the law applicable in that Contracting Party;

  • b) with respect to a “third state", a natural person, company or other organization which fulfils, mutatis mutandis, the conditions specified in subparagraph a) for a Contracting Party.

• 8. “Make Investments" or “Making of Investments" means establishing new Investments, acquiring all or part of existing Investments or moving into different fields of Investment activity.

• 9. “Returns" means the amounts derived from or associated with an Investment, irrespective of the form in which they are paid, including profits, dividends, interest, capital gains, royalty payments, management, technical assistance or other fees and payments in kind.

• 10. “Area" means with respect to a state that is a Contracting Party:

  • a) the territory under its sovereignty, it being understood that territory includes land, internal waters and the territorial sea; and

  • b) subject to and in accordance with the international law of the sea: the sea, sea-bed and its subsoil with regard to which that Contracting Party exercises sovereign rights and jurisdiction.

  With respect to a Regional Economic Integration Organization which is a Contracting Party, Area means the Areas of the member states of such Organization, under the provisions contained in the agreement establishing that Organization.

• 11.

  • a) "GATT" means “GATT 1947" or “GATT 1994", or both of them where both are applicable.

  • b) “GATT 1947" means the General Agreement on Tariffs and Trade, dated 30 October 1947, annexed to the Final Act Adopted at the Conclusion of the Second Session of the Preparatory Committee of the United Nations Conference on Trade and Employment, as subsequently rectified, amended or modified.

  • c) “GATT 1994" means the General Agreement on Tariffs and Trade as specified in Annex 1A of the Agreement Establishing the World Trade Organization, as subsequently rectified, amended or modified.

    A party to the Agreement Establishing the World Trade Organization is considered to be a party to GATT 1994.

  • d) “Related Instruments" means, as appropriate:

    • (i) agreements, arrangements or other legal instruments, including decisions, declarations and understandings, concluded under the auspices of GATT 1947 as subsequently rectified, amended or modified; or

    • (ii) the Agreement Establishing the World Trade Organization including its Annex 1 (except GATT 1994), its Annexes 2, 3 and 4, and the decisions, declarations and understandings related thereto, as subsequently rectified, amended or modified.

• 12. “Intellectual Property" includes copyrights and related rights, trademarks, geographical indications, industrial designs, patents, layout designs of integrated circuits and the protection of undisclosed information.

• 13.

  • a) “Energy Charter Protocol" or “Protocol" means a treaty, the negotiation of which is authorized and the text of which is adopted by the Charter Conference, which is entered into by two or more Contracting Parties in order to complement, supplement, extend or amplify the provisions of this Treaty with respect to any specific sector or category of activity within the scope of this Treaty, or to areas of cooperation pursuant to Title III of the Charter.

  • b) “Energy Charter Declaration" or “Declaration" means a non-binding instrument, the negotiation of which is authorized and the text of which is approved by the Charter Conference, which is entered into by two or more Contracting Parties to complement or supplement the provisions of this Treaty.

• 14. “Freely Convertible Currency" means a currency which is widely traded in international foreign exchange markets and widely used in international transactions.

Article 2. Purpose of the Treaty

This Treaty establishes a legal framework in order to promote long-term cooperation in the energy field, based on complementarities and mutual benefits, in accordance with the objectives and principles of the Charter.

PART II. COMMERCE

Article 3. International markets

The Contracting Parties shall work to promote access to international markets on commercial terms, and generally to develop an open and competitive market, for Energy Materials and Products.

Article 4. Non-derogation from GATT and related instruments

Nothing in this Treaty shall derogate, as between particular Contracting Parties which are parties to the GATT, from the provisions of the GATT and Related Instruments as they are applied between those Contracting Parties.

Article 5. Trade-related investment measures

• 1 A Contracting Party shall not apply any trade-related investment measure that is inconsistent with the provisions of article III or XI of the GATT; this shall be without prejudice to the Contracting Party's rights and obligations under the GATT and Related Instruments and Article 29.

• 2 Such measures include any investment measure which is mandatory or enforceable under domestic law or under any administrative ruling, or compliance with which is necessary to obtain an advantage, and which requires:

  • a) the purchase or use by an enterprise of products of domestic origin or from any domestic source, whether specified in terms of particular products, in terms of volume or value of products, or in terms of a proportion of volume or value of its local production; or

  • b) that an enterprise's purchase or use of imported products be limited to an amount related to the volume or value of local products that it exports;

    or which restricts:

  • c) the importation by an enterprise of products used in or related to its local production, generally or to an amount related to the volume or value of local production that it exports;

  • d) the importation by an enterprise of products used in or related to its local production by restricting its access to foreign exchange to an amount related to the foreign exchange inflows attributable to the enterprise; or

  • e) the exportation or sale for export by an enterprise of products, whether specified in terms of particular products, in terms of volume or value of products, or in terms of a proportion of volume or value of its local production.

• 3 Nothing in paragraph 1 shall be construed to prevent a Contracting Party from applying the trade-related investment measures described in subparagraphs 2a) and c) as a condition of eligibility for export promotion, foreign aid, government procurement or preferential tariff or quota programmes.

• 4 Notwithstanding paragraph 1, a Contracting Party may temporarily continue to maintain trade-related investment measures which were in effect more than 180 days before its signature of this Treaty, subject to the notification and phase-out provisions set out in Annex TRM.

Article 6. Competition

• 1 Each Contracting Party shall work to alleviate market distortions and barriers to competition in Economic Activity in the Energy Sector.

• 2 Each Contracting Party shall ensure that within its jurisdiction it has and enforces such laws as are necessary and appropriate to address unilateral and concerted anti-competitive conduct in Economic Activity in the Energy Sector.

• 3 Contracting Parties with experience in applying competition rules shall give full consideration to providing, upon request and within available resources, technical assistance on the development and implementation of competition rules to other Contracting Parties.

• 4 Contracting Parties may cooperate in the enforcement of their competition rules by consulting and exchanging information.

• 5 If a Contracting Party considers that any specified anti-competitive conduct carried out within the Area of another Contracting Party is adversely affecting an important interest relevant to the purposes identified in this Article, the Contracting Party may notify the other Contracting Party and may request that its competition authorities initiate appropriate enforcement action. The notifying Contracting Party shall include in such notification sufficient information to permit the notified Contracting Party to identify the anti-competitive conduct that is the subject of the notification and shall include an offer of such further information and cooperation as the notifying Contracting Party is able to provide. The notified Contracting Party or, as the case may be, the relevant competition authorities may consult with the competition authorities of the notifying Contracting Party and shall accord full consideration to the request of the notifying Contracting Party in deciding whether or not to initiate enforcement action with respect to the alleged anti-competitive conduct identified in the notification. The notified Contracting Party shall inform the notifying Contracting Party of its decision or the decision of the relevant competition authorities and may if it wishes inform the notifying Contracting Party of the grounds for the decision. If enforcement action is initiated, the notified Contracting Party shall advise the notifying Contracting Party of its outcome and, to the extent possible, of any significant interim development.

• 6 Nothing in this Article shall require the provision of information by a Contracting Party contrary to its laws regarding disclosure of information, confidentiality or business secrecy.

• 7 The procedures set forth in paragraph 5 and Article 27(1) shall be the exclusive means within this Treaty of resolving any disputes that may arise over the implementation or interpretation of this Article.

Article 7. Transit

• 1 Each Contracting Party shall take the necessary measures to facilitate the Transit of Energy Materials and Products consistent with the principle of freedom of transit and without distinction as to the origin, destination or ownership of such Energy Materials and Products or discrimination as to pricing on the basis of such distinctions, and without imposing any unreasonable delays, restrictions or charges.

• 2 Contracting Parties shall encourage relevant entities to cooperate in:

  • a) modernizing Energy Transport Facilities necessary to the Transit of Energy Materials and Products;

  • b) the development and operation of Energy Transport Facilities serving the Areas of more than one Contracting Party;

  • c) measures to mitigate the effects of interruptions in the supply of Energy Materials and Products;

  • d) facilitating the interconnection of Energy Transport Facilities.

• 3 Each Contracting Party undertakes that its provisions relating to transport of Energy Materials and Products and the use of Energy Transport Facilities shall treat Energy Materials and Products in Transit in no less favourable a manner than its provisions treat such materials and products originating in or destined for its own Area, unless an existing international agreement provides otherwise.

• 4 In the event that Transit of Energy Materials and Products cannot be achieved on commercial terms by means of Energy Transport Facilities the Contracting Parties shall not place obstacles in the way of new capacity being established, except as may be otherwise provided in applicable legislation which is consistent with paragraph 1.

• 5 A Contracting Party through whose Area Energy Materials and Products may transit shall not be obliged to

  • a) permit the construction or modification of Energy Transport Facilities; or

  • b) permit new or additional Transit through existing Energy Transport Facilities,

  which it demonstrates to the other Contracting Parties concerned would endanger the security or efficiency of its energy systems, including the security of supply.

  Contracting Parties shall, subject to paragraphs 6 and 7, secure established flows of Energy Materials and Products to, from or between the Areas of other Contracting Parties.

• 6 A Contracting Party through whose Area Energy Materials and Products transit shall not, in the event of a dispute over any matter arising from that Transit, interrupt or reduce, permit any entity subject to its control to interrupt or reduce, or require any entity subject to its jurisdiction to interrupt or reduce the existing flow of Energy Materials and Products prior to the conclusion of the dispute resolution procedures set out in paragraph 7, except where this is specifically provided for in a contract or other agreement governing such Transit or permitted in accordance with the conciliator's decision.

• 7 The following provisions shall apply to a dispute described in paragraph 6, but only following the exhaustion of all relevant contractual or other dispute resolution remedies previously agreed between the Contracting Parties party to the dispute or between any entity referred to in paragraph 6 and an entity of another Contracting Party party to the dispute:

  • a) A Contracting Party party to the dispute may refer it to the Secretary-General by a notification summarizing the matters in dispute. The Secretary-General shall notify all Contracting Parties of any such referral.

  • b) Within 30 days of receipt of such a notification, the Secretary-General, in consultation with the parties to the dispute and the other Contracting Parties concerned, shall appoint a conciliator. Such a conciliator shall have experience in the matters subject to dispute and shall not be a national or citizen of or permanently resident in a party to the dispute or one of the other Contracting Parties concerned.

  • c) The conciliator shall seek the agreement of the parties to the dispute to a resolution thereof or upon a procedure to achieve such resolution. If within 90 days of his appointment he has failed to secure such agreement, he shall recommend a resolution to the dispute or a procedure to achieve such resolution and shall decide the interim tariffs and other terms and conditions to be observed for Transit from a date which he shall specify until the dispute is resolved.

  • d) The Contracting Parties undertake to observe and ensure that the entities under their control or jurisdiction observe any interim decision under subparagraph c) on tariffs, terms and conditions for 12 months following the conciliator's decision or until resolution of the dispute, whichever is earlier.

  • e) Notwithstanding subparagraph b) the Secretary-General may elect not to appoint a conciliator if in his judgement the dispute concerns Transit that is or has been the subject of the dispute resolution procedures set out in subparagraphs a) to d) and those proceedings have not resulted in a resolution of the dispute.

  • f) The Charter Conference shall adopt standard provisions concerning the conduct of conciliation and the compensation of conciliators.

• 8 Nothing in this Article shall derogate from a Contracting Party's rights and obligations under international law including customary international law, existing bilateral or multilateral agreements, including rules concerning submarine cables and pipelines.

• 9 This Article shall not be so interpreted as to oblige any Contracting Party which does not have a certain type of Energy Transport Facilities used for Transit to take any measure under this Article with respect to that type of Energy Transport Facilities. Such a Contracting Party is, however, obliged to comply with paragraph 4.

• 10 For the purposes of this Article:

  • a) “Transit" means

    • (i) the carriage through the Area of a Contracting Party, or to or from port facilities in its Area for loading or unloading, of Energy Materials and Products originating in the Area of another state and destined for the Area of a third state, so long as either the other state or the third state is a Contracting Party; or

    • (ii) the carriage through the Area of a Contracting Party of Energy Materials and Products originating in the Area of another Contracting Party and destined for the Area of that other Contracting Party, unless the two Contracting Parties concerned decide otherwise and record their decision by a joint entry in Annex N. The two Contracting Parties may delete their listing in Annex N by delivering a joint written notification of their intentions to the Secretariat, which shall transmit that notification to all other Contracting Parties. The deletion shall take effect four weeks after such former notification.

  • b) “Energy Transport Facilities" consist of high-pressure gas transmission pipelines, high-voltage electricity transmission grids and lines, crude oil transmission pipelines, coal slurry pipelines, oil product pipelines, and other fixed facilities specifically for handling Energy Materials and Products.

Article 8. Transfer of technology

• 1 The Contracting Parties agree to promote access to and transfer of energy technology on a commercial and non-discriminatory basis to assist effective trade in Energy Materials and Products and Investment and to implement the objectives of the Charter subject to their laws and regulations, and to the protection of Intellectual Property rights.

• 2 Accordingly, to the extent necessary to give effect to paragraph 1 the Contracting Parties shall eliminate existing and create no new obstacles to the transfer of technology in the field of Energy Materials and Products and related equipment and services, subject to non-proliferation and other international obligations.

Article 9. Access to capital

• 1 The Contracting Parties acknowledge the importance of open capital markets in encouraging the flow of capital to finance trade in Energy Materials and Products and for the making of and assisting with regard to Investments in Economic Activity in the Energy Sector in the Areas of other Contracting Parties, particularly those with economies in transition. Each Contracting Party shall accordingly endeavour to promote conditions for access to its capital market by companies and nationals of other Contracting Parties, for the purpose of financing trade in Energy Materials and Products and for the purpose of Investment in Economic Activity in the Energy Sector in the Areas of those other Contracting Parties, on a basis no less favourable than that which it accords in like circumstances to its own companies and nationals or companies and nationals of any other Contracting Party or any third state, whichever is the most favourable.

• 2 A Contracting Party may adopt and maintain programmes providing for access to public loans, grants, guarantees or insurance for facilitating trade or Investment abroad. It shall make such facilities available, consistent with the objectives, constraints and criteria of such programmes (including any objectives, constraints or criteria relating to the place of business of an applicant for any such facility or the place of delivery of goods or services supplied with the support of any such facility) for Investments in the Economic Activity in the Energy Sector of other Contracting Parties or for financing trade in Energy Materials and Products with other Contracting Parties.

• 3 Contracting Parties shall, in implementing programmes in Economic Activity in the Energy Sector to improve the economic stability and investment climates of the Contracting Parties, seek as appropriate to encourage the operations and take advantage of the expertise of relevant international financial institutions.

• 4 Nothing in this Article shall prevent:

  • a) financial institutions from applying their own lending or underwriting practices based on market principles and prudential considerations; or

  • b) a Contracting Party from taking measures:

    • (i) for prudential reasons, including the protection of Investors, consumers, depositors, policy-holders or persons to whom a fiduciary duty is owed by a financial service supplier; or

    • (ii) to ensure the integrity and stability of its financial system and capital markets.

PART III. INVESTMENT PROMOTION AND PROTECTION

Article 10. Promotion, protection and treatment of investments

• 1 Each Contracting Party shall, in accordance with the provisions of this Treaty, encourage and create stable, equitable, favourable and transparent conditions for Investors of other Contracting Parties to Make Investments in its Area. Such conditions shall include a commitment to accord at all times to Investments of Investors of other Contracting Parties fair and equitable treatment. Such Investments shall also enjoy the most constant protection and security and no Contracting Party shall in any way impair by unreasonable or discriminatory measures their management, maintenance, use, enjoyment or disposal. In no case shall such Investments be accorded treatment less favourable than that required by international law, including treaty obligations. Each Contracting Party shall observe any obligations it has entered into with an Investor or an Investment of an Investor of any other Contracting Party.

• 2 Each Contracting Party shall endeavour to accord to Investors of other Contracting Parties, as regards the Making of Investments in its Area, the Treatment described in paragraph 3.

• 3 For the purposes of this Article, “Treatment" means treatment accorded by a Contracting Party which is no less favourable than that which it accords to its own Investors or to Investors of any other Contracting Party or any third state, whichever is the most favourable.

• 4 A supplementary treaty shall, subject to conditions to be laid down therein, oblige each party thereto to accord to Investors of other parties, as regards the Making of Investments in its Area, the Treatment described in paragraph 3. That treaty shall be open for signature by the states and Regional Economic Integration Organizations which have signed or acceded to this Treaty. Negotiations towards the supplementary treaty shall commence not later than 1 January 1995, with a view to concluding it by 1 January 1998.

• 5 Each Contracting Party shall, as regards the Making of Investments in its Area, endeavour to:

  • a) limit to the minimum the exceptions to the Treatment described in paragraph 3;

  • b) progressively remove existing restrictions affecting Investors of other Contracting Parties.

• 6

  • a) A Contracting Party may, as regards the Making of Investments in its Area, at any time declare voluntarily to the Charter Conference, through the Secretariat, its intention not to introduce new exceptions to the Treatment described in paragraph 3.

  • b) A Contracting Party may, furthermore, at any time make a voluntary commitment to accord to Investors of other Contracting Parties, as regards the Making of Investments in some or all Economic Activities in the Energy Sector in its Area, the Treatment described in paragraph 3. Such commitments shall be notified to the Secretariat and listed in Annex VC and shall be binding under this Treaty.

• 7 Each Contracting Party shall accord to Investments in its Area of Investors of other Contracting Parties, and their related activities including management, maintenance, use, enjoyment or disposal, treatment no less favourable than that which it accords to Investments of its own Investors or of the Investors of any other Contracting Party or any third state and their related activities including management, maintenance, use, enjoyment or disposal, whichever is the most favourable.

• 8 The modalities of application of paragraph 7 in relation to programmes under which a Contracting Party provides grants or other financial assistance, or enters into contracts, for energy technology research and development, shall be reserved for the supplementary treaty described in paragraph 4. Each Contracting Party shall through the Secretariat keep the Charter Conference informed of the modalities it applies to the programmes described in this paragraph.

• 9 Each state or Regional Economic Integration Organization which signs or accedes to this Treaty shall, on the date it signs the Treaty or deposits its instrument of accession, submit to the Secretariat a report summarizing all laws, regulations or other measures relevant to:

  • a) exceptions to paragraph 2; or

  • b) the programmes referred to in paragraph 8.

  A Contracting Party shall keep its report up to date by promptly submitting amendments to the Secretariat. The Charter Conference shall review these reports periodically.

  In respect of subparagraph a) the report may designate parts of the energy sector in which a Contracting Party accords to Investors of other Contracting Parties the Treatment described in paragraph 3.

  In respect of subparagraph b) the review by the Charter Conference may consider the effects of such programmes on competition and Investments.

• 10 Notwithstanding any other provision of this Article, the treatment described in paragraphs 3 and 7 shall not apply to the protection of Intellectual Property; instead, the treatment shall be as specified in the corresponding provisions of the applicable international agreements for the protection of Intellectual Property rights to which the respective Contracting Parties are parties.

• 11 For the purposes of Article 26, the application by a Contracting Party of a trade-related investment measure as described in Article 51 and 2 to an Investment of an Investor of another Contracting Party existing at the time of such application shall, subject to Article 53(3) and (4), be considered a breach of an obligation of the former Contracting Party under this Part.

• 12 Each Contracting Party shall ensure that its domestic law provides effective means for the assertion of claims and the enforcement of rights with respect to Investments, investment agreements, and investment authorizations.

Article 11. Key personnel

• 1 A Contracting Party shall, subject to its laws and regulations relating to the entry, stay and work of natural persons, examine in good faith requests by Investors of another Contracting Party, and key personnel who are employed by such Investors or by Investments of such Investors, to enter and remain temporarily in its Area to engage in activities connected with the making or the development, management, maintenance, use, enjoyment or disposal of relevant Investments, including the provision of advice or key technical services.

• 2 A Contracting Party shall permit Investors of another Contracting Party which have Investments in its Area, and Investments of such Investors, to employ any key person of the Investor's or the Investment's choice regardless of nationality and citizenship provided that such key person has been permitted to enter, stay and work in the Area of the former Contracting Party and that the employment concerned conforms to the terms, conditions and time limits of the permission granted to such key person.

Article 12. Compensation for losses

• 1 Except where Article 13 applies, an Investor of any Contracting Party which suffers a loss with respect to any Investment in the Area of another Contracting Party owing to war or other armed conflict, state of national emergency, civil disturbance, or other similar event in that Area, shall be accorded by the latter Contracting Party, as regards restitution, indemnification, compensation or other settlement, treatment which is the most favourable of that which that Contracting Party accords to any other Investor, whether its own Investor, the Investor of any other Contracting Party, or the Investor of any third state.

• 2 Without prejudice to paragraph 1, an Investor of a Contracting Party which, in any of the situations referred to in that paragraph, suffers a loss in the Area of another Contracting Party resulting from

  • a) requisitioning of its Investment or part thereof by the latter's forces or authorities; or

  • b) destruction of its Investment or part thereof by the latter's forces or authorities, which was not required by the necessity of the situation,

  shall be accorded restitution or compensation which in either case shall be prompt, adequate and effective.

Article 13. Expropriation

• 1 Investments of Investors of a Contracting Party in the Area of any other Contracting Party shall not be nationalized, expropriated or subjected to a measure or measures having effect equivalent to nationalization or expropriation (hereinafter referred to as “Expropriation") except where such Expropriation is:

  • a) for a purpose which is in the public interest;

  • b) not discriminatory;

  • c) carried out under due process of law; and

  • d) accompanied by the payment of prompt, adequate and effective compensation.

  Such compensation shall amount to the fair market value of the Investment expropriated at the time immediately before the Expropriation or impending Expropriation became known in such a way as to affect the value of the Investment (hereinafter referred to as the “Valuation Date").

  Such fair market value shall at the request of the Investor be expressed in a Freely Convertible Currency on the basis of the market rate of exchange existing for that currency on the Valuation Date. Compensation shall also include interest at a commercial rate established on a market basis from the date of Expropriation until the date of payment.

• 2 The Investor affected shall have a right to prompt review, under the law of the Contracting Party making the Expropriation, by a judicial or other competent and independent authority of that Contracting Party, of its case, of the valuation of its Investment, and of the payment of compensation, in accordance with the principles set out in paragraph 1.

• 3 For the avoidance of doubt, Expropriation shall include situations where a Contracting Party expropriates the assets of a company or enterprise in its Area in which an Investor of any other Contracting Party has an Investment, including through the ownership of shares.

Article 14. Transfers related to investments

• 1 Each Contracting Party shall with respect to Investments in its Area of Investors of any other Contracting Party guarantee the freedom of transfer into and out of its Area, including the transfer of:

  • a) the initial capital plus any additional capital for the maintenance and development of an Investment;

  • b) Returns;

  • c) payments under a contract, including amortization of principal and accrued interest payments pursuant to a loan agreement;

  • d) unspent earnings and other remuneration of personnel engaged from abroad in connection with that Investment;

  • e) proceeds from the sale or liquidation of all or any part of an Investment;

  • f) payments arising out of the settlement of a dispute;

  • g) payments of compensation pursuant to Articles 12 and 13.

• 2 Transfers under paragraph 1 shall be effected without delay and (except in case of a Return in kind) in a Freely Convertible Currency.

• 3 Transfers shall be made at the market rate of exchange existing on the date of transfer with respect to spot transactions in the currency to be transferred. In the absence of a market for foreign exchange, the rate to be used will be the most recent rate applied to inward investments or the most recent exchange rate for conversion of currencies into Special Drawing Rights, whichever is more favourable to the Investor.

• 4 Notwithstanding paragraphs 1 to 3, a Contracting Party may protect the rights of creditors, or ensure compliance with laws on the issuing, trading and dealing in securities and the satisfaction of judgements in civil, administrative and criminal adjudicatory proceedings, through the equitable, non-discriminatory, and good faith application of its laws and regulations.

• 5 Notwithstanding paragraph 2, Contracting Parties which are states that were constituent parts of the former Union of Soviet Socialist Republics may provide in agreements concluded between them that transfers of payments shall be made in the currencies of such Contracting Parties, provided that such agreements do not treat Investments in their Areas of Investors of other Contracting Parties less favourably than either Investments of Investors of the Contracting Parties which have entered into such agreements or Investments of Investors of any third state.

• 6 Notwithstanding subparagraph 1b), a Contracting Party may restrict the transfer of a Return in kind in circumstances where the Contracting Party is permitted under Article 29(2)a) or the GATT and Related Instruments to restrict or prohibit the exportation or the sale for export of the product constituting the Return in kind; provided that a Contracting Party shall permit transfers of Returns in kind to be effected as authorized or specified in an investment agreement, investment authorization, or other written agreement between the Contracting Party and either an Investor of another Contracting Party or its Investment.

Article 15. Subrogation

• 1 If a Contracting Party or its designated agency (hereinafter referred to as the “Indemnifying Party") makes a payment under an indemnity or guarantee given in respect of an Investment of an Investor (hereinafter referred to as the “Party Indemnified") in the Area of another Contracting Party (hereinafter referred to as the “Host Party"), the Host Party shall recognize:

  • a) the assignment to the Indemnifying Party of all the rights and claims in respect of such Investment; and

  • b) the right of the Indemnifying Party to exercise all such rights and enforce such claims by virtue of subrogation.

• 2 The Indemnifying Party shall be entitled in all circumstances to:

  • a) the same treatment in respect of the rights and claims acquired by it by virtue of the assignment referred to in paragraph 1; and

  • b) the same payments due pursuant to those rights and claims,

  as the Party Indemnified was entitled to receive by virtue of this Treaty in respect of the Investment concerned.

• 3 In any proceeding under Article 26, a Contracting Party shall not assert as a defence, counterclaim, right of set-off or for any other reason, that indemnification or other compensation for all or part of the alleged damages has been received or will be received pursuant to an insurance or guarantee contract.

Article 16. Relation to other agreements

Where two or more Contracting Parties have entered into a prior international agreement, or enter into a subsequent international agreement, whose terms in either case concern the subject matter of Part III or V of this Treaty,

• 1. nothing in Part III or V of this Treaty shall be construed to derogate from any provision of such terms of the other agreement or from any right to dispute resolution with respect thereto under that agreement; and

• 2. nothing in such terms of the other agreement shall be construed to derogate from any provision of Part III or V of this Treaty or from any right to dispute resolution with respect thereto under this Treaty,

where any such provision is more favourable to the Investor or Investment.

Article 17. Non-application of Part III in certain circumstances

Each Contracting Party reserves the right to deny the advantages of this Part to:

• 1. a legal entity if citizens or nationals of a third state own or control such entity and if that entity has no substantial business activities in the Area of the Contracting Party in which it is organized; or

• 2. an Investment, if the denying Contracting Party establishes that such Investment is an Investment of an Investor of a third state with or as to which the denying Contracting Party:

  • a) does not maintain a diplomatic relationship; or

  • b) adopts or maintains measures that:

    • (i) prohibit transactions with Investors of that state; or

    • (ii) would be violated or circumvented if the benefits of this Part were accorded to Investors of that state or to their Investments.

PART IV. MISCELLANEOUS PROVISIONS

Article 18. Sovereignty over energy resources

• 1 The Contracting Parties recognize state sovereignty and sovereign rights over energy resources. They reaffirm that these must be exercised in accordance with and subject to the rules of international law.

• 2 Without affecting the objectives of promoting access to energy resources, and exploration and development thereof on a commercial basis, the Treaty shall in no way prejudice the rules in Contracting Parties governing the system of property ownership of energy resources.

• 3 Each state continues to hold in particular the rights to decide the geographical areas within its Area to be made available for exploration and development of its energy resources, the optimalization of their recovery and the rate at which they may be depleted or otherwise exploited, to specify and enjoy any taxes, royalties or other financial payments payable by virtue of such exploration and exploitation, and to regulate the environmental and safety aspects of such exploration, development and reclamation within its Area, and to participate in such exploration and exploitation, inter alia, through direct participation by the government or through state enterprises.

• 4 The Contracting Parties undertake to facilitate access to energy resources, inter alia, by allocating in a non-discriminatory manner on the basis of published criteria authorizations, licences, concessions and contracts to prospect and explore for or to exploit or extract energy resources.

Article 19. Environmental aspects

• 1 In pursuit of sustainable development and taking into account its obligations under those international agreements concerning the environment to which it is party, each Contracting Party shall strive to minimize in an economically efficient manner harmful Environmental Impacts occurring either within or outside its Area from all operations within the Energy Cycle in its Area, taking proper account of safety. In doing so each Contracting Party shall act in a Cost-Effective manner. In its policies and actions each Contracting Party shall strive to take precautionary measures to prevent or minimize environmental degradation. The Contracting Parties agree that the polluter in the Areas of Contracting Parties, should, in principle, bear the cost of pollution, including transboundary pollution, with due regard to the public interest and without distorting Investment in the Energy Cycle or international trade. Contracting Parties shall accordingly:

  • a) take account of environmental considerations throughout the formulation and implementation of their energy policies;

  • b) promote market-oriented price formation and a fuller reflection of environmental costs and benefits throughout the Energy Cycle;

  • c) having regard to Article 34(4), encourage cooperation in the attainment of the environmental objectives of the Charter and cooperation in the field of international environmental standards for the Energy Cycle, taking into account differences in adverse effects and abatement costs between Contracting Parties;

  • d) have particular regard to Improving Energy Efficiency, to developing and using renewable energy sources, to promoting the use of cleaner fuels and to employing technologies and technological means that reduce pollution;

  • e) promote the collection and sharing among Contracting Parties of information on environmentally sound and economically efficient energy policies and Cost-Effective practices and technologies;

  • f) promote public awareness of the Environmental Impacts of energy systems, of the scope for the prevention or abatement of their adverse Environmental Impacts, and of the costs associated with various prevention or abatement measures;

  • g) promote and cooperate in the research, development and application of energy efficient and environmentally sound technologies, practices and processes which will minimize harmful Environmental Impacts of all aspects of the Energy Cycle in an economically efficient manner;

  • h) encourage favourable conditions for the transfer and dissemination of such technologies consistent with the adequate and effective protection of Intellectual Property rights;

  • i) promote the transparent assessment at an early stage and prior to decision, and subsequent monitoring, of Environmental Impacts of environmentally significant energy investment projects;

  • j) promote international awareness and information exchange on Contracting Parties' relevant environmental programmes and standards and on the implementation of those programmes and standards;

  • k) participate, upon request, and within their available resources, in the development and implementation of appropriate environmental programmes in the Contracting Parties.

• 2 At the request of one or more Contracting Parties, disputes concerning the application or interpretation of provisions of this Article shall, to the extent that arrangements for the consideration of such disputes do not exist in other appropriate international fora, be reviewed by the Charter Conference aiming at a solution.

• 3 For the purposes of this Article:

  • a) “Energy Cycle" means the entire energy chain, including activities related to prospecting for, exploration, production, conversion, storage, transport, distribution and consumption of the various forms of energy, and the treatment and disposal of wastes, as well as the decommissioning, cessation or closure of these activities, minimizing harmful Environmental Impacts;

  • b) “Environmental Impact" means any effect caused by a given activity on the environment, including human health and safety, flora, fauna, soil, air, water, climate, landscape and historical monuments or other physical structures or the interactions among these factors; it also includes effects on cultural heritage or socio-economic conditions resulting from alterations to those factors;

  • c) “Improving Energy Efficiency" means acting to maintain the same unit of output (of a good or service) without reducing the quality or performance of the output, while reducing the amount of energy required to produce that output;

  • d) “Cost-Effective" means to achieve a defined objective at the lowest cost or to achieve the greatest benefit at a given cost.

Article 20. Transparency

• 1 Laws, regulations, judicial decisions and administrative rulings of general application which affect trade in Energy Materials and Products are, in accordance with Article 29(2)(a), among the measures subject to the transparency disciplines of the GATT and relevant Related Instruments.

• 2 Laws, regulations, judicial decisions and administrative rulings of general application made effective by any Contracting Party, and agreements in force between Contracting Parties, which affect other matters covered by this Treaty shall also be published promptly in such a manner as to enable Contracting Parties and Investors to become acquainted with them. The provisions of this paragraph shall not require any Contracting Party to disclose confidential information which would impede law enforcement or otherwise be contrary to the public interest or would prejudice the legitimate commercial interests of any Investor.

• 3 Each Contracting Party shall designate one or more enquiry points to which requests for information about the above mentioned laws, regulations, judicial decisions and administrative rulings may be addressed and shall communicate promptly such designation to the Secretariat which shall make it available on request.

Article 21. Taxation

• 1 Except as otherwise provided in this Article, nothing in this Treaty shall create rights or impose obligations with respect to Taxation Measures of the Contracting Parties. In the event of any inconsistency between this Article and any other provision of the Treaty, this Article shall prevail to the extent of the inconsistency.

• 2 Article 7(3) shall apply to Taxation Measures other than those on income or on capital, except that such provision shall not apply to:

  • a) an advantage accorded by a Contracting Party pursuant to the tax provisions of any convention, agreement or arrangement described in subparagraph 7a)(ii); or

  • b) any Taxation Measure aimed at ensuring the effective collection of taxes, except where the measure of a Contracting Party arbitrarily discriminates against Energy Materials and Products originating in, or destined for the Area of another Contracting Party or arbitrarily restricts benefits accorded under Article 73.

• 3 Article 10(2) and (7) shall apply to Taxation Measures of the Contracting Parties other than those on income or on capital, except that such provisions shall not apply to:

  • a) impose most favoured nation obligations with respect to advantages accorded by a Contracting Party pursuant to the tax provisions of any convention, agreement or arrangement described in subparagraph 7a)(ii) or resulting from membership of any Regional Economic Integration Organization; or

  • b) any Taxation Measure aimed at ensuring the effective collection of taxes, except where the measure arbitrarily discriminates against an Investor of another Contracting Party or arbitrarily restricts benefits accorded under the Investment provisions of this Treaty.

• 4 Article 29(2) to (6) shall apply to Taxation Measures other than those on income or on capital.

• 5

  • a) Article 13 shall apply to taxes.

  • b) Whenever an issue arises under Article 13, to the extent it pertains to whether a tax constitutes an expropriation or whether a tax alleged to constitute an expropriation is discriminatory, the following provisions shall apply:

    • (i) The Investor or the Contracting Party alleging expropriation shall refer the issue of whether the tax is an expropriation or whether the tax is discriminatory to the relevant Competent Tax Authority. Failing such referral by the Investor or the Contracting Party, bodies called upon to settle disputes pursuant to Article 26(2)c) or 27(2) shall make a referral to the relevant Competent Tax Authorities;

    • (ii) The Competent Tax Authorities shall, within a period of six months of such referral, strive to resolve the issues so referred. Where non-discrimination issues are concerned, the Competent Tax Authorities shall apply the non-discrimination provisions of the relevant tax convention or, if there is no non-discrimination provision in the relevant tax convention applicable to the tax or no such tax convention is in force between the Contracting Parties concerned, they shall apply the non-discrimination principles under the Model Tax Convention on Income and Capital of the Organisation for Economic Cooperation and Development;

    • (iii) Bodies called upon to settle disputes pursuant to Article 26(2)c) or 27(2) may take into account any conclusions arrived at by the Competent Tax Authorities regarding whether the tax is an expropriation. Such bodies shall take into account any conclusions arrived at within the six-month period prescribed in subpara- graph b)(ii) by the Competent Tax Authorities regarding whether the tax is discriminatory. Such bodies may also take into account any conclusions arrived at by the Competent Tax Authorities after the expiry of the six-month period;

    • (iv) Under no circumstances shall involvement of the Competent Tax Authorities, beyond the end of the six-month period referred to in subparagraph b)(ii), lead to a delay of proceedings under Articles 26 and 27.

• 6 For the avoidance of doubt, Article 14 shall not limit the right of a Contracting Party to impose or collect a tax by withholding or other means.

• 7 For the purposes of this Article:

  • a) The term “Taxation Measure" includes:

    • (i) any provision relating to taxes of the domestic law of the Contracting Party or of a political subdivision thereof or a local authority therein; and

    • (ii) any provision relating to taxes of any convention for the avoidance of double taxation or of any other international agreement or arrangement by which the Contracting Party is bound.

  • b) There shall be regarded as taxes on income or on capital all taxes imposed on total income, on total capital or on elements of income or of capital, including taxes on gains from the alienation of property, taxes on estates, inheritances and gifts, or substantially similar taxes, taxes on the total amounts of wages or salaries paid by enterprises, as well as taxes on capital appreciation.

  • c) A “Competent Tax Authority" means the competent authority pursuant to a double taxation agreement in force between the Contracting Parties or, when no such agreement is in force, the minister or ministry responsible for taxes or their authorized representatives.

  • d) For the avoidance of doubt, the terms “tax provisions" and “taxes" do not include customs duties.

Article 22. State and privileged enterprises

• 1 Each Contracting Party shall ensure that any state enterprise which it maintains or establishes shall conduct its activities in relation to the sale or provision of goods and services in its Area in a manner consistent with the Contracting Party's obligations under Part III of this Treaty.

• 2 No Contracting Party shall encourage or require such a state enterprise to conduct its activities in its Area in a manner inconsistent with the Contracting Party's obligations under other provisions of this Treaty.

• 3 Each Contracting Party shall ensure that if it establishes or maintains an entity and entrusts the entity with regulatory, administrative or other governmental authority, such entity shall exercise that authority in a manner consistent with the Contracting Party's obligations under this Treaty.

• 4 No Contracting Party shall encourage or require any entity to which it grants exclusive or special privileges to conduct its activities in its Area in a manner inconsistent with the Contracting Party's obligations under this Treaty.

• 5 For the purposes of this Article, “entity" includes any enterprise, agency or other organization or individual.

Article 23. Observance by sub-national authorities

• 1 Each Contracting Party is fully responsible under this Treaty for the observance of all provisions of the Treaty, and shall take such reasonable measures as may be available to it to ensure such observance by regional and local governments and authorities within its Area.

• 2 The dispute settlement provisions in Parts II, IV and V of this Treaty may be invoked in respect of measures affecting the observance of the Treaty by a Contracting Party which have been taken by regional or local governments or authorities within the Area of the Contracting Party.

Article 24. Exceptions

• 1 This Article shall not apply to Articles 12, 13 and 29.

• 2 The provisions of this Treaty other than

  • a) those referred to in paragraph 1; and

  • b) with respect to subparagraph (i), Part III of the Treaty

  shall not preclude any Contracting Party from adopting or enforcing any measure

  • (i) necessary to protect human, animal or plant life or health;

  • (ii) essential to the acquisition or distribution of Energy Materials and Products in conditions of short supply arising from causes outside the control of that Contracting Party, provided that any such measure shall be consistent with the principles that

    • (A) all other Contracting Parties are entitled to an equitable share of the international supply of such Energy Materials and Products; and

    • (B) any such measure that is inconsistent with this Treaty shall be discontinued as soon as the conditions giving rise to it have ceased to exist; or

  • (iii) designed to benefit Investors who are aboriginal people or socially or economically disadvantaged individuals or groups or their Investments and notified to the Secretariat as such, provided that such measure

    • (A) has no significant impact on that Contracting Party's economy; and

    • (B) does not discriminate between Investors of any other Contracting Party and Investors of that Contracting Party not included among those for whom the measure is intended,

  provided that no such measure shall constitute a disguised restriction on Economic Activity in the Energy Sector, or arbitrary or unjustifiable discrimination between Contracting Parties or between Investors or other interested persons of Contracting Parties. Such measures shall be duly motivated and shall not nullify or impair any benefit one or more other Contracting Parties may reasonably expect under this Treaty to an extent greater than is strictly necessary to the stated end.

• 3 The provisions of this Treaty other than those referred to in paragraph 1 shall not be construed to prevent any Contracting Party from taking any measure which it considers necessary:

  • a) for the protection of its essential security interests including those

    • (i) relating to the supply of Energy Materials and Products to a military establishment; or

    • (ii) taken in time of war, armed conflict or other emergency in international relations;

  • b) relating to the implementation of national policies respecting the non-proliferation of nuclear weapons or other nuclear explosive devices or needed to fulfil its obligations under the Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons, the Nuclear Suppliers Guidelines, and other international nuclear non-proliferation obligations or understandings; or

  • c) for the maintenance of public order.

  Such measure shall not constitute a disguised restriction on Transit.

• 4 The provisions of this Treaty which accord most favoured nation treatment shall not oblige any Contracting Party to extend to the Investors of any other Contracting Party any preferential treatment:

  • a) resulting from its membership of a free-trade area or customs union; or

  • b) which is accorded by a bilateral or multilateral agreement concerning economic cooperation between states that were constituent parts of the former Union of Soviet Socialist Republics pending the establishment of their mutual economic relations on a definitive basis.

Article 25. Economic integration agreements

• 1 The provisions of this Treaty shall not be so construed as to oblige a Contracting Party which is party to an Economic Integration Agreement (hereinafter referred to as “EIA") to extend, by means of most favoured nation treatment, to another Contracting Party which is not a party to that EIA, any preferential treatment applicable between the parties to that EIA as a result of their being parties thereto.

• 2 For the purposes of paragraph 1, “EIA" means an agreement substantially liberalizing, inter alia, trade and investment, by providing for the absence or elimination of substantially all discrimination between or among parties thereto through the elimination of existing discriminatory measures and/or the prohibition of new or more discriminatory measures, either at the entry into force of that agreement or on the basis of a reasonable time frame.

• 3 This Article shall not affect the application of the GATT and Related Instruments according to Article 29.

PART V. DISPUTE SETTLEMENT

Article 26. Settlement of disputes between an Investor and a Contracting Party

• 1 Disputes between a Contracting Party and an Investor of another Contracting Party relating to an Investment of the latter in the Area of the former, which concern an alleged breach of an obligation of the former under Part III shall, if possible, be settled amicably.

• 2 If such disputes can not be settled according to the provisions of paragraph 1 within a period of three months from the date on which either party to the dispute requested amicable settlement, the Investor party to the dispute may choose to submit it for resolution:

  • a) to the courts or administrative tribunals of the Contracting Party party to the dispute;

  • b) in accordance with any applicable, previously agreed dispute settlement procedure; or

  • c) in accordance with the following paragraphs of this Article.

• 3

  • a) Subject only to subparagraphs b) and c), each Contracting Party hereby gives its unconditional consent to the submission of a dispute to international arbitration or conciliation in accordance with the provisions of this Article.

  • b)

    • (i) The Contracting Parties listed in Annex ID do not give such unconditional consent where the Investor has previously submitted the dispute under subparagraph 2a) or b).

    • (ii) For the sake of transparency, each Contracting Party that is listed in Annex ID shall provide a written statement of its policies, practices and conditions in this regard to the Secretariat no later than the date of the deposit of its instrument of ratification, acceptance or approval in accordance with Article 39 or the deposit of its instrument of accession in accordance with Article 41.

  • c) A Contracting Party listed in Annex IA does not give such unconditional consent with respect to a dispute arising under the last sentence of Article 10(1).

• 4 In the event that an Investor chooses to submit the dispute for resolution under subparagraph 2 c), the Investor shall further provide its consent in writing for the dispute to be submitted to:

  • a)

    • (i) The International Centre for Settlement of Investment Disputes, established pursuant to the Convention on the Settlement of Investment Disputes between States and Nationals of other States opened for signature at Washington, 18 March 1965 (hereinafter referred to as the “ICSID Convention"), if the Contracting Party of the Investor and the Contracting Party party to the dispute are both parties to the ICSID Convention; or

    • (ii) The International Centre for Settlement of Investment Disputes, established pursuant to the Convention referred to in subparagraph a)(i), under the rules governing the Additional Facility for the Administration of Proceedings by the Secretariat of the Centre (hereinafter referred to as the “Additional Facility Rules"), if the Contracting Party of the Investor or the Contracting Party party to the dispute, but not both, is a party to the ICSID Convention;

  • b) a sole arbitrator or ad hoc arbitration tribunal established under the Arbitration Rules of the United Nations Commission on International Trade Law (hereinafter referred to as “UNCITRAL"); or

  • c) an arbitral proceeding under the Arbitration Institute of the Stockholm Chamber of Commerce.

• 5

  • a) The consent given in paragraph 3 together with the written consent of the Investor given pursuant to paragraph 4 shall be considered to satisfy the requirement for:

    • (i) written consent of the parties to a dispute for purposes of Chapter II of the ICSID Convention and for purposes of the Additional Facility Rules;

    • (ii) an “agreement in writing" for purposes of article II of the United Nations Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards, done at New York, 10 June 1958 (hereinafter referred to as the “New York Convention"); and

    • (iii) “the parties to a contract [to] have agreed in writing" for the purposes of article 1 of the UNCITRAL Arbitration Rules.

  • b) Any arbitration under this Article shall at the request of any party to the dispute be held in a state that is a party to the New York Convention. Claims submitted to arbitration hereunder shall be considered to arise out of a commercial relationship or transaction for the purposes of article I of that Convention.

• 6 A tribunal established under paragraph 4 shall decide the issues in dispute in accordance with this Treaty and applicable rules and principles of international law.

• 7 An Investor other than a natural person which has the nationality of a Contracting Party party to the dispute on the date of the consent in writing referred to in paragraph 4 and which, before a dispute between it and that Contracting Party arises, is controlled by Investors of another Contracting Party, shall for the purpose of article 25(2)b) of the ICSID Convention be treated as a “national of another Contracting State" and shall for the purpose of article 1(6) of the Additional Facility Rules be treated as a “national of another State".

• 8 The awards of arbitration, which may include an award of interest, shall be final and binding upon the parties to the dispute. An award of arbitration concerning a measure of a sub-national government or authority of the disputing Contracting Party shall provide that the Contracting Party may pay monetary damages in lieu of any other remedy granted. Each Contracting Party shall carry out without delay any such award and shall make provision for the effective enforcement in its Area of such awards.

Article 27. Settlement of disputes between Contracting Parties

• 1 Contracting Parties shall endeavour to settle disputes concerning the application or interpretation of this Treaty through diplomatic channels.

• 2 If a dispute has not been settled in accordance with paragraph 1 within a reasonable period of time, either party thereto may, except as otherwise provided in this Treaty or agreed in writing by the Contracting Parties, and except as concerns the application or interpretation of Article 6 or Article 19 or, for Contracting Parties listed in Annex IA, the last sentence of Article 10(1), upon written notice to the other party to the dispute submit the matter to an ad hoc tribunal under this Article.

• 3 Such an ad hoc arbitral tribunal shall be constituted as follows:

  • a) The Contracting Party instituting the proceedings shall appoint one member of the tribunal and inform the other Contracting Party to the dispute of its appointment within 30 days of receipt of the notice referred to in paragraph 2 by the other Contracting Party;

  • b) Within 60 days of the receipt of the written notice referred to in paragraph 2, the other Contracting Party party to the dispute shall appoint one member. If the appointment is not made within the time limit prescribed, the Contracting Party having instituted the proceedings may, within 90 days of the receipt of the written notice referred to in paragraph 2, request that the appointment be made in accordance with subparagraph d;

  • c) A third member, who may not be a national or citizen of a Contracting Party party to the dispute, shall be appointed by the Contracting Parties parties to the dispute. That member shall be the President of the tribunal. If, within 150 days of the receipt of the notice referred to in paragraph 2, the Contracting Parties are unable to agree on the appointment of a third member, that appointment shall be made, in accordance with subparagraph d), at the request of either Contracting Party submitted within 180 days of the receipt of that notice;

  • d) Appointments requested to be made in accordance with this paragraph shall be made by the Secretary-General of the Permanent Court of International Arbitration within 30 days of the receipt of a request to do so. If the Secretary-General is prevented from discharging this task, the appointments shall be made by the First Secretary of the Bureau. If the latter, in turn, is prevented from discharging this task, the appointments shall be made by the most senior Deputy;

  • e) Appointments made in accordance with subparagraphs a) to d) shall be made with regard to the qualifications and experience, particularly in matters covered by this Treaty, of the members to be appointed;

  • f) In the absence of an agreement to the contrary between the Contracting Parties, the Arbitration Rules of UNCITRAL shall govern, except to the extent modified by the Contracting Parties parties to the dispute or by the arbitrators. The tribunal shall take its decisions by a majority vote of its members;

  • g) The tribunal shall decide the dispute in accordance with this Treaty and applicable rules and principles of international law;

  • h) The arbitral award shall be final and binding upon the Contracting Parties parties to the dispute;

  • i) Where, in making an award, a tribunal finds that a measure of a regional or local government or authority within the Area of a Contracting Party listed in Part I of Annex P is not in conformity with this Treaty, either party to the dispute may invoke the provisions of Part II of Annex P;

  • j) The expenses of the tribunal, including the remuneration of its members, shall be borne in equal shares by the Contracting Parties parties to the dispute. The tribunal may, however, at its discretion direct that a higher proportion of the costs be paid by one of the Contracting Parties parties to the dispute;

  • k) Unless the Contracting Parties parties to the dispute agree otherwise, the tribunal shall sit in The Hague, and use the premises and facilities of the Permanent Court of Arbitration;

  • l) A copy of the award shall be deposited with the Secretariat which shall make it generally available.

Article 28. Non-application of Article 27 to certain disputes

A dispute between Contracting Parties with respect to the application or interpretation of Article 5 or 29 shall not be settled under Article 27 unless the Contracting Parties parties to the dispute so agree.

PART VI. TRANSITIONAL PROVISIONS

Article 29. Interim provisions on trade-related matters

• 1 The provisions of this Article shall apply to trade in Energy Materials and Products while any Contracting Party is not a party to the GATT and Related Instruments.

• 2

  • a) Trade in Energy Materials and Products between Contracting Parties at least one of which is not a party to the GATT or a relevant Related Instrument shall be governed, subject to subparagraphs b) and c) and to the exceptions and rules provided for in Annex G, by the provisions of GATT 1947 and Related Instruments, as applied on 1 March 1994 and practised with regard to Energy Materials and Products by parties to GATT 1947 among themselves, as if all Contracting Parties were parties to GATT 1947 and Related Instruments.

  • b) Such trade of a Contracting Party which is a state that was a constituent part of the former Union of Soviet Socialist Republics may instead be governed, subject to the provisions of Annex TFU, by an agreement between two or more such states, until 1 December 1999 or the admission of that Contracting Party to the GATT, whichever is the earlier.

  • c) As concerns trade between any two parties to the GATT, subparagraph a) shall not apply if either of those parties is not a party to GATT 1947.

• 3 Each signatory to this Treaty, and each state or Regional Economic Integration Organization acceding to this Treaty, shall on the date of its signature or of its deposit of its instrument of accession provide to the Secretariat a list of all tariff rates and other charges levied on Energy Materials and Products at the time of importation or exportation, notifying the level of such rates and charges applied on such date of signature or deposit. Any changes to such rates or other charges shall be notified to the Secretariat, which shall inform the Contracting Parties of such changes.

• 4 Each Contracting Party shall endeavour not to increase any tariff rate or other charge levied at the time of importation or exportation:

  • a) in the case of the importation of Energy Materials and Products described in Part I of the Schedule relating to the Contracting Party referred to in article II of the GATT, above the level set forth in that Schedule, if the Contracting Party is a party to the GATT;

  • b) in the case of the exportation of Energy Materials and Products, and that of their importation if the Contracting Party is not a party to the GATT, above the level most recently notified to the Secretariat, except as permitted by the provisions made applicable by subparagraph 2a).

• 5 A Contracting Party may increase such tariff rate or other charge above the level referred to in paragraph 4 only if:

  • a) in the case of a rate or other charge levied at the time of importation, such action is not inconsistent with the applicable provisions of the GATT other than those provisions of GATT 1947 and Related Instruments listed in Annex G and the corresponding provisions of GATT 1994 and Related Instruments; or

  • b) it has, to the fullest extent practicable under its legislative procedures, notified the Secretariat of its proposal for such an increase, given other interested Contracting Parties reasonable opportunity for consultation with respect to its proposal, and accorded consideration to any representations from such Contracting Parties.

• 6 Signatories undertake to commence negotiations not later than 1 January 1995 with a view to concluding by 1 January 1998, as appropriate in the light of any developments in the world trading system, a text of an amendment to this Treaty which shall, subject to conditions to be laid down therein, commit each Contracting Party not to increase such tariffs or charges beyond the level prescribed under that amendment.

• 7 Annex D shall apply to disputes regarding compliance with provisions applicable to trade under this Article and, unless both Contracting Parties agree otherwise, to disputes regarding compliance with Article 5 between Contracting Parties at least one of which is not a party to the GATT, except that Annex D shall not apply to any dispute between Contracting Parties, the substance of which arises under an agreement that:

  • a) has been notified in accordance with and meets the other requirements of subparagraph 2b) and Annex TFU; or

  • b) establishes a free-trade area or a customs union as described in article XXIV of the GATT.

Article 30. Developments in international trading arrangements

Contracting Parties undertake that in the light of the results of the Uruguay Round of Multilateral Trade Negotiations embodied principally in the Final Act thereof done at Marrakesh, 15 April 1994, they will commence consideration not later than 1 July 1995 or the entry into force of this Treaty, whichever is the later, of appropriate amendments to this Treaty with a view to the adoption of any such amendments by the Charter Conference.

Article 31. Energy-related equipment

The provisional Charter Conference shall at its first meeting commence examination of the inclusion of energy-related equipment in the trade provisions of this Treaty.

Article 32. Transitional arrangements

• 1 In recognition of the need for time to adapt to the requirements of a market economy, a Contracting Party listed in Annex T may temporarily suspend full compliance with its obligations under one or more of the following provisions of this Treaty, subject to the conditions in paragraphs 3 to 6:

  Article 6(2) and (5)

  Article 7(4)

  Article 9(1)

  Article 10(7) – specific measures

  Article 14(1)d) – related only to transfer of unspent earnings

  Article 20(3)

  Article 22(1) and (3)

• 2 Other Contracting Parties shall assist any Contracting Party which has suspended full compliance under paragraph 1 to achieve the conditions under which such suspension can be terminated. This assistance may be given in whatever form the other Contracting Parties consider most effective to respond to the needs notified under subparagraph 4c) including, where appropriate, through bilateral or multilateral arrangements.

• 3 The applicable provisions, the stages towards full implementation of each, the measures to be taken and the date or, exceptionally, contingent event, by which each stage shall be completed and measure taken are listed in Annex T for each Contracting Party claiming transitional arrangements. Each such Contracting Party shall take the measure listed by the date indicated for the relevant provision and stage as set out in Annex T. Contracting Parties which have temporarily suspended full compliance under paragraph 1 undertake to comply fully with the relevant obligations by 1 July 2001. Should a Contracting Party find it necessary, due to exceptional circumstances, to request that the period of such temporary suspension be extended or that any further temporary suspension not previously listed in Annex T be introduced, the decision on a request to amend Annex T shall be made by the Charter Conference.

• 4 A Contracting Party which has invoked transitional arrangements shall notify the Secretariat no less often than once every 12 months:

  • a) of the implementation of any measures listed in its Annex T and of its general progress to full compliance;

  • b) of the progress it expects to make during the next 12 months towards full compliance with its obligations, of any problem it foresees and of its proposals for dealing with that problem;

  • c) of the need for technical assistance to facilitate completion of the stages set out in Annex T as necessary for the full implementation of this Treaty, or to deal with any problem notified pursuant to subparagraph b) as well as to promote other necessary market-oriented reforms and modernization of its energy sector;

  • d) of any possible need to make a request of the kind referred to in paragraph 3.

• 5 The Secretariat shall:

  • a) circulate to all Contracting Parties the notifications referred to in paragraph 4;

  • b) circulate and actively promote, relying where appropriate on arrangements existing within other international organizations, the matching of needs for and offers of technical assistance referred to in paragraph 2 and subparagraph 4c);

  • c) circulate to all Contracting Parties at the end of each six month period a summary of any notifications made under subparagraph 4a) or d).

• 6 The Charter Conference shall annually review the progress by Contracting Parties towards implementation of the provisions of this Article and the matching of needs and offers of technical assistance referred to in paragraph 2 and subparagraph 4c). In the course of that review it may decide to take appropriate action.

PART VII. STRUCTURE AND INSTITUTIONS

Article 33. Energy charter protocols and declarations

• 1 The Charter Conference may authorize the negotiation of a number of Energy Charter Protocols or Declarations in order to pursue the objectives and principles of the Charter.

• 2 Any signatory to the Charter may participate in such negotiation.

• 3 A state or Regional Economic Integration Organization shall not become a party to a Protocol or Declaration unless it is, or becomes at the same time, a signatory to the Charter and a Contracting Party to this Treaty.

• 4 Subject to paragraph 3) and subparagraph 6a), final provisions applying to a Protocol shall be defined in that Protocol.

• 5 A Protocol shall apply only to the Contracting Parties which consent to be bound by it, and shall not derogate from the rights and obligations of those Contracting Parties not party to the Protocol.

• 6

  • a) A Protocol may assign duties to the Charter Conference and functions to the Secretariat, provided that no such assignment may be made by an amendment to a Protocol unless that amendment is approved by the Charter Conference, whose approval shall not be subject to any provisions of the Protocol which are authorized by subparagraph b).

  • b) A Protocol which provides for decisions thereunder to be taken by the Charter Conference may, subject to subparagraph a), provide with respect to such decisions:

    • (i) for voting rules other than those contained in Article 36;

    • (ii) that only parties to the Protocol shall be considered to be Contracting Parties for the purposes of Article 36 or eligible to vote under the rules provided for in the Protocol.

Article 34. Energy Charter Conference

• 1 The Contracting Parties shall meet periodically in the Energy Charter Conference (referred to herein as the “Charter Conference") at which each Contracting Party shall be entitled to have one representative. Ordinary meetings shall be held at intervals determined by the Charter Conference.

• 2 Extraordinary meetings of the Charter Conference may be held at such times as may be determined by the Charter Conference, or at the written request of any Contracting Party, provided that, within six weeks of the request being communicated to the Contracting Parties by the Secretariat, it is supported by at least one-third of the Contracting Parties.

• 3 The functions of the Charter Conference shall be to:

  • a) carry out the duties assigned to it by this Treaty and any Protocols;

  • b) keep under review and facilitate the implementation of the principles of the Charter and of the provisions of this Treaty and the Protocols;

  • c) facilitate in accordance with this Treaty and the Protocols the coordination of appropriate general measures to carry out the principles of the Charter;

  • d) consider and adopt programmes of work to be carried out by the Secretariat;

  • e) consider and approve the annual accounts and budget of the Secretariat;

  • f) consider and approve or adopt the terms of any headquarters or other agreement, including privileges and immunities considered necessary for the Charter Conference and the Secretariat;

  • g) encourage cooperative efforts aimed at facilitating and promoting market-oriented reforms and modernization of energy sectors in those countries of Central and Eastern Europe and the former Union of Soviet Socialist Republics undergoing economic transition;

  • h) authorize and approve the terms of reference for the negotiation of Protocols, and consider and adopt the texts thereof and of amendments thereto;

  • i) authorize the negotiation of Declarations, and approve their issuance;

  • j) decide on accessions to this Treaty;

  • k) authorize the negotiation of and consider and approve or adopt association agreements;

  • l) consider and adopt texts of amendments to this Treaty;

  • m) consider and approve modifications of and technical changes to the Annexes to this Treaty;

  • n) appoint the Secretary-General and take all decisions necessary for the establishment and functioning of the Secretariat including the structure, staff levels and standard terms of employment of officials and employees.

• 4 In the performance of its duties, the Charter Conference, through the Secretariat, shall cooperate with and make as full a use as possible, consistently with economy and efficiency, of the services and programmes of other institutions and organizations with established competence in matters related to the objectives of this Treaty.

• 5 The Charter Conference may establish such subsidiary bodies as it considers appropriate for the performance of its duties.

• 6 The Charter Conference shall consider and adopt rules of procedure and financial rules.

• 7 In 1999 and thereafter at intervals (of not more than five years) to be determined by the Charter Conference, the Charter Conference shall thoroughly review the functions provided for in this Treaty in the light of the extent to which the provisions of the Treaty and Protocols have been implemented. At the conclusion of each review the Charter Conference may amend or abolish the functions specified in paragraph 3 and may discharge the Secretariat.

Article 35. Secretariat

• 1 In carrying out its duties, the Charter Conference shall have a Secretariat which shall be composed of a Secretary-General and such staff as are the minimum consistent with efficient performance.

• 2 The Secretary-General shall be appointed by the Charter Conference. The first such appointment shall be for a maximum period of five years.

• 3 In the performance of its duties the Secretariat shall be responsible to and report to the Charter Conference.

• 4 The Secretariat shall provide the Charter Conference with all necessary assistance for the performance of its duties and shall carry out the functions assigned to it in this Treaty or in any Protocol and any other functions assigned to it by the Charter Conference.

• 5 The Secretariat may enter into such administrative and contractual arrangements as may be required for the effective discharge of its functions.

Article 36. Voting

• 1 Unanimity of the Contracting Parties Present and Voting at the meeting of the Charter Conference where such matters fall to be decided shall be required for decisions by the Charter Conference to:

  • a) adopt amendments to this Treaty other than amendments to Articles 34 and 35 and Annex T;

  • b) approve accessions to this Treaty under Article 41 by states or Regional Economic Integration Organizations which were not signatories to the Charter as of 16 June 1995;

  • c) authorize the negotiation of and approve or adopt the text of association agreements;

  • d) approve modifications to Annexes EM, NI, G and B;

  • e) approve technical changes to the Annexes to this Treaty; and

  • f) approve the Secretary-General's nominations of panelists under Annex D, paragraph 7.

  The Contracting Parties shall make every effort to reach agreement by consensus on any other matter requiring their decision under this Treaty. If agreement cannot be reached by consensus, paragraphs 2 to 5 shall apply.

• 2 Decisions on budgetary matters referred to in Article 34(3)e) shall be taken by a qualified majority of Contracting Parties whose assessed contributions as specified in Annex B represent, in combination, at least three-fourths of the total assessed contributions specified therein.

• 3 Decisions on matters referred to in Article 34(7) shall be taken by a three-fourths majority of the Contracting Parties.

• 4 Except in cases specified in subparagraphs 1a) to f), paragraphs 2 and 3, and subject to paragraph 6, decisions provided for in this Treaty shall be taken by a three-fourths majority of the Contracting Parties Present and Voting at the meeting of the Charter Conference at which such matters fall to be decided.

• 5 For purposes of this Article,“Contracting Parties Present and Voting" means Contracting Parties present and casting affirmative or negative votes, provided that the Charter Conference may decide upon rules of procedure to enable such decisions to be taken by Contracting Parties by correspondence.

• 6 Except as provided in paragraph 2, no decision referred to in this Article shall be valid unless it has the support of a simple majority of the Contracting Parties.

• 7 A Regional Economic Integration Organization shall, when voting, have a number of votes equal to the number of its member states which are Contracting Parties to this Treaty, provided that such an Organization shall not exercise its right to vote if its member states exercise theirs, and vice versa.

• 8 In the event of persistent arrears in a Contracting Party's discharge of financial obligations under this Treaty, the Charter Conference may suspend that Contracting Party's voting rights in whole or in part.

Article 37. Funding principles

• 1 Each Contracting Party shall bear its own costs of representation at meetings of the Charter Conference and any subsidiary bodies.

• 2 The cost of meetings of the Charter Conference and any subsidiary bodies shall be regarded as a cost of the Secretariat.

• 3 The costs of the Secretariat shall be met by the Contracting Parties assessed according to their capacity to pay, determined as specified in Annex B, the provisions of which may be modified in accordance with Article 36 1d).

• 4 A Protocol shall contain provisions to assure that any costs of the Secretariat arising from that Protocol are borne by the parties thereto.

• 5 The Charter Conference may in addition accept voluntary contributions from one or more Contracting Parties or from other sources. Costs met from such contributions shall not be considered costs of the Secretariat for the purposes of paragraph 3.

PART VIII. FINAL PROVISIONS

Article 38. Signature

This Treaty shall be open for signature at Lisbon from 17 December 1994 to 16 June 1995 by the states and Regional Economic Integration Organizations which have signed the Charter.

Article 39. Ratification, acceptance or approval

This Treaty shall be subject to ratification, acceptance or approval by signatories. Instruments of ratification, acceptance or approval shall be deposited with the Depositary.

Article 40. Application to territories

• 1 Any state or Regional Economic Integration Organization may at the time of signature, ratification, acceptance, approval or accession, by a declaration deposited with the Depositary, declare that the Treaty shall be binding upon it with respect to all the territories for the international relations of which it is responsible, or to one or more of them. Such declaration shall take effect at the time the Treaty enters into force for that Contracting Party.

• 2 Any Contracting Party may at a later date, by a declaration deposited with the Depositary, bind itself under this Treaty with respect to other territory specified in the declaration. In respect of such territory the Treaty shall enter into force on the ninetieth day following the receipt by the Depositary of such declaration.

• 3 Any declaration made under the two preceding paragraphs may, in respect of any territory specified in such declaration, be withdrawn by a notification to the Depositary. The withdrawal shall, subject to the applicability of Article 47(3), become effective upon the expiry of one year after the date of receipt of such notification by the Depositary.

• 4 The definition of “Area" in Article 1(10) shall be construed having regard to any declaration deposited under this Article.

Article 41. Accession

This Treaty shall be open for accession, from the date on which the Treaty is closed for signature, by states and Regional Economic Integration Organizations which have signed the Charter, on terms to be approved by the Charter Conference. The instruments of accession shall be deposited with the Depositary.

Article 42. Amendments

• 1 Any Contracting Party may propose amendments to this Treaty.

• 2 The text of any proposed amendment to this Treaty shall be communicated to the Contracting Parties by the Secretariat at least three months before the date on which it is proposed for adoption by the Charter Conference.

• 3 Amendments to this Treaty, texts of which have been adopted by the Charter Conference, shall be communicated by the Secretariat to the Depositary which shall submit them to all Contracting Parties for ratification, acceptance or approval.

• 4 Instruments of ratification, acceptance or approval of amendments to this Treaty shall be deposited with the Depositary. Amendments shall enter into force between Contracting Parties having ratified, accepted or approved them on the ninetieth day after deposit with the Depositary of instruments of ratification, acceptance or approval by at least three-fourths of the Contracting Parties. Thereafter the amendments shall enter into force for any other Contracting Party on the ninetieth day after that Contracting Party deposits its instrument of ratification, acceptance or approval of the amendments.

Article 43. Association agreements

• 1 The Charter Conference may authorize the negotiation of association agreements with states or Regional Economic Integration Organizations, or with international organizations, in order to pursue the objectives and principles of the Charter and the provisions of this Treaty or one or more Protocols.

• 2 The relationship established with and the rights enjoyed and obligations incurred by an associating state, Regional Economic Integration Organization, or international organization shall be appropriate to the particular circumstances of the association, and in each case shall be set out in the association agreement.

Article 44. Entry into force

• 1 This Treaty shall enter into force on the ninetieth day after the date of deposit of the thirtieth instrument of ratification, acceptance or approval thereof, or of accession thereto, by a state or Regional Economic Integration Organization which is a signatory to the Charter as of 16 June 1995.

• 2 For each state or Regional Economic Integration Organization which ratifies, accepts or approves this Treaty or accedes thereto after the deposit of the thirtieth instrument of ratification, acceptance or approval, it shall enter into force on the ninetieth day after the date of deposit by such state or Regional Economic Integration Organization of its instrument of ratification, acceptance, approval or accession.

• 3 For the purposes of paragraph 1, any instrument deposited by a Regional Economic Integration Organization shall not be counted as additional to those deposited by member states of such Organization.

Article 45. Provisional application

• 1 Each signatory agrees to apply this Treaty provisionally pending its entry into force for such signatory in accordance with Article 44, to the extent that such provisional application is not inconsistent with its constitution, laws or regulations.

• 2

  • a) Notwithstanding paragraph 1 any signatory may, when signing, deliver to the Depositary a declaration that it is not able to accept provisional application. The obligation contained in paragraph 1 shall not apply to a signatory making such a declaration. Any such signatory may at any time withdraw that declaration by written notification to the Depositary.

  • b) Neither a signatory which makes a declaration in accordance with subparagraph a nor Investors of that signatory may claim the benefits of provisional application under paragraph 1.

  • c) Notwithstanding subparagraph a), any signatory making a declaration referred to in subparagraph a shall apply Part VII provisionally pending the entry into force of the Treaty for such signatory in accordance with Article 44, to the extent that such provisional application is not inconsistent with its laws or regulations.

• 3

  • a) Any signatory may terminate its provisional application of this Treaty by written notification to the Depositary of its intention not to become a Contracting Party to the Treaty. Termination of provisional application for any signatory shall take effect upon the expiration of 60 days from the date on which such signatory's written notification is received by the Depositary.

  • b) In the event that a signatory terminates provisional application under subparagraph a, the obligation of the signatory under paragraph 1 to apply Parts III and V with respect to any Investments made in its Area during such provisional application by Investors of other signatories shall nevertheless remain in effect with respect to those Investments for twenty years following the effective date of termination, except as otherwise provided in subparagraph c).

  • c) Subparagraph b) shall not apply to any signatory listed in Annex PA. A signatory shall be removed from the list in Annex PA effective upon delivery to the Depositary of its request therefor.

• 4 Pending the entry into force of this Treaty the signatories shall meet periodically in the provisional Charter Conference, the first meeting of which shall be convened by the provisional Secretariat referred to in paragraph 5 not later than 180 days after the opening date for signature of the Treaty as specified in Article 38.

• 5 The functions of the Secretariat shall be carried out on an interim basis by a provisional Secretariat until the entry into force of this Treaty pursuant to Article 44 and the establishment of a Secretariat.

• 6 The signatories shall, in accordance with and subject to the provisions of paragraph 1 or subparagraph 2c) as appropriate, contribute to the costs of the provisional Secretariat as if the signatories were Contracting Parties under Article 37(3). Any modifications made to Annex B by the signatories shall terminate upon the entry into force of this Treaty.

• 7 A state or Regional Economic Integration Organization which, prior to this Treaty's entry into force, accedes to the Treaty in accordance with Article 41 shall, pending the Treaty's entry into force, have the rights and assume the obligations of a signatory under this Article.

Article 46. Reservations

No reservations may be made to this Treaty.

Article 47. Withdrawal

• 1 At any time after five years from the date on which this Treaty has entered into force for a Contracting Party, that Contracting Party may give written notification to the Depositary of its withdrawal from the Treaty.

• 2 Any such withdrawal shall take effect upon the expiry of one year after the date of the receipt of the notification by the Depositary, or on such later date as may be specified in the notification of withdrawal.

• 3 The provisions of this Treaty shall continue to apply to Investments made in the Area of a Contracting Party by Investors of other Contracting Parties or in the Area of other Contracting Parties by Investors of that Contracting Party as of the date when that Contracting Party's withdrawal from the Treaty takes effect for a period of 20 years from such date.

• 4 All Protocols to which a Contracting Party is party shall cease to be in force for that Contracting Party on the effective date of its withdrawal from this Treaty.

Article 48. Status of Annexes and Decisions

The Annexes to this Treaty and the Decisions set out in Annex 2 to the Final Act of the European Energy Charter Conference signed at Lisbon on 17 December 1994 are integral parts of the Treaty.

Article 49. Depositary

The Government of the Portuguese Republic shall be the Depositary of this Treaty.

Article 50. Authentic texts

IN WITNESS whereof the undersigned, being duly authorized to that effect, have signed this Treaty in English, French, German, Italian, Russian and Spanish, of which every text is equally authentic, in one original, which will be deposited with the Government of the Portuguese Republic.

DONE at Lisbon on the seventeenth day of December in the year one thousand nine hundred and ninety-four.

Annex EM 1. Energy materials and products (In accordance with Article 1(4))

Nuclear energy	26.12	Uranium or thorium ores and concentrates.
		26.12.10 Uranium ores and concentrates.
		26.12.20 Thorium ores and concentrates.
	28.44	Radioactive chemical elements and radioactive isotopes (including the fissile or fertile chemical elements and isotopes) and their compounds; mixtures and residues containing these products.
		28.44.10 Natural uranium and its compounds.
		28.44.20 Uranium enriched in U235 and its compounds; plutonium and its compounds.
		28.44.30 Uranium depleted in U235 and its compounds; thorium and its compounds.
		28.44.40 Radioactive elements and isotopes and radioactive compounds other than 28.44.10, 28.44.20 or 28.44.30.
		28.44.50 Spent (irradiated) fuel elements (cartridges) of nuclear reactors.
		28.45.10 Heavy water (deuterium oxide).
Coal, Natural Gas, Petroleum and Petroleum Products, Electrical Energy	27.01	Coal, briquettes, ovoids and similar solid fuels manufactured from coal.
	27.02	Lignite, whether or not agglomerated excluding jet.
	27.03	Peat (including peat litter), whether or not agglomerated.
	27.04	Coke and semi-coke of coal, of lignite or of peat, whether or not agglomerated; retort carbon.
	27.05	Coal gas, water gas, producer gas and similar gases, other than petroleum gases and other gaseous hydrocarbons.
	27.06	Tar distilled from coal, from lignite or from peat, and other mineral tars, whether or not dehydrated or partially distilled, including reconstituted tars.
	27.07	Oils and other products of the distillation of high temperature coal tar; similar products in which the weight of the aromatic constituents exceeds that of the non-aromatic constituents (e.g., benzole, toluole, xylole, naphtalene, other aromatic hydrocarbon mixtures, phenols, creosote oils and others).
	27.08	Pitch and pitch coke, obtained from coal tar or from other mineral tars.
	27.09	Petroleum oils and oils obtained from bituminous minerals, crude.
	27.10	Petroleum oils and oils obtained from bituminous minerals, other than crude.
	27.11	Petroleum gases and other gaseous hydrocarbons Liquified: - natural gas - propane - butanes - ethylene, propylene, butylene and butadiene (27.11.14) - other In gaseous state: - natural gas - other
	27.13	Petroleum coke, petroleum bitumen and other residues of petroleum oils or of oils obtained from bituminous minerals.
	27.14	Bitumen and asphalt, natural; bituminous or oil shale and tar sands; asphaltites and asphaltic rocks.
	27.15	Bituminous mixtures based on natural asphalt, on natural bitumen, on petroleum bitumen, on mineral tar or on mineral tar pitch (e.g., bituminous mastics, cut-backs).
	27.16	Electrical energy.
Other Energy	44.01.10	Fuel wood, in logs, in billets, in twigs, in faggots or in similar forms.
	44.02	Charcoal (including charcoal from shells or nuts), whether or not agglomerated.

Annex NI 2. Non-applicable energy materials and products for definition of “Economic activity in the energy sector" (In accordance with Article 1(5))

27.07	Oils and other products of the distillation of high temperature coal tar; similar products in which the weight of the aromatic constituents exceeds that of the non-aromatic constituents (e.g., benzole, toluole, xylole, naphtalene, other aromatic hydrocarbon mixtures, phenols, creosote oils and others)
44.01.10	Fuel wood, in logs, in billets, in twigs, in faggots or in similar forms.
44.02	Charcoal (including charcoal from shells or nuts), whether or not agglomerated.

Annex TRM 3. Notification and phase-out (TRIMs) (In accordance with Article 5(4))

1.

Each Contracting Party shall notify to the Secretariat all trade-related investment measures which it applies that are not in conformity with the provisions of Article 5, within:

• a) 90 days after the entry into force of this Treaty if the Contracting Party is a party to the GATT; or

• b) 12 months after the entry into force of this Treaty if the Contracting Party is not a party to the GATT.

Such trade-related investment measures of general or specific application shall be notified along with their principal features.

2.

In the case of trade-related investment measures applied under discretionary authority, each specific application shall be notified. Information that would prejudice the legitimate commercial interests of particular enterprises need not be disclosed.

3.

Each Contracting Party shall eliminate all trade-related investment measures which are notified under paragraph 1 within:

• a) two years from the date of entry into force of this Treaty if the Contracting Party is a party to the GATT; or

• b) three years from the date of entry into force of this Treaty if the Contracting Party is not a party to the GATT.

4.

During the applicable period referred to in paragraph 3 a Contracting Party shall not modify the terms of any trade-related investment measure which it notifies under paragraph 1 from those prevailing at the date of entry into force of this Treaty so as to increase the degree of inconsistency with the provisions of Article 5 of this Treaty.

5.

Notwithstanding the provisions of paragraph 4, a Contracting Party, in order not to disadvantage established enterprises which are subject to a trade-related investment measure notified under paragraph 1, may apply during the phase-out period the same trade-related investment measure to a new Investment where:

• a) the products of such Investment are like products to those of the established enterprises; and

• b) such application is necessary to avoid distorting the conditions of competition between the new Investment and the established enterprises.

Any trade-related investment measure so applied to a new Investment shall be notified to the Secretariat. The terms of such a trade-related investment measure shall be equivalent in their competitive effect to those applicable to the established enterprises, and it shall be terminated at the same time.

6.

Where a state or Regional Economic Integration Organization accedes to this Treaty after the Treaty has entered into force:

• a) the notification referred to in paragraphs 1 and 2 shall be made by the later of the applicable date in paragraph 1 or the date of deposit of the instrument of accession; and

• b) the end of the phase-out period shall be the later of the applicable date in paragraph 3 or the date on which the Treaty enters into force for that state or Regional Economic Integration Organization.

Annex N 4. List of contracting parties requiring at least 3 separate areas to be involved in a transit (In accordance with Article 7(10)a))

• 1. Canada and United States of America

Annex VC 5. List of contracting parties which have made voluntary binding commitments in respect of article 10(3) (In accordance with Article 10(6))

Annex ID 6. List of contracting parties not allowing an investor to resubmit the same dispute to international arbitration at a later stage under article 26 (In accordance with Article 26(3)b)(i))

1. Australia	13. Italy
2. Azerbaijan	14. Japan
3. Bulgaria	15. Kazakhstan
4. Canada	16. Norway
5. Croatia	17. Poland
6. Cyprus	18. Portugal
7. The Czech Republic	19. Romania
8. European Communities	20. The Russian Federation
9. Finland	21. Slovenia
10. Greece	22. Spain
11. Hungary	23. Sweden
12. Ireland	24. United States of America

Annex IA 7. List of contracting parties not allowing an investor or contracting party to submit a dispute concerning the last sentence of article 10(1) to international arbitration (In accordance with Articles 26(3)c) and 27(2))

• 1. Australia

• 2. Canada

• 3. Hungary

• 4. Norway

Annex P 8. Special sub-national dispute procedure (In accordance with Article 27(3)(i))

PART I

• 1. Canada

• 2. Australia

PART II

1.

Where, in making an award, the tribunal finds that a measure of a regional or local government or authority of a Contracting Party (hereinafter referred to as the “Responsible Party") is not in conformity with a provision of this Treaty, the Responsible Party shall take such reasonable measures as may be available to it to ensure observance of the Treaty in respect of the measure.

2.

The Responsible Party shall, within 30 days from the date the award is made, provide to the Secretariat written notice of its intentions as to ensuring observance of the Treaty in respect of the measure. The Secretariat shall present the notification to the Charter Conference at the earliest practicable opportunity, and no later than the meeting of the Charter Conference following receipt of the notice. If it is impracticable to ensure observance immediately, the Responsible Party shall have a reasonable period of time in which to do so. The reasonable period of time shall be agreed by both parties to the dispute. In the event that such agreement is not reached, the Responsible Party shall propose a reasonable period for approval by the Charter Conference.

3.

Where the Responsible Party fails, within the reasonable period of time, to ensure observance in respect of the measure, it shall at the request of the other Contracting Party party to the dispute (hereinafter referred to as the “Injured Party") endeavour to agree with the Injured Party on appropriate compensation as a mutually satisfactory resolution of the dispute.

4.

If no satisfactory compensation has been agreed within 20 days of the request of the Injured Party, the Injured Party may with the authorization of the Charter Conference suspend such of its obligations to the Responsible Party under the Treaty as it considers equivalent to those denied by the measure in question, until such time as the Contracting Parties have reached agreement on a resolution of their dispute or the non-conforming measure has been brought into conformity with the Treaty.

5.

In considering what obligations to suspend, the Injured Party shall apply the following principles and procedures:

• a) The Injured Party should first seek to suspend obligations with respect to the same Part of the Treaty as that in which the tribunal has found a violation.

• b) If the Injured Party considers that it is not practicable or effective to suspend obligations with respect to the same Part of the Treaty, it may seek to suspend obligations in other Parts of the Treaty. If the Injured Party decides to request authorization to suspend obligations under this subparagraph, it shall state the reasons therefor in its request to the Charter Conference for authorization.

6.

On written request of the Responsible Party, delivered to the Injured Party and to the President of the tribunal that rendered the award, the tribunal shall determine whether the level of obligations suspended by the Injured Party is excessive, and if so, to what extent. If the tribunal cannot be reconstituted, such determination shall be made by one or more arbitrators appointed by the Secretary-General. Determinations pursuant to this paragraph shall be completed within 60 days of the request to the tribunal or the appointment by the Secretary-General. Obligations shall not be suspended pending the determination, which shall be final and binding.

7.

In suspending any obligations to a Responsible Party, an Injured Party shall make every effort not to affect adversely the rights under the Treaty of any other Contracting Party.

Annex G 9. Exceptions and rules governing the application of the provisions of the GATT and related instruments (In accordance with Article 29(2)a))

1.

The following provisions of GATT 1947 and Related Instruments shall not be applicable under Article 29(2)a):

• a) General Agreement on Tariffs and Trade

  II	Schedules of Concessions (and the Schedules to the General Agreement on Tariffs and Trade)
  IV	Special Provisions relating to Cinematographic Films
  XV	Exchange Arrangements
  XVIII	Governmental Assistance to Economic Development
  XXII	Consultation
  XXIII	Nullification or Impairment
  XXV	Joint Action by the Contracting Parties
  XXVI	Acceptance. Entry into Force and Registration
  XXVII	Withholding or Withdrawal of Concessions
  XXVIII	Modification of Schedules
  XXVIIIbis	Tariff Negotiations
  XXIX	The relation of this Agreement to the Havana Charter
  XXX	Amendments
  XXXI	Withdrawal
  XXXII	Contracting Parties
  XXXIII	Accession
  XXXV	Non-application of the Agreement between particular Contracting Parties
  XXXVI	Principles and Objectives
  XXXVII	Commitments
  XXXVIII	Joint Action
  Annex H	Relating to Article XXVI
  Annex I	Notes and Supplementary Provisions (related to above GATT articles)

  Safeguard Action for Development Purposes

  Understanding Regarding Notification, Consultation, Dispute Settlement and Surveillance.

• b) Related Instruments

  • (i) Agreement on Technical Barriers to Trade (Standards Code)

    Preamble	(paragraphs 1, 8, 9)
    1.3	General provisions
    2.6.4	Preparation, adoption and application of technical regulations and standards by central government bodies
    10.6	Information about technical regulations, standards and certification systems
    11	Technical assistance to other Parties
    12	Special and differential treatment of developing countries
    13	The Committee on Technical Barriers to Trade
    14	Consultation and dispute settlement
    15	Final provisions (other than 15.5 and 15.13)
    Annex 2	Technical Expert Groups
    Annex 3	Panels

  • (ii) Agreement on Government Procurement

  • (iii) Agreement on Interpretation and Application of Articles VI, XVI and XXIII (Subsidies and Countervailing Measures)

    10	Export subsidies on certain primary products
    12	Consultations
    13	Conciliation, dispute settlement and authorized counter measures
    14	Developing countries
    16	Committee on Subsidies and Countervailing Measures
    17	Conciliation
    18	Dispute settlement
    19.2	Acceptance and accession
    19.4	Entry into force
    19.5a)	National legislation
    19.6	Review
    19.7	Amendments
    19.8	Withdrawal
    19.9	Non-application of this Agreement between particular signatories
    19.11	Secretariat
    19.12	Deposit
    19.13	Registration

  • (iv) Agreement on Implementation of Article VII (Customs Valuation)

    1.2b)(iv)	Transaction value
    11.1	Determination of customs value
    14	Application of Annexes (second sentence)
    18	Institutions (Committee on Customs Valuation)
    19	Consultation
    20	Dispute settlement
    21	Special and differential treatment of developing countries
    22	Acceptance and accession
    24	Entry into force
    25.1	National legislation
    26	Review
    27	Amendments
    28	Withdrawal
    29	Secretariat
    30	Deposit
    31	Registration
    Annex II	Technical Committee on Customs Valuation
    Annex III	Ad Hoc Panels
    Protocol to the Agreement on Implementation of Article VII (except I.7 and I.8; with necessary conforming introductory language)

  • (v) Agreement on Import Licensing Procedures

    1.4 General provisions (last sentence)

    2.2 Automatic import licensing (footnote 2)

    4 Institutions, consultation and dispute settlement

    5 Final provisions (except paragraph 2)

  • (vi) Agreement on Implementation of Article VI (Antidumping Code)

    13 Developing Countries

    14 Committee on Anti-Dumping Practices

    15 Consultation, Conciliation and Dispute Settlement

    16 Final Provisions (except paragraphs 1 and 3)

    • (vii) Arrangement Regarding Bovine Meat

    • (viii) International Dairy Arrangement

    • (ix) Agreement on Trade in Civil Aircraft

    • (x) Declaration on Trade Measures Taken for Balance-of-Payments Purposes.

• c) All other provisions in the GATT or Related Instruments which relate to:

  • (i) governmental assistance to economic development and the treatment of developing countries, except for paragraphs 1 to 4 of the Decision of 28 November 1979 (L/4903) on Differential and more Favourable Treatment, Reciprocity and Fuller Participation of Developing Countries;

  • (ii) the establishment or operation of specialist committees and other subsidiary institutions;

  • (iii) signature, accession, entry into force, withdrawal, deposit and registration.

• d) All agreements, arrangements, decisions, understandings or other joint action pursuant to the provisions listed in subparagraphs a) to c).

2.

Contracting Parties shall apply the provisions of the “Declaration on Trade Measures Taken for Balance-of-Payments Purposes" to measures taken by those Contracting Parties which are not parties to the GATT, to the extent practicable in the context of the other provisions of this Treaty.

3.

With respect to notifications required by the provisions made applicable by Article 29 2a):

• a) Contracting Parties which are not parties to the GATT or a Related Instrument shall make their notifications to the Secretariat. The Secretariat shall circulate copies of the notifications to all Contracting Parties. Notifications to the Secretariat shall be in one of the authentic languages of this Treaty. The accompanying documents may be solely in the language of the Contracting Party;

• b) such requirements shall not apply to Contracting Parties to this Treaty which are also parties to the GATT and Related Instruments, which contain their own notification requirements.

4.

Trade in nuclear materials may be governed by agreements referred to in the Declarations related to this paragraph contained in the Final Act of the European Energy Charter Conference.

Annex TFU 10. Provisions regarding trade agreements between states which were constituent parts of the former Union of Soviet Socialist Republics (In accordance with Article 29(2)b))

1.

Any agreement referred to in Article 29 2b) shall be notified in writing to the Secretariat by or on behalf of all of the parties to such agreement which sign or accede to this Treaty:

• a) in respect of an agreement in force as of a date three months after the date on which the first of such parties signs or deposits its instrument of accession to the Treaty, no later than six months after such date of signature or deposit; and

• b) in respect of an agreement which enters into force on a date subsequent to the date referred to in subparagraph a), sufficiently in advance of its entry into force for other states or Regional Economic Integration Organizations which have signed or acceded to the Treaty (hereinafter referred to as the “Interested Parties") to have a reasonable opportunity to review the agreement and make representations concerning it to the parties thereto and to the Charter Conference prior to such entry into force.

2.

The notification shall include:

• a) copies of the original texts of the agreement in all languages in which it has been signed;

• b) a description, by reference to the items included in Annex EM, of the specific Energy Materials and Products to which it applies;

• c) an explanation, separately for each relevant provision of the GATT and Related Instruments made applicable by Article 29(2)a), of the circumstances which make it impossible or impracticable for the parties to the agreement to conform fully with that provision;

• d) the specific measures to be adopted by each party to the agreement to address the circumstances referred to in subparagraph c); and

• e) a description of the parties' programmes for achieving a progressive reduction and ultimate elimination of the agreement's non-conforming provisions.

3.

Parties to an agreement notified in accordance with paragraph 1 shall afford to the Interested Parties a reasonable opportunity to consult with them with respect to such agreement, and shall accord consideration to their representations. Upon the request of any of the Interested Parties, the agreement shall be considered by the Charter Conference, which may adopt recommendations with respect thereto.

4.

The Charter Conference shall periodically review the implementation of agreements notified pursuant to paragraph 1 and the progress having been made towards the elimination of provisions thereof that do not conform with provisions of the GATT and Related Instruments made applicable by Article 29(2)a). Upon the request of any of the Interested Parties, the Charter Conference may adopt recommendations with respect to such an agreement.

5.

An agreement described in Article 29(2)b) may in case of exceptional urgency be allowed to enter into force without the notification and consultation provided for in subparagraph 1b), paragraphs 2 and 3, provided that such notification takes place and the opportunity for such consultation is afforded promptly. In such a case the parties to the agreement shall nevertheless notify its text in accordance with subparagraph 2a) promptly upon its entry into force.

6.

Contracting Parties which are or become parties to an agreement described in Article 29(2)b) undertake to limit the non-conformities thereof with the provisions of the GATT and Related Instruments made applicable by Article 29(2)a) to those necessary to address the particular circumstances and to implement such an agreement so as least to deviate from those provisions. They shall make every effort to take remedial action in light of representations from the Interested Parties and of any recommendations of the Charter Conference.

Annex D 11. Interim provisions for trade dispute settlement (In accordance with Article 29(7))

1.

• a In their relations with one another, Contracting Parties shall make every effort through cooperation and consultations to arrive at a mutually satisfactory resolution of any dispute about existing measures that might materially affect compliance with the provisions applicable to trade under Article 5 or 29.

• b A Contracting Party may make a written request to any other Contracting Party for consultations regarding any existing measure of the other Contracting Party that it considers might affect materially compliance with provisions applicable to trade under Article 5 or 29. A Contracting Party which requests consultations shall to the fullest extent possible indicate the measure complained of and specify the provisions of Article 5 or 29 and of the GATT and Related Instruments that it considers relevant. Requests to consult pursuant to this paragraph shall be notified to the Secretariat, which shall periodically inform the Contracting Parties of pending consultations that have been notified.

• c A Contracting Party shall treat any confidential or proprietary information identified as such and contained in or received in response to a written request, or received in the course of consultations, in the same manner in which it is treated by the Contracting Party providing the information.

• d In seeking to resolve matters considered by a Contracting Party to affect compliance with provisions applicable to trade under Article 5 or 29 as between itself and another Contracting Party, the Contracting Parties participating in consultations or other dispute settlement shall make every effort to avoid a resolution that adversely affects the trade of any other Contracting Party.

2.

• a If, within 60 days from the receipt of the request for consultation referred to in subparagraph 1b), the Contracting Parties have not resolved their dispute or agreed to resolve it by conciliation, mediation, arbitration or other method, either Contracting Party may deliver to the Secretariat a written request for the establishment of a panel in accordance with subparagraphs b) to f). In its request the requesting Contracting Party shall state the substance of the dispute and indicate which provisions of Article 5 or 29 and of the GATT and Related Instruments are considered relevant. The Secretariat shall promptly deliver copies of the request to all Contracting Parties.

• b The interests of other Contracting Parties shall be taken into account during the resolution of a dispute. Any other Contracting Party having a substantial interest in a matter shall have the right to be heard by the panel and to make written submissions to it, provided that both the disputing Contracting Parties and the Secretariat have received written notice of its interest no later than the date of establishment of the panel, as determined in accordance with subparagraph c).

• c A panel shall be deemed to be established 45 days after the receipt of the written request of a Contracting Party by the Secretariat pursuant to subparagraph a).

• d A panel shall be composed of three members who shall be chosen by the Secretary-General from the roster described in paragraph 7. Except where the disputing Contracting Parties agree otherwise, the members of a panel shall not be citizens of Contracting Parties which either are party to the dispute or have notified their interest in accordance with subparagraph b), or citizens of states members of a Regional Economic Integration Organization which either is party to the dispute or has notified its interest in accordance with subparagraph b).

• e The disputing Contracting Parties shall respond within ten working days to the nominations of panel members and shall not oppose nominations except for compelling reasons.

• f Panel members shall serve in their individual capacities and shall neither seek nor take instruction from any government or other body. Each Contracting Party undertakes to respect these principles and not to seek to influence panel members in the performance of their tasks. Panel members shall be selected with a view to ensuring their independence, and that a sufficient diversity of backgrounds and breadth of experience are reflected in a panel.

• g The Secretariat shall promptly notify all Contracting Parties that a panel has been constituted.

3.

• a The Charter Conference shall adopt rules of procedure for panel proceedings consistent with this Annex. Rules of procedure shall be as close as possible to those of the GATT and Related Instruments. A panel shall also have the right to adopt additional rules of procedure not inconsistent with the rules of procedure adopted by the Charter Conference or with this Annex. In a proceeding before a panel each disputing Contracting Party and any other Contracting Party which has notified its interest in accordance with subparagraph 2b), shall have the right to at least one hearing before the panel and to provide a written submission. Disputing Contracting Parties shall also have the right to provide a written rebuttal. A panel may grant a request by any other Contracting Party which has notified its interest in accordance with subparagraph 2b) for access to any written submission made to the panel, with the consent of the Contracting Party which has made it.

  The proceedings of a panel shall be confidential. A panel shall make an objective assessment of the matters before it, including the facts of the dispute and the compliance of measures with the provisions applicable to trade under Article 5 or 29. In exercising its functions, a panel shall consult with the disputing Contracting Parties and give them adequate opportunity to arrive at a mutually satisfactory solution. Unless otherwise agreed by the disputing Contracting Parties, a panel shall base its decision on the arguments and submissions of the disputing Contracting Parties. Panels shall be guided by the interpretations given to the GATT and Related Instruments within the framework of the GATT, and shall not question the compatibility with Article 5 or 29 of practices applied by any Contracting Party which is a party to the GATT to other parties to the GATT to which it applies the GATT and which have not been taken by those other parties to dispute resolution under the GATT.

  Unless otherwise agreed by the disputing Contracting Parties, all procedures involving a panel, including the issuance of its final report, should be completed within 180 days of the date of establishment of the panel; however, a failure to complete all procedures within this period shall not affect the validity of a final report.

• b A panel shall determine its jurisdiction; such determination shall be final and binding. Any objection by a disputing Contracting Party that a dispute is not within the jurisdiction of the panel shall be considered by the panel, which shall decide whether to deal with the objection as a preliminary question or to join it to the merits of the dispute.

• c In the event of two or more requests for establishment of a panel in relation to disputes that are substantively similar, the Secretary-General may with the consent of all the disputing Contracting Parties appoint a single panel.

4.

• a After having considered rebuttal arguments, a panel shall submit to the disputing Contracting Parties the descriptive sections of its draft written report, including a statement of the facts and a summary of the arguments made by the disputing Contracting Parties. The disputing Contracting Parties shall be afforded an opportunity to submit written comments on the descriptive sections within a period set by the panel.

  Following the date set for receipt of comments from the Contracting Parties, the panel shall issue to the disputing Contracting Parties an interim written report, including both the descriptive sections and the panel's proposed findings and conclusions. Within a period set by the panel a disputing Contracting Party may submit to the panel a written request that the panel review specific aspects of the interim report before issuing a final report. Before issuing a final report the panel may, in its discretion, meet with the disputing Contracting Parties to consider the issues raised in such a request.

  The final report shall include descriptive sections (including a statement of the facts and a summary of the arguments made by the disputing Contracting Parties), the panel's findings and conclusions, and a discussion of arguments made on specific aspects of the interim report at the stage of its review. The final report shall deal with every substantial issue raised before the panel and necessary to the resolution of the dispute and shall state the reasons for the panel's conclusions.

  A panel shall issue its final report by providing it promptly to the Secretariat and to the disputing Contracting Parties. The Secretariat shall at the earliest practicable opportunity distribute the final report, together with any written views that a disputing Contracting Party desires to have appended, to all Contracting Parties.

• b Where a panel concludes that a measure introduced or maintained by a Contracting Party does not comply with a provision of Article 5 or 29 or with a provision of the GATT or a Related Instrument that applies under Article 29, the panel may recommend in its final report that the Contracting Party alter or abandon the measure or conduct so as to be in compliance with that provision.

• c Panel reports shall be adopted by the Charter Conference. In order to provide sufficient time for the Charter Conference to consider panel reports, a report shall not be adopted by the Charter Conference until at least 30 days after it has been provided to all Contracting Parties by the Secretariat. Contracting Parties having objections to a panel report shall give written reasons for their objections to the Secretariat at least 10 days prior to the date on which the report is to be considered for adoption by the Charter Conference, and the Secretariat shall promptly provide them to all Contracting Parties. The disputing Contracting Parties and Contracting Parties which notified their interest in accordance with subparagraph 2b) shall have the right to participate fully in the consideration of the panel report on that dispute by the Charter Conference, and their views shall be fully recorded.

• d In order to ensure effective resolution of disputes to the benefit of all Contracting Parties, prompt compliance with rulings and recommendations of a final panel report that has been adopted by the Charter Conference is essential. A Contracting Party which is subject to a ruling or recommendation of a final panel report that has been adopted by the Charter Conference shall inform the Charter Conference of its intentions regarding compliance with such ruling or recommendation. In the event that immediate compliance is impracticable, the Contracting Party concerned shall explain its reasons for non-compliance to the Charter Conference and, in light of this explanation, shall have a reasonable period of time to effect compliance. The aim of dispute resolution is the modification or removal of inconsistent measures.

5.

• a Where a Contracting Party has failed within a reasonable period of time to comply with a ruling or recommendation of a final panel report that has been adopted by the Charter Conference, a Contracting Party to the dispute injured by such non-compliance may deliver to the non-complying Contracting Party a written request that the non-complying Contracting Party enter into negotiations with a view to agreeing upon mutually acceptable compensation. If so requested the non-complying Contracting Party shall promptly enter into such negotiations.

• b If the non-complying Contracting Party refuses to negotiate, or if the Contracting Parties have not reached agreement within 30 days after delivery of the request for negotiations, the injured Contracting Party may make a written request for authorization of the Charter Conference to suspend obligations owed by it to the non-complying Contracting Party under Article 5 or 29.

• c The Charter Conference may authorize the injured Contracting Party to suspend such of its obligations to the non-complying Contracting Party, under provisions of Article 5 or 29 or under provisions of the GATT or Related Instruments that apply under Article 29, as the injured Contracting Party considers equivalent in the circumstances.

• d The suspension of obligations shall be temporary and shall be applied only until such time as the measure found to be inconsistent with Article 5 or 29 has been removed, or until a mutually satisfactory solution is reached.

6.

• a Before suspending such obligations the injured Contracting Party shall inform the non-complying Contracting Party of the nature and level of its proposed suspension. If the non-complying Contracting Party delivers to the Secretary-General a written objection to the level of suspension of obligations proposed by the injured Contracting Party, the objection shall be referred to arbitration as provided below. The proposed suspension of obligations shall be stayed until the arbitration has been completed and the determination of the arbitral panel has become final and binding in accordance with subparagraph e).

• b The Secretary-General shall establish an arbitral panel in accordance with subparagraphs 2d) to f), which if practicable shall be the same panel which made the ruling or recommendation referred to in subparagraph 4d), to examine the level of obligations that the injured Contracting Party proposes to suspend. Unless the Charter Conference decides otherwise the rules of procedure for panel proceedings shall be adopted in accordance with subparagraph 3a).

• c The arbitral panel shall determine whether the level of obligations proposed to be suspended by the injured Contracting Party is excessive in relation to the injury it experienced, and if so, to what extent. It shall not review the nature of the obligations suspended, except insofar as this is inseparable from the determination of the level of suspended obligations.

• d The arbitral panel shall deliver its written determination to the injured and the non-complying Contracting Parties and to the Secretariat within 60 days of the establishment of the panel or within such other period as may be agreed by the injured and the non-complying Contracting Parties. The Secretariat shall present the determination to the Charter Conference at the earliest practicable opportunity, and no later than the meeting of the Charter Conference following receipt of the determination.

• e The determination of the arbitral panel shall become final and binding 30 days after the date of its presentation to the Charter Conference, and any level of suspension of benefits allowed thereby may thereupon be put into effect by the injured Contracting Party in such manner as that Contracting Party considers equivalent in the circumstances, unless prior to the expiration of the 30 days period the Charter Conference decides otherwise.

• f In suspending any obligations to a non-complying Contracting Party, an injured Contracting Party shall make every effort not to affect adversely the trade of any other Contracting Party.

7.

Each Contracting Party may designate two individuals who shall, in the case of Contracting Parties which are also party to the GATT, if they are willing and able to serve as panellists under this Annex, be panellists currently nominated for the purpose of GATT dispute panels. The Secretary-General may also designate, with the approval of the Charter Conference, not more than ten individuals, who are willing and able to serve as panellists for purposes of dispute resolution in accordance with paragraphs 2 to 4. The Charter Conference may in addition decide to designate for the same purposes up to 20 individuals, who serve on dispute settlement rosters of other international bodies, who are willing and able to serve as panellists. The names of all of the individuals so designated shall constitute the dispute settlement roster. Individuals shall be designated strictly on the basis of objectivity, reliability and sound judgement and, to the greatest extent possible, shall have expertise in international trade and energy matters, in particular as relates to provisions applicable under Article 29. In fulfilling any function under this Annex, designees shall not be affiliated with or take instructions from any Contracting Party. Designees shall serve for renewable terms of five years and until their successors have been designated. A designee whose term expires shall continue to fulfil any function for which that individual has been chosen under this Annex. In the case of death, resignation or incapacity of a designee, the Contracting Party or the Secretary-General, whichever designated said designee, shall have the right to designate another individual to serve for the remainder of that designee's term, the designation by the Secretary-General being subject to approval of the Charter Conference.

8.

Notwithstanding the provisions contained in this Annex, Contracting Parties are encouraged to consult throughout the dispute resolution proceeding with a view to settling their dispute.

9.

The Charter Conference may appoint or designate other bodies or fora to perform any of the functions delegated in this Annex to the Secretariat and the Secretary-General.

Annex B 12. Formula for allocating charter costs (In accordance with Article 37(3))

1.

Contributions payable by Contracting Parties shall be determined by the Secretariat annually on the basis of their percentage contributions required under the latest available United Nations Regular Budget Scale of Assessment (supplemented by information on theoretical contributions for any Contracting Parties which are not UN members).

2.

The contributions shall be adjusted as necessary to ensure that the total of all Contracting Parties' contributions is 100%.

Annex PA 13. List of signatories which do not accept the provisional application obligation of article 45(3)b) (In accordance with Article 45(3)c))

• 1. The Czech Republic

• 2. Germany

• 3. Hungary

• 4. Lithuania

• 5. Poland

• 6. The Slovak Republic

Annex T 14. Contracting parties' transitional measures (In accordance with Article 32(1))

List of Contracting Parties entitled to transitional arrangements

Albania	Latvia
Armenia	Lithuania
Azerbaijan	Moldova
Belarus	Poland
Bulgaria	Romania
Croatia	The Russian Federation
The Czech Republic	Slovakia
Estonia	Slovenia
Georgia	Tajikistan
Hungary	Turkmenistan
Kazakhstan	Ukraine
Kyrgyzstan	Uzbekistan

List of provisions subject to transitional arrangements

Provision	Page	Provision	Page
Article 6(2)	47	Article 10(7)	84
Article 6(5)	61	Article 14(1)d)	86
Article 7(4)	73	Article 20(3)	89
Article 9(1)	79	Article 22(3)	99

Article 6(2)

“Each Contracting Party shall ensure that within its jurisdiction it has and enforces such laws as are necessary and appropriate to address unilateral and concerted anti-competitive conduct in Economic Activity in the Energy Sector."

Country: Albania

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

There is no law on protection of competition in Albania. The law No 7746 of 28 July 1993 on Hydrocarbons and the law No 7796 of 17 February 1994 on Minerals do not include such provisions. There is no law on electricity which is in the stage of preparation. This law is planned to be submitted to the Parliament by the end of 1996. In these laws Albania intends to include provisions on anti-competitive conduct.

Phase-out

1 January 1998.

Country: Armenia

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

At present a state monopoly exists in Armenia in most energy sectors. There is no law on protection of competition, thus the rules of competition are not yet being implemented. There are no laws on energy. The draft laws on energy are planned to be submitted to the Parliament in 1994. The laws are envisaged to include provisions on anti-competitive behaviour, which would be harmonized with the EC legislation on competition.

Phase-out

31 December 1997.

Country: Azerbaijan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

The anti-monopoly legislation is at the stage of elaboration.

Phase-out

1 January 2000.

Country: Belarus

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Anti-monopoly legislation is at the stage of elaboration.

Phase-out

1 January 2000.

Country: Georgia

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Laws on demonopolization are at present at the stage of elaboration in Georgia and that is why the State has so far the monopoly for practically all energy sources and energy resources, which restricts the possibility of competition in the energy and fuel complex.

Phase-out

1 January 1999.

Country: Kazakhstan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

The law on Development of Competition and Restriction of Monopolistic Activities (No 656 of 11 June 1991) has been adopted, but is of a general nature. It is necessary to develop the legislation further, in particular by means of adopting relevant amendments or adopting a new law.

Phase-out

1 January 1998.

Country: Kyrgyzstan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

The law on Anti-monopoly Policies has already been adopted. The transitional period is needed to adapt provisions of this law to the energy sector which is now strictly regulated by the state.

Phase-out

1 July 2001.

Country: Moldova

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

The law on Restriction of Monopolistic Activities and Development of Competition of 29 January 1992 provides an organizational and legal basis for the development of competition, and of measures to prevent, limit and restrict monopolistic activities; it is oriented towards implementing market economy conditions. This law, however, does not provide for concrete measures of anti-competitive conduct in the energy sector, nor does it cover completely the requirements of Article 6.

In 1995 drafts of a law on Competition and a State Programme of Demonopolization of the Economy will be submitted to the Parliament. The draft law on Energy which will be also submitted to the Parliament in 1995 will cover issues on demonopolization and development of competition in the energy sector.

Phase-out

1 January 1998.

Country: Romania

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

The rules of competition are not yet implemented in Romania. The draft law on Protection of Competition has been submitted to the Parliament and is scheduled to be adopted during 1994.

The draft contains provisions with respect to anti-competitive behaviour, harmonized with the EC's law on Competition.

Phase-out

31 December 1996.

Country: The Russian Federation

Sector

All energy sectors.

Level of government

The Federation.

Description

A comprehensive framework of anti-monopoly legislation has been created in the Russian Federation but other legal and organizational measures to prevent, limit or suppress monopolistic activities and unfair competition will have to be adopted and in particular in the energy sector.

Phase-out

1 July 2001.

Country: Slovenia

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Law on Protection of Competition adopted in 1993 and published in Official Journal No 18/93 treats anti-competitive conduct generally. The existing law also provides for conditions for the establishment of competition authorities. At present the main competition authority is the Office of Protection of Competition in the Ministry of Economic Relations and Development. With regard to importance of energy sector a separate law in this respect is foreseen and thus more time for full compliance is needed.

Phase-out

1 January 1998.

Country: Tajikistan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

In 1993 Tajikistan passed the law on Demonopolization and Competition. However, due to the difficult economic situation in Tajikistan, the jurisdiction of the law has been temporarily suspended.

Phase-out

31 December 1997.

Country: Turkmenistan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Under the Ruling of the President of Turkmenistan No 1532 of 21 October 1993 the Committee on Restricting Monopolistic Activities has been etablished and is acting now, the function of which is to protect enterprises and other entities from monopoly conduct and practices and to promote the formation of market principles on the basis of the development of competition and entrepreneurship.

Further development of legislation and regulations is needed which would regulate anti-monopoly conduct of enterprises in the Economic Activity in the Energy Sector.

Phase-out

1 July 2001.

Country: Uzbekistan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

The law on Restricting Monopoly Activities has been adopted in Uzbekistan and has been in force since July 1992. However, the law (as is specified in article 1, paragraph 3) does not extend to the activities of enterprises in the energy sector.

Phase-out

1 July 2001.

Article 6(5)

“If a Contracting Party considers that any specified anti-competitive conduct carried out within the Area of another Contracting Party is adversely affecting an important interest relevant to the purposes identified in this Article, the Contracting Party may notify the other Contracting Party and may request that its competition authorities initiate appropriate enforcement action. The notifying Contracting Party shall include in such notification sufficient information to permit the notified Contracting Party to identify the anti-competitive conduct that is the subject of the notification and shall include an offer of such further information and cooperation as that Contracting Party is able to provide. The notified Contracting Party or, as the case may be, the relevant competition authorities may consult with the competition authorities of the notifying Contracting Party and shall accord full consideration to the request of the notifying Contracting Party in deciding whether or not to initiate enforcement action with respect to the alleged anti-competitive conduct identified in the notification. The notified Contracting Party shall inform the notifying Contracting Party of its decision or the decision of the relevant competition authorities and may if it wishes inform the notifying Contracting Party of the grounds for the decision. If enforcement action is initiated, the notified Contracting Party shall advise the notifying Contracting Party of its outcome and, to the extent possible, of any significant interim development."

Country: Albania

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

In Albania there are no established institutions to enforce the competition rules. Such institutions will be provided for in the law on the Protection of Competition which is planned to be finalized in 1996.

Phase-out

1 January 1999.

Country: Armenia

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Institutions to enforce the provisions of this paragraph have not been established in Armenia.

The laws on Energy and Protection of Competition are planned to include provisions to establish such institutions.

Phase-out

31 December 1997.

Country: Azerbaijan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Anti-monopoly authorities shall be established after the adoption of anti-monopoly legislation.

Phase-out

1 January 2000.

Country: Belarus

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Anti-monopoly authorities shall be established after the adoption of anti-monopoly legislation.

Phase-out

1 January 2000.

Country: Georgia

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Laws on demonopolization are at present at the stage of elaboration in Georgia and that is why there are no competition authorities established yet.

Phase-out

1 January 1999.

Country: Kazakhstan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

An Anti-monopoly Committee has been established in Kazakhstan, but its activity needs improvement, both from legislative and organizational points of view, in order to elaborate an effective mechanism handling the complaints on anti-competitive conduct.

Phase-out

1 January 1998.

Country: Kyrgyzstan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

There is no mechanism in Kyrgyzstan to control the anti-competitive conduct and the relevant legislation. It is necessary to establish relevant anti-monopoly authorities.

Phase-out

1 July 2001.

Country: Moldova

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

The Ministry of Economy is responsible for the control of competitive conduct in Moldova. Relevant amendments have been made to the law on Breach of Administrative Rules, which envisage some penalties for violating rules of competition by monopoly enterprises.

The draft law on Competition which is now at the stage of elaboration will have provisions on the enforcement of competition rules.

Phase-out

1 January 1998.

Country: Romania

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Institutions to enforce the provisions of this paragraph have not been established in Romania.

The Institutions charged with the enforcement of competition rules are provided for in the draft law on Protection of Competition which is scheduled to be adopted during 1994.

The draft also provides a period of nine months for enforcement, starting with the date of its publication.

According to the Europe Agreement establishing an association between Romania and the European Communities, Romania was granted a period of five years to implement competition rules.

Phase-out

1 January 1998.

Country: Tajikistan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Tajikistan has adopted laws on Demonopolization and Competition, but institutions to enforce competition rules are in the stage of development.

Phase-out

31 December 1997.

Country: Uzbekistan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

The law on Restricting Monopoly Activities has been adopted in Uzbekistan and has been in force since July 1992. However, the law (as is specified in article 1, paragraph 3) does not extend to the activities of the enterprises in the energy sector.

Phase-out

1 July 2001.

Article 7(4)

“In the event that Transit of Energy Materials and Products cannot be achieved on commercial terms by means of Energy Transport Facilities the Contracting Parties shall not place obstacles in the way of new capacity being established, except as may be otherwise provided in applicable legislation which is consistent with paragraph 1."

Country: Azerbaijan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

It is necessary to adopt a set of laws on energy, including licensing procedures regulating transit. During a transition period it is envisaged to build and modernize power transmission lines, as well as generating capacities with the aim of bringing their technical level to the world requirements and adjusting to conditions of a market economy.

Phase-out

31 December 1999.

Country: Belarus

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Laws on energy, land and other subjects are being worked out at present, and until their final adoption, uncertainty remains as to the conditions for establishing new transport capacities for energy carriers in the territory of Belarus.

Phase-out

31 December 1998.

Country: Bulgaria

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Bulgaria has no laws regulating Transit of Energy Materials and Products. An overall restructuring is ongoing in the energy sector, including development of institutional framework, legislation and regulation.

Phase-out

The transitional period of 7 years is necessary to bring the legislation concerning the Transit of Energy Materials and Products in full compliance with this provision.

1 July 2001.

Country: Georgia

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

It is necessary to prepare a set of laws on the matter. At present there are substantially different conditions for the transport and transit of various energy sources in Georgia (electric power, natural gas, oil products, coal).

Phase-out

1 January 1999.

Country: Hungary

Sector

Electricity industry.

Level of government

National.

Description

According to the current legislation establishment and operation of high-voltage transmission lines is a state monopoly.

The creation of the new legal and regulatory framework for establishment, operation and ownership of high-voltage transmission lines is under preparation.

The Ministry of Industry and Trade has already taken the initiative to put forward a new Act on Electricity Power, that will have its impact also on the Civil Code and on the Act on Concession. Compliance can be achieved after entering in force of the new law on Electricity and related regulatory decrees.

Phase-out

31 December 1996.

Country: Poland

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Polish law on Energy, being in the final stage of coordination, stipulates for creating new legal regulations similar to those applied by free market countries (licenses to generate, transmit, distribute and trade in energy carriers). Until it is adopted by the Parliament a temporary suspension of obligations under this paragraph is required.

Phase-out

31 December 1995.

Article 9(1)

“The Contracting Parties acknowledge the importance of open capital markets in encouraging the flow of capital to finance trade in Energy Materials and Products and for the making of and assisting with regard to Investments in Economic Activity in the Energy Sector in the Areas of other Contracting Parties, particularly those with economies in transition. Each Contracting Party shall accordingly endeavour to promote conditions for access to its capital market by companies and nationals of other Contracting Parties, for the purpose of financing trade in Energy Materials and Products and for the purpose of Investment in Economic Activity in the Energy Sector in the Areas of those other Contracting Parties, on a basis no less favourable than that which it accords in like circumstances to its own companies and nationals or companies and nationals of any other Contracting Party or any third state, whichever is the most favourable."

Country: Azerbaijan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Relevant legislation is at the stage of elaboration.

Phase-out

1 January 2000.

Country: Belarus

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Relevant legislation is at the stage of elaboration.

Phase-out

1 January 2000.

Country: Georgia

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Relevant legislation is at the stage of preparation.

Phase-out

1 January 1997.

Country: Kazakhstan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

The bill on Foreign Investments is at the stage of authorization approval with the aim to adopt it by the Parliament in autumn 1994.

Phase-out

1 July 2001.

Country: Kyrgyzstan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Relevant legislation is currently under preparation.

Phase-out

1 July 2001.

Article 10(7). – Specific measures

“Each Contracting Party shall accord to Investments in its Area of Investors of another Contracting Party, and their related activities including management, maintenance, use, enjoyment or disposal, treatment no less favourable than that which it accords to Investments of its own Investors or of the Investors of any other Contracting Party or any third state and their related activities including management, maintenance, use, enjoyment or disposal, whichever is the most favourable."

Country: Bulgaria

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Foreign persons may not acquire property rights over land. A company with more than fifty per cent of foreign person's share may not acquire property right over agricultural land;

Foreigners and foreign legal persons may not aquire property rights over land except by way of inheritance according to the law. In this case they have to make it over;

A foreign person may aquire property rights over buildings, but without property rights over the land;

Foreign persons or companies with foreign controlling participation must obtain a permit before performing the following activities:

• – exploration, development and extraction of natural resources from the territorial sea, continental shelf or exclusive economic zone;

• – acquisition of real estate in geographic regions designated by the Council of Ministers.

• – The permits are issued by the Council of Ministers or by a body authorized by the Council of Ministers.

Phase-out

1 July 2001.

Article 14(1)d)

“Each Contracting Party shall with respect to Investments in its Area of Investors of any other Contracting Party guarantee the freedom of transfer into and out of its Area, including the transfer of:

unspent earnings and other remuneration of personnel engaged from abroad in connection with that Investment;"

Country: Bulgaria

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Foreign nationals employed by companies with more than 50 per cent of foreign participation, or by a foreign person registered as sole trader or a branch or a representative office of a foreign company in Bulgaria, receiving their salary in Bulgarian leva, may purchase foreign currency not exeeding 70 per cent of their salary, including social security payments.

Phase-out

1 July 2001.

Country: Hungary

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

According to the Act on Investments of Foreigners in Hungary, article 33, foreign top managers, executive managers, members of the Supervisory Board and foreign employees may transfer their income up to 50 per cent of their aftertax earnings derived from the company of their employment through the bank of their company.

Phase-out

The phase out of this particular restriction depends on the progress Hungary is able to make in the implementation of the foreign exchange liberalization programme whose final target is the full convertibility of the Forint. This restriction does not create barriers to foreign investors. Phase-out is based on stipulations of Article 32.

1 July 2001.

Article 20(3)

“Each Contracting Party shall designate one or more enquiry points to which requests for information about the above mentioned laws, regulations, judicial decisions and administrative rulings may be addressed and shall communicate promptly such designation to the Secretariat which shall make it available on request."

Country: Armenia

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

In Armenia there are no official enquiry points yet to which requests for information about the relevant laws and other regulations could be addressed. There is no information centre either. There is a plan to establish such a centre in 1994-1995. Technical assistance is required.

Phase-out

31 December 1996.

Country: Azerbaijan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

There are no official enquiry points so far in Azerbaijan to which requests for information about relevant laws and regulations could be addressed. At present such information is concentrated in various organizations.

Phase-out

31 December 1997.

Country: Belarus

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Official enquiry offices which could give information on laws, regulations, judicial decisions and administrative rulings do not exist yet in Belarus. As far as the judicial decisions and administrative rulings are concerned there is no practice of their publishing.

Phase-out

31 December 1998.

Country: Kazakhstan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

The process of establishing enquiry points has begun. As far as the judicial decisions and administrative rulings are concerned they are not published in Kazakhstan (except for some decisions made by the Supreme Court), because they are not considered to be sources of law. To change the existing practice will require a long transitional period.

Phase-out

1 July 2001.

Country: Moldova

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

It is necessary to establish enquiry points.

Phase-out

31 December 1995.

Country: The Russian Federation

Sector

All energy sectors.

Level of government

The Federation and the Republics constituting Federation.

Description

No official enquiry points exist in the Russian Federation as of now to which requests for information about relevant laws and other regulation acts could be addressed. As far as the judicial decisions and administrative rulings are concerned they are not considered to be sources of law.

Phase-out

31 December 2000.

Country: Slovenia

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

In Slovenia there are no official enquiry points yet to which requests for information about relevant laws and other regulatory acts could be addressed. At present such information is available in various ministries. The Law on Foreign Investments which is under preparation foresees establishment of such an enquiry point.

Phase-out

1 January 1998.

Country: Tajikistan

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

There are no enquiry points yet in Tajikistan to which requests for information about relevant laws and other regulations could be addressed. It is only a question of having available funding.

Phase-out

31 December 1997.

Country: Ukraine

Sector

All energy sectors.

Level of government

National.

Description

Improvement of the present transparency of laws up to the level of international practice is required. Ukraine will have to establish enquiry points providing information about laws, regulations, judicial decisions and administrative rulings and standards of general application.

Phase-out

1 January 1998.

Article 22(3)

“Each Contracting Party shall ensure that if it establishes or maintains a state entity and entrusts the entity with regulatory, administrative or other governmental authority, such entity shall exercise that authority in a manner consistent with the Contracting Party's obligations under this Treaty".

Country: The Czech Republic

Sector

Uranium and nuclear industries.

Level of government

National.

Description

In order to deplete uranium ore reserves that are stocked by Administration of State Material Reserves, no imports of uranium ore and concentrates, including uranium fuel bundles containing uranium of non-Czech origin, will be licensed.

Phase-out

1 July 2001.

Energy Charter Protocol on energy efficiency and related environmental aspects

Preamble

The contracting parties to this Protocol,

Having regard to the European Energy Charter adopted in the Concluding Document of the Hague Conference on the European Energy Charter, signed at The Hague on 17 December 1991; and in particular to the declarations therein that cooperation is necessary in the field of energy efficiency and related environmental protection;

Having regard also to the Energy Charter Treaty, opened for signature from 17 December 1994 to 16 June 1995;

Mindful of the work undertaken by international organizations and fora in the field of energy efficiency and environmental aspects of the energy cycle;

Aware of the improvements in supply security, and of the significant economic and environmental gains, which result from the implementation of cost-effective energy efficiency measures; and aware of their importance for restructuring economies and improving living standards;

Recognizing that improvements in energy efficiency reduce negative environmental consequences of the energy cycle including global warming and acidification;

Convinced that energy prices should reflect as far as possible a competitive market, ensuring market-oriented price formation, including fuller reflection of environmental costs and benefits, and recognizing that such price formation is vital to progress in energy efficiency and associated environmental protection;

Appreciating the vital role of the private sector including small and medium-sized enterprises in promoting and implementing energy efficiency measures, and intent on ensuring a favourable institutional framework for economically viable investment in energy efficiency;

Recognizing that commercial forms of cooperation may need to be complemented by intergovernmental cooperation, particularly in the area of energy policy formulation and analysis as well as in other areas which are essential to the enhancement of energy efficiency but not suitable for private funding; and

Desiring to undertake cooperative and coordinated action in the field of energy efficiency and related environmental protection and to adopt a Protocol providing a framework for using energy as economically and efficiently as possible:

Have agreed as follows:

PART I. INTRODUCTION

Article 1. Scope and objectives of the Protocol

• 1 This Protocol defines policy principles for the promotion of energy efficiency as a considerable source of energy and for consequently reducing adverse Environmental Impacts of energy systems. It furthermore provides guidance on the development of energy efficiency programmes, indicates areas of cooperation and provides a framework for the development of cooperative and coordinated action. Such action may include the prospecting for, exploration, production, conversion, storage, transport, distribution, and consumption of energy, and may relate to any economic sector.

• 2 The objectives of this Protocol are:

  • a) the promotion of energy efficiency policies consistent with sustainable development;

  • b) the creation of framework conditions which induce producers and consumers to use energy as economically, efficiently and environmentally soundly as possible, particularly through the organization of efficient energy markets and a fuller reflection of environmental costs and benefits; and

  • c) the fostering of cooperation in the field of energy efficiency.

Article 2. Definitions

As used in this Protocol:

• 1. “Charter" means the European Energy Charter adopted in the Concluding Document of the Hague Conference on the European Energy Charter signed at The Hague on 17 December 1991; signature of the Concluding Document is considered to be signature of the Charter.

• 2. “Contracting Party" means a state or Regional Economic Integration Organization which has consented to be bound by this Protocol and for which the Protocol is in force.

• 3. “Regional Economic Integration Organization" means an organization constituted by states to which they have transferred competence over certain matters a number of which are governed by this Protocol, including the authority to take decisions binding on them in respect of those matters.

• 4. “Energy Cycle" means the entire energy chain, including activities related to prospecting for, exploration, production, conversion, storage, transport, distribution and consumption of the various forms of energy, and the treatment and disposal of wastes, as well as the decommissioning, cessation or closure of these activities, minimizing harmful Environmental Impacts.

• 5. “Cost-Effectiveness" means to achieve a defined objective at the lowest cost or to achieve the greatest benefit at a given cost.

• 6. “Improving Energy Efficiency" means acting to maintain the same unit of output (of a good or service) without reducing the quality or performance of the output, while reducing the amount of energy required to produce that output.

• 7. “Environmental Impact" means any effect caused by a given activity on the environment, including human health and safety, flora, fauna, soil, air, water, climate, landscape and historical monuments or other physical structures or the interactions among these factors; it also includes effects on cultural heritage or socio-economic conditions resulting from alterations to those factors.

PART II. POLICY PRINCIPLES

Article 3. Basic principles

Contracting Parties shall be guided by the following principles:

• 1. Contracting Parties shall cooperate and, as appropriate, assist each other in developing and implementing energy efficiency policies, laws and regulations.

• 2. Contracting Parties shall establish energy efficiency policies and appropriate legal and regulatory frameworks which promote, inter alia:

  • a) efficient functioning of market mechanisms including market-oriented price formation and a fuller reflection of environmental costs and benefits;

  • b) reduction of barriers to energy efficiency, thus stimulating investments;

  • c) mechanisms for financing energy efficiency initiatives;

  • d) education and awareness;

  • e) dissemination and transfer of technologies;

  • f) transparency of legal and regulatory frameworks.

• 3. Contracting Parties shall strive to achieve the full benefit of energy efficiency throughout the Energy Cycle. To this end they shall, to the best of their competence, formulate and implement energy efficiency policies and cooperative or coordinated actions based on Cost-Effectiveness and economic efficiency, taking due account of environmental aspects.

• 4. Energy efficiency policies shall include both short-term measures for the adjustment of previous practices and long-term measures to improve energy efficiency throughout the Energy Cycle.

• 5. When cooperating to achieve the objectives of this Protocol, Contracting Parties shall take into account the differences in adverse effects and abatement costs between Contracting Parties.

• 6. Contracting Parties recognize the vital role of the private sector. They shall encourage action by energy utilities, responsible authorities and specialised agencies, and close cooperation between industry and administrations.

• 7. Cooperative or coordinated action shall take into account relevant principles adopted in international agreements, aimed at protection and improvement of the environment, to which Contracting Parties are parties.

• 8. Contracting Parties shall take full advantage of the work and expertise of competent international or other bodies and shall take care to avoid duplication.

Article 4. Division of responsibility and coordination

Each Contracting Party shall strive to ensure that energy efficiency policies are coordinated among all of its responsible authorities.

Article 5. Strategies and policy aims

Contracting Parties shall formulate strategies and policy aims for Improving Energy Efficiency and thereby reducing Environmental Impacts of the Energy Cycle as appropriate in relation to their own specific energy conditions. These strategies and policy aims shall be transparent to all interested parties.

Article 6. Financing and financial incentives

• 1 Contracting Parties shall encourage the implementation of new approaches and methods for financing energy efficiency and energy-related environmental protection investments, such as joint venture arrangements between energy users and external investors (hereinafter referred to as “Third Party Financing").

• 2 Contracting Parties shall endeavour to take advantage of and promote access to private capital markets and existing international financing institutions in order to facilitate investments in Improving Energy Efficiency and in environmental protection related to energy efficiency.

• 3 Contracting Parties may, subject to the provisions of the Energy Charter Treaty and to their other international legal obligations, provide fiscal or financial incentives to energy users in order to facilitate market penetration of energy efficiency technologies, products and services. They shall strive to do so in a manner that both ensures transparency and minimizes the distortion of international markets.

Article 7. Promotion of energy efficient technology

• 1 Consistent with the provisions of the Energy Charter Treaty, Contracting Parties shall encourage commercial trade and cooperation in energy efficient and environmentally sound technologies, energy-related services and management practices.

• 2 Contracting Parties shall promote the use of these technologies, services and management practices throughout the Energy Cycle.

Article 8. Domestic programmes

• 1 In order to achieve the policy aims formulated according to Article 5, each Contracting Party shall develop, implement and regularly update energy efficiency programmes best suited to its circumstances.

• 2 These programmes may include activities such as the:

  • a) development of long-term energy demand and supply scenarios to guide decision-making;

  • b) assessment of the energy, environmental and economic impact of actions taken;

  • c) definition of standards designed to improve the efficiency of energy using equipment, and efforts to harmonize these internationally to avoid trade distortions;

  • d) development and encouragement of private initiative and industrial cooperation, including joint ventures;

  • e) promotion of the use of the most energy efficient technologies that are economically viable and environmentally sound;

  • f) encouragement of innovative approaches for investments in energy efficiency improvements, such as Third Party Financing and co-financing;

  • g) development of appropriate energy balances and data bases, for example with data on energy demand at a sufficiently detailed level and on technologies for Improving Energy Efficiency;

  • h) promotion of the creation of advisory and consultancy services which may be operated by public or private industry or utilities and which provide information about energy efficiency programmes and technologies, and assist consumers and enterprises;

  • i) support and promotion of cogeneration and of measures to increase the efficiency of district heat production and distribution systems to buildings and industry;

  • j) establishment of specialized energy efficiency bodies at appropriate levels, that are sufficiently funded and staffed to develop and implement policies.

• 3 In implementing their energy efficiency programmes, Contracting Parties shall ensure that adequate institutional and legal infrastructures exist.

PART III. INTERNATIONAL COOPERATION

Article 9. Areas of cooperation

The cooperation between Contracting Parties may take any appropriate form. Areas of possible cooperation are listed in the Annex.

PART IV. ADMINISTRATIVE AND LEGAL ARRANGEMENTS

Article 10. Role of the Charter Conference

• 1 All decisions made by the Charter Conference in accordance with this Protocol shall be made by only those Contracting Parties to the Energy Charter Treaty who are Contracting Parties to this Protocol.

• 2 The Charter Conference shall endeavour to adopt, within 180 days after the entry into force of this Protocol, procedures for keeping under review and facilitating the implementation of its provisions, including reporting requirements, as well as for identifying areas of cooperation in accordance with Article 9.

Article 11. Secretariat and financing

• 1 The Secretariat established under Article 35 of the Energy Charter Treaty shall provide the Charter Conference with all necessary assistance for the performance of its duties under this Protocol and provide such other services in support of the Protocol as may be required from time to time, subject to approval by the Charter Conference.

• 2 The costs of the Secretariat and Charter Conference arising from this Protocol shall be met by the Contracting Parties to this Protocol according to their capacity to pay, determined according to the formula specified in Annex B to the Energy Charter Treaty.

Article 12. Voting

• 1 Unanimity of Contracting Parties Present and Voting at the meeting of the Charter Conference where such matters fall to be decided shall be required for decisions to:

  • a) adopt amendments to this Protocol; and

  • b) approve accessions to this Protocol under Article 16.

  Contracting Parties shall make every effort to reach agreement by consensus on any other matter requiring their decision under this Protocol. If agreement cannot be reached by consensus, decisions on non-budgetary matters shall be taken by a three-fourths majority of Contracting Parties Present and Voting at the meeting of the Charter Conference at which such matters fall to be decided.

  Decisions on budgetary matters shall be taken by a qualified majority of Contracting Parties whose assessed contributions under Article 11(2) represent, in combination, at least three-fourths of the total assessed contributions.

• 2 For purposes of this Article, “Contracting Parties Present and Voting" means Contracting Parties to this Protocol present and casting affirmative or negative votes, provided that the Charter Conference may decide upon rules of procedure to enable such decisions to be taken by Contracting Parties by correspondence.

• 3 Except as provided in paragraph 1 in relation to budgetary matters, no decision referred to in this Article shall be valid unless it has the support of a simple majority of Contracting Parties.

• 4 A Regional Economic Integration Organization shall, when voting, have a number of votes equal to the number of its member states which are Contracting Parties to this Protocol; provided that such an Organization shall not exercise its right to vote if its member states exercise theirs, and vice versa.

• 5 In the event of persistent arrears in a Contracting Party's discharge of financial obligations under this Protocol, the Charter Conference may suspend that Contracting Party's voting rights in whole or in part.

Article 13. Relation to the Energy Charter Treaty

• 1 In the event of inconsistency between the provisions of this Protocol and the provisions of the Energy Charter Treaty, the provisions of the Energy Charter Treaty shall, to the extent of the inconsistency, prevail.

• 2 Article 10(1) and Article 12(1) to (3) shall not apply to votes in the Charter Conference on amendments to this Protocol which assign duties or functions to the Charter Conference or the Secretariat, the establishment of which is provided for in the Energy Charter Treaty.

PART V. FINAL PROVISIONS

Article 14. Signature

This Protocol shall be open for signature at Lisbon from 17 December 1994 to 16 June 1995 by the states and Regional Economic Integration Organizations whose representatives have signed the Charter and the Energy Charter Treaty.

Article 15. Ratification, acceptance or approval

This Protocol shall be subject to ratification, acceptance or approval by signatories. Instruments of ratification, acceptance or approval shall be deposited with the Depositary.

Article 16. Accession

This Protocol shall be open for accession, from the date on which the Protocol is closed for signature, by states and Regional Economic Integration Organizations which have signed the Charter and are Contracting Parties to the Energy Charter Treaty, on terms to be approved by the Charter Conference. The instruments of accession shall be deposited with the Depositary.

Article 17. Amendments

• 1 Any Contracting Party may propose amendments to this Protocol.

• 2 The text of any proposed amendment to this Protocol shall be communicated to Contracting Parties by the Secretariat at least three months before the date on which it is proposed for adoption by the Charter Conference.

• 3 Amendments to this Protocol, texts of which have been adopted by the Charter Conference, shall be communicated by the Secretariat to the Depositary which shall submit them to all Contracting Parties for ratification, acceptance or approval.

• 4 Instruments of ratification, acceptance or approval of amendments to this Protocol shall be deposited with the Depositary. Amendments shall enter into force between Contracting Parties having ratified, accepted or approved them on the thirtieth day after deposit with the Depositary of instruments of ratification, acceptance or approval by at least three-fourths of the Contracting Parties. Thereafter the amendments shall enter into force for any other Contracting Party on the thirtieth day after that Contracting Party deposits its instrument of ratification, acceptance or approval of the amendments.

Article 18. Entry into force

• 1 This Protocol shall enter into force on the thirtieth day after the date of deposit of the fifteenth instrument of ratification, acceptance or approval thereof, or of accession thereto, by a state or Regional Economic Integration Organization which is a signatory to the Charter and a Contracting Party to the Energy Charter Treaty or on the same date as the Energy Charter Treaty enters into force, whichever is later.

• 2 For each state or Regional Economic Integration Organization for which the Energy Charter Treaty has entered into force and which ratifies, accepts, or approves this Protocol or accedes thereto after the Protocol has entered into force in accordance with paragraph 1, the Protocol shall enter into force on the thirtieth day after the date of deposit by such state or Regional Economic Integration Organization of its instrument of ratification, acceptance, approval or accession.

• 3 For the purposes of paragraph 1, any instrument deposited by a Regional Economic Integration Organization shall not be counted as additional to those deposited by member states of such Organization.

Article 19. Reservations

No reservations may be made to this Protocol.

Article 20. Withdrawal

• 1 At any time after this Protocol has entered into force for a Contracting Party, that Contracting Party may give written notification to the Depositary of its withdrawal from the Protocol.

• 2 Any Contracting Party which withdraws from the Energy Charter Treaty shall be considered as also having withdrawn from this Protocol.

• 3 The effective date of withdrawal under paragraph 1 shall be ninety days after receipt of notification by the Depositary. The effective date of withdrawal under paragraph 2 shall be the same as the effective date of withdrawal from the Energy Charter Treaty.

Article 21. Depositary

The Government of the Portuguese Republic shall be the Depositary of this Protocol.

Article 22. Authentic texts

IN WITNESS WHEREOF the undersigned, being duly authorized to that effect, have signed this Protocol in English, French, German, Italian, Russian and Spanish, of which every text is equally authentic, in one original, which will be deposited with the Government of the Portuguese Republic.

DONE at Lisbon on the seventeenth day of December in the year one thousand nine hundred and ninety-four.

Annex Illustrative and non-exhaustive list of possible areas of cooperation pursuant to Article 9

Development of energy efficiency programmes, including identifying energy efficiency barriers and potentials, and the development of energy labelling and efficiency standards;

Assessment of the Environmental Impacts of the Energy Cycle;

Development of economic, legislative and regulatory measures;

Technology transfer, technical assistance and industrial joint ventures subject to international property rights regimes and other applicable international agreements;

Research and development;

Education, training, information and statistics;

Identification and assessment of measures such as fiscal or other market-based instruments, including tradeable permits to take account of external, notably environmental, costs and benefits.

Energy analysis and policy formulation:

• – assessment of energy efficiency potentials;

• – energy demand analysis and statistics;

• – development of legislative and regulatory measures;

• – integrated resource planning and demand side management;

• – Environmental Impact assessment, including major energy projects.

Evaluation of economic instruments for Improving Energy Efficiency and environmental objectives.

Energy efficiency analysis in refining, conversion, transport and distribution of hydro-carbons.

Improving Energy Efficiency in power generation and transmission:

• – cogeneration;

• – plant component (boilers, turbines, generators, etc.);

• – network integration.

Improving Energy Efficiency in the building sector:

• – thermal insulation standards, passive solar and ventilation;

• – space heating and air conditioning systems;

• – high efficiency low NOx burners;

• – metering technologies and individual metering;

• – domestic appliances and lighting.

Municipalities and local community services:

• – district heating systems;

• – efficient gas distribution systems;

• – energy planning technologies;

• – twinning of towns or of other relevant territorial entities;

• – energy management in cities and in public buildings;

• – waste management and energy recovery of waste.

Improving Energy Efficiency in the industrial sector:

• – joint ventures;

• – energy cascading, cogeneration and waste heat recovery;

• – energy audits.

Improving Energy Efficiency in the transport sector:

• – motor vehicle performance standards;

• – development of efficient transport infrastructures.

Information:

• – awareness creation;

• – data bases: access, technical specifications, information systems;

• – dissemination, collection and collation of technical information;

• – behavioural studies.

Training and education:

• – exchanges of energy managers, officials, engineers and students;

• – organization of international training courses.

Financing:

• – development of legal framework;

• – Third Party Financing;

• – joint ventures;

• – co-financing.

Final act of the European Energy Charter Conference

I. The final Plenary Session of the European Energy Charter Conference was held at Lisbon on 16–17 December 1994. Representatives of the Republic of Albania, the Republic of Armenia, Australia, the Republic of Austria, the Azerbaijani Republic, the Kingdom of Belgium, the Republic of Belarus, the Republic of Bulgaria, Canada, the Republic of Croatia, the Republic of Cyprus, the Czech Republic, the Kingdom of Denmark, the Republic of Estonia, the European Communities, the Republic of Finland, the French Republic, the Republic of Georgia, the Federal Republic of Germany, the Hellenic Republic, the Republic of Hungary, the Republic of Iceland, Ireland, the Italian Republic, Japan, the Republic of Kazakhstan, the Republic of Kyrgyzstan, the Republic of Latvia, the Principality of Liechtenstein, the Republic of Lithuania, the Grand Duchy of Luxembourg, the Republic of Malta, the Republic of Moldova, the Kingdom of the Netherlands, the Kingdom of Norway, the Republic of Poland, the Portuguese Republic, Romania, the Russian Federation, the Slovak Republic, the Republic of Slovenia, the Kingdom of Spain, the Kingdom of Sweden, the Swiss Confederation, the Republic of Tajikistan, the Republic of Turkey, Turkmenistan, Ukraine, the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland, the United States of America and the Republic of Uzbekistan (hereinafter referred to as “the representatives") participated in the Conference, as did invited observers from certain countries and international organizations.

Background

II. During the meeting of the European Council in Dublin in June 1990, the Prime Minister of the Netherlands suggested that economic recovery in Eastern Europe and the then Union of Soviet Socialist Republics could be catalysed and accelerated by cooperation in the energy sector. This suggestion was welcomed by the Council, which invited the Commission of the European Communities to study how best to implement such cooperation. In February 1991 the Commission proposed the concept of a European Energy Charter.

Following discussion of the Commission's proposal in the Council of the European Communities, the European Communities invited the other countries of Western and Eastern Europe, of the Union of Soviet Socialist Republics and the non-European members of the Organisation for Economic Co-operation and Development to attend a conference in Brussels in July 1991 to launch negotiations on the European Energy Charter. A number of other countries and international organizations were invited to attend the European Energy Charter Conference as observers.

Negotiations on the European Energy Charter were completed in 1991 and the Charter was adopted by signature of a Concluding Document at a conference held at The Hague on 16-17 December 1991. Signatories of the Charter, then or subsequently, include all those listed in Section I above, other than observers.

The signatories of the European Energy Charter undertook:

• – to pursue the objectives and principles of the Charter and implement and broaden their cooperation as soon as possible by negotiating in good faith a Basic Agreement and Protocols.

The European Energy Charter Conference accordingly began negotiations on a Basic Agreement – later called the Energy Charter Treaty – designed to promote East-West industrial cooperation by providing legal safeguards in areas such as investment, transit and trade. It also began negotiations on Protocols in the fields of energy efficiency, nuclear safety and hydrocarbons, although in the last case negotiations were later suspended until completion of the Energy Charter Treaty.

Negotiations on the Energy Charter Treaty and the Energy Charter Protocol on Energy Efficiency and Related Environmental Aspects were successfully completed in 1994.

The Energy Charter Treaty

III. As a result of its deliberations the European Energy Charter Conference has adopted the text of the Energy Charter Treaty (hereinafter referred to as the “Treaty") which is set out in Annex 1 and Decisions with respect thereto which are set out in Annex 2, and agreed that the Treaty would be open for signature at Lisbon from 17 December 1994 to 16 June 1995.

Understandings

IV. By signing the Final Act, the representatives agreed to adopt the following Understandings with respect to the Treaty:

1. With respect to the Treaty as a whole

• a The representatives underline that the provisions of the Treaty have been agreed upon bearing in mind the specific nature of the Treaty aiming at a legal framework to promote long-term cooperation in a particular sector and as a result cannot be construed to constitute a precedent in the context of other international negotiations.

• b The provisions of the Treaty do not:

  • (i) oblige any Contracting Party to introduce mandatory third party access; or

  • (ii) prevent the use of pricing systems which, within a particular category of consumers, apply identical prices to customers in different locations.

• c Derogations from most favoured nation treatment are not intended to cover measures which are specific to an Investor or group of Investors, rather than applying generally.

2. With respect to Article 1(5)

• a It is understood that the Treaty confers no rights to engage in economic activities other than Economic Activities in the Energy Sector.

• b The following activities are illustrative of Economic Activity in the Energy Sector:

  • (i) prospecting and exploration for, and extraction of, e.g., oil, gas, coal and uranium;

  • (ii) construction and operation of power generation facilities, including those powered by wind and other renewable energy sources;

  • (iii) land transportation, distribution, storage and supply of Energy Materials and Products, e.g., by way of transmission and distribution grids and pipelines or dedicated rail lines, and construction of facilities for such, including the laying of oil, gas, and coal-slurry pipelines;

  • (iv) removal and disposal of wastes from energy related facilities such as power stations, including radioactive wastes from nuclear power stations;

  • (v) decommissioning of energy related facilities, including oil rigs, oil refineries and power generating plants;

  • (vi) marketing and sale of, and trade in Energy Materials and Products, e.g., retail sales of gasoline; and

  • (vii) research, consulting, planning, management and design activities related to the activities mentioned above, including those aimed at Improving Energy Efficiency.

3. With respect to Article 1(6)

For greater clarity as to whether an Investment made in the Area of one Contracting Party is controlled, directly or indirectly, by an Investor of any other Contracting Party, control of an Investment means control in fact, determined after an examination of the actual circumstances in each situation. In any such examination, all relevant factors should be considered, including the Investor's

• a) financial interest, including equity interest, in the Investment;

• b) ability to exercise substantial influence over the management and operation of the Investment; and

• c) ability to exercise substantial influence over the selection of members of the board of directors or any other managing body.

Where there is doubt as to whether an Investor controls, directly or indirectly, an Investment, an Investor claiming such control has the burden of proof that such control exists.

4. With respect to Article 1(8)

Consistent with Australia's foreign investment policy, the establishment of a new mining or raw materials processing project in Australia with total investment of $A 10 million or more by a foreign interest, even where that foreign interest is already operating a similar business in Australia, is considered as the making of a new investment.

5. With respect to Article 1(12)

The representatives recognize the necessity for adequate and effective protection of Intellectual Property rights according to the highest internationally-accepted standards.

6. With respect to Article 5(1)

The representatives' agreement to Article 5 is not meant to imply any position on whether or to what extent the provisions of the “Agreement on Trade-Related Investment Measures” annexed to the Final Act of the Uruguay Round of Multilateral Trade Negotiations are implicit in articles III and XI of the GATT.

7. With respect to Article 6

• a The unilateral and concerted anti-competitive conduct referred to in Article 6(2) are to be defined by each Contracting Party in accordance with its laws and may include exploitative abuses.

• b “Enforcement" and “enforces" include action under the competition laws of a Contracting Party by way of investigation, legal proceeding, or administrative action as well as by way of any decision or further law granting or continuing an authorization.

8. With respect to Article 7(4)

The applicable legislation would include provisions on environmental protection, land use, safety, or technical standards.

9. With respect to Articles 9, 10 and Part V

As a Contracting Party's programmes which provide for public loans, grants, guarantees or insurance for facilitating trade or Investment abroad are not connected with Investment or related activities of Investors from other Contracting Parties in its Area, such programmes may be subject to constraints with respect to participation in them.

10. With respect to Article 10(4)

The supplementary treaty will specify conditions for applying the Treatment described in Article 10(3). Those conditions will include, inter alia, provisions relating to the sale or other divestment of state assets (privatization) and to the dismantling of monopolies (demonopolization).

11. With respect to Articles 10(4) and 29(6)

Contracting Parties may consider any connection between the provisions of Article 10(4) and Article 29(6).

12. With respect to Article 14(5

It is intended that a Contracting Party which enters into an agreement referred to in Article 14(5) ensure that the conditions of such an agreement are not in contradiction with that Contracting Party's obligations under the Articles of Agreement of the International Monetary Fund.

13. With respect to Article 19(1) i)

It is for each Contracting Party to decide the extent to which the assessment and monitoring of Environmental Impacts should be subject to legal requirements, the authorities competent to take decisions in relation to such requirements, and the appropriate procedures to be followed.

14. With respect to Articles 22 and 23

With regard to trade in Energy Materials and Products governed by Article 29, that Article specifies the provisions relevant to the subjects covered by Articles 22 and 23.

15. With respect to Article 24

Exceptions contained in the GATT and Related Instruments apply between particular Contracting Parties which are parties to the GATT, as recognized by Article 4. With respect to trade in Energy Materials and Products governed by Article 29, that Article specifies the provisions relevant to the subjects covered by Article 24.

16. With respect to Article 26(2)a)

Article 26(2) a) should not be interpreted to require a Contracting Party to enact Part III of the Treaty into its domestic law.

17. With respect to Articles 26 and 27

The reference to treaty obligations in the penultimate sentence of Article 10(1) does not include decisions taken by international organizations, even if they are legally binding, or treaties which entered into force before 1 January 1970.

18. With respect to Article 29(2)a)

• a Where a provision of GATT 1947 or a Related Instrument referred to in this paragraph provides for joint action by parties to the GATT, it is intended that the Charter Conference take such action.

• b The notion “applied on 1 March 1994 and practised with regard to Energy Materials and Products by parties to GATT 1947 among themselves” is not intended to refer to cases where a party to the GATT has invoked article XXXV of the GATT, thereby disapplying the GATT vis-à-vis another party to the GATT, but nevertheless applies unilaterally on a de facto basis some provisions of the GATT vis-à-vis that other party to the GATT.

19. With respect to Article 33

The provisional Charter Conference should at the earliest possible date decide how best to give effect to the goal of Title III of the European Energy Charter that Protocols be negotiated in areas of cooperation such as those listed in Title III of the Charter.

20. With respect to Article 34

• a The provisional Secretary-General should make immediate contact with other international bodies in order to discover the terms on which they might be willing to undertake tasks arising from the Treaty and the Charter. The provisional Secretary-General might report back to the provisional Charter Conference at the meeting which Article 45(4) requires to be convened not later than 180 days after the opening date for signature of the Treaty.

• b The Charter Conference should adopt the annual budget before the beginning of the financial year.

21. With respect to Article 34(3)m)

The technical changes to Annexes might for instance include, delisting of non-signatories or of signatories that have evinced their intention not to ratify, or additions to Annexes N and VC. It is intended that the Secretariat would propose such changes to the Charter Conference when appropriate.

22. With respect to Annex TFU(1)

• a If some of the parties to an agreement referred to in paragraph 1 have not signed or acceded to the Treaty at the time required for notification, those parties to the agreement which have signed or acceded to the Treaty may notify on their behalf.

• b The need in general for notification of agreements of a purely commercial nature is not foreseen because such agreements should not raise a question of compliance with Article 29(2)a), even when they are entered into by state agencies. The Charter Conference could, however, clarify for purposes of Annex TFU which types of agreements referred to in Article 29(2)b) require notification under the Annex and which types do not.

Declarations

V. The representatives declared that Article 18(2) shall not be construed to allow the circumvention of the application of the other provisions of the Treaty.

VI. The representatives also noted the following Declarations that were made with respect to the Treaty:

• 1. With respect to Article 1(6)

  The Russian Federation wishes to have reconsidered, in negotiations with regard to the supplementary treaty referred to in Article 10(4), the question of the importance of national legislation with respect to the issue of control as expressed in the Understanding to Article 1(6).

• 2. )With respect to Articles 5 and 10(11)

  Australia notes that the provisions of Articles 5 and 10(11) do not diminish its rights and obligations under the GATT, including as elaborated in the Uruguay Round Agreement on Trade-Related Investment Measures, particularly with respect to the list of exceptions in Article 5(3), which it considers incomplete.

  Australia further notes that it would not be appropriate for dispute settlement bodies established under the Treaty to give interpretations of GATT articles III and XI in the context of disputes between parties to the GATT or between an Investor of a party to the GATT and another party to the GATT. It considers that with respect to the application of Article 10(11) between an Investor and a party to the GATT, the only issue that can be considered under Article 26 is the issue of the awards of arbitration in the event that a GATT panel or the WTO dispute settlement body first establishes that a trade-related investment measure maintained by the Contracting Party is inconsistent with its obligations under the GATT or the Agreement on Trade-Related Investment Measures.

• 3. With respect to Article 7

  The European Communities and their Member States and Austria, Norway, Sweden and Finland declare that the provisions of Article 7 are subject to the conventional rules of international law on jurisdiction over submarine cables and pipelines or, where there are no such rules, to general international law.

  They further declare that Article 7 is not intended to affect the interpretation of existing international law on jurisdiction over submarine cables and pipelines, and cannot be considered as doing so.

• 4. With respect to Article 10

  Canada and the United States each affirm that they will apply the provisions of Article 10 in accordance with the following considerations:

  For the purposes of assessing the treatment which must be accorded to Investors of other Contracting Parties and their Investments, the circumstances will need to be considered on a case-by-case basis. A comparison between the treatment accorded to Investors of one Contracting Party, or the Investments of Investors of one Contracting Party, and the Investments or Investors of another Contracting Party, is only valid if it is made between Investors and Investments in similar circumstances. In determining whether differential treatment of Investors or Investments is consistent with Article 10, two basic factors must be taken into account.

  The first factor is the policy objectives of Contracting Parties in various fields insofar as they are consistent with the principles of non-discrimination set out in Article 10. Legitimate policy objectives may justify differential treatment of foreign Investors or their Investments in order to reflect a dissimilarity of relevant circumstances between those Investors and Investments and their domestic counterparts. For example, the objective of ensuring the integrity of a country's financial system would justify reasonable prudential measures with respect to foreign Investors or Investments, where such measures would be unnecessary to ensure the attainment of the same objectives insofar as domestic Investors or Investments are concerned. Those foreign Investors or their Investments would thus not be “in similar circumstances" to domestic Investors or their Investments. Thus, even if such a measure accorded differential treatment, it would not be contrary to Article 10.

  The second factor is the extent to which the measure is motivated by the fact that the relevant Investor or Investment is subject to foreign ownership or under foreign control. A measure aimed specifically at Investors because they are foreign, without sufficient countervailing policy reasons consistent with the preceding paragraph, would be contrary to the principles of Article 10. The foreign Investor or Investment would be “in similar circumstances" to domestic Investors and their Investments, and the measure would be contrary to Article 10.

• 5. With respect to Article 25

  The European Communities and their Member States recall that, in accordance with article 58 of the Treaty establishing the European Community:

  • a) companies or firms formed in accordance with the law of a Member State and having their registered office, central administration or principal place of business within the Community shall, for the right of establishment pursuant to Part Three, Title III, Chapter 2 of the Treaty establishing the European Community, be treated in the same way as natural persons who are nationals of Member States; companies or firms which only have their registered office within the Community must, for this purpose, have an effective and continuous link with the economy of one of the Member States;

  • b) “companies and firms" means companies or firms constituted under civil or commercial law, including cooperative societies, and other legal persons governed by public or private law, save for those which are non-profitmaking.

  The European Communities and their Member States further recall that:

  Community law provides for the possibility to extend the treatment described above to branches and agencies of companies or firms not established in one of the Member States; and that, the application of Article 25 of the Energy Charter Treaty will allow only those derogations necessary to safeguard the preferential treatment resulting from the wider process of economic integration resulting from the Treaties establishing the European Communities.

• 6. With respect to Article 40

  Denmark recalls that the European Energy Charter does not apply to Greenland and the Faroe Islands until notice to this effect has been received from the local governments of Greenland and the Faroe Islands.

  In this respect Denmark affirms that Article 40 of the Treaty applies to Greenland and the Faroe Islands.

• 7. With respect to Annex G(4)

  • a) The European Communities and the Russian Federation declare that trade in nuclear materials between them shall be governed, until they reach another agreement, by the provisions of article 22 of the Agreement on Partnership and Cooperation establishing a partnership between the European Communities and their Member States, of the one part, and the Russian Federation, of the other part, signed at Corfu on 24 June 1994, the exchange of letters attached thereto and the related joint declaration, and disputes regarding such trade will be subject to the procedures of the said Agreement.

  • b) The European Communities and Ukraine declare that, in accordance with the Partnership and Cooperation Agreement signed at Luxembourg on 14 June 1994 and the Interim Agreement thereto, initialled there the same day, trade in nuclear materials between them shall be exclusively governed by the provisions of a specific agreement to be concluded between the European Atomic Energy Community and Ukraine.

    Until entry into force of this specific agreement, the provisions of the Agreement on Trade and Economic and Commercial Cooperation between the European Economic Community, the European Atomic Energy Community and the Union of Soviet Socialist Republics signed at Brussels on 18 December 1989 shall exclusively continue to apply for trade in nuclear materials between them.

  • c) The European Communities and Kazakhstan declare that, in accordance with the Partnership and Cooperation Agreement initialled at Brussels on 20 May 1994, trade in nuclear materials between them shall be exclusively governed by the provisions of a specific agreement to be concluded between the European Atomic Energy Community and Kazakhstan.

    Until entry into force of this specific agreement, the provisions of the Agreement on Trade and Economic and Commercial Cooperation between the European Economic Community, the European Atomic Energy Community and the Union of Soviet Socialist Republics signed at Brussels on 18 December 1989 shall exclusively continue to apply for trade in nuclear materials between them.

  • d) The European Communities and Kyrgyzstan declare that, in accordance with the Agreement on Partnership and Cooperation initialled at Brussels on 31 May 1994, trade in nuclear materials between them shall be exclusively governed by the provisions of a specific agreement to be concluded between the European Atomic Energy Community and Kyrgyzstan.

    Until entry into force of this specific agreement, the provisions of the Agreement on Trade and Economic and Commercial Cooperation between the European Economic Community, the European Atomic Energy Community and the Union of Soviet Socialist Republics signed at Brussels on 18 December 1989 shall exclusively continue to apply for trade in nuclear materials between them.

  • e) The European Communities and Tajikistan declare that trade in nuclear materials between them shall be exclusively governed by the provisions of a specific agreement to be concluded between the European Atomic Energy Community and Tajikistan.

    Until entry into force of this specific agreement, the provisions of the Agreement on Trade and Economic and Commercial Cooperation between the European Economic Community, the European Atomic Energy Community and the Union of Soviet Socialist Republics signed at Brussels on 18 December 1989 shall exclusively continue to apply for trade in nuclear materials between them.

  • f) The European Communities and Uzbekistan declare that trade in nuclear materials between them shall be exclusively governed by the provisions of a specific agreement to be concluded between the European Atomic Energy Community and Uzbekistan.

    Until entry into force of this specific agreement, the provisions of the Agreement on Trade and Economic and Commercial Cooperation between the European Economic Community, the European Atomic Energy Community and the Union of Soviet Socialist Republics signed at Brussels on 18 December 1989 shall exclusively continue to apply for trade in nuclear materials between them.

The Energy Charter Protocol on Energy Efficiency and Related Environmental Aspects

VII. The European Energy Charter Conference has adopted the text of the Energy Charter Protocol on Energy Efficiency and Related Environmental Aspects which is set out in Annex 3.

The European Energy Charter

VIII. The provisional Charter Conference and the Charter Conference provided for in the Treaty shall henceforth be responsible for making decisions on requests to sign the Concluding Document of The Hague Conference on the European Energy Charter and the European Energy Charter adopted thereby.

Documentation

IX. The records of negotiations of the European Energy Charter Conference will be deposited with the Secretariat.

DONE at Lisbon on the seventeenth day of December in the year one thousand nine hundred ans ninety-four.

Annex 2 Decisions with respect to the Energy Charter Treaty

The European Energy Charter Conference has adopted the following Decisions:

• 1. With respect to the Treaty as a whole

  In the event of a conflict between the treaty concerning Spitsbergen of 9 February 1920 (the Svalbard Treaty) and the Energy Charter Treaty, the treaty concerning Spitsbergen shall prevail to the extent of the conflict, without prejudice to the positions of the Contracting Parties in respect of the Svalbard Treaty. In the event of such conflict or a dispute as to whether there is such conflict or as to its extent, Article 16 and Part V of the Energy Charter Treaty shall not apply.

• 2. With respect to Article 10(7)

  The Russian Federation may require that companies with foreign participation obtain legislative approval for the leasing of federally-owned property, provided that the Russian Federation shall ensure without exception that this process is not applied in a manner which discriminates among Investments of Investors of other Contracting Parties.

• 3. With respect to Article 14

  • 1) The term “freedom of transfer" in Article 14(1) does not preclude a Contracting Party (hereinafter referred to as the “Limiting Party") from applying restrictions on movement of capital by its own Investors, provided that:

    • a) such restrictions shall not impair the rights granted under Article 14(1) to Investors of other Contracting Parties with respect to their Investments;

    • b) such restrictions do not affect Current Transactions; and

    • c) the Contracting Party ensures that Investments in its Area of the Investors of all other Contracting Parties are accorded, with respect to transfers, treatment no less favourable than that which it accords to Investments of Investors of any other Contracting Party or of any third state, whichever is the most favourable.

  • 2) This Decision shall be subject to examination by the Charter Conference five years after entry into force of the Treaty, but not later than the date envisaged in Article 32(3).

  • 3) No Contracting Party shall be eligible to apply such restrictions unless it is a Contracting Party which is a state that was a constituent part of the former Union of Soviet Socialist Republics, which has notified the provisional Secretariat in writing no later than 1 July 1995 that it elects to be eligible to apply restrictions in accordance with this Decision.

  • 4) For the avoidance of doubt, nothing in this Decision shall derogate, as concerns Article 16, from the rights hereunder of a Contracting Party, its Investors or their Investments, or from the obligations of a Contracting Party.

  • 5) For the purposes of this Decision:

    “Current Transactions" are current payments connected with the movement of goods, services or persons that are made in accordance with normal international practice, and do not include arrangements which materially constitute a combination of a current payment and a capital transaction, such as deferrals of payments and advances which is meant to circumvent respective legislation of the Limiting Party in the field.

• 4. With respect to Article 14(2)

  Without prejudice to the requirements of Article 14 and its other international obligations, Romania shall endeavour during the transition to full convertibility of its national currency to take appropriate steps to improve the efficiency of its procedures for the transfers of Investment Returns and shall in any case guarantee such transfers in a Freely Convertible Currency without restriction or a delay exceeding six months. Romania shall ensure that Investments in its Area of the Investors of all other Contracting Parties are accorded, with respect to transfers, treatment no less favourable than that which it accords to Investments of Investors of any other Contracting Party or of any third state, whichever is the most favourable.

• 5. With respect to Articles 24(4)a) and 25

  An Investment of an Investor referred to in Article 1(7)a)(ii), of a Contracting Party which is not party to an EIA or a member of a free-trade area or a customs union, shall be entitled to treatment accorded under such EIA, free-trade area or customs union, provided that the Investment:

  • a) has its registered office, central administration or principal place of business in the Area of a party to that EIA or member of that free-trade area or customs union; or

  • b) in case it only has its registered office in that Area, has an effective and continuous link with the economy of one of the parties to that EIA or member of that free-trade area or customs union.

Concluding Document of the Hague Conference on the European Energy Charter

The representatives of Albania, Armenia, Australia, Austria, Azerbaijan, Belgium, Belorussia, Bulgaria, Canada, Cyprus, Czechoslovakia, Denmark, Estonia, The European Communities, Finland, France, Georgia, Germany, Greece, Hungary, Iceland, The Interstate Economic Committee, Ireland, Italy, Japan, Kazakhstan, Kirghizstan, Latvia, Liechtenstein, Lithuania, Luxembourg, Malta, Moldova, The Netherlands, Norway, Poland, Portugal, Romania, The Russian Federation, Spain, Sweden, Switzerland, Tadjikistan, Turkey, Turkmenistan, Ukraine, The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland, The United States of America, Uzbekistan, Yugoslavia convened in The Hague, the Netherlands, from 16 to 17 December 1991 in order to adopt the European Energy Charter.

The Conference was opened and closed by the Minister of Economic Affairs of the Netherlands.

Her Majesty, Queen Beatrix of the Netherlands, attended the opening of the Conference.

The Prime Minister of the Netherlands and the Commissioner for Energy of the European Commission addressed the Conference.

During the Conference, contributions were received and statements made by delegates of the signatories.

Determined to give full effect to the results of the Conference, the representatives of the signatories adopted the following text for the European Energy Charter:

European Energy Charter

The representatives of the signatories meeting in The Hague on 16 and 17 December 1991,

Having regard to the Charter of Paris for a New Europe, signed in Paris on 21 November 1990 at the summit meeting of the Conference on Security and Co-operation in Europe (CSCE);

Having regard to the document adopted in Bonn on 11 April 1990 by the CSCE Conference on Economic Co-operation in Europe;

Having regard to the declaration of the London Economic Summit adopted on 17 July 1991;

Having regard to the report on the conclusions and recommendations of the CSCE meeting in Sofia on 3 November 1989, on the protection of the environment, as well as its follow-up;

Having regard to the Agreement establishing the European Bank for Reconstruction and Development signed in Paris on 29 May 1990;

Anxious to give formal expression to this new desire for a European-wide and global co-operation based on mutual respect and confidence;

Resolved to promote a new model for energy co-operation in the long term in Europe and globally within the framework of a market economy and based on mutual assistance and the principle of non-discrimination;

Aware that account must be taken of the problems of reconstruction and restructuring in the countries of Central and Eastern Europe and in the USSR and that it is desirable for the signatories to participate in joint efforts aimed at facilitating and promoting market-oriented reforms and modernisation of energy sectors in these countries;

Certain that taking advantage of the complementary features of energy sectors within Europe will benefit the world economy; persuaded that broader energy co-operation among signatories is essential for economic progress and more generally for social development and a better quality of life;

Convinced of the signatories' common interest in problems of energy supply, safety of industrial plants, particularly nuclear facilities, and environmental protection;

Willing to do more to attain the objectives of security of supply and efficient management and use of resources, and to utilize fully the potential for environmental improvement, in moving towards sustainble development;

Convinced of the essential importance of efficient energy systems in the production, conversion, transport, distribution and use of energy for security of supply and for the protection of the environment;

Recognizing State sovereignty and sovereign rights over energy resources;

Assured of support from the European Community, particularly through completion of its internal energy market;

Aware of the obligations under major relevant multilateral agreements, of the wide range of international energy co-operation, and of the extensive activities by existing international organizations in the energy field and willing to take full advantage of the expertise of these organizations in furthering the objectives of the Charter;

Recognizing the role of entrepreneurs, operating within a transparent and equitable legal framework, in promoting co-operation under the Charter;

Determined to establish closer, mutually beneficial commercial relations and promote energy investments;

Convinced of the importance of promoting free movement of energy products and of developing an efficient international energy infrastructure in order to facilitate the development of market-based trade in energy;

Aware of the need to promote technological co-operation among signatories;

Affirming that the energy policies of signatories are linked by interests common to all their countries and that they should be implemented in accordance with the principles set out below;

Affirming, finally, their desire to take the consequent action and apply the principles set out below;

Have adopted the following declaration constituting the “European Energy Charter”:

Title I. OBJECTIVES

The signatories are desirous of improving security of energy supply and of maximising the efficiency of production, conversion, transport, distribution and use of energy, to enhance safety and to minimise environmental problems, on an acceptable economic basis.

Within the framework of State sovereignty and sovereign rights over energy resources and in a spirit of political and economic co-operation, they undertake to promote the development of an efficient energy market throughout Europe, and a better functioning global market, in both cases based on the principle of non-discrimination and on market-oriented price formation, taking due account of environmental concerns. They are determined to create a climate favourable to the operation of enterprises and to the flow of investments and technologies by implementing market principles in the field of energy.

To this end, and in accordance with these principles, they will take action in the following fields:

• 1. Development of trade in energy consistent with major relevant multilateral agreements such as GATT, its related instruments, and nuclear non-proliferation obligations and undertakings, which will be achieved by means of:

  • – an open and competitive market for energy products, materials, equipment and services;

  • – access to energy resources, and exploration and development thereof on a commercial basis;

  • – access to local and international markets;

  • – removal of technical, administrative and other barriers to trade in energy and associated equipment, technologies and energy-related services;

  • – modernization, renewal and rationalization by industry of services and installations for the production, conversion, transport, distribution and use of energy;

  • – promoting the development and interconnection of energy transport infrastructure;

  • – promoting best possible access to capital, particularly through appropriate existing financial institutions;

  • – facilitating access to transport infrastructure, for international transit purposes in accordance with the objectives of the Charter expressed in the first paragraph of this Title;

  • – access on commercial terms to technologies for the exploration, development and use of energy resources.

• 2. Co-operation in the energy field, which will entail:

  • – co-ordination of energy policies, as necessary for promoting the objectives of the Charter;

  • – mutual access to technical and economic data, consistent with proprietary rights;

  • – formulation of stable and transparent legal frameworks creating conditions for the development of energy resources;

  • – co-ordination and, where appropriate, harmonization of safety principles and guidelines for energy products and their transport, as well as for energy installations, at a high level;

  • – facilitating the exchange of technology information and know-how in the energy and environment fields, including training activities;

  • – research, technological development and demonstration projects.

• 3. Energy efficiency and environmental protection, which will imply:

  • – creating mechanisms and conditions for using energy as economically and efficiently as possible, including, as appropriate, regulatory and market-based instruments;

  • – promotion of an energy mix designed to minimise negative environmental consequences in a cost-effective way through:

    • (i) market-oriented energy prices which more fully reflect environmental costs and benefits;

    • (ii) efficient and co-ordinated policy measures related to energy;

    • (iii) use of new and renewable energies and clean technologies;

  • – achieving and maintaining a high level of nuclear safety and ensuring effective co-operation in this field.

Title II. IMPLEMENTATION

In order to attain the objectives set out above, the signatories will, within the framework of State sovereignty and sovereign rights over energy resources, take co-ordinated action to achieve greater coherence of energy policies, which should be based on the principle of non-discrimination and on market-oriented price formation, taking due account of environmental concerns.

They underline that practical steps to define energy policies are necessary in order to intensify co-operation in this sector and further stress the importance of regular exchanges of views on action taken, taking full advantage of the experience of existing international organizations and institutions in this field.

The signatories recognize that commercial forms of co-operation may need to be complemented by intergovernmental co-operation, particularly in the area of energy policy formulation and analysis as well as in areas which are essential and not suitable to private capital funding.

They undertake to pursue the objectives of creating a broader European energy market and enhancing the efficient functioning of the global energy market by joint or co-ordinated action under the Charter in the following fields:

• – access to and development of energy resources;

• – access to markets;

• – liberalization of trade in energy;

• – promotion and protection of investments;

• – safety principles and guidelines;

• – research, technological development, innovation and dissemination;

• – energy efficiency and environmental protection;

• – education and training.

In implementing this joint or co-ordinated action, they undertake to foster private initiative, to make full use of the potential of enterprises, institutions and all available financial sources, and to facilitate co-operation between such enterprises or institutions from different countries, acting on the basis of market principles.

The signatories will ensure that the international rules on the protection of industrial, commercial and intellectual property are respected.

• 1. Access to and development of energy resources

  Considering that efficient development of energy resources is a sine qua non for attaining the objectives of the Charter, the signatories undertake to facilitate access to and development of resources by the interested operators.

  To this end, they will ensure that rules on the exploration, development and acquisition of resources are publicly available and transparent; they recognize the need to formulate such rules wherever this has not yet been done and to take all necessary measures to co-ordinate their actions in this area.

  With a view to facilitating the development and diversification of resources, the signatories undertake to avoid imposing discriminatory rules on operators, notably rules governing the ownership of resources, internal operation of companies and taxation.

• 2. Access to Markets

  The signatories will strongly promote access to local and international markets for energy products for the implementation of the objectives of the Charter. Such access to markets should take account of the need to facilitate the operation of market forces, and promote competition.

• 3. Liberalization of trade in energy

  In order to develop and diversify trade in energy, the signatories undertake progressively to remove the barriers to such trade with each other in energy products, equipment and services in a manner consistent with the provisions of GATT, its related instruments, and nuclear non-proliferation obligations and undertakings.

  The signatories recognize that transit of energy products through their territories is essential for the liberalization of trade in energy products. Transit should take place in economic and environmentally sound conditions.

  They stress the importance of the development of commercial international energy transmission networks and their interconnection, with particular reference to electricity and natural gas and with recognition of the relevance of long-term commercial commitments. To this end, they will ensure the compatibility of technical specifications governing the installation and operation of such networks, notably as regards the stability of electricity systems.

• 4. Promotion and protection of investments

  In order to promote the international flow of investments, the signatories will at national level provide for a stable, transparent legal framework for foreign investments, in conformity with the relevant international laws and rules on investment and trade.

  They affirm that it is important for the signatory States to negotiate and ratify legally binding agreements on promotion and protection of investments which ensure a high level of legal security and enable the use of investment risk guarantee schemes.

  Moreover, the signatories will guarantee the right to repatriate profits or other payments relating to an investment and to obtain or use the convertible currency needed.

  They also recognize the importance of the avoidance of double taxation to foster private investment.

• 5. Safety principles and guidelines

  Consistent with relevant major multilateral agreements, the signatories will:

  • – implement safety principles and guidelines, designed to achieve and/or maintain high levels of safety, in particular nuclear safety and the protection of health and the environment;

  • – develop such common safety principles and guidelines as are appropriate and/or agree to the mutual recognition of their safety principles and guidelines.

• 6. Research, technological development, innovation and dissemination

  The signatories undertake to promote exchanges of technology and co-operation on their technological development and innovation activities in the fields of energy production, conversion, transport, distribution and the efficient and clean use of energy, in a manner consistent with nuclear non-proliferation obligations and undertakings.

  To this end, they will encourage co-operative efforts on:

  • – research and development activities;

  • – pilot or demonstration projects;

  • – the application of technological innovations;

  • – the dissemination and exchange of know-how and information on technologies.

  • 7. Energy efficiency and environmental protection

    The signatories agree that co-operation is necessary in the field of efficient use of energy and energy-related environmental protection. This should include:

    • – ensuring, in a cost-effective manner, consistency between relevant energy policies and environmental agreements and conventions;

    • – ensuring market-oriented price formation, including a fuller reflection of environmental costs and benefits;

    • – the use of transparent and equitable market-based instruments designed to achieve energy objectives and reduce environmental problems;

    • – the creation of framework conditions for the exchange of know-how regarding environmentally sound energy technologies and efficient use of energy;

    • – the creation of framework conditions for profitable investment in energy efficiency projects.

• 8. Education and training

  The signatories, recognizing industry's role in promoting vocational education and training in the energy field, undertake to co-operate in such activities, including:

  • – professional education;

  • – occupational training;

  • – public information in the energy efficiency field.

TITLE III. SPECIFIC AGREEMENTS

The signatories undertake to pursue the objectives and principles of the Charter and implement and broaden their co-operation as soon as possible by negotiating in good faith a Basic Agreement and Protocols.

Areas of co-operation could include:

• – horizontal and organisational issues;

• – energy efficiency, including environmental protection;

• – prospecting, production, transportation and use of oil and oil products and modernization of refineries;

• – prospecting, production and use of natural gas, interconnection of gas networks and transmission via high-pressure gas pipelines;

• – all aspects of the nuclear fuel cycle including improvements in safety in that sector;

• – modernization of power stations, interconnection of power networks and transmission of electricity via high-voltage power lines;

• – all aspects of the coal cycle, including clean coal technologies;

• – development of renewable energy sources;

• – transfers of technology and encouragement of innovation;

• – co-operation in dealing with the effects of major accidents, or of other events in the energy sector with transfrontier consequences.

The signatories will, in exceptional cases, consider transitional arrangements. They, in particular, take into account the specific circumstances facing some states of Central and Eastern Europe and the USSR as well as their need to adapt their economies to the market system, and accept the possibility of a stage-by-stage transition in those countries for the implementation of those particular provisions of the Charter, Basic Agreement and related Protocols that they are, for objective reasons, unable to implement immediately and in full.

Specific arrangements for coming into full compliance with Charter provisions as elaborated in the Basic Agreement and Protocols will be negotiated by each Party requesting transitional status, and progress towards full compliance will be subject to periodic review.

TITLE IV. FINAL PROVISION

The signatories request the Government of the Netherlands, President-in-Office of the Council of the European Communities, to transmit to the Secretary-General of the United Nations the text of the European Energy Charter which is not eligible for registration under Article 102 of the Charter of the United Nations.

In adopting the European Energy Charter Ministers or their representatives record that the following understanding has been reached:

The representatives of the Signatories understand that in the context of the European Energy Charter, the principle of non-discrimination means Most-Favoured-Nation Treatment as a minimum standard. National Treatment may be agreed to in provisions of the Basic Agreement and/or Protocols.

The original of this Concluding Document, drawn up in English, French, German, Italian, Russian and Spanish texts, will be transmitted to the Government of the Kingdom of the Netherlands, which will retain it in its archives. Each of the Signatories will receive from the Government of the Kingdom of the Netherlands a true copy of the Concluding Document.

Vertaling : NL

Verdrag inzake het Energiehandvest

Preambule

De Partijen bij dit Verdrag,

Gelet op het Handvest van Parijs voor een Nieuw Europa, ondertekend op 21 november 1990,

Gelet op het Europees Energiehandvest dat is aangenomen als onderdeel van het op 17 december 1991 te 's-Gravenhage ondertekende Slotdocument van de Conferentie van 's-Gravenhage over het Europees Energiehandvest,

Eraan herinnerend dat alle ondertekenaars van het Slotdocument van de Conferentie van 's-Gravenhage zich ertoe verbonden hebben zich in te zetten voor de doelstellingen en beginselen van het Europees Energiehandvest en hun samenwerking zo snel mogelijk vorm te geven en uit te breiden door te goeder trouw te onderhandelen over een Verdrag inzake een Energiehandvest, met protocollen, en geleid door de wens de in dat Handvest neergelegde verplichtingen op een deugdelijke en bindende internationale rechtsgrondslag te vestigen;

Geleid door de wens het structurele kader tot stand te brengen dat vereist is om de in het Europees Energiehandvest vermelde beginselen in praktijk te brengen;

Geleid door de wens een concrete invulling te geven aan de grondgedachte van het Europees Energiehandvest, te weten dat dit als katalysator voor de economische groei moet fungeren door het nemen van maatregelen voor de liberalisatie van de investeringen en de handel in energie;

Bevestigend dat de Verdragsluitende Partijen het grootste belang hechten aan de daadwerkelijke toepassing van het beginsel van volledig nationale behandeling en van meestbegunstiging, en dat deze verplichtingen zullen gelden voor het doen van investeringen uit hoofde van een aanvullend verdrag;

Gezien de beoogde geleidelijke liberalisatie van het internationale handelsverkeer en het beginsel dat discriminatie in het internationale handelsverkeer moet worden vermeden, zoals dat tot uitdrukking is gebracht in de Algemene Overeenkomst betreffende Tarieven en Handel en de bijbehorende instrumenten, en zoals dat voorts in dit Verdrag is voorzien/geregeld;

Vastbesloten technische, administratieve en andere belemmeringen voor de handel in energiegrondstoffen en energieprodukten en daarmee verband houdende uitrusting, technologieën en diensten geleidelijk weg te nemen;

In het vooruitzicht dat de Verdragsluitende Partijen die momenteel geen partij zijn bij de Algemene Overeenkomst betreffende Tarieven en Handel uiteindelijk tot die Overeenkomst zullen toetreden en ernaar strevend voorlopige handelsregelingen te treffen die de betrokken Verdragsluitende Partijen tot steun zijn en een voorbereiding op de toetreding tot die Overeenkomst niet in de weg staan;

Gelet op de rechten en verplichtingen van sommige Verdragsluitende Partijen die tevens partij zijn bij de Algemene Overeenkomst betreffende Tarieven en Handel en de bijbehorende instrumenten;

Gelet op mededingingsregels inzake fusies, monopolies, mededingingbeperkende gedragingen en misbruik van machtsposities;

Gelet voorts op het Verdrag inzake de niet-verspreiding van kernwapens, de Richtlijnen voor internationale nucleaire transacties en andere internationale verplichtingen of afspraken met betrekking tot niet-verspreiding van kernwapens;

Erkennend de noodzaak van een zo doelmatig mogelijke exploratie, produktie, omzetting, opslag, vervoer, distributie en gebruik van energie;

Herinnerend aan het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering, het Verdrag betreffende grensoverschrijdende luchtverontreiniging over lange afstand en de protocollen daarbij, en andere internationale overeenkomsten op milieugebied met energie-aspecten, en

Erkennend dat er een steeds dringender behoefte bestaat aan maatregelen ter bescherming van het milieu, met inbegrip van de ontmanteling van energie-installaties en de verwijdering van afvalstoffen, en aan hiertoe internationaal overeengekomen doelstellingen en criteria,

Zijn het volgende overeengekomen:

DEEL I. DEFINITIES EN DOEL

Artikel 1. Definities

In dit Verdrag wordt verstaan onder:

• 1. „Handvest": het Europees Energiehandvest dat is aangenomen als onderdeel van het op 17 december 1991 te 's-Gravenhage ondertekende Slotdocument van de Conferentie van 's-Gravenhage over het Europees Energiehandvest; ondertekening van het Slotdocument wordt beschouwd als ondertekening van het Handvest;

• 2. „Verdragsluitende Partij": een Staat of regionale organisatie voor economische integratie die ermede heeft ingestemd door het Verdrag te worden gebonden en waarvoor het Verdrag in werking is;

• 3. „regionale organisatie voor economische integratie": een organisatie gevormd door Staten, waaraan haar Lid-Staten bevoegdheden hebben overgedragen ten aanzien van een aantal zaken, waarvan sommige onder dit Verdrag vallen, met inbegrip van de bevoegdheid aangaande die aangelegenheden besluiten te nemen welke voor haar Lid-Staten bindend zijn;

• 4. „energiegrondstoffen en energieprodukten", op basis van het geharmoniseerde systeem van de Internationale Douaneraad en de gecombineerde nomenclatuur van de Europese Gemeenschappen: de in bijlage EM opgenomen grondstoffen en produkten;

• 5. „economische activiteit in de energiesector": een economische activiteit met betrekking tot exploratie, winning, raffinage, produktie, opslag, vervoer over land, transmissie, distributie, handel, marketing of verkoop van energiegrondstoffen en energieprodukten, met uitzondering van die genoemd in bijlage NI, of met betrekking tot collectieve verwarmingssystemen;

• 6. „investering": elke vorm van activa die een investeerder in eigendom heeft of waarover hij direct of indirect zeggenschap heeft, met inbegrip van:

  • a. lichamelijke en onlichamelijke en roerende en onroerende zaken alsook andere rechten, zoals huur-, hypotheek-, retentie- en pandrechten;

  • b. een vennootschap of onderneming, of aandelen of andere vormen van vermogensdeelneming in, en obligaties en andere schuldbewijzen van een vennootschap of onderneming;

  • c. aanspraken op geld en aanspraken op prestaties volgens een contract met een economische waarde en in verband met een investering;

  • d. intellectuele eigendom;

  • e. opbrengsten;

  • f. een bij wet of contract of uit hoofde van overeenkomstig de wet verleende licenties en vergunningen verleend recht een economische activiteit in de energiesector te ondernemen.

  Een wijziging van de wijze waarop activa geïnvesteerd worden, heeft geen invloed op het karakter ervan als investeringen en de term „investering" bestrijkt alle investeringen, zowel de investeringen die al gedaan zijn op als de investeringen die worden gedaan na de datum van inwerkingtreding van dit Verdrag voor de Verdragsluitende Partij van de investeerder die de investering doet of voor de Verdragsluitende Partij op het grondgebied waarvan de investering wordt gedaan, al naar gelang welke datum later is (hierna te noemen de „effectieve datum"), met dien verstande dat het Verdrag alleen van toepassing is op aangelegenheden die na de effectieve datum op zulke investeringen van invloed zijn.

  „Investering" heeft betrekking op elke investering in verband met een economische activiteit in de energiesector en op investeringen of categorieën investeringen die door een Verdragsluitende Partij op haar grondgebied worden aangemerkt als „onder het Handvest vallende efficiëntieprojecten" en als zodanig bij het Secretariaat worden aangemeld;

• 7. „investeerders":

  • a. van een Verdragsluitende Partij,

    • i. natuurlijke personen die het staatsburgerschap of de nationaliteit bezitten van of permanent verblijven op het grondgebied van die Verdragsluitende Partij conform haar toepasselijke wetgeving;

    • ii. vennootschappen of andere organisaties opgericht conform op het grondgebied van die Verdragsluitende Partij toepasselijke wetgeving;

  • b. uit een derde land, natuurlijke personen, vennootschappen of andere organisaties die mutatis mutandis voldoen aan de onder a. aan Verdragsluitende Partijen gestelde voorwaarden;

• 8. „investeringen doen": nieuwe investeringen tot stand brengen, een bestaande investering geheel of gedeeltelijk overnemen, dan wel op nieuwe terreinen investeringsactiviteiten ontwikkelen;

• 9. „opbrengsten": de uit of in verband met een investering verkregen bedragen, ongeacht de vorm waarin zij worden betaald, met inbegrip van winst, dividenden, rente, vermogenswinst, uitkering van royalty's, vergoeding voor management of technische steun of andere vormen van vergoedingen en betalingen in natura;

• 10. „grondgebied" met betrekking tot een Staat, die Verdragsluitende Partij is:

  • a. het grondgebied onder zijn soevereiniteit, met dien verstande dat dat grondgebied land, binnenwateren en de territoriale zee omvat, en

  • b. behoudens en overeenkomstig het internationale zeerecht: de zee, zeebodem en ondergrond daarvan waarover die Verdragsluitende Partij soevereine rechten of rechtsmacht uitoefent.

  Met betrekking tot een regionale organisatie voor economische integratie die Partij bij dit Verdrag is, betekent „grondgebied" de gebieden van de Lid-Staten van die organisatie volgens de bepalingen van het verdrag tot oprichting van die organisatie;

• 11.

  • a. „GATT": „de GATT-Overeenkomst van 1947" en/of „de GATT-Overeenkomst van 1994", naar gelang van het geval;

  • b. „de GATT-Overeenkomst van 1947": de Algemene Overeenkomst betreffende Tarieven en Handel van 30 oktober 1947, die is gehecht aan de Slotakte van de Tweede Zitting van de Voorbereidende Commissie van de Conferentie der Verenigde Naties over Handel en Werkgelegenheid, zoals later verbeterd of gewijzigd;

  • c. „de GATT-Overeenkomst van 1994": de Algemene Overeenkomst betreffende Tarieven en Handel die is opgenomen in bijlage 1A van de Overeenkomst tot oprichting van de Wereldhandelsorganisatie, zoals later verbeterd of gewijzigd.

    Elke partij bij de Overeenkomst tot oprichting van de Wereldhandelsorganisatie wordt geacht partij te zijn bij de GATT-Overeenkomst van 1994

  • d. „bijbehorende instrumenten", naar gelang van het geval:

    • i. overeenkomsten, regelingen of andere juridische instrumenten, met inbegrip van besluiten, verklaringen en afspraken, in het kader van de GATT-Overeenkomst van 1947 zoals later verbeterd of gewijzigd; en/of

    • ii. de Overeenkomst tot oprichting van de Wereldhandelsorganisatie, met inbegrip van bijlage 1 (behalve de GATT-Overeenkomst van 1994), bijlage 2, bijlage 3 en bijlage 4 daarvan, alsmede de daarmee samenhangende besluiten, verklaringen en afspraken, zoals later verbeterd of gewijzigd;

• 12. „intellectuele eigendom": auteursrechten en daarmee verband houdende rechten, handelsmerken, geografische aanduidingen, industriële ontwerpen, octrooien, de layout van geïntegreerde schakelingen en de bescherming van niet-openbaargemaakte informatie;

• 13.

  • a. „Protocol uit hoofde van het Energiehandvest" of „Protocol": een verdrag waarvoor de Conferentie van het Handvest machtiging tot onderhandeling heeft verleend en dat zij heeft aangenomen, en dat is gesloten door twee of meer Verdragsluitende Partijen om de bepalingen van dit Verdrag met betrekking tot specifieke sectoren of categorieën activiteiten die onder dit Verdrag vallen, of tot de samenwerkingsgebieden bedoeld in titel III van het Handvest te vervolledigen, aan te vullen, uit te breiden of nader uit te werken;

  • b. „Verklaring uit hoofde van het Energiehandvest" of „Verklaring": een niet-bindend instrument waartoe de Conferentie van het Handvest machtiging tot onderhandeling heeft verleend en waarvan zij de tekst heeft goedgekeurd, en die is gesloten door twee of meer Verdragsluitende Partijen om de bepalingen van dit Verdrag te vervolledigen of aan te vullen;

• 14. „vrij inwisselbare valuta": een valuta die op grote schaal op internationale deviezenmarkten verhandeld en bij internationale transacties gebruikt wordt.

Artikel 2. Doel van het Verdrag

Dit Verdrag heeft als doel een juridisch kader te bieden voor het bevorderen van de samenwerking op lange termijn op energiegebied, op basis van wederzijds voordeel en complementariteit en overeenkomstig de doelstellingen en beginselen van het Handvest.

DEEL II. HANDEL

Artikel 3. Internationale markten

De Verdragsluitende Partijen streven ernaar te bevorderen dat de internationale markten onder commerciële voorwaarden toegankelijk zijn en streven er meer in het algemeen naar een open en concurrentiegerichte markt voor energiegrondstoffen en energieprodukten te ontwikkelen.

Artikel 4. Onverkorte gelding van de GATT en bijbehorende instrumenten

De bepalingen van dit Verdrag laten, in de betrekkingen tussen individuele Verdragsluitende Partijen die partij zijn bij de GATT, de bepalingen van de GATT en bijbehorende instrumenten zoals die worden toegepast tussen die Verdragsluitende Partijen onverlet.

Artikel 5. Met de handel verband houdende investeringsmaatregelen

• 1 Een Verdragsluitende Partij past geen met de handel verband houdende investeringsmaatregel toe die onverenigbaar is met het bepaalde in artikel III of artikel XI van de GATT; deze bepaling laat de rechten en verplichtingen van de Verdragsluitende Partij krachtens de GATT en bijbehorende instrumenten en krachtens artikel 29 onverlet.

• 2 Dergelijke maatregelen omvatten investeringsmaatregelen die verplicht of afdwingbaar zijn krachtens de nationale wetgeving of een bestuursrechtelijke beslissing, dan wel waarvan de naleving voorwaarde is voor het verkrijgen van een voordeel, en die voorschrijven dat:

  • a. een bedrijf produkten van binnenlandse oorsprong of herkomst moet kopen of gebruiken, ongeacht of dit voorschrift geldt voor specifieke produkten, een bepaalde hoeveelheid van of een bepaalde waarde aan produkten, dan wel voor een bepaald deel van de omvang of waarde van zijn lokale produktie; of

  • b. de aankoop of het gebruik van geïmporteerde produkten door een bedrijf moet worden beperkt tot een hoeveelheid die in een bepaalde verhouding staat tot de hoeveelheid of de waarde van de lokale produkten die het bedrijf uitvoert;

    of die een beperking oplegt aan:

  • c. de invoer door een bedrijf van produkten die gebruikt worden bij of verband houden met de lokale produktie van dat bedrijf, in het algemeen, dan wel voor een hoeveelheid die in een bepaalde verhouding staat tot de omvang of de waarde van de lokale produktie die het bedrijf uitvoert;

  • d. de invoer door een bedrijf van produkten die gebruikt worden bij of verband houden met de lokale produktie van dat bedrijf, welke beperking erin bestaat dat het bedrijf slechts toegang krijgt tot een bedrag aan deviezen dat in verhouding staat tot de aan het bedrijf toe te schrijven inbreng van deviezen; of

  • e. de uitvoer of verkoop voor uitvoer van produkten door een bedrijf, ongeacht of deze beperking geldt voor specifieke produkten, voor een bepaalde hoeveelheid van of waarde aan produkten, dan wel voor een bepaald deel van de omvang of de waarde van zijn lokale produktie.

• 3 Geen enkele bepaling van het eerste lid mag worden uitgelegd als een beletsel voor een Verdragsluitende Partij om de in het tweede lid, letters a) en c), bedoelde met de handel verband houdende investeringsmaatregelen toe te passen als voorwaarde om in aanmerking te komen voor exportbevordering, buitenlandse hulp, overheidsopdrachten of programma's die voorzien in preferentiële tarieven of quota.

• 4 Ongeacht het eerste lid kan een Verdragsluitende Partij tijdelijk met de handel verband houdende investeringsmaatregelen handhaven die bij de ondertekening van dit Verdrag door die Partij reeds meer dan 180 dagen van toepassing waren, zulks onder voorbehoud van de bepalingen inzake kennisgeving en uitfasering die zijn opgenomen in bijlage TRM.

Artikel 6. Mededinging

• 1 Elke Verdragsluitende Partij streeft naar vermindering van marktverstoringen en belemmeringen van de mededinging bij economische activiteit in de energiesector.

• 2 Elke Verdragsluitende Partij zorgt ervoor dat zij binnen haar rechtsmacht de nodige en geschikte wetgeving ter bestrijding van unilaterale en overeengekomen mededingingbeperkende gedragingen bij economische activiteit in de energiesector tot stand brengt en doet naleven.

• 3 Verdragsluitende Partijen die ervaring hebben met het toepassen van de mededingingsregels dienen ernstig in overweging te nemen om desgevraagd en binnen de grenzen van de beschikbare middelen technische bijstand voor de ontwikkeling en toepassing van mededingingsregels te verlenen aan andere Verdragsluitende Partijen.

• 4 De Verdragsluitende Partijen kunnen bij de handhaving van hun mededingingsregels samenwerken door middel van onderling overleg en uitwisseling van informatie.

• 5 Indien een Verdragsluitende Partij van oordeel is dat een bepaalde mededingingbeperkende gedraging binnen het grondgebied van een andere Verdragsluitende Partij een nadelige invloed heeft op een aanzienlijk belang ten aanzien van de in dit artikel aangegeven doeleinden, kan die Verdragsluitende Partij de andere Verdragsluitende Partij daarvan in kennis stellen en verzoeken dat de mededingingsautoriteiten van de andere Verdragsluitende Partij passende handhavingsmaatregelen treffen. Bij die kennisgeving verstrekt deze Verdragsluitende Partij voldoende informatie, opdat de andere Verdragsluitende Partij kan vaststellen op welke mededinging beperkende gedragingen de kennisgeving betrekking heeft, en biedt zij aan alle verdere informatie te geven en alle verdere medewerking te verlenen die binnen haar vermogen ligt. De Verdragsluitende Partij die een kennisgeving heeft ontvangen of, naar gelang van het geval, de betrokken mededingingsautoriteit(en) kan (kunnen) overleg plegen met de mededingingsautoriteiten van de andere Verdragsluitende Partijen, neemt (nemen) het verzoek van de andere Verdragsluitende Partij ernstig in overweging bij hun besluit al dan niet handhavingsmaatregelen te nemen ten aanzien van de in de kennisgeving genoemde mededingingbeperkende gedraging. De Verdragsluitende Partij die een kennisgeving heeft ontvangen informeert de andere Verdragsluitende Partij over haar besluit of het besluit van de betrokken mededingingsautoriteiten en kan indien zij dit wenst de andere Verdragsluitende Partij informeren over de beweegredenen voor het besluit. Indien handhavingsmaatregelen worden genomen, doet de Verdragsluitende Partij die een kennisgeving heeft ontvangen mededeling aan de andere Verdragsluitende Partij van het resultaat daarvan en, voor zover mogelijk, van significante ontwikkelingen die zich inmiddels hebben voorgedaan.

• 6 Geen enkele bepaling van dit artikel vereist dat een Verdragsluitende Partij informatie moet verstrekken in strijd met haar wetten betreffende openbaarmaking van informatie, vertrouwelijkheid en bedrijfsgeheimen.

• 7 De in het vijfde lid en artikel 27, eerste lid, beschreven procedures zijn binnen dit Verdrag de enige wijze waarop mogelijke geschillen betreffende de uitvoering of interpretatie van dit artikel kunnen worden geregeld.

Artikel 7. Doorvoer

• 1 Elke Verdragsluitende Partij neemt de nodige maatregelen ter vergemakkelijking van de doorvoer van energiegrondstoffen en energieprodukten overeenkomstig het beginsel van vrije doorvoer en zonder onderscheid te maken naar oorsprong, bestemming of eigendom van die energiegrondstoffen en energieprodukten, zonder prijsdiscriminatie op grond van een dergelijk onderscheid en zonder onredelijke vertragingen, beperkingen of heffingen op te leggen.

• 2 De Verdragsluitende Partijen moedigen de bevoegde diensten ertoe aan om mee te werken aan:

  • a. de modernisering van de energietransportvoorzieningen die noodzakelijk zijn voor de doorvoer van energiegrondstoffen en energieprodukten;

  • b. de ontwikkeling en exploitatie van energietransportvoorzieningen die het grondgebied van meer dan een Verdragsluitende Partij bestrijken;

  • c. maatregelen om de gevolgen van onderbrekingen van de voorziening met energiegrondstoffen en energieprodukten te ondervangen;

  • d. het vergemakkelijken van de onderlinge verbinding van energietransportvoorzieningen.

• 3 Elke Verdragsluitende Partij verbindt zich ertoe dat, wat betreft energiegrondstoffen en energieprodukten in doorvoer, haar bepalingen inzake het vervoer van energiegrondstoffen en energieprodukten en het gebruik van energietransportvoorzieningen niet ongunstiger zijn dan voor dergelijke grondstoffen en produkten afkomstig van of bestemd voor haar eigen grondgebied, tenzij in een bestaande internationale overeenkomst anders is bepaald.

• 4 Ingeval doorvoer van energiegrondstoffen en energieprodukten via energietransportvoorzieningen niet op commerciële voorwaarden kan geschieden, werpen de Verdragsluitende Partijen geen belemmeringen op voor het creëren van nieuwe capaciteit, tenzij in de vigerende wetgeving die niet in strijd is met het eerste lid anders is bepaald.

• 5 Een Verdragsluitende Partij over wier grondgebied doorvoer van energiegrondstoffen en energieprodukten kan plaatsvinden is niet verplicht:

  • a. toestemming te geven voor de aanleg of aanpassing van energietransportvoorzieningen; of

  • b. toestemming te geven voor nieuwe of bijkomende doorvoerstromen via bestaande energietransportvoorzieningen,

  waarvan zij tegenover de andere betrokken Verdragsluitende Partijen kan aantonen dat daardoor de veiligheid of de doeltreffendheid van haar energiesystemen, inclusief de zekerheid van de voorziening, in gevaar zouden worden gebracht.

  Behoudens het bepaalde in het zesde en het zevende lid garanderen de Verdragsluitende Partijen de bestaande stromen van energiegrondstoffen en energieprodukten naar, van of tussen het grondgebied van andere Verdragsluitende Partijen.

• 6 In geval van een geschil over een aangelegenheid in verband met de doorvoer van energiegrondstoffen en energieprodukten over het grondgebied van een Verdragsluitende Partij mag die Verdragsluitende Partij, vóór de afsluiting van de in het zevende lid bedoelde procedures voor het beslechten van geschillen, de bestaande stroom van energiegrondstoffen en energieprodukten niet onderbreken of verminderen, toelaten dat een lichaam onder haar zeggenschap dat doet, dan wel van een lichaam onder haar rechtsmacht eisen dat dit de bestaande stroom van energiegrondstoffen en energieprodukten onderbreekt of vermindert, tenzij zulks uitdrukkelijk is vermeld in een contract of een andere overeenkomst over deze doorvoer of is toegestaan bij een besluit van de bemiddelaar.

• 7 De volgende bepalingen zijn van toepassing op een geschil als bedoeld in het zesde lid, zij het pas nadat alle contractuele of andere te voren overeengekomen middelen voor het beslechten van geschillen tussen de Verdragsluitende Partijen die partij zijn bij het geschil of tussen een in het zesde lid bedoeld lichaam en een lichaam van een andere Verdragsluitende Partij die partij is bij het geschil, zijn uitgeput.

  • a. Een Verdragsluitende Partij die partij is bij het geschil kan dit voorleggen aan de Secretaris-Generaal door middel van een kennisgeving waarin de aangelegenheden waarop het geschil betrekking heeft worden samengevat. De Secretaris-Generaal stelt alle Verdragsluitende Partijen hiervan in kennis.

  • b. De Secretaris-Generaal wijst binnen dertig dagen na ontvangst van de kennisgeving in overleg met de partijen bij het geschil en de andere betrokken Verdragsluitende Partijen een bemiddelaar aan. De bemiddelaar moet ervaring hebben met de aangelegenheden waarop het geschil betrekking heeft en mag geen onderdaan, staatsburger of ingezetene zijn van een partij bij het geschil of een van de andere betrokken Verdragsluitende Partijen.

  • c. De bemiddelaar streeft ernaar dat de partijen bij het geschil akkoord gaan met een oplossing ervan of met een procedure om een dergelijke oplossing te bereiken. Indien hij niet binnen negentig dagen na te zijn aangewezen een dergelijk akkoord heeft bewerkstelligd, doet hij een aanbeveling voor een oplossing van het geschil of een procedure om een dergelijke oplossing te bereiken, en neemt hij een besluit over de voorlopige tarieven en andere voorwaarden die voor de doorvoer in acht moeten worden genomen vanaf een datum die hij aangeeft totdat het geschil is opgelost.

  • d. De Verdragsluitende Partijen verbinden zich ertoe erop toe te zien en ervoor te zorgen dat de lichamen onder hun zeggenschap of rechtsmacht een voorlopig besluit krachtens het zevende lid, letter c), inzake tarieven en voorwaarden in acht nemen gedurende twaalf maanden na het besluit van de bemiddelaar of totdat het geschil is opgelost, welke van beide tijdstippen eerder valt.

  • e. Ongeacht letter b) kan de Secretaris-Generaal ervan afzien een bemiddelaar aan te wijzen indien naar zijn oordeel het geschil betrekking heeft op doorvoer die reeds het onderwerp is of is geweest van de in de letters a) tot en met d) opgenomen procedures voor het beslechten van geschillen en deze procedures niet tot een oplossing van het geschil hebben geleid.

  • f. De Conferentie van het Handvest stelt standaardbepalingen vast betreffende de afwikkeling van de bemiddelingsprocedure en de vergoeding van bemiddelaars.

• 8 Geen enkele bepaling van dit artikel doet afbreuk aan de rechten en verplichtingen van een Verdragsluitende Partij krachtens het internationale recht, met inbegrip van het internationaal gewoonterecht, alsook krachtens bilaterale of multilaterale overeenkomsten, met inbegrip van voorschriften inzake onderzeese kabels en pijpleidingen.

• 9 Dit artikel mag niet zo worden uitgelegd dat daardoor een Verdragsluitende Partij die niet beschikt over een bepaald type energietransportvoorzieningen dat wordt gebruikt voor doorvoer verplicht is maatregelen met betrekking tot dat type energietransportvoorzieningen te nemen ingevolge de bepalingen van dit artikel. Deze Verdragsluitende Partij is echter verplicht te voldoen aan het bepaalde in het vierde lid.

• 10 Voor de toepassing van dit artikel wordt verstaan onder:

  • a. „Doorvoer":

    • i. de overbrenging via het grondgebied van een Verdragsluitende Partij, dan wel naar of van op het grondgebied van die partij gelegen haveninstallaties voor laden of lossen van energiegrondstoffen en energieprodukten die afkomstig zijn van het grondgebied van een andere staat en bestemd zijn voor het grondgebied van een derde staat, met dien verstande dat hetzij die andere staat, hetzij die derde staat een Verdragsluitende Partij is; of

    • ii. de overbrenging via het grondgebied van een Verdragsluitende Partij van energiegrondstoffen en energieprodukten die afkomstig zijn van het grondgebied van een andere Verdragsluitende Partij en bestemd zijn voor het grondgebied van die andere Verdragsluitende Partij, tenzij de twee betrokken Verdragsluitende Partijen daarover anders beslissen en deze beslissing door middel van een gezamenlijke aantekening in bijlage N opnemen. De twee Verdragsluitende Partijen kunnen hun aantekeningen in bijlage N doorhalen door een gezamenlijke schriftelijke kennisgeving van hun voornemen aan het Secretariaat, dat deze kennisgeving doorzendt aan alle andere Verdragsluitende Partijen. De doorhaling wordt van kracht vier weken na de kennisgeving aan het Secretariaat.

  • b. „Energietransportvoorzieningen": hogedruk-gaspijpleidingen, hoog spanningsgrid-netwerken, aardoliepijpleidingen, kolenslikpijpleidingen, pijpleidingen voor olieprodukten en andere vaste installaties die specifiek bestemd zijn voor het behandelen van energiegrondstoffen en energieprodukten.

Artikel 8. Overdracht van technologie

• 1 De Verdragsluitende Partijen komen overeen, onder voorbehoud van hun wetten en voorschriften en de bescherming van de intellectuele eigendom, de toegang tot en de overdracht van energietechnologie op commerciële en niet-discriminerende basis te bevorderen, ten einde de handel in energiegrondstoffen en energieprodukten en de investeringen te ondersteunen en het doel van het Handvest te verwezenlijken.

• 2 Voor zover nodig voor de toepassing van het eerste lid heffen de Verdragsluitende Partijen derhalve bestaande belemmeringen op, en creëren zij geen nieuwe belemmeringen voor de overdracht van technologie op het gebied van energiegrondstoffen en energieprodukten, alsmede uitrusting en diensten die hiermee samenhangen, onder voorbehoud van non-proliferatieverplichtingen en andere internationale verplichtingen.

Artikel 9. Toegang tot kapitaal

• 1 De Verdragsluitende Partijen erkennen het belang van open kapitaalmarkten voor het bevorderen van de kapitaalstroom voor de financiering van de handel in energiegrondstoffen en energieprodukten en voor het doen en ondersteunen van investeringen in economische activiteit in de energiesector op het grondgebied van andere Verdragsluitende Partijen, met name die wier economie zich in een overgangssituatie bevindt. Elke Verdragsluitende Partij streeft er derhalve naar toegang tot haar kapitaalmarkt te bevorderen voor bedrijven en onderdanen van andere Verdragsluitende Partijen, met het oog op de financiering van handelstransacties in energiegrondstoffen en energieprodukten en met het oog op investeringen in economische activiteit in de energiesector op het grondgebied van die andere Verdragsluitende Partijen, onder voorwaarden die niet minder gunstig zijn dan die welke onder vergelijkbare omstandigheden gelden voor haar eigen bedrijven en onderdanen of voor bedrijven en onderdanen van een andere Verdragsluitende Partij of derde staat, al naar gelang welke voorwaarden het gunstigst zijn.

• 2 Een Verdragsluitende Partij kan programma's vaststellen en in stand houden die toegang verschaffen tot overheidsleningen, subsidies, garanties of verzekeringen ter vergemakkelijking van handelsactiviteiten of investeringen in het buitenland. Zij stelt deze faciliteiten beschikbaar, met inachtneming van de doelstellingen, beperkingen en criteria van de desbetreffende programma's (met inbegrip van overwegingen, doelstellingen, beperkingen of criteria met betrekking tot de vestigingsplaats van de aanvrager van een dergelijke faciliteit of de plaats van levering van met steun van deze faciliteit geleverde goederen of diensten) voor investeringen in de economische activiteit in de energiesector van andere Verdragsluitende Partijen of voor de financiering van handelstransacties met betrekking tot energiegrondstoffen en energieprodukten met andere Verdragsluitende Partijen.

• 3 Bij de uitvoering van programma's op het gebied van de economische activiteit in de energiesector ter verbetering van de economische stabiliteit en het investeringsklimaat van de Verdragsluitende Partijen, streven deze op passende wijze ernaar om de werkzaamheden van de op dit gebied opererende internationale financiële instellingen te bevorderen en gebruik te maken van de bij die instellingen aanwezige deskundigheid.

• 4 Geen enkele bepaling van dit artikel belet

  • a. financiële instellingen om hun eigen op marktbeginselen en bedrijfseconomische overwegingen gebaseerde krediet- of verzekeringssysteem toe te passen; of

  • b. een Verdragsluitende Partij maatregelen te nemen

    • i. om bedrijfseconomische redenen, met inbegrip van de bescherming van investeerders, consumenten, depositeurs, polishouders of personen ten aanzien waarvan een verstrekker van financiële diensten een fiduciaire verplichting heeft;

    • ii. om de integriteit en stabiliteit van haar financieel systeem en kapitaalmarkten te waarborgen.

DEEL III. BEVORDERING BESCHERMING EN BEHANDELING VAN INVESTERINGEN

Artikel 10. Bevordering, bescherming en behandeling van investeringen

• 1 Elke Verdragsluitende Partij bevordert en schept overeenkomstig de bepalingen van dit Verdrag stabiele, billijke, gunstige en doorzichtige voorwaarden voor het doen van investeringen op haar grondgebied door investeerders van andere Verdragsluitende Partijen. Tot die voorwaarden behoort de verbintenis investeringen van investeerders van andere Verdragsluitende Partijen steeds eerlijk en billijk te behandelen. Dergelijke investeringen genieten voorts duurzame bescherming en zekerheid en de Verdragsluitende Partijen doen niet met onredelijke of discriminerende maatregelen afbreuk aan het beheer, de instandhouding, het gebruik en het genot ervan en de beschikking erover. In geen geval mogen deze investeringen minder gunstig worden behandeld dan het internationale recht, met inbegrip van in het kader van verdragen aangegane verplichtingen, vereist. Elke Verdragsluitende Partij moet verplichtingen die zij is aangegaan ten aanzien van investeerders of met betrekking tot investeringen door investeerders van een andere Verdragsluitende Partij nakomen.

• 2 Elke Verdragsluitende Partij streeft ernaar investeerders van andere Verdragsluitende Partijen wat betreft het doen van investeringen op haar grondgebied de in het derde lid omschreven behandeling toe te kennen.

• 3 In dit artikel wordt onder „behandeling" verstaan een behandeling toegekend door een Verdragsluitende Partij die niet minder gunstig is dan die welke zij toekent aan haar eigen investeerders of aan de investeerders van een andere Verdragsluitende Partij of een derde staat, al naar gelang welke behandeling het gunstigst is.

• 4 Bij een aanvullend verdrag wordt, onder daarin op te nemen voorwaarden, aan elke partij daarbij de verplichting opgelegd om, wat betreft het doen van investeringen op haar grondgebied, aan investeerders van andere partijen de in het derde lid omschreven behandeling toe te kennen. Dit aanvullende verdrag staat open voor ondertekening door de staten en regionale organisaties voor economische integratie die dit Verdrag hebben ondertekend of daartoe zijn toegetreden. De onderhandelingen over het aanvullende verdrag beginnen uiterlijk op 1 januari 1995 en het ligt in de bedoeling deze op 1 januari 1998 af te ronden.

• 5 Elke Verdragsluitende Partij streeft ernaar om, wat betreft het doen van investeringen op haar grondgebied:

  • a. uitzonderingen op de in het derde lid omschreven behandeling tot een minimum te beperken;

  • b. bestaande beperkingen voor investeerders van andere Verdragsluitende Partijen geleidelijk weg te nemen.

• 6

  • a. Een Verdragsluitende Partij kan, wat betreft het doen van investeringen op haar grondgebied, te allen tijde, via het Secretariaat, de Conferentie van het Handvest uit eigen beweging in kennis stellen van haar voornemen geen nieuwe uitzonderingen op de in het derde lid omschreven behandeling vast te stellen.

  • b. Voorts kan een Verdragsluitende Partij te allen tijde uit eigen beweging de verplichting op zich nemen om, wat betreft het doen van investeringen in een aantal van de of in alle economische activiteiten in de energiesector op haar grondgebied, investeerders van andere Verdragsluitende Partijen de in het derde lid omschreven behandeling toe te kennen. Een dergelijke verplichting dient ter kennis van het Secretariaat te worden gebracht en in bijlage VC te worden opgenomen en is bindend krachtens dit Verdrag.

• 7 Elke Verdragsluitende Partij kent aan investeringen op haar grondgebied van investeerders van andere Verdragsluitende Partijen, en daarmee verband houdende activiteiten waaronder het beheer, de instandhouding, het gebruik en het genot daarvan of de beschikking daarover, een niet minder gunstige behandeling toe dan aan investeringen van haar eigen investeerders of van investeerders van een andere Verdragsluitende Partij of derde staat en daarmee verband houdende activiteiten waaronder het beheer, de instandhouding, het gebruik, het genot daarvan of de beschikking daarover, al naar gelang welke behandeling het gunstigst is.

• 8 De modaliteiten voor de toepassing van het zevende lid met betrekking tot programma's in het kader waarvan een Verdragsluitende Partij subsidies of andere financiële steun verleent of contracten afsluit voor onderzoek en ontwikkeling op het gebied van energietechnologie, worden opgenomen in het in het vierde lid bedoelde aanvullende verdrag. Elke Verdragsluitende Partij stelt de Conferentie van het Handvest via het Secretariaat in kennis van de modaliteiten die zij toepast ten aanzien van de in dit lid bedoelde programma's.

• 9 Elke staat of regionale organisatie voor economische integratie die dit Verdrag ondertekent of tot dit Verdrag toetreedt, dient op de dag waarop hij/zij het Verdrag ondertekent of de akte van toetreding nederlegt, bij het Secretariaat een verslag in waarin een overzicht wordt gegeven van alle wettelijke, bestuursrechtelijke en andere maatregelen met betrekking tot:

  • a. uitzonderingen op het tweede lid;

  • b. de in het achtste lid bedoelde programma's.

  Een Verdragsluitende Partij meldt met het oog op het actueel houden van haar verslag onverwijld elke wijziging bij het Secretariaat. De Conferentie van het Handvest bestudeert deze verslagen op gezette tijden.

  Met betrekking tot het bepaalde in letter a. kunnen in het verslag delen van de energiesector worden aangewezen waarin een Verdragsluitende Partij investeerders van andere Verdragsluitende Partijen de in het derde lid omschreven behandeling toekent.

  Met betrekking tot het bepaalde in letter b. kunnen bij de bestudering van het verslag door de Conferentie van het Handvest de effecten van dergelijke programma's op mededinging en investeringen in beschouwing worden genomen.

• 10 Ongeacht enige andere bepaling van dit artikel geldt de in het derde en het zevende lid omschreven behandeling niet voor de bescherming van intellectuele eigendom; de daarvoor geldende behandeling is die welke is omschreven in de desbetreffende bepalingen van de vigerende internationale overeenkomsten inzake de bescherming van de intellectuele eigendom waarbij de onderscheiden Verdragsluitende Partijen partij zijn.

• 11 Voor de toepassing van artikel 26 wordt de toepassing door een Verdragsluitende Partij van een investeringsmaatregel op handelsgebied als bedoeld in artikel 5, eerste en tweede lid, op een op dat tijdstip reeds bestaande investering van een investeerder van een andere Verdragsluitende Partij beschouwd, behoudens het bepaalde in artikel 5, derde en vierde lid, als een inbreuk op een verplichting van eerstgenoemde Verdragsluitende Partij krachtens dit Deel.

• 12 Elke Verdragsluitende Partij zorgt ervoor dat haar interne wetgeving doeltreffende middelen biedt voor het doen gelden van aanspraken en de handhaving van rechten betreffende investeringen, investeringsovereenkomsten en investeringsvergunningen.

Artikel 11. Stafpersoneel

• 1 Een Verdragsluitende Partij behandelt, onder voorbehoud van haar wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen betreffende binnenkomst, verblijf en arbeid van een natuurlijke persoon, te goeder trouw verzoeken van investeerders van een andere Verdragsluitende Partij en van stafpersoneel in dienst van dergelijke investeerders of werkzaam in het kader van investeringen van dergelijke investeerders; om haar grondgebied binnen te mogen komen en daar tijdelijk te verblijven voor activiteiten in verband met het doen of de ontwikkeling, het beheer, de instandhouding, het gebruik en het genot van of de beschikking over relevante investeringen, met inbegrip van het verstrekken van adviezen of essentiële technische diensten.

• 2 Een Verdragsluitende Partij staat aan investeerders van een andere Verdragsluitende Partij die investeringen op haar grondgebied hebben en voor investeringen van dergelijke investeerders toe naar keuze van die investeerder of investering stafleden in dienst te nemen, ongeacht nationaliteit en staatsburgerschap, op voorwaarde dat de betrokken stafleden toestemming hebben gekregen om het grondgebied van de eerstgenoemde Verdragsluitende Partij binnen te komen en daar te verblijven en te werken, en dat het betrokken dienstverband in overeenstemming is met de voorwaarden en termijnen die verbonden zijn aan de voor die stafleden verleende toestemming.

Artikel 12. Compensatie van verliezen

• 1 Behoudens wanneer artikel 13 van toepassing is, wordt aan een investeerder van een Verdragsluitende Partij die met betrekking tot een investering op het grondgebied van een andere Verdragsluitende Partij een verlies lijdt ten gevolge van oorlog of een ander gewapend conflict, een nationale noodtoestand, burgerlijke ongeregeldheden of andere soortgelijke gebeurtenissen op dat grondgebied door laatstgenoemde Verdragsluitende Partij wat betreft restitutie, schadeloosstelling, compensatie of een andere regeling de gunstigste behandeling toegekend welke die Partij andere investeerders, hetzij eigen investeerders, hetzij investeerders van een andere Verdragsluitende Partij, hetzij investeerders van een derde staat, toekent.

• 2 Onverminderd het eerste lid wordt een investeerder van een Verdragsluitende Partij die in één van de in het eerste lid genoemde situaties op het grondgebied van een andere Verdragsluitende Partij een verlies lijdt ten gevolge van

  • a. de vordering van zijn investering of een deel daarvan door de strijdkrachten of de overheid van die Verdragsluitende Partij, of

  • b. de vernietiging van zijn investering of een deel daarvan door de strijdkrachten of de overheid van die Verdragsluitende Partij, anders dan onder dwang van de omstandigheden,

  restitutie of vergoeding toegekend, die in beide gevallen prompt, adequaat en doeltreffend is.

Artikel 13. Onteigening

• 1 Investeringen van investeerders van een Verdragsluitende Partij op het grondgebied van een andere Verdragsluitende Partij mogen niet worden genationaliseerd, onteigend of onderworpen aan maatregelen met een soortgelijk effect als nationalisatie of onteigening (hierna te noemen „onteigening"), behalve wanneer de onteigening:

  • a. geschiedt in het algemeen belang;

  • b. niet discriminerend is;

  • c. geschiedt met inachtneming van een behoorlijke rechtsgang; en

  • d. gepaard gaat met de betaling van prompte, adequate en doeltreffende compensatie.

  Die compensatie is gelijk aan de billijke marktwaarde van de onteigende investering op het tijdstip vlak voordat de onteigening of op handen zijnde onteigening zodanig bekend werd dat de investeringswaarde werd beïnvloed (hierna te noemen: de „datum van de waardebepaling").

  Deze billijke marktwaarde wordt op verzoek van de investeerder berekend in een vrij inwisselbare valuta volgens de voor die valuta op de datum van de waardebepaling geldende marktwisselkoers. De compensatie omvat tevens rente over de periode tussen de onteigenings- en de betalingsdatum, welke berekend wordt tegen een commercieel, op marktbasis vastgesteld tarief.

• 2 De betrokken investeerder heeft recht op onverwijlde toetsing, krachtens het recht van de Verdragsluitende Partij die de onteigening verricht, van zijn zaak, de waardebepaling van zijn investeringen en de betaling van compensatie overeenkomstig de beginselen neergelegd in het eerste lid, door een gerechtelijke of andere onafhankelijke bevoegde instantie van die Partij.

• 3 Voor alle duidelijkheid wordt bepaald dat onteigening ook de gevallen omvat waarin een Verdragsluitende Partij de activa onteigent van een vennootschap of onderneming op haar grondgebied waarin een investeerder van een andere Verdragsluitende Partij een investering, ook indien via aandelenbezit, heeft.

Artikel 14. Overmakingen van gelden in verband met investeringen

• 1 Elke Verdragsluitende Partij waarborgt met betrekking tot investeringen op haar grondgebied door investeerders van een andere Verdragsluitende Partij het vrij verrichten van overmakingen van gelden naar en van haar grondgebied, waaronder de overmaking van:

  • a. aanvangskapitaal en aanvullend kapitaal voor de instandhouding en ontwikkeling van een investering;

  • b. opbrengsten;

  • c. betalingen uit hoofde van een contract, met inbegrip van de aflossing van de hoofdsom en de betaling van de lopende rente ingevolge een leningsovereenkomst;

  • d. onuitgegeven inkomsten en andere bezoldigingen van personeel dat in verband met die investering uit het buitenland aangeworven is;

  • e. opbrengsten uit de volledige of gedeeltelijke verkoop of liquidatie van een investering of een deel daarvan;

  • f. betalingen die voortvloeien uit de beslechting van een geschil; en

  • g. compensatiebetalingen overeenkomstig de artikelen 12 en 13.

• 2 De in het eerste lid genoemde overmakingen geschieden onverwijld en in een vrij inwisselbare valuta.

• 3 Overmakingen worden verricht tegen de op de datum van de overmaking geldende wisselkoers voor spottransacties in de over te maken valuta. Bij ontstentenis van een deviezenmarkt is de toe te passen koers de meest recente koers die wordt toegepast op investeringen vanuit het buitenland of de meest recente wisselkoers die wordt toegepast voor de omrekening van valuta's in bijzondere trekkingsrechten, al naar gelang welke koers voor de investeerder het gunstigst is.

• 4 Ongeacht het bepaalde in het eerste, tweede en derde lid kan een Verdragsluitende Partij de rechten van crediteuren beschermen of naleving van wetten betreffende de uitgifte van en de handel in waardepapieren en van beslissingen in civiel-, bestuurs- en strafrechtelijke arbitrageprocedures waarborgen, door het op billijke, niet discriminerende wijze en te goeder trouw toepassen van haar wetten en voorschriften.

• 5 Ongeacht het bepaalde in het tweede lid kunnen Verdragsluitende Partijen die staten zijn die deel uitmaakten van de voormalige Unie van Socialistische Sovjetrepublieken, in onderling gesloten overeenkomsten bepalen dat overmakingen van betalingen worden uitgevoerd in de valuta's van die Partijen, mits dergelijke overeenkomsten er niet toe leiden dat investeringen op hun grondgebied van investeerders van andere Verdragsluitende Partijen minder gunstig worden behandeld dan investeringen van investeerders van de Verdragsluitende Partijen die een dergelijke overeenkomst zijn aangegaan of investeringen van investeerders van een derde staat.

• 6 Ongeacht het bepaalde in het eerste lid, letter b), kan een Verdragsluitende Partij de overbrenging van opbrengsten in natura beperken in gevallen waarin die Verdragsluitende Partij krachtens artikel 29, tweede lid, letter a), of de GATT en bijbehorende instrumenten gemachtigd is om de uitvoer of de verkoop voor uitvoer van het produkt waarin de opbrengst in natura bestaat te beperken of te verbieden, met dien verstande dat de betrokken Verdragsluitende Partij toestaat opbrengsten in natura uit te keren zoals goedgekeurd of aangegeven in een investeringsovereenkomst, investeringsvergunning of andere schriftelijke overeenkomst tussen de Verdragsluitende Partij en een investeerder van een andere Verdragsluitende Partij of diens investering.

Artikel 15. Subrogatie

• 1 Wanneer een Verdragsluitende Partij of de door haar aangewezen instantie (de „schadeloos stellende partij" een betaling verricht uit hoofde van een schadeloosstelling of waarborg voor een investering van een investeerder (de „schadeloos gestelde partij") op het grondgebied van een andere Verdragsluitende Partij (de „gastpartij") erkent de gastpartij dat

  • a. alle uit die investering voortvloeiende rechten en vorderingen worden overgedragen aan de schadeloos stellende partij, en

  • b. de schadeloos stellende partij gerechtigd is die rechten en die vorderingen op grond van subrogatie af te dwingen.

• 2 De schadeloos stellende partij kan te allen tijde aanspraak maken op

  • a. dezelfde behandeling op het gebied van rechten en vorderingen die zij op grond van de in het eerste lid bedoelde overdracht heeft verworven, en

  • b. dezelfde uit hoofde van die rechten en vorderingen te ontvangen bedragen

  als waarop de schadeloos gestelde partij krachtens dit Verdrag recht had in verband met de betrokken investering.

• 3 Bij een procedure ingevolge artikel 26 mag een Verdragsluitende Partij niet als verdediging, motivering voor een tegeneis of voor aanspraak op vergoeding of om enige andere reden aanvoeren dat voor de naar bewering geleden schade of een deel daarvan uit hoofde van een verzekering of een waarborgbeding een schadeloosstelling of andere vorm van compensatie is of zal worden ontvangen.

Artikel 16. Verhouding tot andere overeenkomsten

Wanneer twee of meer Verdragsluitende Partijen reeds een internationale overeenkomst zijn aangegaan, of naderhand een internationale overeenkomst aangaan, waarvan de bepalingen betrekking hebben op het onderwerp van Deel III of Deel V van dit Verdrag,

• 1. mag geen enkele bepaling van Deel III of Deel V van dit Verdrag zo worden uitgelegd dat daardoor afbreuk wordt gedaan aan een bepaling in die overeenkomst, of aan een recht om geschillen ter zake krachtens die overeenkomst te regelen, en

• 2. mag geen enkele bepaling in die overeenkomst zo worden uitgelegd dat daardoor afbreuk wordt gedaan aan een bepaling van Deel III of Deel V van dit Verdrag of aan een recht om geschillen ter zake krachtens dit Verdrag te regelen,

wanneer die bepaling gunstiger is voor de investeerder of de investering.

Artikel 17. Niet-toepassing van Deel III onder bepaalde omstandigheden

Elke Verdragsluitende Partij behoudt zich het recht voor de voordelen van dit Deel te ontzeggen aan:

• 1. een rechtspersoon, indien staatsburgers of onderdanen van een derde staat eigenaar zijn van of zeggenschap hebben over een dergelijke rechtspersoon en indien die rechtspersoon geen wezenlijke zakelijke activiteiten heeft op het grondgebied van de Verdragsluitende Partij waar hij is opgericht, of

• 2. een investering, indien de ontzeggende Verdragsluitende Partij vaststelt dat het een investering betreft van een investeerder van een derde staat waarmee of ten aanzien waarvan de ontzeggende Verdragsluitende Partij

  • a. geen diplomatieke betrekkingen onderhoudt, of

  • b. maatregelen treft of handhaaft die

    • i. transacties met investeerders van die staat verbieden, of

    • ii. overtreden of omzeild zouden worden indien de voordelen van dit Deel zouden worden verleend aan investeerders van die staat of aan hun investeringen.

DEEL IV. DIVERSE BEPALINGEN

Artikel 18. Soevereiniteit over energiebronnen

• 1 De Verdragsluitende Partijen erkennen de soevereiniteit en de soevereine rechten van de staten met betrekking tot energiebronnen. Zij bevestigen opnieuw dat deze moeten worden uitgeoefend in overeenstemming met en met inachtneming van de regels van het internationaal recht.

• 2 Onverminderd de doelstelling de toegang tot energiebronnen en de exploratie en ontwikkeling daarvan op commerciële grondslag te bevorderen, laat het Verdrag de binnen de Verdragsluitende Partijen geldende regels inzake de eigendom van energiebronnen onverlet.

• 3 Elke staat behoudt in het bijzonder het recht vast te stellen welke geografische gebieden binnen zijn grondgebied gebruikt mogen worden voor de exploratie en ontwikkeling van zijn energiebronnen, op welke wijze een optimale winning kan plaatsvinden, in welk tempo zij mogen worden uitgeput of geëxploiteerd, alsmede het recht belastingen, royalty's of andere financiële vergoedingen voor die exploratie en exploitatie vast te stellen en te ontvangen, het recht voorschriften vast te stellen inzake de milieu- en veiligheidsaspecten van die exploratie, ontwikkeling en winning op zijn grondgebied, en het recht aan die exploratie en exploitatie deel te nemen, onder andere via directe overheidsparticipatie of via overheidsbedrijven.

• 4 De Verdragsluitende Partijen verbinden zich ertoe de toegang tot de energiebronnen te vergemakkelijken, onder andere door op niet discriminerende wijze aan de hand van gepubliceerde criteria, machtigingen, vergunningen, concessies en contracten te verlenen voor de prospectie en exploratie, dan wel voor de exploitatie of winning van energiebronnen.

Artikel 19. Milieu-aspecten

• 1 Met het oog op duurzame ontwikkeling en rekening houdend met haar verplichtingen krachtens de internationale milieu-overeenkomsten waarbij zij partij is streeft elke Verdragsluitende Partij ernaar schadelijke milieu-effecten, zowel binnen als buiten haar grondgebied, die worden veroorzaakt door werkzaamheden, ongeacht de aard daarvan, binnen de energiecyclus op haar grondgebied op economisch verantwoorde wijze zo gering mogelijk te houden, daarbij naar behoren rekening houdend met veiligheidsoverwegingen. Daarbij handelt elke Verdragsluitende Partij op een wijze die een goede kosten/baten-verhouding waarborgt. In haar beleid en optreden streeft elke Verdragsluitende Partij ernaar voorzorgsmaatregelen te nemen om achteruitgang van het milieu te voorkomen of zo gering mogelijk te houden. De Verdragsluitende Partijen komen overeen dat de vervuiler op het grondgebied van de Verdragsluitende Partijen in beginsel de kosten van verontreiniging met inbegrip van grensoverschrijdende verontreiniging draagt, waarbij naar behoren rekening wordt gehouden met het openbare belang en investeringen in de energiecyclus of de internationale handel niet mogen worden verstoord. De Verdragsluitende Partijen zullen derhalve:

  • a. bij de opstelling en uitvoering van hun energiebeleid voortdurend rekening houden met milieu-overwegingen;

  • b. bevorderen dat de prijsvorming in de gehele energiecyclus marktgericht is en dat milieukosten en -voordelen daarin vollediger weerspiegeld worden;

  • c. gelet op artikel 34, vierde lid, samenwerking bevorderen bij het bereiken van de milieudoelstellingen van het Handvest alsook op het gebied van internationale milieunormen voor de energiecyclus, rekening houdend met de verschillen tussen de Verdragsluitende Partijen qua nadelige effecten en bestrijdingskosten;

  • d. in het bijzonder aandacht schenken aan de verbetering van de energie-efficiëntie, de ontwikkeling en het gebruik van hernieuwbare energiebronnen, de bevordering van het gebruik van schonere brandstoffen en de toepassing van technologieën en technologische middelen die de verontreiniging verminderen;

  • e. het vergaren en tussen de Verdragsluitende Partijen uitwisselen bevorderen van informatie over milieuvriendelijke en economisch doelmatige vormen van energiebeleid en rendabele praktijken en technologieën;

  • f. bij het publiek het besef bevorderen van de milieu-effecten van energiesystemen, de mogelijkheden van voorkoming of bestrijding van de nadelige milieu-effecten daarvan, en de kosten die aan de diverse voorkomings- of bestrijdingsmaatregelen zijn verbonden;

  • g. onderzoek, ontwikkeling en toepassing van energie-efficiënte en milieuvriendelijke technologieën, praktijken en procédés die de schadelijke milieu-effecten van alle aspecten van de energiecyclus op een economisch doelmatige wijze tot een minimum zullen reduceren, bevorderen en daarbij samenwerken;

  • h. gunstige voorwaarden stimuleren voor de overdracht en verspreiding van dergelijke technologieën die te verenigen zijn met een toereikende en doeltreffende bescherming van de intellectuele eigendom;

  • i. bevorderen dat de milieu-effecten van uit milieu-oogpunt significante investeringsprojecten op energiegebied in een vroeg stadium en voordat een besluit wordt genomen op doorzichtige wijze worden beoordeeld en vervolgens worden bewaakt;

  • j. op internationaal niveau de kennis en de uitwisseling van informatie over relevante milieuprogramma's en -normen van de Verdragsluitende Partijen en de uitvoering van die programma's en normen bevorderen;

  • k. op verzoek en binnen de grenzen van hun beschikbare middelen deelnemen aan de ontwikkeling en uitvoering van passende milieuprogramma's op het grondgebied van de Verdragsluitende Partijen.

• 2 Op verzoek van een of meer Verdragsluitende Partijen worden geschillen betreffende de toepassing of uitlegging van bepalingen van dit artikel door de Conferentie van het Handvest met het oog op een oplossing onderzocht, voorzover er geen regelingen voor de behandeling van dergelijke geschillen bestaan binnen andere ter zake bevoegde internationale organen.

• 3 Voor de toepassing van dit artikel wordt verstaan onder:

  • a. „energiecyclus": de gehele energieketen met inbegrip van activiteiten in verband met prospectie, exploratie, produktie, omzetting, opslag, vervoer, distributie en verbruik van de verschillende vormen van energie, alsmede de behandeling en verwijdering van afvalstoffen en het niet langer verrichten en afsluiten van deze activiteiten met zo weinig mogelijk schadelijke milieu-effecten;

  • b. „milieu-effecten": alle door een bepaalde activiteit veroorzaakte effecten op het milieu, met inbegrip van gezondheid en veiligheid van de mens, flora, fauna, bodem, lucht, water, klimaat, landschap en historische monumenten of andere fysieke structuren of de onderlinge beïnvloeding van deze factoren; dit begrip omvat tevens effecten op het cultureel erfgoed of de sociaal-economische omstandigheden als gevolg van wijzigingen van die factoren;

  • c. „verbetering van de energie-efficiëntie": een zodanig optreden, dat dezelfde hoeveelheid van een goed of een dienst wordt geproduceerd zonder dat de kwaliteit of prestatie ervan wordt verminderd, doch de voor die produktie vereiste hoeveelheid energie wordt verminderd;

  • d. „met een goede kosten/baten-verhouding": het bereiken van een gesteld doel tegen de laagste kosten of het bereiken van het beste resultaat tegen gegeven kosten.

Artikel 20. Doorzichtigheid

• 1 In overeenstemming met artikel 29, tweede lid, letter a), behoren wetten, voorschriften, rechterlijke besluiten en algemene bestuursrechtelijke beslissingen die van invloed zijn op de handel in energiegrondstoffen en energieprodukten, tot de maatregelen die onderworpen zijn aan de doorzichtigheidsregels van de GATT en de relevante bijbehorende instrumenten.

• 2 Wetten, voorschriften, rechterlijke besluiten en algemene bestuursrechtelijke beslissingen die een Verdragsluitende Partij in werking heeft doen treden, en vigerende overeenkomsten tussen Verdragsluitende Partijen die van invloed zijn op andere onder dit Verdrag vallende aangelegenheden worden eveneens onverwijld op zodanige wijze bekend gemaakt dat de Verdragsluitende Partijen en investeerders daarvan kennis kunnen nemen. Uit hoofde van dit lid kan een Verdragsluitende Partij niet worden verplicht vertrouwelijke informatie te onthullen die de rechtshandhaving belemmert, anderszins strijdig is met het openbaar belang of afbreuk doet aan de rechtmatige commerciële belangen van een investeerder.

• 3 Elke Verdragsluitende Partij wijst één of meer informatiebureaus aan waartoe men zich kan wenden met verzoeken om informatie over bovengenoemde wetten, voorschriften, rechterlijke besluiten en bestuursrechtelijke beslissingen en doet daarvan onverwijld mededeling aan het Secretariaat, dat deze aanwijzing op verzoek mededeelt.

Artikel 21. Belastingen

• 1 Behalve als bepaald in dit artikel worden door geen enkele bepaling van dit Verdrag rechten verleend of verplichtingen opgelegd met betrekking tot belastingmaatregelen van de Verdragsluitende Partijen. In geval van onverenigbaarheid van dit artikel met andere bepalingen van dit Verdrag heeft dit artikel, wat de onverenigbaarheid betreft, de voorrang.

• 2 Artikel 7, derde lid, is van toepassing op andere belastingmaatregelen dan belastingen op inkomen of kapitaal, met dien verstande dat de bepalingen van die artikelen niet van toepassing zijn op:

  • a. een voordeel dat een Verdragsluitende Partij heeft toegekend overeenkomstig de belastingbepalingen van een verdrag, overeenkomst of regeling als bedoeld in het zesde lid, letter a), onder ii), van dit artikel; of

  • b. een belastingmaatregel die ten doel heeft de doeltreffende inning van belastingen te waarborgen, behalve indien die maatregel van een Verdragsluitende Partij een willekeurige discriminatie tussen energiegrondstoffen en energieprodukten van een andere Verdragsluitende Partij of een willekeurige beperking van de krachtens de betreffende bepalingen van artikel 7, derde lid, toegekende voordelen inhoudt.

• 3 Artikel 10, tweede en zevende lid, zijn van toepassing op andere belastingmaatregelen van de Verdragsluitende Partijen dan belastingen op inkomen of kapitaal, met dien verstande dat geen van deze bepalingen:

  • a. ertoe strekt dat verplichtingen tot toepassing van het meestbegunstigingsbeginsel worden opgelegd met betrekking tot voordelen die een Verdragsluitende Partij heeft toegekend overeenkomstig de belastingbepalingen van een verdrag, overeenkomst of regeling als bedoeld in het zevende lid, letter a), onder ii), van dit artikel of als uitvloeisel van het lidmaatschap van een regionale organisatie voor economische integratie; of

  • b. van toepassing is op een belastingmaatregel die ten doel heeft de doeltreffende inning van belastingen te waarborgen, behalve indien de maatregel een willekeurige discriminatie tussen investeerders van de Verdragsluitende Partijen of een willekeurige beperking van de krachtens de investeringsbepalingen van dit Verdrag toegekende voordelen inhoudt.

• 4 Artikel 29, tweede tot en met zesde lid, is van toepassing op andere belastingmaatregelen dan belastingen op inkomen of kapitaal.

• 5

  • a. Artikel 13 is van toepassing op belastingen.

  • b. Wanneer in het kader van artikel 13 een geschil rijst, voor zover het betrekking heeft op de vraag of een belasting een onteigening vormt, dan wel of een belasting waarvan wordt beweerd dat deze een onteigening vormt, discriminerend is, geldt het volgende:

    • i. De investeerder of de Verdragsluitende Partij die aanvoert dat er sprake is van onteigening legt het geschil over de vraag of de maatregel een onteigening dan wel discriminerend is, voor aan de bevoegde belastingautoriteiten. Laat de investeerder of de Verdragsluitende Partij dit na, dan leggen de instanties die worden verzocht geschillen te beslechten overeenkomstig artikel 26, tweede lid, letter c), of artikel 27, tweede lid, het geschil voor aan de bevoegde belastingautoriteiten.

    • ii. De bevoegde belastingautoriteiten streven ernaar om het aldus voorgelegde geschil binnen een periode van zes maanden te regelen. Indien het gaat om een geschil inzake non-discriminatie, passen de bevoegde belastingautoriteiten de bepalingen inzake non-discriminatie van het relevante belastingverdrag toe, of passen zij, indien er geen non-discriminatiebepaling voorkomt in het op de belasting van toepassing zijnde relevante belastingverdrag of indien er geen belastingverdrag tussen de betrokken Verdragsluitende Partijen van kracht is, de non-discriminatiebeginselen overeenkomstig het modelverdrag van de OESO betreffende belastingen op inkomen en kapitaal toe.

    • iii. De instanties die worden verzocht geschillen te regelen overeenkomstig artikel 26, tweede lid, letter c), of artikel 27, tweede lid, kunnen rekening houden met eventuele conclusies van de bevoegde belastingautoriteiten over de vraag of de belasting een onteigening is. Die instanties houden rekening met eventuele binnen de bij letter b), onder ii), voorgeschreven termijn van zes maanden door de bevoegde belastingautoriteiten getrokken conclusies over de vraag of de belasting discriminerend is. Deze instanties kunnen ook rekening houden met eventuele na het verstrijken van de voorgeschreven periode van zes maanden door de bevoegde belastingautoriteiten getrokken conclusies.

    • iv. In geen geval mag de betrokkenheid van de bevoegde belastingautoriteiten na het einde van de bij letter b), onder ii), bedoelde periode van zes maanden leiden tot een vertraging van de procedures ingevolge de artikelen 26 en 27.

• 6 Voor alle duidelijkheid wordt bepaald dat artikel 14 het recht van een Verdragsluitende Partij om een belasting op te leggen of te innen via bronheffing of andere middelen niet beperkt.

• 7 Voor de toepassing van dit artikel:

  • a. omvat de term „belastingmaatregel":

    • i. de bepalingen betreffende belastingen van de interne wetgeving van de Verdragsluitende Partij of van een staatsrechtelijke onderverdeling of een plaatselijke autoriteit ervan; en

    • ii. de bepalingen betreffende belastingen van verdragen ter voorkoming van dubbele belasting en van internationale overeenkomsten of regelingen waaraan de Verdragsluitende Partij gebonden is.

  • b. worden als belastingen op het inkomen en het vermogen beschouwd alle belastingen die worden geheven op het gehele inkomen, op het gehele vermogen of op bestanddelen van het inkomen of vermogen, met inbegrip van belastingen op winsten uit de vervreemding van eigendom, onroerend-zaakbelasting, successierechten, belastingen op schenkingen of in wezen soortgelijke belastingen, belastingen op het totaalbedrag van de door ondernemingen betaalde lonen of salarissen, alsmede belastingen op de waardevermeerdering van vermogen.

  • c. wordt onder „bevoegde belastingautoriteit" verstaan de bevoegde autoriteit overeenkomstig een overeenkomst inzake dubbele belasting tussen de Verdragsluitende Partijen, of, bij ontstentenis van een van kracht zijnde overeenkomst de/het voor belastingen bevoegde minister of ministerie of hun gemachtigde vertegenwoordigers.

  • d. voor alle duidelijkheid wordt bepaald dat de termen „belastingbepalingen" en „belastingen" geen betrekking hebben op douanerechten.

Artikel 22. Overheidsbedrijven en ondernemingen met een bevoorrechte status

• 1 Elke Verdragsluitende Partij waarborgt dat een overheidsbedrijf dat zij opricht of in stand houdt zijn activiteiten met betrekking tot de verkoop of levering van goederen en diensten op haar grondgebied uitoefent op een wijze die strookt met de verplichtingen van de Verdragsluitende Partij uit hoofde van Deel III van dit Verdrag.

• 2 Een Verdragsluitende Partij moedigt een overheidsbedrijf niet aan of eist niet van dat bedrijf dat het zijn activiteiten op haar grondgebied uitoefent op een wijze die niet strookt met de verplichtingen van de Verdragsluitende Partij uit hoofde van andere bepalingen van dit Verdrag.

• 3 Elke Verdragsluitende Partij waarborgt dat indien zij een lichaam opricht of in stand houdt en daaraan een regelgevende, administratiefrechtelijke of andere bestuursbevoegdheid verleent, het lichaam de bevoegdheid uitoefent op een wijze die strookt met de verplichtingen van de Verdragsluitende Partij uit hoofde van dit Verdrag.

• 4 Een Verdragsluitende Partij moedigt een lichaam waaraan zij uitsluitende of bijzondere voorrechten verleent, niet aan of eist niet van dat lichaam dat het zijn activiteiten op haar grondgebied uitoefent op een wijze die niet strookt met de verplichtingen van de Verdragsluitende Partij uit hoofde van dit Verdrag.

• 5 Voor de toepassing van dit artikel wordt de term „lichaam" geacht elke onderneming, instelling of andere organisatie of persoon te omvatten.

Artikel 23. Naleving door lagere overheden

• 1 Elke Verdragsluitende Partij is uit hoofde van dit Verdrag geheel verantwoordelijk voor de naleving van alle bepalingen van het Verdrag en treft daartoe alle haar ter beschikking staande redelijke maatregelen om naleving door de regionale en plaatselijke overheden en andere bestuurslichamen op haar grondgebied te waarborgen.

• 2 De bepalingen inzake regeling van geschillen in de Delen II, IV en V van dit Verdrag kunnen worden ingeroepen voor maatregelen die van invloed zijn op de naleving van het Verdrag door een Verdragsluitende Partij en die zijn getroffen door regionale of plaatselijke overheden of andere bestuurslichamen op het grondgebied van de Verdragsluitende Partij.

Artikel 24. Uitzonderingen

• 1 Dit artikel is niet van toepassing op de artikelen 12, 13 en 29.

• 2 Andere bepalingen van dit Verdrag dan

  • a. de in het eerste lid genoemde bepalingen; en

  • b. wat het bepaalde onder i) betreft, de bepalingen van Deel III van het Verdrag beletten een Verdragsluitende Partij niet maatregelen aan te nemen of te doen uitvoeren:

    • i. die nodig zijn om het leven en de gezondheid van mensen, dieren of planten te beschermen;

    • ii. die van essentieel belang zijn voor de aankoop of distributie van energiegrondstoffen en energieprodukten in een situatie waarin de voorziening onvoldoende is door omstandigheden buiten de macht van die Verdragsluitende Partij, op voorwaarde dat deze maatregelen stroken met het beginsel dat

      • A. alle andere Verdragsluitende Partijen recht hebben op een billijk deel van de internationale voorziening van dergelijke energiegrondstoffen en energieprodukten; en

      • B. elke maatregel van dien aard die niet strookt met dit Verdrag onmiddellijk wordt opgeheven, zodra er een eind komt aan de situatie die er aanleiding toe was; of

    • iii. ten behoeve van investeerders die leden van inlandse bevolkingsgroepen of personen of groepen met een sociale of economische achterstand zijn, of van hun investeringen, welke maatregelen als zodanig bij het Secretariaat worden aangemeld, op voorwaarde dat deze maatregelen

      • A. geen wezenlijk effect hebben op de economie van die Verdragsluitende Partij; en

      • B. voor buiten de doelgroep van die maatregelen vallende investeerders, geen onderscheid maken tussen investeerders van een andere Verdragsluitende Partij en investeerders van de betrokken Verdragsluitende Partij,

    mits deze maatregelen geen verkapte beperkingen op economische activiteit in de energiesector vormen of een willekeurige of niet te rechtvaardigen discriminatie tussen Verdragsluitende Partijen of tussen investeerders of andere belanghebbenden van Verdragsluitende Partijen. Dergelijke maatregelen worden naar behoren gemotiveerd en mogen een voordeel dat één of meer andere Verdragsluitende Partijen uit hoofde van dit Verdrag redelijkerwijs mogen verwachten niet méér neutraliseren of verminderen dan strikt voor het aangegeven doel nodig is.

• 3 Andere bepalingen van dit Verdrag dan de in het eerste lid bedoelde mogen niet zo worden uitgelegd dat daardoor een Verdragsluitende Partij wordt belet een maatregel te treffen welke die partij noodzakelijk acht:

  • a. voor de bescherming van haar essentiële veiligheidsbelangen, met inbegrip van maatregelen:

    • i. met betrekking tot de voorziening van energiegrondstoffen en energieprodukten van een militaire inrichting; of

    • ii. in oorlogstijd, bij gewapende conflicten of andere noodsituaties in de internationale betrekkingen;

  • b. met betrekking tot de uitvoering van nationaal beleid tot inachtneming van de niet-verspreiding van kernwapens of andere nucleaire explosiemiddelen of dat vereist is om te voldoen aan haar verplichtingen uit hoofde van het Verdrag inzake de niet-verspreiding van kernwapens, de Richtlijnen voor internationale nucleaire transacties en andere internationale verplichtingen of afspraken met betrekking tot de niet-verspreiding van kernwapens; of

  • c. voor de handhaving van de openbare orde.

  Een dergelijke maatregel mag geen verkapte doorvoerbeperking vormen.

• 4 De bepalingen van dit Verdrag die voorzien in toepassing van het meestbegunstigingsbeginsel houden voor een Verdragsluitende Partij niet de verplichting in ook ten aanzien van de investeerders van een andere Verdragsluitende Partij een preferentiële behandeling toe te passen die:

  • a. voortvloeit uit haar lidmaatschap van een vrijhandelsassociatie of douane-unie; of

  • b. wordt toegekend uit hoofde van een bilaterale of multilaterale overeenkomst inzake economische samenwerking tussen staten die deel uitmaakten van de voormalige Unie van Socialistische Sovjetrepublieken, in afwachting van een definitieve regeling van hun wederzijdse economische betrekkingen.

Artikel 25. Overeenkomsten tot economische integratie

• 1 De bepalingen van dit Verdrag mogen niet zo worden uitgelegd dat daardoor een Verdragsluitende Partij die partij is bij een overeenkomst tot economische integratie (hierna te noemen „OEI") verplicht is een tussen de partijen bij die OEI uit hoofde van hun lidmaatschap daarvan geldende preferentiële behandeling via de toepassing van het meestbegunstigingsbeginsel uit te breiden tot een andere Verdragsluitende Partij die geen partij is bij die OEI.

• 2 Voor de toepassing van het eerste lid wordt verstaan onder „OEI" een overeenkomst die gericht is op een substantiële liberalisering, onder andere van handel en investeringen, door alle discriminatie tussen of onder de partijen daarbij geheel of grotendeels weg te nemen via de afschaffing van bestaande discriminerende maatregelen en/of een verbod op nieuwe of stringentere discriminerende maatregelen, hetzij bij de inwerkingtreding van die overeenkomst of binnen een redelijke termijn.

• 3 Dit artikel laat de toepassing van de GATT en bijbehorende instrumenten krachtens artikel 29 onverlet.

DEEL V. REGELING VAN GESCHILLEN

Artikel 26. Regeling van geschillen tussen een investeerder en een Verdragsluitende Partij

• 1 Geschillen tussen een Verdragsluitende Partij en een investeerder van een andere Verdragsluitende Partij over een investering van deze laatste op het grondgebied van eerstgenoemde Partij, die betrekking hebben op de beweerde niet-nakoming van een verplichting van eerstgenoemde Partij die voortvloeit uit Deel III van dit Verdrag, worden, zo mogelijk, door middel van een minnelijke schikking geregeld.

• 2 Indien dergelijke geschillen niet overeenkomstig de bepalingen van het eerste lid kunnen worden geregeld binnen een periode van drie maanden vanaf de datum waarop één van beide partijen bij het geschil om een minnelijke schikking heeft verzocht, wordt het geschil op verzoek van de betrokken investeerder voorgelegd:

  • a. aan de rechters of administratiefrechtelijke instanties van de Verdragsluitende Partij die partij is bij het geschil, of

  • b. in overeenstemming met een toepasselijke, eerder overeengekomen procedure voor regeling van geschillen, of

  • c. in overeenstemming met de volgende leden van dit artikel.

• 3

  • a. Met inachtneming van uitsluitend het bepaalde in de letters b) en c) geeft elke Verdragsluitende Partij haar onvoorwaardelijke toestemming om een geschil te onderwerpen aan internationale arbitrage of bemiddeling overeenkomstig de bepalingen van dit artikel.

  • b.

    • i. De in bijlage ID vermelde Verdragsluitende Partijen geven deze onvoorwaardelijke toestemming niet voor gevallen waarin de investeerder het geschil reeds eerder heeft voorgelegd overeenkomstig het tweede lid, letters a) of b).

    • ii. Terwille van de doorzichtigheid doet elke in bijlage ID vermelde Verdragsluitende Partij, uiterlijk op de datum van nederlegging van haar akte van bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring overeenkomstig artikel 39 of van de nederlegging van haar akte van toetreding overeenkomstig artikel 41, een schriftelijke verklaring over haar beleid, procedures en voorwaarden terzake aan het Secretariaat toekomen.

  • c. Een in bijlage IA vermelde Verdragsluitende Partij geeft deze onvoorwaardelijke toestemming niet voor geschillen in verband met de laatste zin van artikel 10, eerste lid.

• 4 Indien de investeerder kiest voor de in het tweede lid, letter c), genoemde mogelijkheid, stemt hij er voorts schriftelijk mee in dat het geschil wordt voorgelegd aan:

  • a.

    • i. het Internationale Centrum voor Beslechting van Investeringsgeschillen, opgericht krachtens het Verdrag inzake de beslechting van geschillen met betrekking tot investeringen tussen Staten en onderdanen van andere Staten, dat op 18 maart 1965 in Washington voor ondertekening is opengesteld (hierna te noemen: ICSID-Verdrag), indien de Verdragsluitende Partij van de investeerder en de Verdragsluitende Partij die partij is bij het geschil beide partij zijn bij het ICSID-Verdrag, of

    • ii. het Internationale Centrum voor Beslechting van Investeringsgeschillen, dat uit hoofde van het in letter a), onder i), genoemde Verdrag is opgericht, overeenkomstig de bepalingen betreffende de opening van aanvullende mogelijkheden voor het verlenen van administratieve diensten bij geschillen door het Secretariaat van het Centrum (hierna te noemen: Bepalingen inzake aanvullende mogelijkheden), indien de Verdragsluitende Partij van de investeerder of de Verdragsluitende Partij die partij is bij het geschil, doch niet beide, partij is bij het ICSID-Verdrag;

  • b. één scheidsman of een scheidsgerecht ad hoc, benoemd of ingesteld overeenkomstig de arbitrageprocedure van de VN-Commissie voor Internationaal Handelsrecht (UNCITRAL); of

  • c. een scheidsrechterlijke procedure bij het Arbitrage-Instituut van de Kamer van Koophandel te Stockholm.

• 5

  • a. De in het derde lid bedoelde toestemming alsook de in het vierde lid bedoelde schriftelijke toestemming van de investeerder moeten voldoen aan de vereisten voor:

    • i. schriftelijke toestemming van de partijen bij een geschil in de zin van hoofdstuk II van het ICSID-Verdrag en in de zin van de bepalingen inzake aanvullende mogelijkheden; en

    • ii. een „schriftelijke overeenkomst” in de zin van artikel II van het VN-Verdrag over de erkenning en tenuitvoerlegging van buitenlandse scheidsrechterlijke uitspraken, New York, 10 juni 1958 (hierna te noemen: „Verdrag van New York”); en

    • iii. „de partijen bij een contract die een schriftelijke overeenkomst hebben gesloten” in de zin van artikel 1 van de UNCITRAL-arbitrageprocedure.

  • b. Arbitrage overeenkomstig dit artikel vindt op verzoek van een partij bij het geschil plaats in een Staat die partij is bij het Verdrag van New York. De aldus voorgelegde geschillen worden voor de toepassing van artikel I van dat Verdrag geacht voort te vloeien uit een handelsrechtelijke betrekking of een handelstransactie.

• 6 Een overeenkomstig het vierde lid ingesteld scheidsgerecht beslist over de geschillen overeenkomstig dit Verdrag en de toepasselijke internationale rechtsregels en -beginselen.

• 7 Een investeerder, zijnde geen natuurlijke persoon, die op de datum van de in het vierde lid bedoelde schriftelijke instemming de nationaliteit heeft van een Verdragsluitende Partij die partij is bij het geschil, en over wie investeerders van een andere Verdragsluitende Partij zeggenschap hebben voordat een geschil ontstaat tussen die investeerder en de eerstgenoemde Verdragsluitende Partij, wordt voor de toepassing van artikel 25, tweede lid, letter b), van het ICSID-Verdrag behandeld als een „onderdaan van een andere Verdragsluitende Staat” en voor de toepassing van artikel 1, zesde lid, van de Bepalingen inzake aanvullende mogelijkheden als een „onderdaan van een andere Staat”.

• 8 Scheidsrechterlijke uitspraken, die de toekenning van rente kunnen omvatten, zijn definitief en bindend voor de partijen bij het geschil. Een scheidsrechterlijke uitspraak over een maatregel van een lagere overheid of instantie van de bij het geschil betrokken Verdragsluitende Partij moet voorzien in de mogelijkheid dat die Verdragsluitende Partij een financiële schadevergoeding betaalt in plaats van een andere toegewezen compensatie. Elke Verdragsluitende Partij geeft onverwijld gevolg aan een dergelijke uitspraak en zorgt voor de doeltreffende tenuitvoerlegging van dergelijke uitspraken op haar grondgebied.

Artikel 27. Regeling van geschillen tussen Verdragsluitende Partijen

• 1 De Verdragsluitende Partijen streven ernaar geschillen over de toepassing of de uitlegging van dit Verdrag langs diplomatieke weg te regelen.

• 2 Wanneer het geschil niet binnen een redelijke termijn overeenkomstig het eerste lid geregeld is, kan elke Partij daarbij, tenzij anders bepaald in dit Verdrag of schriftelijk overeengekomen door de Verdragsluitende Partijen, en behoudens wat betreft de toepassing of interpretatie van artikel 6 of artikel 19 of, voor in bijlage IA vermelde Verdragsluitende Partijen, van de laatste zin van artikel 10, eerste lid, door middel van een schriftelijke kennisgeving aan de andere partij bij het geschil, de kwestie overeenkomstig dit artikel aan een scheidsgerecht ad hoc voorleggen.

• 3 Een dergelijk scheidsgerecht ad hoc wordt als volgt gevormd:

  • a. De Verdragsluitende Partij die de procedure inleidt, benoemt binnen 30 dagen na ontvangst van de in het tweede lid bedoelde schriftelijke kennisgeving van de andere Verdragsluitende Partij een lid van het scheidsgerecht en stelt de andere Verdragsluitende Partij daarvan in kennis;

  • b. binnen 60 dagen na ontvangst van de in het tweede lid bedoelde schriftelijke kennisgeving benoemt de andere Verdragsluitende Partij bij het geschil eveneens een lid. Indien de benoeming niet binnen de voorgeschreven termijn geschiedt, kan de Verdragsluitende Partij die de procedure heeft ingeleid binnen 90 dagen na ontvangst van de in het tweede lid bedoelde schriftelijke kennisgeving verzoeken dat de benoeming plaatsvindt overeenkomstig letter d);

  • c. Een derde lid, dat niet de nationaliteit of het staatsburgerschap mag hebben van een Verdragsluitende Partij die partij is bij het geschil, wordt benoemd door de Verdragsluitende Partijen die partij zijn bij het geschil. Dat lid wordt de voorzitter van het scheidsgerecht. Indien de Verdragsluitende Partijen niet binnen 150 dagen na ontvangst van de in het tweede lid bedoelde kennisgeving overeenstemming bereiken over de benoeming van een derde lid, geschiedt de benoeming overeenkomstig letter d) op verzoek van een van beide Verdragsluitende Partijen, ingediend binnen 180 dagen na ontvangst van die kennisgeving;

  • d. Benoemingen waarvan wordt verzocht dat zij worden verricht overeenkomstig deze letter, geschieden door de Secretaris-Generaal van het Permanente Hof van Internationale Arbitrage (PCIA) binnen 30 dagen na ontvangst van een verzoek daartoe. Indien hij verhinderd is zich van deze taak te kwijten, geschieden de benoemingen door de eerste Secretaris van het Bureau. Indien ook deze verhinderd is zich van deze taak te kwijten, geschieden de aanwijzingen door de plaatsvervanger met de hoogste anciënniteit.

  • e. Bij benoemingen overeenkomstig de letters a tot en met d wordt rekening gehouden met de deskundigheid en ervaring, met name op de onder dit Verdrag vallende gebieden, van de te benoemen leden.

  • f. Bij gebreke van een andersluidende overeenkomst tussen de Verdragsluitende Partijen zijn de arbitrageregels van de VN-Commissie voor Internationaal Handelsrecht (UNCITRAL) van toepassing, behoudens de wijzigingen die daarin zijn aangebracht door de Verdragsluitende Partijen die partij zijn bij het geschil of door de scheidsmannen. Het scheidsgerecht doet uitspraak met meerderheid van stemmen.

  • g. Het scheidsgerecht beslist over het geschil overeenkomstig dit Verdrag en de toepasselijke regels en beginselen van het internationale recht.

  • h. De uitspraak van het scheidsgerecht is definitief en bindend voor de Verdragsluitende Partijen bij het geschil.

  • i. Wanneer het scheidsgerecht in zijn uitspraak constateert dat een maatregel van een regionale of lokale overheid of instantie op het grondgebied van een in Deel I van bijlage P vermelde Verdragsluitende Partij niet in overeenstemming is met dit Verdrag, kan elk van beide partijen bij het geschil een beroep doen op de bepalingen van Deel II van bijlage P.

  • j. De kosten van het scheidsgerecht, met inbegrip van de vergoedingen voor de leden, komen voor gelijke delen ten laste van de Verdragsluitende Partijen die partij zijn bij het geschil. Het scheidsgerecht kan echter naar eigen goeddunken bepalen dat een groter aandeel in de kosten ten laste komt van één der Verdragsluitende Partijen die partij zijn bij het geschil.

  • k. Tenzij de Verdragsluitende Partijen die partij zijn bij het geschil anders overeenkomen, zetelt het scheidsgerecht in 's-Gravenhage en maakt het gebruik van de kantoren en faciliteiten van het Permanent Hof van Arbitrage.

  • l. Een afschrift van de uitspraak wordt neergelegd bij het Secretariaat, dat dit ter algemene beschikking stelt.

Artikel 28. Niet-toepassing van artikel 27 op bepaalde geschillen

Een geschil tussen de Verdragsluitende Partijen betreffende de toepassing of uitlegging van artikel 5 of artikel 29 wordt niet volgens artikel 27 geregeld, tenzij de Verdragsluitende Partijen die partij zijn bij het geschil dit overeenkomen.

DEEL VI. OVERGANGSBEPALINGEN

Artikel 29. Voorlopige bepalingen inzake met de handel verband houdende aangelegenheden

• 1 Zolang een of meer Verdragsluitende Partijen geen partij bij de GATT en bijbehorende instrumenten zijn, zijn de bepalingen van dit artikel van toepassing op de handel in energiegrondstoffen en energieprodukten.

• 2

  • a. De handel in energiegrondstoffen en energieprodukten tussen Verdragsluitende Partijen waarvan er ten minste één geen partij is bij de GATT of een relevant bijbehorend instrument, wordt geregeld, behoudens het bepaalde in de letters b) en c) en de uitzonderingen en voorschriften van bijlage G, door de bepalingen van de GATT van 1947 en bijbehorende instrumenten zoals op 1 maart 1994 worden toegepast en ten aanzien van energiegrondstoffen en energieprodukten door de partijen bij de GATT van 1947 onderling worden gehanteerd, alsof al die Verdragsluitende Partijen lid zijn van de GATT en bijbehorende instrumenten.

  • b. De handel in energiegrondstoffen en energieprodukten door een Verdragsluitende Partij die een staat is die deel uitmaakte van de voormalige Unie van Socialistische Sovjetrepublieken kan in plaats daarvan, behoudens de bepalingen van bijlage TFU, tot 1 december 1999 of totdat de betrokken Verdragsluitende Partij tot de GATT wordt toegelaten, al naar gelang wat het eerste plaats vindt, door een overeenkomst tussen twee of meer van dergelijke staten worden geregeld.

  • c. Het bepaalde in letter a) is niet van toepassing op de handel tussen twee partijen bij de GATT, indien één van deze partijen geen partij is bij de GATT-Overeenkomst van 1947.

• 3 Elke ondertekenende partij bij dit Verdrag en elke staat of regionale organisatie voor economische integratie die tot dit Verdrag toetreedt, deponeert op de datum van ondertekening of van nederlegging van zijn akte van toetreding bij het Secretariaat een lijst van alle rechten en andere heffingen, onder vermelding van de hoogte daarvan, die op die datum worden geheven bij invoer of uitvoer van energiegrondstoffen en energieprodukten. Wijzigingen in die rechten of andere heffingen moeten worden medegedeeld aan het Secretariaat, dat de overige Verdragsluitende Partijen daarvan in kennis stelt.

• 4 Elke Verdragsluitende Partij streeft ernaar rechten of andere heffingen die bij invoer of uitvoer worden geheven niet te verhogen,

  • a. wat betreft de invoer van energiegrondstoffen en energieprodukten als omschreven in Deel I van de in artikel II van de GATT bedoelde op de Verdragsluitende Partij betrekking hebbende lijst, boven het in die lijst vermelde niveau, indien de betrokken Verdragsluitende Partij partij is bij de GATT;

  • b. wat betreft de uitvoer van energiegrondstoffen en energieprodukten en de invoer daarvan indien de betrokken Verdragsluitende Partij geen partij is bij de GATT, boven het meest recent aan het Secretariaat medegedeelde niveau, behalve wanneer dit is toegestaan krachtens de uit hoofde van het tweede lid, letter a), geldende bepalingen.

• 5 Een Verdragsluitende Partij mag een dergelijk recht of andere heffing alleen dan boven het in het vierde lid bedoelde niveau verhogen indien:

  • a. op het tijdstip van de invoer een dergelijke actie niet strookt met de toepasselijke bepalingen van de GATT, andere dan die bepalingen van GATT van 1947 en bijbehorende akten die zijn vermeld in bijlage G en de daarmee overeenkomende bepalingen van GATT van 1994 en bijbehorende akten; of

  • b. zij, in zo ruim mogelijke mate binnen de grenzen van haar wetgevingsprocedures, het Secretariaat in kennis heeft gesteld van haar voorstel voor een dergelijke verhoging, andere belanghebbende Verdragsluitende Partijen een redelijke gelegenheid heeft gegeven tot overleg over haar voorstel en eventuele opmerkingen van die Verdragsluitende Partijen in beschouwing heeft genomen.

• 6 De Ondertekenende Partijen verbinden zich ertoe uiterlijk op 1 januari 1995 onderhandelingen te openen met het doel om per 1 januari 1998, voor zover dit passend is in het licht van eventuele ontwikkelingen in het wereldhandelssysteem, de tekst van een wijziging op dit Verdrag gereed te hebben uit hoofde waarvan elke Verdragsluitende Partij, onder de daarin vastgestelde voorwaarden, ertoe gehouden zal zijn de betrokken rechten of heffingen niet te verhogen boven het krachtens die wijziging voorgeschreven niveau.

• 7 Bijlage D is van toepassing op geschillen met betrekking tot het naleven van de bepalingen die krachtens dit artikel van toepassing zijn op de handel en, tenzij beide Verdragsluitende Partijen die partij zijn bij het geschil anders overeenkomen, op geschillen met betrekking tot het naleven van artikel 5 tussen Verdragsluitende Partijen waarvan er ten minste één geen partij is bij de GATT, met dien verstande dat bijlage D niet van toepassing is op geschillen tussen Verdragsluitende Partijen die rijzen in verband met een overeenkomst:

  • a. waarvan kennis is gegeven overeenkomstig de andere eisen van het tweede lid, letter b, en van bijlage TFU en die daaraan voldoet, of

  • b. waarbij een vrijhandelszone of een douane-unie wordt ingesteld als omschreven in artikel XXIV van de GATT.

Artikel 30. Ontwikkelingen in internationale handelsregelingen

De Verdragsluitende Partijen verbinden zich ertoe, in het licht van de resultaten van de Uruguay-Ronde van multilaterale handelsbesprekingen zoals die hoofdzakelijk zijn neergelegd in de op 15 april 1994 te Marrakesh opgestelde Slotakte, uiterlijk op 1 juli 1995 of op de datum van inwerkingtreding van dit Verdrag, al naar gelang welk tijdstip later valt, te beginnen met het in overweging nemen van passende wijzigingen op dit Verdrag met het oog op aanneming daarvan door de Conferentie van het Handvest.

Artikel 31. Uitrusting op energiegebied

De voorlopige Conferentie van het Handvest maakt tijdens haar eerste vergadering een begin met het bestuderen van de opneming van uitrusting op energiegebied in de handelsbepalingen van dit Verdrag.

Artikel 32. Overgangsregelingen

• 1 Gezien de tijd die nodig is om zich aan de eisen van een markteconomie aan te passen, kan een in bijlage T genoemde Verdragsluitende Partij, behoudens het bepaalde in het derde tot en met het zesde lid van dit artikel, de volledige nakoming van haar verplichtingen krachtens een of meer van de onderstaande bepalingen van dit Verdrag, tijdelijk opschorten:

  Artikel 6, tweede en vijfde lid

  Artikel 7, vierde lid

  Artikel 9, eerste lid

  Artikel 10, zevende lid – specifieke maatregelen

  Artikel 14, eerste lid, letter d – alleen wat betreft de overmaking van niet uitgegeven inkomsten

  Artikel 20, derde lid

  Artikel 22, eerste en derde lid

• 2 Andere Verdragsluitende Partijen verlenen een Verdragsluitende Partij die volledige nakoming overeenkomstig het eerste lid heeft opgeschort, bijstand om de voorwaarden te scheppen voor beëindiging van deze opschorting. Deze bijstand kan worden verleend in de vorm die zij het meest doeltreffend achten om te voorzien in de overeenkomstig het vierde lid, letter c, van dit artikel bekendgemaakte behoeften, indien nodig ook via bilaterale of multilaterale overeenkomsten.

• 3 De toepasselijke bepalingen, de fases op de weg naar volledige uitvoering daarvan, de te nemen maatregelen en de datum waarop of, bij wijze van uitzondering, de omstandigheden als gevolg waarvan elke fase wordt beëindigd en de maatregel genomen, worden, voor elke Verdragsluitende Partij die zich beroept op overgangsregelingen, genoemd in bijlage T. Elk van deze Verdragsluitende Partijen neemt de genoemde maatregelen op de in die bijlage voor de desbetreffende bepaling en fase aangegeven datum. Verdragsluitende Partijen die overeenkomstig het eerste lid volledige nakoming tijdelijk hebben opgeschort, verbinden zich ertoe de relevante verplichtingen per 1 juli 2001 volledig na te komen. Indien een Verdragsluitende Partij het wegens uitzonderlijke omstandigheden nodig acht te verzoeken de duur van deze tijdelijke opschorting te verlengen of tot een voordien niet in bijlage T vermelde verdere tijdelijke opschorting te mogen overgaan, wordt de beslissing over een verzoek tot wijziging van bijlage T genomen door de Conferentie van het Handvest.

• 4 Een Verdragsluitende Partij die zich heeft beroepen op overgangsregelingen, stelt het Secretariaat ten minste eenmaal per twaalf maanden in kennis van :

  • a. de uitvoering van in bijlage T genoemde maatregelen, en de algemene voortgang op de weg naar volledige nakoming;

  • b. de voortgang die zij de volgende twaalf maanden denkt te maken op de weg naar volledige nakoming van haar verplichtingen, de problemen die zij voorziet en voorstellen voor een oplossing van die problemen;

  • c. de behoefte aan technische bijstand ter vergemakkelijking van de voltooiing van de in bijlage T genoemde fases die nodig zijn voor de volledige uitvoering van dit Verdrag of om in letter b bedoelde problemen het hoofd te bieden, alsook om andere noodzakelijke marktgerichte hervormingen en de modernisering van haar energiesector te bevorderen;

  • d. de eventuele noodzaak een verzoek als bedoeld in het derde lid te doen.

• 5 Het Secretariaat:

  • a. zendt alle Verdragsluitende Partijen de in het vierde lid bedoelde kennisgevingen toe;

  • b. zendt de in het tweede lid en het vierde lid, letter c, bedoelde verzoeken om en aanbiedingen van technische bijstand toe en bevordert actief de onderlinge afstemming van deze verzoeken en aanbiedingen, zo mogelijk met gebruikmaking van de binnen andere internationale organisaties bestaande regelingen;

  • c. zendt alle Verdragsluitende Partijen aan het eind van elke periode van zes maanden een overzicht toe van alle kennisgevingen uit hoofde van het vierde lid, letter a of d.

• 6 De Conferentie van het Handvest evalueert jaarlijks de voortgang die de Verdragsluitende Partijen hebben gemaakt met de uitvoering van de bepalingen van dit artikel alsmede de onderlinge afstemming van behoeften aan en aanbiedingen van technische bijstand als bedoeld in het tweede lid en het vierde lid, letter c. Bij die evaluatie kan zij besluiten passende maatregelen te nemen.

DEEL VII. STRUCTURELE EN INSTITUTIONELE ASPECTEN

Artikel 33. Protocollen en verklaringen uit hoofde van het Energiehandvest

• 1 De Conferentie van het Handvest kan machtiging verlenen voor onderhandelingen over een aantal protocollen of verklaringen uit hoofde van het Energiehandvest om de doelstellingen en beginselen van het Handvest te verwezenlijken.

• 2 Iedere Ondertekenende Partij bij het Handvest kan aan dergelijke onderhandelingen deelnemen.

• 3 Een Staat of een regionale organisatie voor economische integratie kan geen partij bij een protocol of verklaring worden, tenzij hij/zij Ondertekenende Partij bij het Handvest en Verdragsluitende Partij bij dit Verdrag is of dit tegelijkertijd wordt.

• 4 Behoudens het derde lid en het zesde lid, letter a, worden de slotbepalingen die van toepassing zijn op een protocol in dat protocol vastgesteld.

• 5 Een protocol is alleen van toepassing op de Verdragsluitende Partijen die zich daaraan gebonden verklaren en laat de rechten en verplichtingen van de Verdragsluitende Partijen die geen partij bij het Protocol zijn, onverlet.

• 6

  • a. Bij een protocol kunnen taken aan de Conferentie van het Handvest en functies aan het Secretariaat worden opgedragen, met dien verstande dat dit niet door middel van een wijziging van het protocol mag geschieden tenzij die wijziging wordt goedgekeurd door de Conferentie van het Handvest; deze goedkeuring is niet onderworpen aan krachtens het bepaalde in letter b) toegestane bepalingen van het protocol.

  • b. Bij een protocol waarbij wordt voorzien in door de Conferentie van het Handvest te nemen beslissingen kan, behoudens het bepaalde in letter a, ten aanzien van deze beslissingen:

    • i. een andere stemprocedure dan die van artikel 36 worden vastgesteld;

    • ii. worden bepaald dat alleen partijen bij het protocol als Verdragsluitende Partijen in de zin van artikel 36 of als stemgerechtigd krachtens de voorschriften van het protocol worden beschouwd.

Artikel 34. Conferentie van het Energiehandvest

• 1 De Verdragsluitende Partijen komen geregeld bijeen in de Conferentie van het Energiehandvest (hierna te noemen „de Conferentie van het Handvest") waarin elke Verdragsluitende Partij recht op een vertegenwoordiger heeft. Gewone vergaderingen vinden plaats op door de Conferentie van het Handvest vast te stellen tijdstippen.

• 2 Buitengewone vergaderingen van de Conferentie van het Handvest kunnen plaatsvinden op door de Conferentie van het Handvest vast te stellen tijdstippen of op schriftelijk verzoek van een Verdragsluitende Partij, mits dat verzoek door ten minste een derde van de Verdragsluitende Partijen wordt gesteund binnen zes weken nadat het Secretariaat hen daarvan in kennis heeft gesteld.

• 3 De Conferentie van het Handvest heeft de volgende taken:

  • a. het uitvoeren van haar krachtens dit Verdrag en de Protocollen opgedragen taken;

  • b. het controleren en vergemakkelijken van de verwezenlijking van de beginselen van het Handvest en van de uitvoering van de bepalingen van dit Verdrag en de Protocollen;

  • c. het vergemakkelijken, overeenkomstig dit Verdrag en de Protocollen, van de coördinatie van passende algemene maatregelen ter verwezenlijking van de beginselen van het Handvest;

  • d. het bespreken en aannemen van werkprogramma's die door het Secretariaat moeten worden uitgevoerd;

  • e. het bespreken en goedkeuren van de jaarrekeningen en de begroting van het Secretariaat;

  • f. het bespreken en goedkeuren of aannemen van de bepalingen van een zetelovereenkomst of andere overeenkomsten, met inbegrip van de voorrechten en immuniteiten die voor de Conferentie van het Handvest en het Secretariaat noodzakelijk worden geacht;

  • g. het aanmoedigen van gezamenlijke inspanningen ter vergemakkelijking en bevordering van marktgerichte hervormingen en modernisering van de energiesectoren in de landen van Midden- en Oost-Europa en de voormalige Unie van Socialistische Sovjetrepublieken die zich in een economische overgangssituatie bevinden;

  • h. het machtigen tot onderhandelingen over, het goedkeuren van het onderhandelingsmandaat voor en het beoordelen en aannemen van de tekst van protocollen en van wijzigingen daarin;

  • i. het machtigen tot onderhandelingen over verklaringen en het goedkeuren van de bekendmaking daarvan;

  • j. het nemen van besluiten over toetredingen tot dit Verdrag;

  • k. het machtigen tot onderhandelingen over en het beoordelen en goedkeuren of aannemen van associatieovereenkomsten;

  • l. het bespreken en aannemen van wijzigingen op dit Verdrag;

  • m. het bespreken en goedkeuren van wijzigingen en technische aanpassingen op de bijlagen bij dit Verdrag;

  • n. het benoemen van de Secretaris-Generaal en het nemen van alle nodige besluiten voor het instellen en het functioneren van het Secretariaat, waaronder begrepen de structuur, de personeelsformatie en de algemene arbeidsvoorwaarden van functionarissen en ander personeel.

• 4 Met het oog op een doelmatige en efficiënte aanpak van haar taken werkt de Conferentie van het Handvest via het Secretariaat zoveel mogelijk samen met, en doet zij zoveel mogelijk een beroep op de diensten en programma's van andere instellingen en organisaties met een erkende bevoegdheid in aangelegenheden verband houdend met de doelstellingen van dit Verdrag.

• 5 De Conferentie van het Handvest kan alle ondergeschikte organen instellen die zij dienstig acht voor de uitvoering van haar taken.

• 6 De Conferentie van het Handvest bespreekt het reglement van orde en het financieel reglement en neemt deze aan.

• 7 In 1999 en daarna met tussenpozen (van ten hoogste vijf jaar) die door de Conferentie van het Handvest worden vastgesteld, gaat de Conferentie van het Handvest over tot een grondige evaluatie van de in dit Verdrag omschreven taken in het licht van de met de tenuitvoerlegging van de bepalingen van het Verdrag en de Protocollen gemaakte voortgang. Na iedere evaluatie kan de Conferentie van het Handvest de in het derde lid omschreven taken wijzigen of opheffen en het Secretariaat kwijting verlenen.

Artikel 35. Secretariaat

• 1 Bij de uitoefening van haar taken beschikt de Conferentie van het Handvest over een Secretariaat dat bestaat uit een Secretaris-Generaal en zoveel personeel als uit het oogpunt van doelmatigheid ten minste vereist is.

• 2 De Secretaris-Generaal wordt benoemd door de Conferentie van het Handvest. De eerste benoeming geldt voor ten hoogste vijf jaar.

• 3 Bij de vervulling van zijn taken is het Secretariaat verantwoording verschuldigd en brengt het verslag uit aan de Conferentie van het Handvest.

• 4 Het Secretariaat verleent de Conferentie van het Handvest de nodige bijstand voor de vervulling van haar taken en verricht de taken die het bij dit Verdrag en de Protocollen worden opgedragen alsook alle andere taken die het door de Conferentie van het Handvest worden opgedragen.

• 5 Het Secretariaat kan de administratieve en contractuele regelingen treffen die nodig zijn voor een doeltreffende taakvervulling.

Artikel 36. Stemprocedure

• 1 Eenparigheid van stemmen van de Verdragsluitende Partijen die aanwezig zijn en hun stem uitbrengen op de vergadering waar over de desbetreffende aangelegenheden moet worden besloten, is vereist voor besluiten van de Conferentie van het Handvest inzake:

  • a. de aanneming van andere wijzigingen van dit Verdrag dan met betrekking tot de artikelen 34 en 35 en bijlage T;

  • b. de goedkeuring van toetredingen tot dit Verdrag uit hoofde van artikel 41 door Staten of regionale organisaties voor economische integratie die geen Ondertekenende Partij bij het Handvest waren op 16 juni 1995;

  • c. het machtigen tot onderhandelingen over en het goedkeuren of aannemen van de tekst van associatieovereenkomsten;

  • d. de goedkeuring van wijzigingen op de bijlagen EM, NI, G en B;

  • e. de goedkeuring van technische aanpassingen in de bijlagen bij dit Verdrag; en

  • f. de goedkeuring van de voordrachten van panelleden door de Secretaris-Generaal in het kader van bijlage D, punt 7.

  De Verdragsluitende Partijen doen al het mogelijke om bij consensus overeenstemming te bereiken over alle andere aangelegenheden waarvoor uit hoofde van dit Verdrag hun besluit vereist is. Als geen overeenstemming bij consensus kan worden bereikt, zijn het tweede tot en met het vijfde lid van toepassing.

• 2 Besluiten over begrotingsaangelegenheden als bedoeld in artikel 34, derde lid, letter e, worden genomen met gekwalificeerde meerderheid van stemmen van de Verdragsluitende Partijen waarvan de in bijlage B vastgestelde bijdragen samen ten minste drie vierde vertegenwoordigen van de daarin vastgestelde totale bijdragen.

• 3 Besluiten over de in artikel 34, zevende lid, bedoelde aangelegenheden worden genomen met een meerderheid van drie vierde van de Verdragsluitende Partijen.

• 4 Behalve in de in het eerste lid, letters a tot en met f, het tweede en het derde lid, bedoelde gevallen en behoudens het zesde lid, worden besluiten uit hoofde van dit Verdrag genomen met een meerderheid van drie vierde van de stemmen van de Verdragsluitende Partijen die aanwezig zijn en hun stem uitbrengen op de vergadering van de Conferentie van het Handvest waar over dergelijke aangelegenheden wordt besloten.

• 5 Voor de toepassing van dit artikel wordt verstaan onder „Verdragsluitende Partijen die aanwezig zijn en hun stem uitbrengen", de Verdragsluitende Partijen die aanwezig zijn en voor- of tegenstemmen, met dien verstande dat de Conferentie van het Handvest in het reglement van orde kan bepalen dat die besluiten door de Verdragsluitende Partijen kunnen worden genomen via de schriftelijke procedure.

• 6 Onverminderd het tweede lid is een in dit artikel bedoeld besluit alleen geldig wanneer het wordt gesteund door een gewone meerderheid van de Verdragsluitende Partijen.

• 7 Een regionale organisatie voor economische integratie beschikt bij stemmingen over een aantal stemmen dat gelijk is aan het aantal van haar lidstaten die Partij bij dit Verdrag zijn, met dien verstande dat een dergelijke organisatie haar stemrecht niet uitoefent indien de lidstaten hun stemrecht uitoefenen, en omgekeerd.

• 8 Ingeval een Verdragsluitende Partij aanhoudend in gebreke blijft bij het voldoen aan haar financiële verplichtingen uit hoofde van dit Verdrag, kan de Conferentie van het Handvest het stemrecht van die Verdragsluitende Partij geheel of gedeeltelijk schorsen.

Artikel 37. Beginselen inzake financiering

• 1 Elke Verdragsluitende Partij draagt zelf de kosten van haar vertegenwoordiging op vergaderingen van de Conferentie van het Handvest en de ondergeschikte organen.

• 2 De vergaderkosten van de Conferentie van het Handvest en de ondergeschikte organen worden beschouwd als kosten van het Secretariaat.

• 3 De kosten van het Secretariaat worden door de Verdragsluitende Partijen betaald naar draagkracht, vastgesteld zoals aangegeven in Bijlage B waarvan de bepalingen kunnen worden gewijzigd overeenkomstig artikel 36, eerste lid, letter d).

• 4 Elk protocol bevat bepalingen om te waarborgen dat de Secretariaatskosten die voortvloeien uit dat protocol worden gedragen door de partijen bij dat protocol.

• 5 De Conferentie van het Handvest kan vrijwillige extra bijdragen van een of meer Verdragsluitende Partijen of uit andere bronnen aanvaarden. De uit dergelijke bijdragen betaalde kosten worden niet beschouwd als Secretariaatskosten in de zin van het derde lid.

DEEL VIII. SLOTBEPALINGEN

Artikel 38. Ondertekening

Dit Verdrag staat te Lissabon van 17 december 1994 tot en met 16 juni 1995 open voor ondertekening door de Staten en regionale organisaties voor economische integratie die het Handvest hebben ondertekend.

Artikel 39. Bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring

Dit Verdrag dient te worden bekrachtigd, aanvaard of goedgekeurd door de ondertekenende Partijen. De akten van bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring worden nedergelegd bij de Depositaris.

Artikel 40. Toepassing op gebiedsdelen

• 1 Een Staat of regionale organisatie voor economische ontwikkeling kan op het tijdstip van ondertekening, bekrachtiging, aanvaarding, goedkeuring of toetreding verklaren, door middel van een bij de Depositaris nedergelegde verklaring, dat het Verdrag van toepassing is op alle gebiedsdelen waarvan hij respectievelijk zij de internationale betrekkingen behartigt, dan wel op een of meer van die gebiedsdelen. Een dergelijke verklaring wordt van kracht op het tijdstip waarop het Verdrag voor die Verdragsluitende Partij in werking treedt.

• 2 Een Verdragsluitende Partij kan op een latere datum, door middel van een bij de Depositaris nedergelegde verklaring zichzelf krachtens dit Verdrag binden met betrekking tot een ander in de verklaring genoemd gebiedsdeel. Met betrekking tot dit gebiedsdeel wordt het Verdrag van kracht op de negentigste dag nadat de Depositaris deze verklaring heeft ontvangen.

• 3 Een krachtens de twee voorafgaande leden nedergelegde verklaring kan, wat elk in deze verklaring genoemd gebiedsdeel betreft, door middel van een kennisgeving aan de Depositaris worden ingetrokken. Deze intrekking wordt, behoudens de toepasselijkheid van artikel 47, derde lid, van kracht een jaar na de datum waarop de Depositaris deze kennisgeving heeft ontvangen.

• 4 De definitie van „grondgebied" in artikel 1, tiende lid, wordt in voorkomend geval uitgelegd met inachtneming van de krachtens dit artikel nedergelegde verklaringen.

Artikel 41. Toetreding

Dit Verdrag staat vanaf de datum waarop het niet meer kan worden ondertekend, op door de Conferentie van het Handvest goed te keuren voorwaarden, open voor toetreding door Staten en regionale organisaties voor economische integratie die het Handvest hebben ondertekend. De akten van toetreding worden nedergelegd bij de Depositaris.

Artikel 42. Wijzigingen

• 1 Elke Verdragsluitende Partij kan wijzigingen op dit Verdrag voorstellen.

• 2 De tekst van een voorstel tot wijziging van dit Verdrag wordt ten minste drie maanden vóór de datum waarop het ter aanneming aan de Conferentie van het Handvest wordt voorgelegd, door het Secretariaat aan de Verdragsluitende Partijen meegedeeld.

• 3 Door de Conferentie van het Handvest aangenomen teksten tot wijziging van dit Verdrag worden door het Secretariaat meegedeeld aan de Depositaris, die ze ter bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring voorlegt aan alle Verdragsluitende Partijen.

• 4 De akten van bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring van wijzigingen op dit Verdrag worden nedergelegd bij de Depositaris. Wijzigingen treden tussen de Verdragsluitende Partijen die ze hebben bekrachtigd, aanvaard of goedgekeurd, in werking op de negentigste dag nadat door ten minste drie vierde van de Verdragsluitende Partijen de akten van bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring bij de Depositaris zijn nedergelegd. Daarna treden de wijzigingen voor elke andere Verdragsluitende Partij in werking op de negentigste dag nadat deze Verdragsluitende Partij haar akte van bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring van de wijzigingen heeft nedergelegd.

Artikel 43. Associatieovereenkomsten

• 1 Ter verwezenlijking van de doelstellingen en beginselen van het Handvest alsmede de bepalingen van dit Verdrag of van een of meer protocollen kan de Conferentie van het Handvest machtiging verlenen voor onderhandelingen over associatieovereenkomsten met Staten, regionale organisaties voor economische integratie of internationale organisaties.

• 2 De tot stand gebrachte betrekkingen met en de rechten en verplichtingen van een associërende Staat, regionale organisatie voor economische integratie of internationale organisatie moeten zijn toegesneden op de specifieke omstandigheden van de associatie en worden telkens in de associatieovereenkomst vermeld.

Artikel 44. Inwerkingtreding

• 1 Dit Verdrag treedt in werking op de negentigste dag na de datum waarop de dertigste akte van bekrachtiging, aanvaarding, goedkeuring of toetreding is nedergelegd door een Staat of regionale organisatie voor economische integratie die per 16 juni 1995 Ondertekenende Partij bij het Handvest is

• 2 Voor elke Staat of regionale organisatie voor economische integratie die dit Verdrag bekrachtigt, aanvaardt of goedkeurt, dan wel ertoe toetreedt, nadat de dertigste akte van bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring is nedergelegd, treedt het Verdrag in werking op de negentigste dag na de datum waarop deze Staat of regionale organisatie voor economische integratie zijn respectievelijk haar akte van bekrachtiging, aanvaarding, goedkeuring of toetreding heeft nedergelegd.

• 3 Voor de toepassing van het eerste lid wordt een akte die wordt nedergelegd door een regionale organisatie voor economische integratie niet opgeteld bij die welke door de Lid-Staten van deze organisatie zijn nedergelegd.

Artikel 45. Voorlopige toepassing

• 1 Elke Ondertekenende Partij stemt ermee in dit Verdrag voorlopig toe te passen in afwachting van de inwerkingtreding voor deze Ondertekenende Partij krachtens artikel 44, voor zover deze voorlopige toepassing niet strijdig is met haar constitutie, wetten of voorschriften.

• 2

  • a. Ongeacht het eerste lid kan een Ondertekenende Partij op het tijdstip van ondertekening bij de Depositaris een verklaring indienen dat zij niet kan instemmen met voorlopige toepassing. De in het eerste lid vermelde verplichting geldt niet voor een Ondertekenende Partij die een dergelijke verklaring aflegt. Die Ondertekenende Partij kan te allen tijde haar verklaring intrekken door middel van een schriftelijke kennisgeving aan de Depositaris.

  • b. Een Ondertekenende Partij die een verklaring aflegt als bedoeld in het tweede lid, letter a, en investeerders van die Ondertekenende Partij kunnen geen aanspraak maken op de voordelen van voorlopige toepassing krachtens het eerste lid.

  • c. Ongeacht het tweede lid, letter a, moet een Ondertekenende Partij die een verklaring aflegt als bedoeld in het tweede lid, letter a, Deel VII voorlopig toepassen in afwachting van de inwerkingtreding van het Verdrag voor de Ondertekenende Partij overeenkomstig artikel 44, voor zover die voorlopige toepassing niet strijdig is met haar wetten of voorschriften.

• 3

  • a. Een Ondertekenende Partij kan de voorlopige toepassing van dit Verdrag beëindigen door middel van een schriftelijke kennisgeving aan de Depositaris van haar voornemen geen partij bij het Verdrag te worden. De beëindiging van de voorlopige toepassing wordt voor een Ondertekenende Partij van kracht na het verstrijken van zestig dagen na de datum waarop de schriftelijke kennisgeving van die Ondertekenende Partij door de Depositaris is ontvangen.

  • b. Ingeval een Ondertekenende Partij de voorlopige toepassing van dit Verdrag beëindigt overeenkomstig het derde lid, letter a, blijft de krachtens het eerste lid op die Ondertekenende Partij rustende verplichting om Deel III en Deel V toe te passen ten aanzien van investeringen die tijdens die voorlopige toepassing op haar grondgebied zijn gedaan door investeerders van andere Ondertekenende Partijen, evenwel van toepassing voor die investeringen gedurende twintig jaar na de datum van beëindiging, tenzij anders bepaald in het derde lid, letter c.

  • c. Het bepaalde in het derde lid, letter b, geldt niet voor de in bijlage PA vermelde Ondertekenende Partijen. Een Ondertekenende Partij wordt van de lijst in bijlage PA geschrapt zodra zij bij de Depositaris een verzoek daartoe indient.

• 4 In afwachting van de inwerkingtreding van dit Verdrag komen de Ondertekenende Partijen op geregelde tijdstippen bijeen in het kader van de voorlopige Conferentie van het Handvest, waarvan de eerste vergadering uiterlijk 180 dagen na de in artikel 38 vermelde datum van openstelling voor ondertekening van dit Verdrag door het in het vijfde lid bedoelde voorlopige Secretariaat wordt bijeengeroepen.

• 5 Tot de inwerkingtreding van dit Verdrag overeenkomstig artikel 44 en de oprichting van een Secretariaat worden de taken van het Secretariaat op tijdelijke basis verricht door een voorlopig Secretariaat.

• 6 In overeenstemming met dan wel onder voorbehoud van de bepalingen van het eerste lid of het tweede lid, letter c, al naar gelang het geval, dragen de Ondertekenende Partijen bij in de kosten van het voorlopige Secretariaat alsof zij Verdragsluitende Partijen in de zin van artikel 37, derde lid, waren. Eventuele door de Ondertekenende Partijen in bijlage B aangebrachte wijzigingen vervallen bij de inwerkingtreding van dit Verdrag.

• 7 Een Staat of regionale organisatie voor economische integratie die, vóór de inwerkingtreding van dit Verdrag, overeenkomstig artikel 41 tot het Verdrag toetreedt, heeft in afwachting van de inwerkingtreding van het Verdrag de rechten en verplichtingen van een Ondertekenende Partij krachtens dit artikel.

Artikel 46. Voorbehouden

Ten aanzien van dit Verdrag kunnen geen voorbehouden worden gemaakt.

Artikel 47. Opzegging

• 1 Vijf jaar nadat dit Verdrag voor een Verdragsluitende Partij in werking is getreden, kan deze het Verdrag te allen tijde door middel van een schriftelijke kennisgeving aan de Depositaris opzeggen.

• 2 De opzegging wordt van kracht één jaar na de datum waarop de Depositaris de kennisgeving heeft ontvangen, dan wel op een latere datum die kan worden aangegeven in de kennisgeving van opzegging.

• 3 De bepalingen van dit Verdrag blijven van toepassing op investeringen op het grondgebied van een Verdragsluitende Partij door investeerders van andere Verdragsluitende Partijen of op het grondgebied van andere Verdragsluitende Partijen door investeerders van die Verdragsluitende Partij gedurende twintig jaar na de datum waarop de opzegging van het Verdrag door die Verdragsluitende Partij van kracht wordt.

• 4 Alle protocollen waarbij een Verdragsluitende Partij partij is, zijn voor die Verdragsluitende Partij niet langer geldig vanaf de datum waarop de opzegging van dit Verdrag door die Verdragsluitende Partij van kracht wordt.

Artikel 48. Status van bijlagen en besluiten

De bijlagen bij dit Verdrag en de in Bijlage 2 bij de op 17 december 1994 te Lissabon ondertekende Slotakte van de Conferentie inzake het Europees Energiehandvest opgenomen besluiten vormen een integrerend onderdeel van het Verdrag.

Artikel 49. Depositaris

De Regering van de Portugese Republiek is depositaris van dit Verdrag.

Artikel 50. Authentieke teksten

TEN BLIJKE WAARVAN de ondergetekenden, hiertoe naar behoren gemachtigd, hun handtekening hebben gesteld onder dit Verdrag in de Duitse, de Engelse, de Franse, de Italiaanse, de Russische en de Spaanse taal, zijnde alle teksten gelijkelijk authentiek, in één oorspronkelijk exemplaar, dat zal worden nedergelegd bij de Regering van de Portugese Republiek.

GEDAAN te Lissabon, de zeventiende december negentienhonderdvierennegentig.

Bijlage EM 1. Energiegrondstoffen en energieprodukten (Overeenkomstig artikel 1, vierde lid)

Kernenergie	26.12	Uranium- of thoriumertsen en concentraten daarvan.
		26.12.10	Uraniumerts en concentraten daarvan.
		26.12.20	Thoriumerts en concentraten daarvan.
	28.44	Radioactieve chemische elementen en radioactieve isotopen (kweekmateriaal en isotopen daaronder begrepen), alsmede verbindingen daarvan; mengsels en afvallen die deze produkten bevatten.
		28.44.10	Natuurlijk uranium en verbindingen daarvan.
		28.44.20	Uranium verrijkt met U235 en verbindingen daarvan; plutonium en verbindingen daarvan.
		28.44.30	Uranium waaruit U235 is afgescheiden en verbindingen daarvan; thorium en verbindingen daarvan.
		28.44.40	Radioactieve elementen en isotopen, alsmede radioactieve verbindingen, andere dan die bedoeld bij de onderverdelingen 28.44.10, 28.44.20 of 28.44.30.
		28.44.50	Gebruikte (bestraalde) splijtstofelementen van kernreactoren.
		28.45.10	Zwaar water (deuteriumoxide).
Steenkool, aardgas, aardolie en aardoliepro- dukten, elektrische energie	27.01	Steenkool, briketten, eierkolen en dergelijke van steenkool vervaardigde vaste brandstoffen.
	27.02	Bruinkool, ook indien geperst, andere dan git.
	27.03	Turf (turfstrooisel daaronder begrepen), ook indien geperst.
	27.04	Cokes en half-cokes, van steenkool, van bruinkool of van turf, ook indien geperst; retortenkool.
	27.05	Steenkoolgas, watergas, generatorgas en dergelijke gassen, andere dan aardgas en andere gasvormige koolwaterstoffen.
	27.06	Teer uit steenkool, uit bruinkool of uit turf en andere minerale teersoorten, ook indien gedehydreerd of gedeeltelijk gedistilleerd, zogenaamde mengteer daaronder begrepen.
	27.07	Olie en andere produkten, verkregen bij het destilleren van hoge-temperatuur-steenkoolteer; soortgelijke produkten waarin het gewicht van de aromatische bestanddelen dat van de niet-aromatische overtreft (b.v. benzol, toluol, xylol, naftaleen, andere aromatische koolwaterstoffenmengsels, fenolen, creosootolie en andere).
	27.08	Pek en pekcokes, van steenkoolteer of van andere minerale teer.
	27.09	Ruwe aardolie en ruwe olie uit bitumineuze mineralen.
	27.10	Aardolie en olie uit bitumineuze mineralen, andere dan ruwe.
	27.11	Aardgas en andere gasvormige koolwaterstoffen.
		Vloeibaar gemaakt:
		– aardgas
		– propaan
		– butanen
		– ethyleen, propyleen, butyleen en butadieen (27.11.14)
		– andere
		gasvormig:
		– aardgas
		– andere
	27.13	Petroleumcokes, petroleumbitumen en andere residuen van aardolie of van olie uit bitumineuze mineralen.
	27.14	Natuurlijk bitumen en natuurlijk asfalt: bitumineuze leisteen en bitumineus zand; asfaltiet en asfaltsteen.
	27.15	Bitumineuze mengsels van natuurlijk asfalt, van natuurlijk bitumen, van petroleumbitumen, van minerale teer of van minerale teerpek (b.v. bitumineuze mastiek, vloeibitumen of koudasfalt („cut-back")).
	27.16	Elektrische energie.
Andere energie		44.01.10	Brandhout, in blokken, in klompen, als rijshout, in bundels of in vergelijkbare vormen.
	44.02	Houtskool (houtskool van schalen van vruchten of van noten daaronder begrepen), ook indien geperst.

Bijlage NI 2. Energiegrondstoffen en energieprodukten die niet in aanmerking worden genomen voor de definitie van „economische activiteit in de energiesector" (Overeenkomstig artikel 1, vijfde lid)

27.07	Olie en andere produkten, verkregen bij het destilleren van hoge-temperatuur-steenkoolteer; soortgelijke produkten waarin het gewicht van de aromatische bestanddelen dat van de niet-aromatische overtreft (b.v. benzol, toluol, xylol, naftaleen, andere aromatische koolwaterstoffenmengsels, fenolen, creosootolie en andere).
44.01.10	Brandhout, in blokken, in klompen, als rijshout, in bundels of in vergelijkbare vormen.
44.02	Houtskool (houtskool van schalen van vruchten of van noten daaronder begrepen), ook indien geperst.

Bijlage TRM 3. Kennisgeving en uitfasering (TRIM's) (Overeenkomstig artikel 5, vierde lid)

1.

De Verdragsluitende Partijen stellen het Secretariaat in kennis van alle met de handel verband houdende investeringsmaatregelen die zij toepassen die niet in overeenstemming zijn met de bepalingen van artikel 5, binnen:

• a. 90 dagen na de inwerkingtreding van dit Verdrag als de Verdragsluitende Partij partij is bij de GATT; of

• b. 12 maanden na de inwerkingtreding van dit Verdrag als de Verdragsluitende Partij geen partij is bij de GATT.

Dergelijke met de handel verband houdende investeringsmaatregelen met algemene of specifieke toepassing worden samen met hun belangrijkste kenmerken aangemeld.

2.

In het geval van met de handel verband houdende investeringsmaatregelen die worden toegepast uit hoofde van discretionaire bevoegdheid, wordt elke specifieke toepassing aangemeld. Informatie die de legitieme commerciële belangen van bepaalde ondernemingen schade kan berokkenen, hoeft niet openbaar te worden gemaakt.

3.

De Verdragsluitende Partijen trekken alle met de handel verband houdende investeringsmaatregelen die krachtens het eerste lid zijn aangemeld in binnen:

• a. twee jaar na de inwerkingtreding van dit Verdrag als de Verdragsluitende Partij partij is bij de GATT; of

• b. drie jaar na de inwerkingtreding van dit Verdrag als de Verdragsluitende Partij geen partij is bij de GATT.

4.

Gedurende de in het derde lid bedoelde periode brengen de Verdragsluitende Partijen in de met de handel verband houdende maatregelen die krachtens het eerste lid zijn aangemeld geen wijzigingen aan in de bepalingen die van kracht waren op de datum van inwerkingtreding van dit Verdrag, wanneer die wijzigingen leiden tot een grotere discrepantie met de bepalingen van artikel 5 van dit Verdrag.

5.

Onverlet de bepalingen van het vierde lid, kunnen de Verdragsluitende Partijen, teneinde reeds gevestigde ondernemingen die zijn onderworpen aan een krachtens het eerste lid aangemelde met de handel verband houdende maatregel niet te benadelen, gedurende de uitfasering diezelfde maatregel toepassen op een nieuwe investering wanneer:

• a. de produkten van een dergelijke investering vergelijkbaar zijn met die van de gevestigde ondernemingen; en

• b. de toepassing noodzakelijk is om een verstoring van de mededingingsvoorwaarden tussen de nieuwe investeringen en de gevestigde ondernemingen te vermijden.

Een op dergelijke wijze op een nieuwe investering toegepaste met de handel verband houdende maatregel wordt bij het Secretariaat aangemeld. De bepalingen van een dergelijke met de handel verband houdende investeringsmaatregel dienen wat hun effect op de mededinging betreft equivalent te zijn met de bepalingen die gelden voor de gevestigde ondernemingen en dienen op hetzelfde tijdstip af te lopen.

6.

Wanneer een staat of een regionale organisatie voor economische integratie toetreedt tot dit Verdrag na de inwerkingtreding ervan, geldt het volgende:

• a. de kennisgeving waarnaar in het eerste lid en het tweede lid wordt verwezen, vindt uiterlijk plaats op de in het eerste lid bedoelde datum, dan wel de datum van indiening van de akte van toetreding, indien deze later valt; en

• b. de uitfasering eindigt na de in het derde lid bedoelde datum of de datum waarop het Verdrag in werking treedt voor die staat of regionale organisatie voor economische integratie, indien deze later valt.

Bijlage N 4. Lijst van Verdragsluitende Partijen die vereisen dat minstens 3 afzonderlijke gebieden bij doorvoer zijn betrokken (Overeenkomstig artikel 7, tiende lid, letter a))

• 1. Canada en de Verenigde Staten van Amerika

Bijlage VC 5. Lijst van Verdragsluitende Partijen die vrijwillig bindende verbintenissen met betrekking tot artikel 10, derde lid, zijn aangegaan (Overeenkomstig artikel 10, zesde lid)

Bijlage ID 6. Lijst van Verdragsluitende Partijen die investeerders niet toestaan om een zelfde geschil in een later stadium opnieuw voor internationale arbitrage voor te leggen in het kader van artikel 26 (Overeenkomstig artikel 26, derde lid, letter b), onder i))

1. Australië	13. Italië
2. Azerbeidzjan	14. Japan
3. Bulgarije	15. Kazachstan
4. Canada	16. Noorwegen
5. Kroatië	17. Polen
6. Cyprus	18. Portugal
7. Tsjechische republiek	19. Roemenië
8. Europese Gemeenschappen	20. Russische Federatie
9. Finland	21. Slovenië
10. Griekenland	22. Spanje
11. Hongarije	23. Zweden
12. Ierland	24. Verenigde Staten van Amerika

Bijlage IA 7. Lijst van Verdragsluitende Partijen die investeerders of Verdragsluitende Partijen niet toestaan om een geschil betreffende de laatste zin van artikel 10, eerste lid, voor internationale arbitrage voor te leggen (Overeenkomstig artikel 26, derde lid, letter c) en artikel 27, tweede lid)

• 1. Australië

• 2. Canada

• 3. Hongarije

• 4. Noorwegen

Bijlage P 8. Bijzondere subnationale regeling van geschillen (Overeenkomstig artikel 27, derde lid, letter i))

DEEL I

• 1. Canada

• 2. Australië

DEEL II

1.

Wanneer het scheidsgerecht bij het vaststellen van een uitspraak van oordeel is dat een maatregel van een regionale of lokale overheid of instantie van een Verdragsluitende Partij (hierna „verantwoordelijke Partij" genoemd) niet in overeenstemming is met een bepaling van dit Verdrag, treft de verantwoordelijke Partij de in redelijkheid te verwachten maatregelen waarover zij beschikt om de naleving van het Verdrag met betrekking tot de maatregel te verzekeren.

2.

De verantwoordelijke Partij meldt binnen 30 dagen aan het Secretariaat schriftelijk hoe zij denkt de naleving van het Verdrag met betrekking tot de maatregelen te verzekeren. Het Secretariaat legt deze kennisgeving voor aan de Conferentie van het Handvest zodra dit praktisch uitvoerbaar is, doch niet later dan bij de eerste bijeenkomst van de Conferentie van het Handvest na indiening van de kennisgeving. Wanneer onmiddellijke naleving niet uitvoerbaar of praktisch onuitvoerbaar is, wordt de verantwoordelijke Partij daartoe een redelijke termijn gegund. Deze termijn wordt vastgesteld door de twee partijen bij het geschil. Wanneer hierover geen overeenstemming kan worden bereikt, stelt de verantwoordelijke Partij een redelijke termijn ter goedkeuring door de Conferentie van het Handvest voor.

3.

Wanneer de verantwoordelijke Partij niet binnen een redelijke termijn de naleving met betrekking tot de maatregel kan verzekeren, streeft zij op aanvraag van de andere Partij die partij is bij het geschil (hierna de „benadeelde Partij" genoemd) ernaar in overeenstemming met de benadeelde Partij een passende schadevergoeding vast te stellen als wederzijds bevredigende oplossing van het geschil.

4.

Wanneer binnen 20 dagen na de aanvraag van de benadeelde Partij geen bevredigende schadevergoeding is overeengekomen, mag de benadeelde Partij, indien zij hiervoor de goedkeuring krijgt van de Conferentie van het Handvest, overgaan tot het opschorten van verplichtingen die zij jegens de verantwoordelijke Partij heeft en die zij beschouwt als gelijkwaardig aan de verplichtingen die jegens haar niet worden nagekomen ten gevolge van de maatregel waarop het geschil betrekking heeft, en wel totdat de Verdragsluitende Partijen hun geschil hebben weten op te lossen of de niet in overeenstemming zijnde maatregel in overeenstemming met het Verdrag is gebracht.

5.

Bij het vaststellen van de op te schorten verplichtingen past de benadeelde Partij de volgende beginselen en procedures toe:

• a. De benadeelde Partij streeft ernaar eerst verplichtingen op te schorten die betrekking hebben op hetzelfde Deel van het Verdrag als dat ten aanzien waarvan het scheidsgerecht een schending heeft vastgesteld.

• b. Wanneer de benadeelde Partij van mening is dat het niet praktisch uitvoerbaar of doeltreffend is om verplichtingen uit hetzelfde Deel van het Verdrag op te schorten, kan zij een verzoek indienen om verplichtingen van andere Delen van het Verdrag op te schorten. Wanneer de benadeelde Partij besluit om een dergelijk verzoek tot het opschorten van verplichtingen in te dienen, geeft zij de redenen daarvoor aan in het verzoek aan de Conferentie van het Handvest.

6.

Op schriftelijk verzoek van de verantwoordelijke Partij, in te dienen bij de benadeelde Partij en de voorzitter van het scheidsgerecht dat de uitspraak heeft gedaan, stelt het scheidsgerecht vast of de mate waarin de benadeelde Partij verplichtingen heeft opgeschort excessief is, en zo ja in welke mate. Wanneer het scheidsgerecht niet opnieuw kan worden samengesteld, wordt deze vaststelling verricht door een of meer door de Secretaris-Generaal te benoemen arbiters. De vaststellingen overeenkomstig dit lid vinden plaats binnen 60 dagen na het verzoek aan het scheidsgerecht of de benoeming van arbiters door de Secretaris-Generaal. De verplichtingen mogen niet worden opgeschort zolang de vaststelling niet heeft plaatsgevonden; de vaststelling is definitief en bindend.

7.

Bij het opschorten van verplichtingen jegens een verantwoordelijke Partij doet de benadeelde Partij al het mogelijke om de rechten krachtens het Verdrag van andere Verdragsluitende Partijen niet aan te tasten.

Bijlage G 9. Uitzonderingen en regels betreffende de toepassing van de GATT-bepalingen en bijbehorende instrumenten (Overeenkomstig artikel 29, tweede lid, letter a))

1.

De volgende bepaling van de GATT en de bijbehorende instrumenten zijn niet van toepassing in het kader van artikel 29, tweede lid, letter a):

• a. Algemene Overeenkomst betreffende tarieven en handel

  II	Concessielijsten (en de Concessielijsten van de Algemene Overeenkomst betreffende tarieven en handel)
  IV	Bijzondere voorschriften nopens cinematografische films
  XV	Valutaregelingen
  XVIII	Hulp van regeringswege ten bate van de economische ontwikkeling
  XXII	Overleg
  XXIII	Bescherming van concessies en voordelen
  XXV	Gezamenlijk optreden van de Verdragsluitende Partijen
  XXVI	Aanvaarding. Inwerkingtreding en registratie
  XXVII	Opschorting of intrekking van concessies
  XXVIII	Wijziging van de lijsten
  XXVIIIbis	Tariefonderhandelingen
  XXIX	De verhouding van de onderhavige Overeenkomst tot het Handvest van Havana
  XXX	Wijzigingen
  XXXI	Intrekking
  XXXII	Verdragsluitende Partijen
  XXXIII	Toetreding
  XXXV	Niet-toepassing van de Overeenkomst tussen bepaalde Verdragsluitende Partijen
  XXXVI	Beginselen en doelstellingen
  XXXVII	Verplichtingen
  XXXVIII	Gezamenlijke actie
  Bijlage H	Met betrekking tot artikel I
  Bijlage I	Notities en Aanvullende bepalingen (met betrekking tot de bovengenoemde GATT-artikelen)

  Voorbehoud ten behoeve van ontwikkelingsdoeleinden

  Memorandum betreffende kennisgeving, overleg, geschillenregeling en toezicht

• b. Bijbehorende instrumenten

  • i. Overeenkomst inzake technische handelsbelemmeringen (Standards Code)

    Inleiding	(streepje 1, 8, 9)
    1.3	Algemene bepalingen
    2.6.4	Opstellen, aannemen en toepassen van technische voorschriften en normen door centrale overheidsorganen
    10.6	Informatie betreffende technische voorschriften, normen en conformiteitsbeoordelingsprocedures
    11	Technische bijstand aan andere Leden
    12	Bijzondere en gedifferentieerde behandeling van Leden die ontwikkelingslanden zijn
    13	De Commissie technische handelsbelemmeringen
    14	Overleg en geschillenbeslechting
    15	Slotbepalingen (andere dan 15.5 en 15.13)
    Bijlage 2	Groepen van technische deskundigen
    Bijlage 3	Panels

  • ii Overeenkomst inzake overheidsopdrachten

  • iii Overeenkomst inzake de interpretatie en toepassing van de artikelen VI, XVI en XXIII (Subsidies en compenserende maatregelen)

    10	Exportsubsidies voor bepaalde basisprodukten
    12	Overleg
    13	Conciliatie, beslechting van geschillen en toegestane compenserende maatregelen
    14	Ontwikkelingslanden
    16	Commissie Subsidies en Compenserende Maatregelen
    17	Overleg
    18	Beslechting van geschillen
    19.2	Aanvaarding en toetreding
    19.4	Inwerkingtreding
    19.5(a)	Nationale wetgeving
    19.6	Herziening
    19.7	Wijzigingen
    19.8	Intrekking
    19.9	Niet-toepassing van de Overeenkomst tussen bepaalde Verdragsluitende Partijen
    19.11	Secretariaat
    19.12	Nederlegging
    19.13	Registratie

  • iv. Overeenkomst inzake de toepassing van artikel VII (Bepalen van de douanewaarde)

    1.2b.iv.	Transactiewaarde
    11.1	Bepalen van de douanewaarde
    14	Toepassing van de bijlagen (tweede zin)
    18	Instellingen (Commissie douanewaarde)
    19	Overleg
    20	Beslechting van geschillen
    21	Bijzondere en gedifferentieerde behandeling van Leden die ontwikkelingslanden zijn
    22	Aanvaarding en toetreding
    24	Inwerkingtreding
    25.1	Nationale wetgeving
    26	Herziening
    27	Wijzigingen
    28	Intrekking
    29	Secretariaat
    30	Nederlegging
    31	Registratie
    Bijlage II	Technische commissie douanewaarde
    Bijlage III	Ad-hoc panels
    Protocol bij de Overeenkomst inzake de toepassing van artikel VII (uitgezonderd I.7 en I.8; te voorzien van de nodige inleiding)

  • v. Overeenkomst inzake procedures op het gebied van invoervergunningen

    1.4	Algemene bepalingen (laatste zin)
    2.2	Automatische invoervergunningen (voetnoot 2)
    4	Instellingen, overleg en beslechting van geschillen
    5	Slotbepalingen (behalve lid 2)

  • vi. Overeenkomst inzake de toepassing van artikel VI (Antidumping Code)

    • 13 Ontwikkelingslanden

    • 14 Commissie Antidumping-praktijken

    • 15 Overleg, conciliatie en geschillenbeslechting

    • 16 Slotbepalingen (behalve lid 1 en lid 3)

  • vii. Overeenkomst inzake rundvlees

  • viii. Internationale overeenkomst inzake zuivelprodukten

  • ix. Overeenkomst inzake de handel in burgerluchtvaartuigen

  • x. Verklaring inzake handelsmaatregelen ten behoeve van de betalingsbalans

• c. Alle andere bepalingen in de GATT en bijbehorende instrumenten die betrekking hebben op:

  • i. staatshulp voor economische ontwikkeling en de behandeling van ontwikkelingslanden, uitgezonderd de leden 1 tot en met 4 van Besluit L/4903 van 28 november 1979 betreffende een gedifferentieerde en gunstiger behandeling, reciprociteit en vollediger deelneming van ontwikkelingslanden;

  • ii. het instellen of beheren van gespecialiseerde commissies en andere subsidiaire instellingen;

  • iii. ondertekening, toetreding, inwerkingtreding, opzegging, nederlegging en registratie.

• d. Alle overeenkomsten, schikkingen, besluiten, memoranda of andere gezamenlijke acties overeenkomstig de onder letter (a) tot en met letter (c) vermelde bepalingen.

2.

De Verdragsluitende Partijen passen de bepalingen van de „Verklaring inzake handelsmaatregelen ten behoeve van de betalingsbalans" toe op de maatregelen die worden getroffen door de Verdragsluitende Partijen die geen partij zijn bij de GATT, voor zover dit praktisch uitvoerbaar is, gegeven de andere bepalingen van dit Verdrag.

3.

Met betrekking tot de kennisgevingen die krachtens de bepalingen van artikel 29, tweede lid, letter a) dienen plaats te vinden, geldt:

• a. Verdragsluitende Partijen die geen partij zijn bij de GATT of bijbehorende instrumenten dienen hun kennisgeving in bij het Secretariaat. Het Secretariaat verzendt afschriften van de kennisgevingen aan alle Verdragsluitende Partijen. De kennisgevingen aan het Secretariaat vinden plaats in een van de authentieke talen van dit Verdrag. De begeleidende documenten mogen uitsluitend in de taal van de Verdragsluitende Partij zijn opgesteld;

• b. deze eisen zijn niet van toepassing op Verdragsluitende Partijen die ook partij zijn bij de GATT en bijbehorende instrumenten, die hun eigen instrumenten voor kennisgeving bevatten.

4.

De handel in kernmaterialen mag worden geregeld door de overeenkomsten waarnaar in de op dit lid betrekking hebbende Verklaringen in de Slotakte van de Conferentie van het Handvest wordt verwezen.

Bijlage TFU 10. Bepalingen betreffende handelsovereenkomsten tussen Staten die deel uitmaakten van de voormalige Sovjetunie (Overeenkomstig artikel 29, tweede lid, letter b))

1.

Overeenkomsten als bedoeld in artikel 29, tweede lid, letter b), worden schriftelijk aangemeld bij het Secretariaat door of namens alle partijen bij een dergelijke overeenkomst die dit Verdrag hebben ondertekend of ertoe toetreden:

• a. wat betreft overeenkomsten die in werking treden drie maanden na de datum waarop de eerste partij haar akte van toetreding tot het Verdrag ondertekent of indient, uiterlijk zes maanden na die datum; en

• b. wat betreft overeenkomsten die in werking treden op een latere datum dan bedoeld bij letter a), op een zodanig tijdstip vóór de datum van inwerkingtreding dat andere staten of regionale organisaties voor economische integratie die het Verdrag hebben ondertekend of ertoe zijn toegetreden (verder „belanghebbende partijen" genoemd), redelijkerwijs de kans hebben om de overeenkomst te bestuderen en een eventueel protest daarover bij de partijen bij die overeenkomst en bij de Conferentie van het Handvest in te dienen alvorens zij in werking treedt.

2.

De kennisgeving omvat:

• a. afschriften van de oorspronkelijke teksten van de overeenkomst in alle talen waarin zij is ondertekend;

• b. een beschrijving, door verwijzing naar de punten van bijlage EM, van de specifieke energiematerialen en energieprodukten waarop de overeenkomst van toepassing is;

• c. een verklaring voor elk van de relevante bepalingen van de GATT en bijbehorende instrumenten die krachtens artikel 29, tweede lid, letter a), van toepassing zijn, over de omstandigheden die het de partijen bij de overeenkomst onmogelijk of praktisch niet uitvoerbaar maken volledig te voldoen aan die bepaling;

• d. de specifieke maatregelen die door elk van de partijen bij de overeenkomst met betrekking tot de bij letter c) genoemde omstandigheden zullen worden getroffen; en

• e. een beschrijving van de programma's die de partijen zullen uitvoeren voor een geleidelijke vermindering en uiteindelijke intrekking van bepalingen die in strijd zijn met het onderhavige Verdrag.

3.

De partijen bij een overeenkomstig het eerste lid aangemelde overeenkomst bieden de belanghebbende partijen een redelijke kans om over die overeenkomst met hen in overleg te treden en houden rekening met hun protesten. Op verzoek van een belanghebbende partij wordt de overeenkomst bestudeerd door de Conferentie van het Handvest, die daarover vervolgens aanbevelingen kan aannemen.

4.

De Conferentie van het Handvest zorgt voor een periodieke evaluatie van de toepassing van overeenkomsten die krachtens het eerste lid zijn aangemeld en van de mate waarin vooruitgang is geboekt bij het intrekken van bepalingen daarvan die niet in overeenstemming zijn met bepalingen van de GATT en bijbehorende instrumenten die van toepassing zijn geworden krachtens artikel 29, tweede lid, letter a). Op verzoek van een belanghebbende partij kan de Conferentie van het Handvest aanbevelingen aannemen over een dergelijke overeenkomst.

5.

Een overeenkomst als beschreven in artikel 29, tweede lid, letter b) mag in geval van uitzonderlijke urgentie in werking treden voordat de in het eerste lid, letter b), het tweede lid en het derde lid voorgeschreven kennisgeving en overleg hebben plaatsgevonden, mits die kennisgeving alsnog plaatsvindt en onmiddellijk wordt voorzien in de mogelijkheid voor overleg. In een dergelijk geval geven de partijen bij de overeenkomst niettemin, overeenkomstig het tweede lid, letter a), onverwijld kennis van de tekst van de overeenkomst bij de inwerkingtreding ervan.

6.

Verdragsluitende Partijen die partij zijn of worden bij een overeenkomst als beschreven in artikel 29, tweede lid, letter b), verbinden zich ertoe de mate waarin deze niet in overeenstemming is met de krachtens artikel 29, tweede lid, letter a), van toepassing zijnde bepalingen van de GATT en bijbehorende instrumenten te beperken tot hetgeen noodzakelijk is om rekening te houden met de bijzondere omstandigheden, en om een dergelijke overeenkomst zodanig ten uitvoer te leggen dat zo min mogelijk van die bepalingen wordt afgeweken. Zij verplichten zich ertoe al het mogelijke te doen om tegemoet te komen aan protesten van de belanghebbende partijen en te voldoen aan de aanbevelingen van de Conferentie van het Handvest.

Bijlage D 11. Tussentijdse bepalingen inzake de regeling van handelsgeschillen (Overeenkomstig artikel 29, zevende lid)

1.

• a In hun onderlinge betrekkingen doen de Verdragsluitende Partijen al het mogelijke om door middel van samenwerking en overleg tot een wederzijds bevredigende oplossing te komen van elk geschil betreffende bestaande bepalingen dat concreet van invloed kan zijn op de naleving van de krachtens artikel 5 of artikel 29 op de handel van toepassing zijnde bepalingen.

• b Een Verdragsluitende Partij kan een schriftelijk verzoek indienen bij elke andere Verdragsluitende Partij om overleg met betrekking tot elke bestaande maatregel van de andere Verdragsluitende Partij waarvan zij van mening is dat die concreet van invloed kan zijn op de naleving van de krachtens artikel 5 of artikel 29 op de handel van toepassing zijnde bepalingen. Een Verdragsluitende Partij die om overleg verzoekt, geeft zo volledig mogelijk aan op welke maatregel de klacht betrekking heeft en welke bepalingen van artikel 5 of artikel 29 van de GATT en bijbehorende instrumenten zij relevant acht. Verzoeken om overleg overeenkomstig dit artikel worden aangemeld bij het Secretariaat, dat op gezette tijden de Verdragsluitende Partijen inlicht over lopend overleg waarvoor een kennisgeving heeft plaatsgevonden.

• c De Verdragsluitende Partijen behandelen alle vertrouwelijke en interne informatie die als zodanig is gekenmerkt en die is vervat in een schriftelijk verzoek of een antwoord daarop, dan wel is ontvangen in de loop van het overleg, op dezelfde wijze als de Verdragsluitende Partij die de informatie levert zou hebben gedaan.

• d De Verdragsluitende Partijen die deelnemen aan overleg of een andere vorm van geschillenbeslechting teneinde een oplossing te vinden voor een zaak die door een van de Verdragsluitende Partijen wordt beschouwd als een belemmering voor de naleving van de met de handel verband houdende bepalingen krachtens artikel 5 of artikel 29, doen al het mogelijke om een uitkomst te vermijden die de handel van andere Verdragsluitende Partijen nadelig beïnvloedt.

2.

• a Wanneer binnen 60 dagen na ontvangst van het in het eerste lid, letter b), bedoelde van het verzoek om overleg, de Verdragsluitende Partijen hun geschil niet hebben beslecht of niet zijn overeengekomen om het geschil door middel van overleg, bemiddeling, arbitrage of een andere methode te beslechten, kan elk van de Verdragsluitende Partijen bij het Secretariaat een schriftelijk verzoek indienen voor het instellen van een panel overeenkomstig letter b) tot en met letter f). In haar verzoek geeft de verzoekende Verdragsluitende Partij aan wat de kern van het geschil is en welke bepalingen van artikel 5 of artikel 29 van de GATT en bijbehorende instrumenten relevant worden geacht. Het Secretariaat verstrekt alle Verdragsluitende Partijen onverwijld een afschrift van het verzoek.

• b Er wordt bij de beslechting van een geschil rekening gehouden met de belangen van de andere Verdragsluitende Partijen. Andere Verdragsluitende Partijen die een wezenlijk belang hebben bij een zaak, hebben het recht door het panel te worden gehoord en er schriftelijke bijdragen bij in te dienen, op voorwaarde dat beide Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken, en het Secretariaat uiterlijk op de datum van het instellen van het panel, zoals vastgesteld overeenkomstig letter c), een schriftelijke uiteenzetting betreffende dit belang hebben ontvangen.

• c Panels worden geacht te zijn ingesteld 45 dagen na de ontvangst door het Secretariaat van het schriftelijk verzoek van de Verdragsluitende Partij uit hoofde van letter a).

• d Panels worden samengesteld uit drie leden die door de Secretaris-Generaal uit de in het zevende lid beschreven rol worden gekozen. Tenzij de Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken anders overeenkomen, zijn de leden van het panel geen onderdaan van staten die als partij bij het geschil zijn betrokken of die overeenkomstig artikel 2, letter b), hun belang hebben kenbaar gemaakt, noch van staten die lid zijn van een regionale organisatie voor economische integratie die partij is bij het geschil of die overeenkomstig letter b) haar belang kenbaar heeft gemaakt.

• e De Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken geven binnen tien werkdagen hun reactie op de benoeming van de panelleden en verzetten zich daartegen uitsluitend om dwingende redenen.

• f De panelleden nemen zitting in het panel op persoonlijke titel en nemen geen instructies aan van regeringen of andere lichamen, of verzoeken niet daarom. De Verdragsluitende Partijen verplichten zich ertoe deze beginselen te eerbiedigen en geen pogingen in het werk te stellen om de panelleden bij de uitoefening van hun taken te beïnvloeden. De panelleden worden zodanig uitgekozen dat hun onafhankelijkheid is gegarandeerd en dat in het panel een voldoende verscheidenheid van achtergrond en ervaring is vertegenwoordigd.

• g Het Secretariaat stelt onverwijld alle Verdragsluitende Partijen in kennis van de samenstelling van een panel.

3.

• a De Conferentie van het Handvest stelt een reglement van orde voor het panel vast dat in overeenstemming is met deze bijlage. Het reglement van orde dient zo nauw mogelijk aan te sluiten bij die van de GATT en de bijbehorende instrumenten. Een panel heeft ook het recht aanvullende bepalingen op het reglement van orde vast te stellen, voor zover zij niet in tegenspraak zijn met het door de Conferentie van het Handvest vastgestelde reglement van orde of met deze bijlage. Bij de werkzaamheden van een panel hebben alle Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken en alle andere Verdragsluitende Partijen die overeenkomstig het tweede lid, letter b), hun belang bij de zaak hebben aangemeld, het recht ten minste eenmaal te worden gehoord en om een schriftelijke bijdrage in te dienen. Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken hebben voorts het recht een schriftelijke weerlegging in te dienen. Een panel mag op verzoek van elke andere Verdragsluitende Partij die overeenkomstig het tweede lid, letter b), zijn belang heeft aangemeld, die partij inzage geven in alle schriftelijke stukken die zijn ingediend, voor zover de partij die ze heeft ingediend daarvoor toestemming heeft gegeven.

  De werkzaamheden van de panels zijn vertrouwelijk. Het panel geeft een objectieve beoordeling van de zaak die hem wordt voorgelegd, rekening houdend met de feitelijke gegevens met betrekking tot het geschil en de mate waarin maatregelen van invloed zijn op de naleving van de op de handel van toepassing zijnde bepalingen van artikel 5 of artikel 29. Bij de uitoefening van zijn functies treedt het panel in overleg met de Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken en geeft hun voldoende gelegenheid om tot een wederzijds bevredigende oplossing te komen. Tenzij anders overeengekomen door de Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken, baseert het panel zijn beslissing op de argumenten en ingediende bijdragen van de partijen. Het panel laat zich leiden door de interpretaties die in het kader van de GATT aan de GATT-overeenkomst en bijbehorende instrumenten worden gegeven en mag de verenigbaarheid met artikel 5 of artikel 29 van praktijken die een Verdragsluitende Partij die GATT-lid is, toepast ten aanzien van andere partijen die GATT-lid zijn op wie het de GATT toepast en die door de andere partijen niet aan GATT-geschillenbeslechting zijn onderworpen, niet ter discussie stellen.

  Tenzij anders overeengekomen door de Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken, dienen alle procedures waarbij een panel is betrokken, met inbegrip van het opstellen van zijn eindverslag, te zijn voltooid binnen 180 dagen na het instellen van het panel; een eventuele overschrijding van deze periode doet echter geen afbreuk aan de geldigheid van het eindverslag.

• b Het panel stelt welk zijn rechtsbevoegdheid vast; deze beslissing is definitief en bindend. Wanneer een Verdragsluitende Partij die bij het geschil is betrokken aanvecht dat het geschil binnen het rechtsgebied van het panel valt, bestudeert het panel deze betwisting en spreekt zich erover uit of dit als een voorafgaand vraagstuk moet worden behandeld of moet worden toegevoegd aan de geschilpunten.

• c Wanneer twee verzoeken tot het instellen van een panel worden gedaan voor zaken die in wezen gelijksoortig zijn, kan de Secretaris-Generaal, met instemming van alle Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken, besluiten een enkel panel in te stellen.

4.

• a Na bestudering van alle weerleggingen dient het panel bij de Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken de beschrijvende delen in van zijn schriftelijk ontwerp-verslag, waarin onder andere alle feiten worden opgesomd en een samenvatting wordt gegeven van alle argumenten van de bij het geschil betrokken Verdragsluitende Partijen. De Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken wordt de mogelijkheid geboden binnen een door het panel vast te stellen periode schriftelijk te reageren op de beschrijvende delen van het ontwerp-verslag.

  Na afloop van de periode die het panel heeft vastgesteld voor het indienen van reacties door de bij het geschil betrokken Verdragsluitende Partijen, dient het panel bij de Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken een tussentijds schriftelijk verslag in dat onder andere de beschrijvende delen en de door het panel voorgestelde bevindingen en conclusies bevat. Binnen een door het panel vast te stellen periode kan een bij het geschil betrokken Verdragsluitende Partij bij het panel een schriftelijk verzoek indienen om specifieke aspecten van het tussentijds verslag te herzien alvorens het eindverslag op te stellen. Alvorens het eindverslag in te dienen kan het panel naar eigen goeddunken in contact treden met de Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken om te overleggen over zaken die in een dergelijk verzoek aan de orde komen.

  Het eindverslag omvat de beschrijvende delen (waaronder een opsomming van de feiten en een samenvatting van de argumenten van de bij het geschil betrokken Verdragsluitende Partijen), de bevindingen van het panel en zijn conclusies, en een overzicht van de argumenten die over specifieke aspecten van het tussentijds verslag bij de bespreking daarvan naar voren zijn gebracht. Het eindverslag gaat in op alle wezenlijke zaken die het panel zijn voorgelegd en die nodig zijn om het geschil te beslechten, en vermeldt de redenen die het panel tot zijn besluit hebben doen komen.

  Het panel dient zijn eindverslag in door het onverwijld aan het Secretariaat en de bij het geschil betrokken Verdragsluitende Partijen te verstrekken. Het Secretariaat doet zo spoedig mogelijk het eindverslag, samen met alle schriftelijk ingediende standpunten die de bij het geschil betrokken Verdragsluitende Partijen daaraan wensen toe te voegen, aan alle Verdragsluitende Partijen toekomen.

• b Wanneer het panel tot de conclusie komt dat een maatregel die door een Verdragsluitende Partij wordt ingevoerd of wordt gehandhaafd niet in overeenstemming is met een bepaling van artikel 5 of artikel 29 of van een bepaling van de GATT en bijbehorende instrumenten, kan het panel in zijn eindverslag aanbevelen dat de Verdragsluitende Partij die maatregel wijzigt of intrekt teneinde aan die bepaling te voldoen.

• c De verslagen van het panel moeten door de Conferentie van het Handvest worden goedgekeurd. Om de Conferentie van het Handvest voldoende tijd te geven voor de bespreking van de panelverslagen, kunnen de verslagen pas minstens dertig dagen nadat het Secretariaat ze aan alle Verdragsluitende Partijen heeft verstrekt, door de Conferentie van het Handvest worden goedgekeurd. De Verdragsluitende Partijen die bezwaren hebben tegen een panelverslag dienen hun bezwaren schriftelijk kenbaar te maken bij het Secretariaat ten minste tien dagen voor de datum waarop de Conferentie van het Handvest een besluit over de goedkeuring van het verslag moet nemen, en het Secretariaat geeft deze bezwaren onverwijld door aan alle Verdragsluitende Partijen. De Verdragsluitende Partijen die bij het geschil zijn betrokken en de Verdragsluitende Partijen die hun belang in overeenstemming met het tweede lid, letter b), hebben aangemeld, hebben het recht volledig deel te nemen aan de bespreking van het panelverslag over dat geschil door de Conferentie van het Handvest, en hun standpunten worden volledig vastgelegd.

• d Teneinde een doeltreffende beslechting van geschillen tot voordeel van alle Verdragsluitende Partijen te verzekeren, is het van wezenlijk belang dat onverwijld gevolg wordt gegeven aan de uitspraken en aanbevelingen van een paneleindverslag dat door de Conferentie van het Handvest is goedgekeurd. Verdragsluitende Partijen tot wie een uitspraak of een aanbeveling van een door de Conferentie van het Handvest goedgekeurd paneleindverslag is gericht, delen de Conferentie van het Handvest mede hoe zij aan die uitspraak of aanbeveling denken te voldoen. Wanneer onmiddellijke naleving niet praktisch uitvoerbaar is, verstrekt de Verdragsluitende Partij de Conferentie van het Handvest een met redenen omklede verklaring daarvoor, en kan in dat geval rekenen op een redelijke termijn om te voldoen aan de uitspraak of aanbeveling. De geschillenbeslechtingsprocedure is gericht op het wijzigen of intrekken van onderling strijdige maatregelen.

5.

• a Wanneer een Verdragsluitende Partij niet binnen een redelijke termijn voldoet aan een uitspraak of aanbeveling van een door de Conferentie van het Handvest goedgekeurd paneleindverslag, kan een Verdragsluitende Partij die daarvan schade ondervindt bij de in gebreke blijvende Verdragsluitende Partij een schriftelijk verzoek indienen om onderhandelingen aan te gaan met het oog op het vaststellen van een wederzijds aanvaardbare schadevergoeding. De in gebreke blijvende Verdragsluitende Partij gaat onverwijld in op een dergelijk verzoek tot het aangaan van onderhandelingen.

• b Wanneer de in gebreke blijvende Verdragsluitende Partij weigert te onderhandelen of indien de Verdragsluitende Partijen geen overeenstemming hebben bereikt binnen 30 dagen na het verzoek om de onderhandelingen te openen, mag de benadeelde Verdragsluitende Partij bij de Conferentie van het Handvest een schriftelijk verzoek indienen tot opschorting van haar verplichtingen krachtens artikel 5 of artikel 29 jegens de in gebreke blijvende Verdragsluitende Partij.

• c De Conferentie van het Handvest kan de benadeelde Verdragsluitende Partij toestaan de naleving op te schorten van haar verplichtingen jegens de in gebreke blijvende Verdragsluitende Partij uit hoofde van de bepalingen van artikel 5 of artikel 29, dan wel uit hoofde van de bepalingen van de GATT en de bijbehorende instrumenten die krachtens artikel 29 van toepassing zijn, in de mate die de benadeelde Verdragsluitende Partij in deze omstandigheden als equivalent beschouwt.

• d De opschorting van verplichtingen is van tijdelijke aard en is alleen van toepassing tot de maatregel die in tegenspraak met artikel 5 of artikel 29 is bevonden, is ingetrokken, of tot een wederzijds bevredigende oplossing is gevonden.

6.

• a Alvorens over te gaan tot de opschorting van verplichtingen licht de benadeelde Verdragsluitende Partij de in gebreke blijvende Verdragsluitende Partij in over de aard en de mate van de voorgestelde opschorting. Wanneer de in gebreke blijvende Verdragsluitende Partij bij de Secretaris-Generaal een schriftelijk bezwaarschrift indient betreffende de mate van opschorting van verplichtingen zoals voorgesteld door de benadeelde Verdragsluitende Partij, wordt het bezwaar onderworpen aan de hieronder beschreven arbitrageprocedure. De voorgestelde opschorting van verplichtingen wordt uitgesteld tot de arbitrage heeft plaatsgevonden en het arbitragepanel in overeenstemming met letter e) een definitieve en bindende uitspraak heeft gedaan.

• b De Secretaris-Generaal stelt overeenkomstig het tweede lid, letter d) tot en met letter f), een arbitragepanel samen dat, voor zover praktisch uitvoerbaar, hetzelfde panel is dat de uitspraak of aanbeveling heeft gedaan waarnaar in het vierde lid, letter d) wordt verwezen, teneinde de mate van opschorting van verplichtingen die de benadeelde Verdragsluitende Partij voorstelt, te bestuderen. Tenzij de Conferentie van het Handvest anders beslist, wordt het reglement van orde voor panelwerkzaamheden overeenkomstig het derde lid, letter a), vastgesteld.

• c Het arbitragepanel stelt vast of en in welke mate de voorgestelde opschorting van verplichtingen door de benadeelde Verdragsluitende Partij excessief is in verhouding tot de geleden schade. Het panel spreekt zich niet uit over de aard van de opgeschorte verplichtingen, tenzij dit absoluut nodig is voor de vaststelling van de omvang van de opgeschorte verplichtingen.

• d Het arbitragepanel dient binnen 60 dagen na de instelling van het panel, dan wel binnen een door de benadeelde en de in gebreke blijvende Verdragsluitende Partij vrij vast te stellen termijn, een schriftelijke uitspraak in bij de benadeelde en de in gebreke blijvende Verdragsluitende Partij en bij het Secretariaat. Het Secretariaat legt de uitspraak bij de eerste geschikte gelegenheid, doch uiterlijk op de eerste vergadering van de Conferentie van het Handvest na ontvangst van de uitspraak, voor aan de Conferentie van het Handvest.

• e De uitspraak van het arbitragepanel wordt definitief en bindend 30 dagen nadat zij is voorgelegd aan de Conferentie van het Handvest, waarna elke vorm van opschorting van verplichtingen die daardoor is toegestaan door de benadeelde Verdragsluitende Partij mag worden toegepast op de wijze die die Verdragsluitende Partij in de gegeven omstandigheden equivalent acht, tenzij de Conferentie van het Handvest binnen het verstrijken van de termijn van 30 dagen anders beslist.

• f Bij het opschorten van verplichtingen jegens een in gebreke blijvende Verdragsluitende Partij doet de benadeelde Verdragsluitende Partij al het mogelijke om de handel van de andere Verdragsluitende Partijen niet nadelig te beïnvloeden.

7.

Elke Verdragsluitende Partij kan twee personen benoemen, die, voor Verdragsluitende Partijen die partij zijn bij de GATT, dezelfde personen zijn die thans zijn benoemd in de geschillenpanels van de GATT, voor zover deze personen in staat zijn en bereid zijn dienst te doen als leden van een panel als bedoeld in deze Bijlage. De Secretaris-Generaal kan ook, met goedkeuring van de Conferentie van het Handvest, maximaal tien personen benoemen die bereid zijn en geschikt zijn dienst te doen als panelleden ten behoeve van geschillenbeslechting overeenkomstig het tweede lid tot en met het vierde lid. De Conferentie van het Handvest kan daarnaast voor hetzelfde doel maximaal 20 personen benoemen die voorkomen op de rol van geschillenregelingspanels van andere internationale organisaties en die bereid en geschikt zijn om als panellid dienst te doen. De namen van al deze aldus benoemde personen vormen de geschillenregelingsrol. De personen worden uitsluitend op basis van objectiviteit, betrouwbaarheid en oordeelsvermogen benoemd en dienen over zoveel mogelijk ervaring te beschikken op het gebied van internationale handel en energie, inzonderheid met betrekking tot de bepalingen die krachtens artikel 29 van toepassing zijn. Bij het uitvoeren van hun taken in het kader van deze Bijlage dienen de panelleden niet gelieerd te zijn aan enige Verdragsluitende Partij, of daarvan instructies te ontvangen. De panelleden worden benoemd voor een hernieuwbare termijn van vijf jaar en totdat hun opvolgers zijn benoemd. Het panellid waarvan de termijn is verstreken, gaat door met het vervullen van de taken waarmee hij krachtens deze Bijlage is belast. Bij overlijden, opzegging of vastgestelde onbekwaamheid van een panellid kan de Verdragsluitende Partij of de Secretaris-Generaal die dat panellid heeft benoemd, voor de rest van de termijn van het panellid een andere persoon benoemen, waarbij geldt dat in het geval van een benoeming door de Secretaris-Generaal deze door de Conferentie van het Handvest moet worden goedgekeurd.

8.

Onverlet de bepalingen van deze Bijlage worden de Verdragsluitende Partijen aangemoedigd gedurende de hele geschillenbeslechtingsprocedure met elkaar te blijven overleggen teneinde hun geschil bij te leggen.

9.

De Conferentie van het Handvest kan andere lichamen of forums benoemen of aanwijzen voor het vervullen van de in deze Bijlage aan het Secretariaat en de Secretaris-Generaal gedelegeerde taken.

Bijlage B 12. Formule voor het toewijzen van de secretariaatskosten van het handvest (Overeenkomstig artikel 37, derde lid)

1.

De door de Verdragsluitende Partijen te betalen bijdragen worden jaarlijks door het Secretariaat vastgesteld op basis van de procentuele bijdragen die zij verschuldigd zijn krachtens de meest recente beoordelingsschaal voor de gewone begroting van de Verenigde Naties (aangevuld met informatie over theoretische bijdragen voor de Verdragsluitende Partijen die geen lid zijn van de VN).

2.

De bijdragen worden zodanig aangepast dat het totaal van alle bijdragen van de Verdragsluitende Partijen 100% bedraagt.

Bijlage PA 13. Lijst van ondertekenende partijen die niet instemmen met de voorlopige toepassing van het verdrag volgens artikel 45, derde lid, letter b) (Overeenkomstig artikel 45, derde lid, letter c))

• 1. Tsjechische Republiek

• 2. Duitsland

• 3. Hongarije

• 4. Litouwen

• 5. Polen

Bijlage T 14. Overgangsmaatregelen van de verdragsluitende partijen (Overeenkomstig artikel 32, eerste lid)

Lijst van Verdragsluitende Partijen die recht hebben op overgangsregelingen

Albanië	Letland
Armenië	Litouwen
Azerbeidzjan	Moldavië
Wit-Rusland	Polen
Bulgarije	Roemenië
Kroatië	de Russische Federatie
Tsjechische Republiek	Slowakije
Estland	Slovenië
Georgië	Tadzjikistan
Hongarije	Turkmenistan
Kazachstan	Oekraïne
Kirgizië	Oezbekistan

Lijst van bepalingen waarvoor overgangsregelingen gelden

Bepaling	Blz.	Bepaling	Blz.
Artikel 6, tweede lid	36	Artikel 10, zevende lid	55
Artikel 6, vijfde lid	43	Artikel 14, eerste lid, letter d)	56
Artikel 7, vierde lid	49	Artikel 20, derde lid	58
Artikel 9, eerste lid	52	Artikel 22, derde lid	63

Artikel 6, tweede lid.

„Elke Verdragsluitende Partij zorgt ervoor dat zij binnen haar rechtsmacht de nodige wetten ter bestrijding van unilaterale en overeengekomen mededingingbeperkende gedragingen bij economische activiteit in de energiesector tot stand brengt en doet naleven."

Land: Albanië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er bestaat geen wet betreffende de bescherming van de mededinging in Albanië. De wet nr. 7746 van 28 juli 1993 betreffende koolwaterstoffen en de wet nr. 7796 van 17 februari 1994 betreffende mineralen bevatten geen bepalingen op dit gebied. Er bestaat geen wet betreffende elektriciteit, maar die bevindt zich wel in het voorbereidende stadium. Het is de bedoeling deze wet eind 1996 aan het Parlement voor te leggen. In deze wetten is Albanië van plan bepalingen over mededingingbeperkende gedragingen op te nemen.

Uitfasering

1 januari 1998.

Land: Armenië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

In Armenië bestaat er thans een staatsmonopolie in de meeste energiesectoren. Er bestaat geen wet betreffende de bescherming van de mededinging en derhalve worden de regels voor de mededinging niet toegepast. Er zijn geen wetten betreffende energie. Het is de bedoeling de ontwerp-wetten betreffende energie in 1994 aan het Parlement voor te leggen. Er wordt overwogen in deze wetten bepalingen op te nemen betreffende oneerlijke mededinging, geharmoniseerd met de mededingingsregels van de EG.

Uitfasering

31 december 1997.

Land: Azerbeidzjan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er wordt thans gewerkt aan de voorbereiding van anti-monopolie-wetgeving.

Einde van de uitfasering 1 januari 2000.

Land: Wit-Rusland

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er wordt thans gewerkt aan de voorbereiding van anti-monopolie-wetgeving.

Uitfasering

1 januari 2000.

Land: Georgië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

De wetten betreffende het opheffen van monopolies bevinden zich thans in Georgië nog in het ontwikkelingsstadium, en daarom heeft de staat tot nu toe het monopolie voor vrijwel alle energiebronnen, hetgeen de mededinging in de energie- en brandstoffensector beperkt.

Uitfasering

1 januari 1999.

Land: Kazachstan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

De wet betreffende de ontwikkeling van de mededinging en de beperking van monopolistische activiteiten (nr. 656 van 11 juni 1991) is reeds goedgekeurd, maar is van algemene aard. Het is nodig wetgeving verder te ontwikkelen, met name door het aannemen van relevante amendementen of van een nieuwe wet.

Uitfasering

1 januari 1998.

Land: Kirgizië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

De wet betreffende het anti-monopolie-beleid is reeds goedgekeurd. De overgangsperiode is nodig om de bepalingen van deze wet aan te passen aan de energiesector die thans nog strikt door de staat wordt gereglementeerd.

Uitfasering

1 juli 2001.

Land: Moldavië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

De wet betreffende de beperking van monopolistische activiteiten en de bevordering van de mededinging van 29 januari 1992 voorziet in de organisatie van en de juridische grondslag voor de ontwikkeling van de mededinging en van maatregelen voor het verhinderen en beperken van monopolistische activiteiten; de wet is gericht op de totstandbrenging van vrije-markt-voorwaarden. De wet voorziet echter niet in concrete maatregelen ter bestrijding van oneerlijke mededinging in de energiesector, en voldoet niet volledig aan de eisen van artikel 6.

In 1995 zal het Parlement een ontwerp worden voorgelegd van een wet betreffende de mededinging en van een staatsprogramma voor het opheffen van monopolies in de economie. De ontwerp-wet betreffende de energie die ook in 1995 aan het Parlement zal worden voorgelegd, zal eveneens ingaan op de opheffing van monopolies en de bevordering van mededinging in de energiesector.

Uitfasering

1 januari 1998.

Land: Roemenië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

De mededingingsregels worden nog niet toegepast in Roemenië. Er is een ontwerp-wet betreffende de bescherming van de mededinging voorgelegd aan het Parlement, die deze naar verwachting in 1994 zal goedkeuren. Het ontwerp bevat bepalingen met betrekking tot oneerlijke mededinging, geharmoniseerd met de mededingingsregels van de EG.

Einde van de uitfasering

31 december 1996.

Land: De Russische Federatie

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

De Federatie.

Beschrijving

In de Russische Federatie is een uitgebreid kader van anti-monopolie-wetgeving tot stand gebracht, maar er zullen verdere wettelijke en organisatorische maatregelen moeten worden genomen voor het verhinderen, beperken en wegnemen van monopolistische activiteiten en oneerlijke mededinging, met name in de energiesector.

Uitfasering

1 juli 2001.

Land: Slovenië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

De wet betreffende de bescherming van de mededinging, goedgekeurd in 1993 en gepubliceerd in staatscourant nr 18/93, behandelt oneerlijke mededinging in het algemeen. De bestaande wet voorziet ook in de mogelijkheid om inzake concurrentie bevoegde instanties in te stellen. De belangrijkste inzake mededinging bevoegde instantie is thans het Bureau voor de bescherming van de mededinging bij het Ministerie voor economische betrekkingen en ontwikkeling. Gezien het belang van de energiesector is een aparte wet op dit gebied voorzien, hetgeen inhoudt dat voor de volledige naleving meer tijd nodig is.

Uitfasering

1 januari 1998.

Land: Tadzjikistan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

In 1993 heeft Tadzjikistan een wet betreffende de opheffing van monopolies en ter bevordering van de mededinging aangenomen. Gezien de moeilijke economische omstandigheden in Tadzjikistan is de werking van de wet echter voorlopig opgeschort.

Uitfasering

31 december 1997.

Land: Turkmenistan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Krachtens uitspraak nr. 1532 van 21 oktober 1993 van de President van Turkmenistan is een Commissie ter beperking van monopolistische activiteiten ingesteld die thans haar werkzaamheden heeft aangevat en wier taak bestaat in het beschermen van bedrijven en andere ondernemingen tegen monopolistisch gedrag en monopolistische activiteiten, alsmede in het bevorderen van de totstandkoming van marktbeginselen op basis van de ontwikkeling van mededinging en ondernemerschap. Een verdere ontwikkeling van de wetgeving en regelgeving is nodig, om de oneerlijke mededingingspraktijken van bedrijven met een economische activiteit in de energiesector te regelen.

Uitfasering

1 juli 2001.

Land: Oezbekistan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er is in Oezbekistan al een wet betreffende het beperken van monopolistische activiteiten goedgekeurd en deze wet is sedert juli 1992 van kracht. De wet (zoals aangegeven in artikel 1, lid 3) is echter niet van toepassing op de activiteiten van ondernemingen in de energiesector.

Uitfasering

1 juli 2001.

Artikel 6. vijfde lid

„Indien een Verdragsluitende Partij van oordeel is dat een bepaalde mededingingbeperkende gedraging binnen het grondgebied van een andere Verdragsluitende Partij een nadelige invloed heeft op een aanzienlijk belang ten aanzien van de in dit artikel aangegeven doeleinden, kan die Verdragsluitende Partij de andere Verdragsluitende Partij daarvan in kennis stellen en verzoeken dat de mededingingsautoriteiten van de andere Verdragsluitende Partij passende handhavingsmaatregelen treffen. Bij die kennisgeving verstrekt deze Verdragsluitende Partij voldoende informatie, opdat de andere Verdragsluitende Partij kan vaststellen op welke mededingingbeperkende gedragingen de kennisgeving betrekking heeft, en biedt zij aan alle verdere informatie te geven en alle verdere medewerking te verlenen die binnen haar vermogen ligt. De Verdragsluitende Partij die een kennisgeving heeft ontvangen of, naar gelang van het geval, de betrokken mededingingsautoriteiten kan (kunnen) overleg plegen met de mededingingsautoriteiten van de andere Verdragsluitende Partij en neemt (nemen) het verzoek van de andere Verdragsluitende Partij ernstig in overweging bij hun besluit al dan niet handhavingsmaatregelen te nemen ten aanzien van de in de kennisgeving genoemde mededingingbeperkende gedraging. De Verdragsluitende Partij die een kennisgeving heeft ontvangen informeert de andere Verdragsluitende Partij over haar besluit of het besluit van de betrokken mededingingsautoriteiten en kan indien zij dit wenst de andere Verdragsluitende Partij informeren over de beweegredenen voor het besluit. Indien handhavingsmaatregelen worden genomen, doet de Verdragsluitende Partij die een kennisgeving heeft ontvangen mededeling aan de andere Verdragsluitende Partij van het resultaat daarvan en, voor zover mogelijk, van significante ontwikkelingen die zich inmiddels hebben voorgedaan."

Land: Albanië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

In Albanië zijn er geen instellingen voor het toezicht op de naleving van de mededingingsregels. Dergelijke instellingen zullen worden opgericht door middel van de wet betreffende de bescherming van de mededinging die volgens de plannen in 1996 zal worden aangenomen.

Uitfasering

1 januari 1999.

Land: Armenië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er zijn in Armenië geen instellingen voor het toezicht op de naleving van de bepalingen van dit lid.

Het is de bedoeling in de wet betreffende energie en de wet betreffende de bescherming van de mededinging bepalingen op te nemen voor de totstandbrenging van dergelijke instellingen.

Uitfasering

31 december 1997.

Land: Azerbeidzjan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er zullen anti-monopolie-instanties worden ingesteld na de goedkeuring van de anti-monopolie-wetgeving.

Uitfasering

1 januari 2000.

Land: Wit-Rusland

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er zullen anti-monopolie-instanties worden ingesteld na de goedkeuring van de anti-monopolie-wetgeving.

Uitfasering

1 januari 2000.

Land: Georgië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

De wetgeving betreffende het opheffen van monopolies verkeert thans nog in het ontwikkelingsstadium in Georgië, en daarom zijn er nog geen inzake mededinging bevoegde instanties ingesteld.

Uitfasering

1 januari 1999.

Land: Kazachstan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

In Kazachstan is een anti-monopolie-commissie ingesteld, maar de werking ervan moet worden verbeterd, zowel vanuit wetgevend als vanuit organisatorisch oogpunt, ten einde te komen tot een doeltreffend mechanisme voor de behandeling van klachten betreffende oneerlijke mededinging.

Uitfasering

1 januari 1998.

Land: Kirgizië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er bestaat geen mechanisme in Kirgizië voor het toezicht op oneerlijke mededinging en de daarop betrekking hebbende wetgeving. Het is nodig relevante anti-monopolie-instanties in te stellen.

Uitfasering

1 juli 2001.

Land: Moldavië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

In Moldavië is het Ministerie van Economische Zaken verantwoordelijk voor het toezicht op de mededinging. Er zijn relevant wijzigingen aangebracht in de wet betreffende inbreuken op administratieve bepalingen, waarmee wordt voorzien in een aantal sancties voor inbreuken op de mededingingsregels door monopolistische bedrijven. De ontwerp-wet betreffende de mededinging die thans in het ontwikkelingsstadium verkeert, zal bepalingen bevatten voor het toezicht op de naleving van de mededingingsregels.

Uitfasering

1 januari 1998.

Land: Roemenië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er zijn in Roemenië geen instellingen voor het toezicht op de naleving van de bepalingen van dit lid.

Er is voorzien in instellingen voor het toezicht op de naleving van de mededingingsregels in de ontwerp-wet betreffende de bescherming van de mededinging die volgens de planning in de loop van 1994 zal worden goedgekeurd. Het ontwerp voorziet ook in een periode van negen maanden voor de inwerkingtreding, ingaande op de datum van publikatie.

Volgens de Europese Overeenkomst tot instelling van een samenwerkingsverband tussen Roemenië en de Europese Gemeenschappen beschikt Roemenië over een periode van vijf jaar om de mededingingsregels ten uitvoer te leggen.

Uitfasering

1 januari 1998.

Land: Tadzjikistan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Tadzjikistan heeft wetten goedgekeurd betreffende het opheffen van monopolies en betreffende mededinging, maar de Instellingen voor het toezicht op de naleving van de mededingingsregels verkeren nog in het ontwikkelingsstadium.

Uitfasering

31 december 1997.

Land: Oezbekistan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er is in Oezbekistan al een wet betreffende het beperken van monopolistische activiteiten goedgekeurd en deze wet is sedert juli 1992 van kracht. Deze wet (zoals aangegeven in artikel 1, derde lid) is echter niet van toepassing op de activiteiten van ondernemingen in de energiesector.

Uitfasering

1 juli 2001.

Artikel 7, vierde lid

„Ingeval doorvoer van energiegrondstoffen en energieprodukten via energietransportvoorzieningen niet op commerciële voorwaarden kan geschieden, werpen de Verdragsluitende Partijen geen belemmeringen op voor het creëren van nieuwe capaciteit, tenzij in de vigerende wetgeving die niet in strijd is met het eerste lid anders is bepaald."

Land: Azerbeidzjan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Het is nodig een aantal wetten betreffende de energiesector aan te nemen, met inbegrip van vergunningsprocedures voor het regelen van de doorvoer. Er wordt overwogen gedurende een overgangsperiode hoogspanningslijnen en opwekkingscapaciteit te bouwen en te moderniseren ten einde het technisch niveau in overeenstemming te brengen met de eisen van de wereldmarkt en van een markteconomie.

Uitfasering

31 december 1999.

Land: Wit-Rusland

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er wordt thans gewerkt aan wetgeving betreffende energie, landgebruik en andere onderwerpen, en tot deze definitief wordt aangenomen blijft er onzekerheid bestaan ten aanzien van de voorwaarden waaronder op het grondgebied van Wit-Rusland nieuwe transportcapaciteit voor energiecarriers tot stand kan worden gebracht.

Uitfasering

31 december 1998.

Land: Bulgarije

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Bulgarije heeft geen wetgeving voor het reglementeren van de doorvoer van energiegrondstoffen en energieprodukten. Er is thans een algemene herstructurering aan de gang in de energiesector, met inbegrip van de ontwikkeling van een institutioneel kader, wetgeving en regelgeving.

Uitfasering

De overgangsperiode van zeven jaar is nodig om de wetgeving betreffende de doorvoer van energiegrondstoffen en energieprodukten volledig in overeenstemming te brengen met deze bepaling.

1 juli 2001.

Land: Georgië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er moet een reeks wetten op dit gebied worden voorbereid. Er gelden thans wezenlijk verschillende voorwaarden voor het vervoer en de doorvoer van verschillende energiebronnen in Georgië (elektriciteit, aardgas, olieprodukten en steenkool).

Uitfasering

1 januari 1999.

Land: Hongarije

Sector

De elektriciteitsindustrie.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Volgens de huidige wetgeving is de aanleg van hoogspanningslijnen onderworpen aan een staatsmonopolie. Er wordt thans gewerkt aan het instellen van een nieuw wetgevend en regelgevend kader voor de aanleg, de exploitatie en het bezit van hoogspanningslijnen.

Het Ministerie van Industrie en Handel heeft al het initiatief genomen een nieuwe wet betreffende elektriciteit in te dienen, die ook gevolgen zal hebben voor het Burgerlijk Wetboek en de wet betreffende de concessies. Naleving van deze bepaling is mogelijk na de inwerkingtreding van de nieuwe wet betreffende energie en bijbehorende regelgeving.

Uitfasering

31 december 1996.

Land: Polen

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

De Poolse wet betreffende energie, waaraan thans de laatste hand wordt gelegd, voorziet in het tot stand brengen van nieuwe regelgeving die vergelijkbaar is met die in vrije-markt-economieën (vergunningen voor de opwekking, transmissie en distributie en voor de handel in energiecarriers). Tot deze wet door het Parlement is goedgekeurd is een tijdelijke opschorting van de verplichtingen krachtens dit lid nodig.

Uitfasering

31 december 1995.

Artikel 9, eerste lid

„De Verdragsluitende Partijen erkennen het belang van open kapitaalmarkten voor het bevorderen van de kapitaalstroom voor de financiering van de handel in energiegrondstoffen en energieprodukten en voor het doen en ondersteunen van investeringen in economische activiteit in de energiesector op het grondgebied van andere Verdragsluitende Partijen, met name die wier economie zich in een overgangssituatie bevindt. Elke Verdragsluitende Partij streeft er derhalve naar toegang tot haar kapitaalmarkt te bevorderen voor bedrijven en onderdanen van andere Verdragsluitende Partijen, met het oog op de financiering van handelstransacties in energiegrondstoffen en energieprodukten en met het oog op investeringen in economische activiteit in de energiesector op het grondgebied van die andere Verdragsluitende Partijen, onder voorwaarden die niet minder gunstig zijn dan die welke onder vergelijkbare omstandigheden gelden voor haar eigen bedrijven en onderdanen of voor bedrijven en onderdanen van een andere Verdragsluitende Partij of derde staat, al naar gelang welke voorwaarden het gunstigst zijn."

Land: Azerbeidzjan

Sector

Alle energiesectoren

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er wordt thans gewerkt aan de ontwikkeling van relevante wetgeving.

Uitfasering

1 januari 2000.

Land: Wit-Rusland

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er wordt thans gewerkt aan de ontwikkeling van relevante wetgeving.

Uitfasering

1 januari 2000.

Land: Georgië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er wordt thans gewerkt aan de voorbereiding van relevante wetgeving.

Uitfasering

1 januari 1997.

Land: Kazachstan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

De wet betreffende buitenlandse investeringen bevindt zich in het stadium van goedkeuring en dient in het najaar van 1994 door het Parlement te worden aangenomen.

Uitfasering

1 juli 2001.

Land: Kirgizië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er wordt thans gewerkt aan de voorbereiding van relevante wetgeving.

Uitfasering

1 juli 2001.

Artikel 10, zevende lid – specifieke maatregelen

„Elke Verdragsluitende Partij kent aan investeringen op haar grondgebied van investeerders van andere Verdragsluitende Partijen, en daarmee verband houdende activiteiten waaronder het beheer, de instandhouding, het gebruik, het genot daarvan of de beschikking daarover, een niet minder gunstige behandeling toe dan aan investeringen van haar eigen investeerders of van investeerders van een andere Verdragsluitende Partij of derde staat en daarmee verband houdende activiteiten waaronder het beheer, de instandhouding, het gebruik, het genot daarvan of de beschikking daarover, al naar gelang welke behandeling het gunstigst is."

Land: Bulgarije

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Buitenlanders mogen geen land bezitten. Een bedrijf waarvan meer dan 50% van de aandelen in handen van buitenlanders is, mag geen landbouwgrond bezitten;

Buitenlanders en buitenlandse rechtspersonen mogen geen land bezitten tenzij zij dit door erving in overeenstemming met de wet verkrijgen. In dit geval dienen zij de eigendom over te dragen;

Buitenlanders mogen gebouwen bezitten, doch niet het land waarop de gebouwen staan;

Buitenlanders of bedrijven waarvan een meerderheidspakket aandelen in buitenlandse handen is hebben een voorafgaande vergunning nodig voor de volgende activiteiten:

• – exploratie, ontwikkeling en winning van natuurlijke rijkdommen uit de territoriale wateren, het continentaal plat of exclusieve economische zones;

• – aankoop van onroerende goederen in door de Raad van Ministers aangewezen geografische gebieden.

• – De vergunningen worden uitgegeven door de Raad van Ministers of een door de Raad van Ministers daartoe gerechtigd lichaam.

Uitfasering

1 juli 2001.

Artikel 14, eerste lid, letter d)

„Elke Verdragsluitende Partij waarborgt met betrekking tot investeringen op haar grondgebied door investeerders van een andere Verdragsluitende Partij het vrij verrichten van overmakingen van gelden naar en van haar grondgebied, waaronder de overmaking van:

niet-bestede inkomsten en andere bezoldigingen van personeel dat in verband met die investering uit het buitenland aangeworven is;"

Land: Bulgarije

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Buitenlanders die werknemer zijn van een bedrijf met meer dan 50% buitenlandse deelneming, of van een buitenlander die is geregistreerd als zelfstandig handelaar, of van een vestiging of vertegenwoordiging in Bulgarije van een buitenlands bedrijf, en die hun salaris in Bulgaarse Leva ontvangen, mogen niet voor meer dan 70% van hun salaris (daarin begrepen de sociale premies) buitenlandse valuta aankopen.

Uitfasering

1 juli 2001.

Land: Hongarije

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Overeenkomstig artikel 33 van de wet betreffende investeringen van buitenlanders in Hongarije mogen buitenlandse topmanagers, directieleden, leden van de raad van toezicht en buitenlandse werknemers ten hoogste 50% van hun netto-inkomen bij het bedrijf waar zij werkzaam zijn overmaken naar het buitenland, via de bank van dat bedrijf.

Uitfasering

Wanneer deze beperking kan worden opgeheven, hangt af van de mate waarin Hongarije vooruitgang boekt bij de tenuitvoerlegging van het programma voor de liberalisatie van de wisselmarkt waarvan het einddoel de volledige convertibiliteit van de Forint is. Deze beperking vormt geen belemmering voor buitenlandse investeerders. De uitfasering vindt plaats op basis van de bepalingen van artikel 32.

1 juli 2001.

Artikel 20, derde lid

„Elke Verdragsluitende Partij wijst één of meer informatiebureaus aan waartoe men zich kan wenden met verzoeken om informatie over bovengenoemde wetten, voorschriften, rechterlijke besluiten en bestuursrechtelijke beslissingen en doet daarvan onverwijld mededeling aan het Secretariaat, dat deze aanwijzing op verzoek mededeelt."

Land: Albanië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

In Albanië zijn er nog geen officiële informatiepunten waar men terecht kan met aanvragen voor informatie met betrekking tot de relevante wetgeving en andere regelgeving. Er is ook geen informatiecentrum. Het is de bedoeling dit centrum in 1994–1995 in te stellen. Om dit mogelijk te maken, zal de relevante wetgeving moeten worden aangenomen. Technische bijstand is nodig.

Uitfasering

31 december 1996.

Land: Armenië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

In Armenië zijn er nog geen officiële informatiepunten waar men terecht kan met aanvragen voor informatie met betrekking tot de relevante wetgeving en andere regelgeving. Er is ook geen informatiecentrum. Het is de bedoeling in 1994–1995 een dergelijk centrum in te stellen. Technische bijstand is nodig.

Uitfasering

31 december 1996.

Land: Azerbeidzjan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

In Azerbeidzjan zijn er nog geen officiële informatiepunten waar men terecht kan met aanvragen voor informatie met betrekking tot de relevante wetgeving en andere regelgeving. Dit soort informatie is thans aanwezig bij verschillende organisaties.

Uitfasering

31 december 1997.

Land: Wit-Rusland

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er zijn in Wit-Rusland nog geen officiële informatiebureaus voor het verstrekken van informatie over wetgeving, regelgeving en gerechtelijke en administratieve beslissingen. Het is overigens niet gebruikelijk gerechtelijke en administratieve beslissingen te publiceren.

Uitfasering

31 december 1998.

Land: Kazachstan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Er is een begin gemaakt met het instellen van informatiepunten. In Kazachstan worden de gerechtelijke en administratieve beslissingen niet gepubliceerd (uitgezonderd bepaalde uitspraken van het Hooggerechtshof), aangezien zij niet als rechtsbronnen worden beschouwd. Er zal een lange overgangsperiode nodig zijn om de bestaande praktijk te wijzigen.

Uitfasering

1 juli 2001.

Land: Moldavië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Het is noodzakelijk dat er informatiepunten worden opgericht.

Uitfasering

31 december 1995.

Land: De Russische Federatie

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

De Federatie en de republieken die de Federatie vormen.

Beschrijving

In de Russische Federatie zijn er nog geen officiële informatiepunten waar men terecht kan met aanvragen voor informatie met betrekking tot de relevante wetgeving en andere regelgeving. Gerechtelijke en administratieve beslissingen worden niet als rechtsbronnen beschouwd.

Uitfasering

31 december 2000.

Land: Slovenië

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

In Slovenië zijn er nog geen officiële informatiepunten waar men terecht kan met aanvragen voor informatie met betrekking tot de relevante wetgeving en andere regelgeving. Dit soort informatie wordt thans door verschillende ministeries verzameld. De wet betreffende buitenlandse investeringen die thans wordt voorbereid, voorziet in het oprichten van een dergelijk informatiepunt.

Uitfasering

1 januari 1998.

Land: Tadzjikistan

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

In Tadzjikistan zijn er nog geen informatiepunten waar men terecht kan met aanvragen voor informatie met betrekking tot de relevante wetgeving en andere regelgeving. Daarvoor is namelijk geen financiering beschikbaar.

Uitfasering

31 december 1997.

Land: Oekraïne

Sector

Alle energiesectoren.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Het is nodig de transparantie van de wetgeving op hetzelfde niveau te brengen als internationaal gebruikelijk. Oekraïne zal informatiepunten moeten oprichten voor het verstrekken van informatie over wetgeving, regelgeving, gerechtelijke en administratieve beslissingen en algemeen toepasbare normen.

Uitfasering

1 januari 1998.

Artikel 22, derde lid

„Elke Verdragsluitende Partij waarborgt dat een overheidsbedrijf, dat zij opricht of in stand houdt en waaraan zij een regelgevende, administratiefrechtelijke of andere bestuursbevoegdheid verleent, de bevoegdheid uitoefent op een wijze die strookt met de verplichtingen van de Verdragsluitende Partij uit hoofde van dit Verdrag."

Land: De Tsjechische Republiek

Sector

Uraniumverwerkende industrie en kerncentrales.

Bestuursniveau

Nationaal.

Beschrijving

Ten einde de uraniumertsvoorraden van het Staatsbureau voor grondstoffenopslag af te bouwen, wordt geen vergunning verleend voor de invoer van uraniumerts en concentraten daarvan, met inbegrip van splijtstofelementenbundels die uranium van niet-Tsjechische oorsprong bevatten.

Uitfasering

1 juli 2001.

Protocol bij het Energiehandvest betreffende energie-efficiëntie en daarmee verband houdende milieu-aspecten

Preambule

De Partijen bij dit Protocol,

Gelet op het Europees Energiehandvest dat is aangenomen in de Slotverklaring van de Conferentie van 's-Gravenhage over het Europees Energiehandvest die op 17 december 1991 te 's-Gravenhage is getekend, met name op de daarin opgenomen verklaringen dat samenwerking op het gebied van de energie-efficiëntie en daarmee verband houdende milieu-aspecten noodzakelijk is,

Gelet op het Verdrag inzake het Energiehandvest, dat van 17 december 1994 tot en met 16 juni 1995 voor ondertekening is opengesteld,

Indachtig de werkzaamheden die door internationale organisaties en overlegorganen op het gebied van de energie-efficiëntie en de milieu-aspecten van de energiecyclus worden verricht,

Zich bewust van de verbetering in de zekerheid van de voorziening en de aanzienlijke winst voor economie en milieu die voortvloeien uit de invoering van maatregelen met een goede kosten/batenverhouding ter verbetering van de energie-efficiëntie; zich bewust van het belang van deze maatregelen voor de herstructurering van economieën en de verhoging van de levensstandaard,

Erkennend dat een verbetering van de energie-efficiëntie de negatieve gevolgen van de energiecyclus voor het milieu, met inbegrip van het broeikaseffect en verzuring, vermindert,

Ervan overtuigd dat de energieprijzen zoveel mogelijk in overeenstemming moeten zijn met een concurrerende markt, waarbij er sprake is van een marktgerichte prijsvorming en de kosten en baten voor het milieu beter tot uitdrukking komen; erkennend dat een dergelijke prijsvorming van vitaal belang is voor een verbetering van de energie-efficiëntie en de daarmee gepaard gaande bescherming van het milieu,

Beseffend de cruciale rol van de particuliere sector, waaronder het midden- en kleinbedrijf, bij de bevordering en uitvoering van maatregelen ter verbetering van de energie-efficiëntie; voornemens te zorgen voor een institutioneel kader dat gunstig is voor economisch verantwoorde investeringen in energie-efficiëntie,

Erkennend dat als aanvulling op commerciële samenwerkingsvormen wellicht ook intergouvernementele samenwerking nodig is, vooral op het gebied van de formulering en analyse van het energiebeleid en op andere gebieden die van essentieel belang zijn voor de verbetering van de energie-efficiëntie maar niet particulier gefinancierd kunnen worden,

Geleid door de wens zich te verbinden tot samenwerking en een gecoördineerd optreden op het gebied van de energie-efficiëntie en daarmee verband houdende bescherming van het milieu en een protocol vast te stellen dat een kader biedt om energie zo zuinig en efficiënt mogelijk te gebruiken,

Zijn het volgende overeengekomen:

DEEL I. INLEIDING

Artikel 1. Werkingssfeer en doelstellingen van het Protocol

• 1 In dit Protocol worden de beleidsbeginselen vastgelegd voor het streven naar een verbetering van de energie-efficiëntie als belangrijke bron van energie en voor de daaruit voortvloeiende vermindering van de schadelijke milieu-effecten van energiesystemen. Bovendien worden richtsnoeren gegeven voor de opstelling van programma's voor energie-efficiëntie, worden gebieden voor samenwerking vermeld en wordt een kader gecreëerd om tot samenwerking en een gecoördineerd optreden te komen. Deze kunnen betrekking hebben op prospectie, exploratie, produktie, omzetting, opslag, vervoer, distributie en verbruik van energie en kunnen voor elke economische sector gelden.

• 2 De doelstellingen van dit Protocol zijn:

  • a. de bevordering van een beleid voor energie-efficiëntie dat verenigbaar is met duurzame ontwikkeling;

  • b. het creëren van randvoorwaarden die producenten en consumenten ertoe aanzetten energie zo zuinig, efficiënt en milieuvriendelijk mogelijk te gebruiken, met name door te zorgen voor goed functionerende energiemarkten en een situatie waarin de kosten en baten voor het milieu beter tot uitdrukking komen;

  • c. de aanmoediging van samenwerking op het gebied van energie-efficiëntie.

Artikel 2. Definities

In dit Protocol wordt verstaan onder:

• 1. „Handvest": het Europees Energiehandvest dat is aangenomen als onderdeel van het op 17 december 1991 in 's-Gravenhage ondertekende Slotdocument van de Conferentie van 's-Gravenhage over het Europees Energiehandvest; ondertekening van het Slotdocument wordt beschouwd als ondertekening van het Handvest;

• 2. „Partij bij dit Protocol": een Staat of regionale organisatie voor economische integratie die ermede heeft ingestemd door dit Protocol te worden gebonden en waarvoor het Protocol in werking is;

• 3. „Regionale organisatie voor economische integratie": een organisatie gevormd door soevereine staten, waaraan haar lidstaten bevoegdheden hebben overgedragen ten aanzien van een aantal zaken, waarvan sommige onder dit Protocol vallen, met inbegrip van de bevoegdheid aangaande die aangelegenheden besluiten te nemen welke voor haar lidstaten bindend zijn;

• 4. „Energiecyclus": de gehele energieketen met inbegrip van activiteiten in verband met prospectie, exploratie, produktie, omzetting, opslag, vervoer, distributie en verbruik van de verschillende vormen van energie, alsmede de behandeling en verwijdering van afvalstoffen en het niet langer verrichten, beëindigen en afsluiten van deze activiteiten met zo weinig mogelijk schadelijke milieu-effecten;

• 5. „Met een goede kosten/batenverhouding": het bereiken van een gesteld doel tegen de laagste kosten of het bereiken van het beste resultaat tegen gegeven kosten;

• 6. „Verbetering van de energie-efficiëntie": een zodanig optreden, dat dezelfde hoeveelheid van een goed of een dienst wordt geproduceerd zonder dat de kwaliteit of prestatie ervan wordt verminderd, doch de voor die produktie vereiste hoeveelheid energie wordt verminderd;

• 7. „Milieu-effecten": alle door een bepaalde activiteit veroorzaakte effecten op het milieu met inbegrip van gezondheid en veiligheid van de mens, flora, fauna, bodem, lucht, water, klimaat, landschap en historische monumenten of andere fysieke structuren of de onderlinge beïnvloeding van deze factoren; dit begrip omvat tevens effecten op het cultureel erfgoed of de sociaal-economische omstandigheden ten gevolge van wijzigingen van die factoren.

DEEL II. BELEIDSBEGINSELEN

Artikel 3. Hoofdbeginselen

De Partijen bij dit Protocol laten zich leiden door de volgende beginselen:

• 1. De Partijen bij dit Protocol werken samen en, indien van toepassing, helpen elkaar bij de formulering en uitvoering van beleidslijnen, wetten en voorschriften op het gebied van de energie-efficiëntie.

• 2. De Partijen bij dit Protocol formuleren een beleid voor energie-efficiëntie en scheppen een passend wettelijk en regelgevend kader voor de bevordering van onder andere:

  • a. een efficiënt functioneren van het marktmechanisme met een marktgerichte prijsvorming waarbij de kosten en baten voor het milieu beter tot uitdrukking komen;

  • b. de vermindering van belemmeringen voor energie-efficiëntie om op die manier investeringen te stimuleren;

  • c. regelingen voor de financiering van initiatieven ten behoeve van de energie-efficiëntie;

  • d. educatie en bewustmaking;

  • e. de verspreiding en overdracht van technologie;

  • f. de doorzichtigheid van het wettelijk en regelgevend kader.

• 3. De Partijen bij dit Protocol streven ernaar de energie-efficiëntie in de hele energiecyclus te optimaliseren. Daartoe zorgen zij naar beste kunnen voor de formulering en uitvoering van beleid en samenwerking of een gecoördineerd optreden ten behoeve van de energie-efficiëntie op basis van maatregelen met een goede kosten/batenverhouding en economisch rendement, waarbij voldoende rekening wordt gehouden met milieu-aspecten.

• 4. Het beleid ten behoeve van energie-efficiëntie omvat zowel maatregelen op korte termijn om gangbare gewoonten aan te passen als maatregelen op lange termijn om de energie-efficiëntie in de hele energiecyclus te verbeteren.

• 5. Wanneer de Partijen bij dit Protocol samenwerken om de doelstellingen van dit Protocol te verwezenlijken, houden zij rekening met de tussen de Partijen bestaande verschillen in nadelige effecten en bestrijdingskosten.

• 6. De Partijen bij dit Protocol beseffen dat de particuliere sector een cruciale rol speelt. Zij stimuleren maatregelen van nutsbedrijven in de energiesector, verantwoordelijke instanties en gespecialiseerde organisaties en nauwe samenwerking tussen de industrie en de overheid.

• 7. Bij samenwerking of een gecoördineerd optreden wordt rekening gehouden met relevante beginselen die zijn vastgelegd in internationale overeenkomsten voor de bescherming en verbetering van het milieu waarbij Partijen bij dit Protocol partij zijn.

• 8. De Partijen bij dit Protocol maken volledig gebruik van de werkzaamheden en de deskundigheid van bevoegde internationale of andere organen en dragen er zorg voor dat dubbel werk wordt voorkomen.

Artikel 4. Taakverdeling en coördinatie

Elke Partij bij dit Protocol tracht ervoor te zorgen dat het beleid ten behoeve van de energie-efficiëntie tussen al haar bevoegde instanties wordt gecoördineerd.

Artikel 5. Strategieën en beleidsdoelstellingen

De Partijen bij dit Protocol formuleren strategieën en beleidsdoelstellingen om op een manier die past bij hun eigen specifieke energiesituatie de energie-efficiëntie te verbeteren en daardoor de milieu-effecten van de energiecyclus te verminderen. Deze strategieën en beleidsdoelstellingen worden zodanig geformuleerd dat zij voor alle betrokken partijen doorzichtig zijn.

Artikel 6. Financiering en financiële stimuleringsmaatregelen

• 1 De Partijen bij dit Protocol stimuleren de invoering van nieuwe benaderingen en methoden voor de financiering van investeringen in energie-efficiëntie en met energie samenhangende milieubescherming, zoals samenwerking in een gemeenschappelijke onderneming tussen energiegebruikers en externe investeerders (hierna te noemen „financiering door derden").

• 2 De Partijen bij dit Protocol trachten gebruik te maken van en de toegang te bevorderen tot particuliere kapitaalmarkten en bestaande internationale financieringsinstellingen ten einde investeringen in de verbetering van de energie-efficiëntie en in milieubescherming die samenhangt met de energie-efficiëntie, te vergemakkelijken.

• 3 De Partijen bij dit Protocol kunnen met inachtneming van de bepalingen van het Verdrag inzake het Energiehandvest en van hun overige verplichtingen uit hoofde van het internationaal recht, voorzien in fiscale of financiële stimuleringsmaatregelen voor energiegebruikers om de marktpenetratie van energie-efficiënte technologie, produkten en diensten te vergemakkelijken. Zij streven ernaar dit op een zodanige manier te doen dat de doorzichtigheid gewaarborgd is en de verstoring van internationale markten tot een minimum wordt beperkt.

Artikel 7. Bevordering van energie-efficiënte technologie

• 1 Met inachtneming van de bepalingen van het Verdrag inzake het Energiehandvest bevorderen de Partijen bij dit Protocol de handel in en commerciële samenwerking bij energie-efficiënte en milieuvriendelijke technologie, met energie samenhangende diensten en beheersmethoden.

• 2 De Partijen bij dit Protocol bevorderen het gebruik van deze technologie, diensten en beheersmethoden in de hele energiecyclus.

Artikel 8. Binnenlandse programma's

• 1 Om de in artikel 5 geformuleerde beleidsdoelstellingen te verwezenlijken, zorgt elke Partij bij dit Protocol voor de opstelling, uitvoering en regelmatige bijwerking van programma's ten behoeve van energie-efficiëntie die zo goed mogelijk bij haar omstandigheden aansluiten.

• 2 In deze programma's kunnen bij voorbeeld de volgende activiteiten worden opgenomen:

  • a. ontwikkeling van scenario's voor de vraag naar en het aanbod van energie op lange termijn als leidraad voor de besluitvorming;

  • b. evaluatie van de effecten van genomen maatregelen op de energiesituatie, het milieu en de economie;

  • c. normstelling om de efficiëntie van uitrusting die energie gebruikt te verbeteren en pogingen om deze normen internationaal te harmoniseren om verstoring van de handel te voorkomen;

  • d. ontwikkeling en aanmoediging van particulier initiatief en industriële samenwerking, met inbegrip van joint ventures;

  • e. bevordering van het gebruik van de beste energie-efficiënte technologieën die economisch levensvatbaar en milieuvriendelijk zijn;

  • f. stimulering van innoverende benaderingen voor investeringen in verbetering van de energie-efficiëntie, zoals financiering door derden en cofinanciering;

  • g. ontwikkeling van adequate energiebalansen en databases, bij voorbeeld met gegevens over de vraag naar energie op een voldoende gedetailleerd niveau en over technologie voor verbetering van de energie-efficiëntie;

  • h. bevordering van de oprichting van adviesdiensten, geleid door de overheid, particuliere bedrijven of nutsbedrijven, die informatie geven over programma's en technologie ten behoeve van energie-efficiëntie en consumenten en het bedrijfsleven helpen;

  • i. steun voor en bevordering van warmte/krachtkoppeling en van maatregelen om de efficiëntie van produktie- en distributiesystemen voor stadsverwarming voor gebouwen en de industrie op te voeren;

  • j. instelling van gespecialiseerde organen voor energie-efficiëntie op de daarvoor in aanmerking komende niveaus, met voldoende financiële middelen en personeel om beleid te ontwikkelen en uit te voeren.

• 3 De Partijen bij dit Protocol zorgen voor een adequate institutionele en wettelijke infrastructuur bij de uitvoering van hun programma's voor energie-efficiëntie.

DEEL III. INTERNATIONALE SAMENWERKING

Artikel 9. Gebieden van samenwerking

Voor de samenwerking tussen Partijen bij dit Protocol kan elke daarvoor in aanmerking komende vorm worden gekozen. Mogelijke gebieden van samenwerking zijn vermeld in de bijlage.

DEEL IV. BESTUURLIJKE EN JURIDISCHE REGELINGEN

Artikel 10. Rol van de Conferentie van het Handvest

• 1 Alle besluiten die door de Conferentie van het Handvest overeenkomstig dit Protocol worden genomen, worden uitsluitend genomen door de Partijen bij het Verdrag inzake het Energiehandvest die tevens Partij bij dit Protocol zijn.

• 2 De Conferentie van het Handvest streeft ernaar binnen 180 dagen na de inwerkingtreding van dit Protocol procedures vast te stellen om de uitvoering van de bepalingen daarvan, met inbegrip van de eisen inzake de verstrekking van informatie, te volgen en te vergemakkelijken en om overeenkomstig artikel 9 gebieden van samenwerking te identificeren.

Artikel 11. Secretariaat en financiering

• 1 Het bij artikel 35 van het Verdrag inzake het Energiehandvest ingestelde Secretariaat verleent de Conferentie van het Handvest alle nodige bijstand voor de vervulling van haar taken krachtens dit Protocol en vervult de andere taken die van tijd tot tijd voor de ondersteuning van het Protocol vereist kunnen zijn, mits hiervoor door de Conferentie van het Handvest toestemming wordt verleend.

• 2 De uit dit Protocol voortvloeiende kosten van het Secretariaat en de Conferentie van het Handvest worden naar draagkracht door de Partijen bij dit Protocol gedragen volgens de verdeelsleutel die is vastgesteld in bijlage B van het Verdrag inzake het Energiehandvest.

Artikel 12. Stemprocedure

• 1 Eenparigheid van stemmen van de Partijen bij dit Protocol die aanwezig zijn en hun stem uitbrengen tijdens de vergadering van de Conferentie van het Handvest waar over dergelijke aangelegenheden wordt besloten, is vereist voor besluiten inzake:

  • a. de aanneming van wijzigingen op dit Protocol;

  • b. de goedkeuring van toetredingen tot dit Protocol uit hoofde van artikel 16.

  De Partijen bij dit Protocol streven er zoveel mogelijk naar bij consensus overeenstemming te bereiken over alle andere aangelegenheden waarvoor uit hoofde van dit Protocol hun besluit vereist is. Indien geen overeenstemming bij consensus kan worden bereikt, worden besluiten over andere zaken dan begrotingsaangelegenheden genomen met een meerderheid van drie vierde van de stemmen van de Partijen bij dit Protocol die aanwezig zijn en hun stem uitbrengen tijdens de vergadering van de Conferentie van het Handvest waar over dergelijke aangelegenheden wordt besloten.

  Besluiten over begrotingsaangelegenheden worden genomen met gekwalificeerde meerderheid van stemmen van de Partijen bij dit Protocol waarvan de krachtens artikel 11, tweede lid, vastgestelde bijdragen samen ten minste drie vierde van de totale vastgestelde bijdragen vertegenwoordigen.

• 2 Voor de toepassing van dit artikel wordt onder „Partijen bij dit Protocol die aanwezig zijn en hun stem uitbrengen" verstaan: de Partijen bij dit Protocol die aanwezig zijn en voor- of tegenstemmen, met dien verstande dat de Conferentie van het Handvest in het reglement van orde kan bepalen dat die besluiten door de Partijen bij dit Protocol via de schriftelijke procedure kunnen worden genomen.

• 3 Onverminderd het eerste lid is een in dit artikel bedoeld besluit uitsluitend geldig wanneer het wordt gesteund door een gewone meerderheid van de Partijen bij dit Protocol.

• 4 Een regionale organisatie voor economische integratie beschikt bij stemmingen over een aantal stemmen dat gelijk is aan het aantal van haar Lid-Staten dat Partij bij dit Protocol is, met dien verstande dat een dergelijke organisatie haar stemrechten niet uitoefent indien de Lid-Staten hun stemrechten uitoefenen en omgekeerd.

• 5 Ingeval een Partij bij dit Protocol aanhoudend in gebreke blijft bij het voldoen aan haar financiële verplichtingen uit hoofde van dit Protocol, kan de Conferentie van het Handvest de stemrechten van die Partij geheel of gedeeltelijk schorsen.

Artikel 13. Verhouding tot het Verdrag inzake het Energiehandvest

• 1 Wanneer de bepalingen van dit Protocol onverenigbaar zijn met de bepalingen van het Verdrag inzake het Energiehandvest, geven de bepalingen van het Verdrag inzake het Energiehandvest de doorslag voor zover de onverenigbaarheid strekt.

• 2 Artikel 10, eerste lid, en artikel 12, eerste tot en met derde lid, zijn niet van toepassing op stemmingen in de Conferentie van het Handvest over wijzigingen op dit Protocol waarbij taken of functies worden toebedeeld aan de Conferentie van het Handvest of het Secretariaat dat krachtens de bepalingen van het Verdrag inzake het Energiehandvest wordt ingesteld.

DEEL V. SLOTBEPALINGEN

Artikel 14. Ondertekening

Dit Protocol staat vanaf 17 december 1994 tot en met 16 juni 1995 te Lissabon open voor ondertekening door de Staten en regionale organisaties voor economische integratie waarvan de vertegenwoordigers het Handvest en het Verdrag inzake het Energiehandvest hebben getekend.

Artikel 15. Bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring

Dit Protocol dient te worden bekrachtigd, aanvaard of goedgekeurd door de ondertekenende Partijen. De akten van bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring worden nedergelegd bij de depositaris.

Artikel 16. Toetreding

Dit Protocol staat vanaf de sluitingsdatum voor de ondertekening van het Protocol, op door de Conferentie van het Handvest goed te keuren voorwaarden, open voor toetreding door Staten en regionale organisaties voor economische integratie die het Handvest hebben ondertekend en Partij zijn bij het Verdrag inzake het Energiehandvest. De akten van toetreding worden nedergelegd bij de depositaris.

Artikel 17. Wijzigingen

• 1 Elke Partij bij dit Protocol kan wijzigingen op dit Protocol voorstellen.

• 2 De tekst van elk voorstel tot wijziging van dit Protocol wordt ten minste drie maanden vóór de datum waarop het ter aanneming aan de Conferentie van het Handvest wordt voorgelegd, door het Secretariaat aan de Partijen bij dit Protocol medegedeeld.

• 3 Door de Conferentie van het Handvest aangenomen teksten tot wijziging van dit Protocol worden door het Secretariaat medegedeeld aan de depositaris, die ze ter bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring aan alle Partijen bij dit Protocol voorlegt.

• 4 De akten van bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring van wijzigingen op dit Protocol worden nedergelegd bij de depositaris. Wijzigingen worden tussen de Partijen bij dit Protocol die ze hebben bekrachtigd, aanvaard of goedgekeurd, van kracht op de dertigste dag nadat door ten minste drie vierde van de Partijen bij dit Protocol de akten van bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring bij de depositaris zijn nedergelegd. Daarna worden de wijzigingen voor elke andere Partij bij dit Protocol van kracht op de dertigste dag nadat deze Partij haar akte van bekrachtiging, aanvaarding of goedkeuring van de wijzigingen heeft nedergelegd.

Artikel 18. Inwerkingtreding

• 1 Dit Protocol treedt in werking op de dertigste dag na de datum waarop de vijftiende akte van bekrachtiging, aanvaarding, goedkeuring of toetreding is nedergelegd door een Staat of een regionale organisatie voor economische integratie die het Handvest heeft getekend en partij is bij het Energiehandvest, of, indien deze later valt, de datum waarop het verdrag inzake het Energiehandvest in werking treedt.

• 2 Voor elke Staat of regionale organisatie voor economische integratie waarvoor het Verdrag inzake het Energiehandvest in werking is getreden en die dit Protocol bekrachtigt, aanvaardt of goedkeurt, dan wel ertoe toetreedt nadat het Protocol overeenkomstig het eerste lid in werking is getreden, treedt het Protocol in werking op de dertigste dag na de datum waarop deze Staat of regionale organisatie voor economische integratie zijn respectievelijk haar akte van bekrachtiging, aanvaarding, goedkeuring of toetreding heeft nedergelegd.

• 3 Voor de toepassing van het eerste lid wordt een akte die door een regionale organisatie voor economische integratie wordt nedergelegd, niet opgeteld bij die welke door de Lid-Staten van deze organisatie zijn nedergelegd.

Artikel 19. Voorbehouden

Ten aanzien van dit Protocol kunnen geen voorbehouden worden gemaakt.

Artikel 20. Opzegging

• 1 Een Partij bij dit Protocol kan te allen tijde nadat dit Protocol voor deze Partij in werking is getreden, het Protocol door middel van een schriftelijke kennisgeving aan de depositaris opzeggen.

• 2 Een Partij bij dit Protocol die het Verdrag inzake het Energiehandvest opzegt, wordt geacht tevens dit Protocol te hebben opgezegd.

• 3 Een opzegging overeenkomstig het eerste lid wordt negentig dagen na ontvangst van de kennisgeving door de depositaris van kracht. Een opzegging overeenkomstig het tweede lid wordt van kracht op de datum waarop de opzegging van het Verdrag inzake het Energiehandvest van kracht wordt.

Artikel 21. Depositaris

De Regering van de Portugese Republiek is de depositaris van dit Protocol.

Artikel 22. Authentieke teksten

TEN BLIJKE WAARVAN de ondergetekenden, hiertoe naar behoren gemachtigd, dit Protocol hebben ondertekend in de Duitse, de Engelse, de Franse, de Italiaanse, de Russische en de Spaanse taal, zijnde alle teksten gelijkelijk authentiek, in één exemplaar dat zal worden nedergelegd bij de Regering van de Portugese Republiek.

GEDAAN te Lissabon op de zeventiende december negentienhonderd vierennegentig.

Bijlage Illustratieve en niet-uitputtende lijst van mogelijke gebieden van samenwerking als bedoeld in artikel 9

Ontwikkeling van programma's ten behoeve van energie-efficiëntie, waarbij belemmeringen en mogelijkheden voor de energie-efficiëntie worden aangegeven, en uitwerking van normen voor energie-etikettering en -efficiëntie.

Evaluatie van de milieu-effecten van de energiecyclus.

Ontwikkeling van economische maatregelen, wetgeving en regelgeving.

Overdracht van technologie, technische bijstand en industriële joint ventures die vallen onder internationale regelingen voor eigendomsrechten en andere toepasselijke internationale overeenkomsten.

Onderzoek en ontwikkeling.

Educatie, opleiding, voorlichting en statistische informatie.

Specificatie en evaluatie van maatregelen zoals fiscale of andere marktgerichte instrumenten, bij voorbeeld verhandelbare vergunningen om rekening te houden met externe kosten en baten, met name voor het milieu.

Energieanalyses en beleidsformulering:

• – evaluatie van mogelijkheden voor energie-efficiëntie;

• – analyses en statistische gegevens van de vraag naar energie;

• – ontwikkeling van wetgeving en regelgeving;

• – geïntegreerde capaciteitsplanning en regulering van de vraag;

• – milieu-effectrapportage, ook voor grote energieprojecten.

Evaluatie van economische instrumenten voor de verbetering van de energie-efficiëntie en milieudoelstellingen.

Analyse van de energie-efficiëntie bij de raffinage, de omzetting, het vervoer en de distributie van koolwaterstoffen.

Verbetering van de energie-efficiëntie bij elektriciteitsopwekking en -transport:

• – warmte/krachtkoppeling;

• – onderdelen van installaties (ketels, turbines, generatoren, enz.);

• – netwerkintegratie.

Verbetering van de energie-efficiëntie in de bouwsector:

• – thermische isolatienormen, passieve zonneënergie en ventilatie;

• – ruimteverwarming en klimaatregeling;

• – branders met een hoog rendement en een lage NO_x-emissie;

• – technologie voor verbruiksmeting en individuele verbruiksmeters;

• – huishoudelijke apparatuur en verlichting.

Voorzieningen in gemeenten en lokale gemeenschappen:

• – systemen voor stadsverwarming;

• – efficiënte systemen voor gasdistributie;

• – technologie voor energieplanning;

• – stedenbanden of banden tussen andere relevante gebiedsdelen;

• – energiehuishouding in steden en in openbare gebouwen;

• – afvalbeheer en terugwinning van energie uit afval.

Verbetering van de energie-efficiëntie in de industriële sector:

• – joint ventures;

• – energiecascades, warmte/krachtkoppeling en terugwinning van afvalwarmte;

• – energie-accountancy.

Verbetering van de energie-efficiëntie in de vervoersector:

• – rendementsnormen voor motorvoertuigen;

• – ontwikkeling van een efficiënte vervoersinfrastructuur.

Voorlichting:

• – bewustmaking;

• – databases: toegang, technische specificaties, informatiesystemen;

• – verspreiding, verzameling en vergelijking van technische informatie;

• – gedragsonderzoek.

Opleiding en educatie:

• – uitwisseling van energiemanagers, ambtenaren, ingenieurs en studenten;

• – organisatie van internationale cursussen.

Financiering:

• – ontwikkeling van een wettelijk kader;

• – financiering door derden;

• – joint ventures;

• – cofinanciering.

Slotakte van de Conferentie van het Europees Energiehandvest

I. De laatste plenaire zitting van de Conferentie van het Europees Energiehandvest werd op 16 en 17 december 1994 gehouden te Lissabon. Vertegenwoordigers van de Republiek Albanië, de Republiek Armenië, Australië, de Republiek Oostenrijk, de Republiek Azerbeidzjan, België, de Republiek Wit-Rusland, de Republiek Bulgarije, Canada, de Republiek Kroatië, de Republiek Cyprus, de Tsjechische Republiek, het Koninkrijk Denemarken, de Republiek Estland, de Europese Gemeenschappen, de Republiek Finland, de Franse Republiek, de Republiek Georgië, de Bondsrepubliek Duitsland, de Helleense Republiek, de Republiek Hongarije, de Republiek IJsland, Ierland, de Italiaanse Republiek, Japan, de Republiek Kazachstan, de Republiek Kyrgyzstan, de Republiek Letland, het Prinsdom Liechtenstein, de Republiek Litouwen, het Groothertogdom Luxemburg, de Republiek Malta, de Republiek Moldavië, het Koninkrijk der Nederlanden, het Koninkrijk Noorwegen, de Republiek Polen, de Portugese Republiek, Roemenië, de Russische Federatie, de Slowaakse Republiek, de Republiek Slovenië, het Koninkrijk Spanje, het Koninkrijk Zweden, de Zwitserse Confederatie, de Republiek Tadzjikistan, de Republiek Turkije, Turkmenistan, Oekraïne, het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland, de Verenigde Staten van Amerika en Oezbekistan (hierna „de vertegenwoordigers" genoemd) namen aan de Conferentie deel, evenals waarnemers die door bepaalde landen en internationale organisaties op verzoek gezonden waren.

Achtergronden

II. Tijdens de Top van de Europese Raad in Dublin in juni 1990 opperde de eerste minister van Nederland het denkbeeld dat samenwerking in de energiesector zou kunnen fungeren als katalysator voor een sneller economisch herstel in Oost-Europa en de toenmalige Unie van Socialistische Sovjet-republieken. Dit idee werd verwelkomd door de Raad die de Commissie van de Europese Gemeenschappen dan ook uitnodigde te onderzoeken hoe een dergelijke samenwerking het beste tot stand zou kunnen worden gebracht. In februari 1991 werd daarop door de Commissie het plan voor een Europees Energiehandvest voorgesteld.

Nadat het voorstel van de Commissie in de Raad van ministers van de Europese Gemeenschappen was besproken nodigden de Europese Gemeenschappen de andere landen van West- en Oost-Europa en de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken, alsmede de niet-Europese leden van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, uit in juli 1991 een conferentie bij te wonen in Brussel om een begin te maken met de onderhandelingen over een Europees Energiehandvest. Een aantal andere landen en internationale organisaties werd uitgenodigd om de Conferentie van het Europees Energiehandvest met de status van waarnemer bij te wonen.

De onderhandelingen over het Europees Energiehandvest werden in 1991 afgesloten en het Handvest werd aangenomen toen op een op 16 en 17 december 1991 in Den Haag gehouden conferentie het desbetreffende Slotdocument werd ondertekend. Het Handvest werd op dat moment of in een later stadium ondertekend door alle landen die in afdeling I met name genoemd worden.

De ondertekenaars van het Europees Energiehandvest hebben zich ertoe verbonden:

• – zich in te zetten voor de doelstellingen en beginselen van het Handvest en hun samenwerking zo snel mogelijk vorm te geven en uit te breiden door te goeder trouw te onderhandelen over een basisovereenkomst en de daarbij behorende protocollen.

De Conferentie van het Europees Energiehandvest begon derhalve met de onderhandelingen over een basisovereenkomst – later het Verdrag inzake het Energiehandvest genoemd – bestemd om de industriële samenwerking tussen Oost en West te bevorderen door wettelijke waarborgen in te stellen voor sectoren als investeringen, transito en handel. Zij maakte tevens een aanvang met onderhandelingen over protocollen betreffende de energie-efficiëntie, de nucleaire veiligheid en koolwaterstoffen, hoewel in het laatste geval de onderhandelingen in een later stadium werden opgeschort totdat het Verdrag inzake het Energiehandvest zou zijn voltooid.

De onderhandelingen over het Verdrag inzake het Energiehandvest en het Protocol bij het Energiehandvest betreffende energie-efficiëntie en daarmee samenhangende milieu-aspecten werden in 1994 succesvol afgerond.

Het Verdrag inzake het Energiehandvest

III. Als gevolg van de beraadslagingen die door de Conferentie van het Europees Energiehandvest werden gehouden nam deze de tekst aan van het Verdrag inzake het Energiehandvest (hierna het „Verdrag" genoemd) dat is weergegeven in bijlage 1 en een aantal besluiten met betrekking daartoe, die zijn weergegeven in bijlage 2, terwijl voorts werd overeengekomen dat het Verdrag van 17 december 1994 tot 16 juni 1995 te Lissabon zou kunnen worden ondertekend.

Afspraken

IV. Door ondertekening van de Slotakte keurden de vertegenwoordigers met betrekking tot het Verdrag de volgende afspraken goed:

1. Met betrekking tot het Verdrag in zijn geheel

• a De vertegenwoordigers wijzen erop dat er bij de goedkeuring van de bepalingen van het Verdrag werd uitgegaan van de specifieke aard van het Verdrag dat erop gericht is een wettelijk kader te scheppen om een langdurige samenwerking in een speciale sector te bevorderen en dat deze als gevolg daarvan niet kunnen worden geïnterpreteerd als een precedent in de context van andere internationale onderhandelingen.

• b De bepalingen van het Verdrag:

  • i. dwingen geen enkele Verdragsluitende Partij ertoe om een verplichte toegang van derden tot de netten in te voeren; noch

  • ii. staan deze het gebruik van prijsstellingssystemen in de weg die ten aanzien van een bijzondere groep verbruikers identieke prijzen toepassen voor klanten op verschillende locaties.

• c Afwijkingen van een behandeling als meest begunstigde natie zijn niet bedoeld voor maatregelen die specifiek zijn voor een bepaalde investeerder of groep van investeerders, doch eerder bestemd om in het algemeen te worden toegepast.

2. Ten aanzien van artikel 1, vijfde lid

• a Overeengekomen wordt dat dit Verdrag geen rechten verleent op andere economische activiteiten dan economische activiteiten in de energiesector.

• b De volgende activiteiten zijn illustratief voor de economische activiteit in de energiesector:

  • i. prospectie en exploratie alsmede winning van bij voorbeeld olie, gas, kolen en uranium;

  • ii. constructie en exploitatie van installaties voor de opwekking van elektrische energie, met inbegrip van die welke worden aangedreven door wind en andere hernieuwbare energiebronnen;

  • iii. transport over land, distributie, opslag van en bevoorrading met energiegrondstoffen en energieprodukten, bij voorbeeld via transmissie- en distributienetten en pijpleidingen of speciaal aangelegde spoorlijnen, alsmede de bouw van daarvoor bestemde installaties, met inbegrip van de aanleg van pijpleidingen voor olie, gas en kolenslik;

  • iv. verwijdering van afval uit installaties voor de opwekking van energie zoals elektrische centrales, met inbegrip van radio-actief afval uit kerncentrales;

  • v. de ontmanteling van installaties voor de opwekking van energie, met inbegrip van olieplatforms, olieraffinaderijen en elektrische centrales;

  • vi. de marketing en verkoop van en handel in energiegrondstoffen en energieprodukten, zoals de detailverkoop van benzine; en

  • vii. activiteiten op het gebied van de research, consulting, planning, management en het ontwerpen in verband met de bovengenoemde activiteiten, met inbegrip van die welke erop gericht zijn om een efficiënt gebruik van energie te bevorderen.

3. Ten aanzien van artikel 1, zesde lid

Ten behoeve van een grotere duidelijkheid over de vraag of een investering die in het gebied van een Verdragsluitende Partij direct of indirect wordt gecontroleerd door een investeerder van een andere Verdragsluitende Partij, betekent zeggenschap over een investering een feitelijke controle die na onderzoek van de werkelijke omstandigheden in elke situatie bepaald wordt. Bij een dergelijk onderzoek dienen alle relevante factoren in ogenschouw te worden genomen, met inbegrip van

• a. de financiële belangen van de investeerder, met inbegrip van diens aandelenpakket in de betrokken investering;

• b. het vermogen van de investeerder om in belangrijke mate invloed uit te oefenen op het beheer en de exploitatie van de betrokken investering; en

• c. het vermogen van de investeerder om in belangrijke mate invloed uit te oefenen op de keuze van de leden van de Raad van bestuur of van andere bestuursorganen.

Voor zover er twijfels over bestaan of een investeerder direct of indirect controle uitoefent over een bepaalde investering, berust op een investeerder die aanspraak maakt op een dergelijke controle de bewijslast dat deze controle ook werkelijk bestaat.

4. Ten aanzien van artikel 1, achtste lid

Overeenkomstig het buitenlandse investeringsbeleid van Australië wordt het opstarten van een nieuw mijnbouw- of grondstofverwerkend project in Australië met een totale investering van 10 miljoen Australische dollar of meer door een buitenlandse investeerder, beschouwd als een nieuwe investering, zelfs wanneer die buitenlandse investeerder reeds een soortgelijke onderneming in Australië exploiteert.

5. Ten aanzien van artikel 1, twaalfde lid

De afgevaardigden erkennen de noodzaak voor een juiste en efficiënte bescherming van de rechten op het gebied van de intellectuele eigendom overeenkomstig de strengste internationaal aanvaarde normen.

6. Ten aanzien van artikel 5, eerste lid

De overeenstemming die door de vertegenwoordigers werd bereikt met betrekking tot artikel 5 betekent niet dat er een standpunt wordt ingenomen met betrekking tot de vraag of dan wel in hoeverre de bepalingen van de „overeenkomst betreffende de met de handel verband houdende investeringsmaatregelen” die aan de Slotakte van de Uruguay Ronde van multilaterale handelsbesprekingen zijn gehecht, besloten liggen in de artikelen III en XI van de GATT.

7. Ten aanzien van artikel 6

• a De unilaterale en overeengekomen mededingingremmende gedragingen waarvan sprake is in artikel 6, tweede lid, dienen door iedere Verdragsluitende Partij te worden vastgesteld overeenkomstig de geldende wetten en kunnen misbruiken bij de exploitatie omvatten.

• b „Handhavingsmaatregelen" en „nalevingsprocedures" kunnen worden uitgevoerd op grond van de mededingingswetten van een Verdragsluitende Partij via onderzoek, wettelijke maatregelen of administratieve acties, alsmede via besluiten of andere wettelijke maatregelen op grond waarvan toestemming verleend wordt of blijft.

8. Ten aanzien van artikel 7, vierde lid

De toepasselijke wetgeving kan bepalingen omvatten met betrekking tot milieubescherming, grondgebruik, veiligheid of technische normen.

9. Ten aanzien van de artikelen 9 en 10 en Deel V

Aangezien de programma's van een Verdragsluitende Partij waarin openbare leningen, subsidies, garanties of waarborgen voor het vergemakkelijken van de handel of van investeringen in andere landen worden vastgesteld, geen verband houden met investeringen of daarmee verwante activiteiten van investeerders uit andere Verdragsluitende Partijen in de regio van eerstgenoemde partij, kunnen er voor dergelijke programma's beperkingen gelden ten aanzien van de deelneming daaraan.

10. Ten aanzien van artikel 10, vierde lid

In het aanvullend verdrag zullen de voorwaarden worden vastgelegd voor de toepassing van de in artikel 10, derde lid, genoemde behandeling. Deze voorwaarden zullen onder meer bepalingen omvatten met betrekking tot het verkopen of het op andere wijze afstand doen van overheidsbedrijven (aankopen privatisering) en het ontmantelen van monopolies (demonopolisering).

11. Ten aanzien van de artikelen 10, vierde lid, en 29, zesde lid

De Verdragsluitende Partijen mogen iedere samenhang zien tussen de bepalingen van artikel 10, vierde lid, en artikel 29, zesde lid.

12. Ten aanzien van artikel 14, vijfde lid

Het is de bedoeling dat een Verdragsluitende Partij die toetreedt tot een overeenkomst als bedoeld in artikel 14, vijfde lid, de garantie geeft dat de voorwaarden van een dergelijke overeenkomst niet in tegenspraak zijn met de verplichtingen van die Verdragsluitende Partij krachtens de Artikelen van Overeenkomst van het Internationaal Monetair Fonds.

13. Ten aanzien van artikel 19, eerste lid, letter i)

Elke Verdragsluitende Partij mag besluiten in hoeverre de beoordeling en controle op milieu-effecten dient te zijn onderworpen aan wettelijke eisen, welke autoriteiten bevoegd zijn om besluiten te nemen in verband met dat soort eisen en welke passende procedures daarbij gevolgd moeten worden.

14. Ten aanzien van de artikelen 22 en 23

Met betrekking tot de onder artikel 29 vallende handel in energiegrondstoffen en energieprodukten, zijn in dat artikel de bepalingen opgenomen die gelden ten aanzien van de inhoud van de artikelen 22 en 23.

15. Ten aanzien van artikel 24

Uitzonderingen die vervat zijn in de GATT en bijbehorende instrumenten zijn van toepassing tussen individuele Verdragsluitende Partijen die tevens partij zijn bij de GATT, zoals in artikel 4 bepaald is. Met betrekking tot de onder artikel 29 vallende handel in energiegrondstoffen en energieprodukten, zijn in dat artikel de bepalingen opgenomen die gelden ten aanzien van de inhoud van artikel 24.

16. Ten aanzien van artikel 26, tweede lid, letter a)

Artikel 26, tweede lid, letter a), moet niet worden geïnterpreteerd in de zin dat een Verdragsluitende Partij verzocht wordt Deel III van het Verdrag in het nationale recht op te nemen.

17. Ten aanzien van de artikelen 26 en 27

De verwijzing naar in het kader van verdragen aangegane verplichtingen in de voorlaatste zin van artikel 10, eerste lid, omvat geen besluiten die genomen werden door internationale organisaties, zelfs indien deze juridisch bindend zijn, of verdragen die vóór 1 januari 1970 van kracht zijn geworden.

18. Ten aanzien van artikel 29, tweede lid, letter a)

• a Indien een bepaling uit de GATT 1947 of een bijbehorend instrument waarnaar in deze alinea wordt verwezen inhoudt dat er gezamenlijk actie wordt ondernomen door de Partijen bij de GATT is het de bedoeling dat dit door de Conferentie van het Handvest wordt gedaan.

• b De zinsnede „die op 1 maart 1994 van kracht zijn en ten aanzien van energiegrondstoffen en energieprodukten door de Partijen bij de GATT onderling worden toegepast” is niet bedoeld als een verwijzing naar gevallen waarbij een Partij bij de GATT een beroep heeft gedaan op artikel XXXV van de GATT, waarbij de GATT niet meer van toepassing is ten overstaan van een andere partij bij de GATT, doch past niettemin unilateraal op een de facto-basis sommige bepalingen van de GATT toe ten opzichte van die andere Partij bij de GATT.

19. Ten aanzien van artikel 33

De voorlopige Conferentie van het Handvest moet zo spoedig mogelijk een besluit nemen over de wijze waarop het doel van titel III van het Europese Energiehandvest kan worden bereikt dat er moet worden onderhandeld over protocols in samenwerkingsgebieden zoals die welke in titel III van het Handvest genoemd worden.

20. Ten aanzien van artikel 34

• a De voorlopige Secretaris-Generaal dient onmiddellijk contact op te nemen met andere internationale organisaties ten einde te weten te komen op welke voorwaarden deze bereid zouden zijn om taken op zich te nemen die uit het Verdrag en het Handvest voortvloeien. De voorlopige Secretaris-Generaal zou hierover kunnen rapporteren aan de voorlopige Conferentie van het Handvest op de vergadering die volgens artikel 45, vierde lid, binnen 180 dagen na de openingsdatum voor de ondertekening van het Verdrag zou moeten worden bijeengeroepen.

• b De Conferentie van het Handvest dient de jaarlijkse begroting vast te stellen vóór het begin van het financieel jaar.

21. Ten aanzien van artikel 34, derde lid, letter m)

De technische wijzigingen in bijlagen kunnen bij voorbeeld betrekking hebben op het afvoeren van landen die niet hebben ondertekend of die na ondertekening het voornemen kenbaar hebben gemaakt niet tot ratificering over te gaan, of op aanvullingen op de bijlagen N en VC. Het is de bedoeling dat het Secretariaat in voorkomend geval dergelijke wijzigingen voorstelt aan de Conferentie van het Handvest.

22. Ten aanzien van bijlage TFU, eerste lid

• a Indien sommige partijen bij een overeenkomst die in het eerste lid worden genoemd binnen de voor kennisgeving vereiste termijn het Verdrag niet hebben ondertekend of daartoe zijn toegetreden, kunnen die partijen bij de overeenkomst die het Verdrag reeds hebben ondertekend of daartoe zijn toegetreden namens hen de kennisgeving verrichten.

• b De algemene noodzaak om kennis te geven van overeenkomsten van zuiver commerciële aard werd niet vastgesteld omdat bij dergelijke overeenkomsten geen probleem zou ontstaan met betrekking tot de naleving van artikel 29, tweede lid, letter a), zelfs indien deze door overheidsbedrijven worden gesloten. De Conferentie van het Handvest zou evenwel met het oog op bijlage TFU kunnen verduidelijken bij welke soorten van de in artikel 29, tweede lid, letter b) genoemde overeenkomsten kennisgeving op grond van de bijlage noodzakelijk is en bij welke dit niet het geval is.

Verklaringen

V. De vertegenwoordigers verklaarden dat artikel 18, tweede lid, niet moet worden geïnterpreteerd als een mogelijkheid om de andere bepalingen van het Verdrag niet te hoeven toe te passen.

VI. De vertegenwoordigers vestigden de aandacht op de volgende verklaringen die met betrekking tot het Verdrag werden afgelegd:

• 1. Ten aanzien van artikel 1, zesde lid

  De Russische Federatie zou willen dat opnieuw wordt bekeken bij de onderhandelingen met betrekking tot het in artikel 10, vierde lid, genoemde aanvullend verdrag, welk belang moet worden gehecht aan nationale wetgeving met betrekking tot de kwestie van de controle als vermeld in de afspraak bij artikel 1, zesde lid.

• 2. Ten aanzien van de artikelen 5 en 10, elfde lid

  Australië wijst erop dat de bepalingen van de artikelen 5 en 10, elfde lid, geen afbreuk doen aan zijn rechten en verplichtingen uit hoofde van het GATT, met inbegrip van die welke zijn uitgewerkt in de uit de Uruguay-Ronde voortgekomen Overeenkomst inzake de met de handel verband houdende investeringsmaatregelen, met name wat betreft de lijst van uitzonderingen in artikel 5, derde lid, die Australië onvolledig acht.

  Australië wijst er voorts op dat ingevolge het Verdrag ingestelde organen voor geschillenbeslechting geen interpretaties zouden moeten geven van de artikelen III en XI van het GATT in het kader van geschillen tussen partijen bij het GATT of tussen een investeerder van een partij bij het GATT en een andere partij bij het GATT. Australië is van oordeel dat ten aanzien van de toepassing van artikel 10, elfde lid, tussen een investeerder en een partij bij het GATT, de enige kwestie die op grond van artikel 26 kan worden bestudeerd, de kwestie van de arbitrale uitspraken is, ingeval een GATT-panel of het orgaan voor geschillenbeslechting van de WTO eerst vaststelt dat een door de Verdragsluitende Parij gehandhaafde met de handel verband houdende investeringsmaatregel onverenigbaar is met haar verplichtingen uit hoofde van het GATT of de Overeenkomst inzake de met de handel verband houdende investeringsmaatregelen.

• 3. Ten aanzien van artikel 7

  De Europese Gemeenschappen en hun Lid-Staten alsmede Oostenrijk, Noorwegen, Zweden en Finland verklaren dat de bepalingen van artikel 7 onderworpen zijn aan de conventionele regels uit het internationaal recht betreffende de jurisdictie over onderzeese kabels en pijpleidingen of, indien dergelijke regels ontbreken, aan het algemene internationaal recht.

  Zij verklaren voorts dat artikel 7 niet bedoeld is om de interpretatie van de bestaande internationale wetgeving met betrekking tot de jurisdictie over onderzeese kabels en pijpleidingen te beïnvloeden, en ook niet als zodanig kan worden beschouwd.

• 4. Ten aanzien van artikel 10

  Canada en de Verenigde Staten bevestigen beide dat zij de bepalingen van artikel 10 zullen toepassen met inachtneming van het volgende:

  Om de behandeling te kunnen evalueren die aan investeerders van andere Verdragsluitende Partijen en hun investeringen dient te worden gegeven, zullen de omstandigheden geval per geval moeten worden bekeken. Een vergelijking tussen de behandeling die wordt gegeven aan investeerders van een bepaalde Verdragsluitende Partij, of de investeringen van investeerders van een bepaalde Verdragsluitende Partij en de investeringen of investeerders van een andere Verdragsluitende Partij, kan alleen worden gemaakt indien hierbij van dezelfde omstandigheden wordt uitgegaan. Bij de vaststelling of een verschillende behandeling van investeerders of investeringen verenigbaar is met artikel 10, moeten twee fundamentele factoren in aanmerking worden genomen.

  De eerste factor wordt gevormd door de beleidsdoelstellingen van de Verdragsluitende Partijen op verschillende terreinen voor zover deze verenigbaar zijn met de principes van niet-discriminatie die in artikel 10 uiteen worden gezet. Gewettigde beleidsdoelstellingen kunnen een verschillende behandeling van buitenlandse investeerders of van hun investeringen rechtvaardigen om zodoende de ongelijkheid te weerspiegelen van de relevante omstandigheden tussen deze investeerders en hun investeringen enerzijds en hun nationale tegenhangers anderzijds. De doelstelling om de integriteit van het financieel systeem van een land te garanderen zou bij voorbeeld redelijke voorzorgsmaatregelen rechtvaardigen met betrekking tot buitenlandse investeerders of investeringen, terwijl dergelijke maatregelen niet noodzakelijk zouden zijn om dezelfde doelstellingen te bereiken wanneer het nationale investeerders of investeringen betreft. Deze buitenlandse investeerders of hun investeringen zouden derhalve, vergeleken met nationale investeerders of hun investeringen, „in identieke omstandigheden” verkeren. Zelfs indien een dergelijke maatregel een verschillende behandeling mogelijk zou maken, zou hij niet in tegenspraak zijn met artikel 10.

  De tweede factor is de mate waarin de maatregel wordt gemotiveerd door het feit dat de betrokken investeerder of investering buitenlands eigendom is of onder buitenlandse controle staat. Een maatregel die specifiek gericht is op investeerders omdat zij buitenlands zijn, zonder dat er beleidsmatig gezien voldoende redenen voorhanden zijn die met de voorgaande alinea kunnen worden verenigd, zou in tegenspraak zijn met de beginselen van artikel 10. De buitenlandse investeerder of investering zou „in identieke omstandigheden” verkeren als nationale investeerders en hun investeringen, en de maatregel zou dus in tegenspraak zijn met artikel 10.

• 5. Ten aanzien van artikel 25

  De Europese Gemeenschappen en hun Lid-Staten wijzen erop dat overeenkomstig artikel 58 van het Verdrag tot oprichting van de Europese Economische Gemeenschap:

  • a. de vennootschappen welke in overeenstemming met de wetgeving van een Lid-Staat zijn opgericht en welke hun statutaire zetel, hun hoofdbestuur of hun hoofdvestiging binnen de Gemeenschap hebben, worden voor het recht van vestiging overeenkomstig Deel drie, titel III, hoofdstuk 2, van het Verdrag tot oprichting van de Europese Economische Gemeenschap, gelijkgesteld met de natuurlijke personen die onderdanen zijn van de Lid-Staten; vennootschappen welke uitsluitend hun hoofdvestiging binnen de Gemeenschap hebben dienen, voor dit doel, een daadwerkelijke en permanente band te hebben met de economie van één van de Lid-Staten;

  • b. onder „vennootschappen” worden verstaan maatschappen naar burgerlijk recht of handelsrecht, de coöperatieve verenigingen of vennootschappen daaronder begrepen, en de overige rechtspersonen naar publiek- of privaat recht, met uitzondering van vennootschappen welke geen winst beogen.

  De Europese Gemeenschappen en hun Lid-Staten wijzen er verder op dat:

  Het communautair recht de mogelijkheid verschaft om de hierboven omschreven behandeling uit te breiden tot filialen en agentschappen van vennootschappen die niet in één van de Lid-Staten gevestigd zijn; en voorts dat de toepassing van artikel 25 van het Verdrag inzake het Energiehandvest uitsluitend die afwijkingen mogelijk zal maken die noodzakelijk zijn om de voorkeursbehandeling te vrijwaren die een gevolg is van het voortgaande proces van economische integratie dat voortvloeit uit de Verdragen tot oprichting van de Europese Gemeenschappen.

• 6. Ten aanzien van artikel 40

  Denemarken wijst erop dat het Europese Energiehandvest niet van toepassing is op Groenland en de Faeröer-eilanden zolang daarover geen mededeling is ontvangen van de plaatselijke regeringen van Groenland en de Faeröer-eilanden.

  Met betrekking hiertoe bevestigt Denemarken dat artikel 40 van het Verdrag van toepassing is op Groenland en de Faeröer-eilanden.

• 7. Ten aanzien van bijlage G (4)

  • a. De Europese Gemeenschap en de Russische Federatie verklaren dat op hun onderlinge handel in kernmaterialen tot aan het moment waarop zij een andere overeenkomst zullen sluiten de bepalingen van toepassing zijn van artikel 22 van de op 24 juni 1994 te Korfoe ondertekende Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst waarbij een partnerschap tot stand wordt gebracht tussen de Europese Gemeenschappen en hun Lid-Staten, enerzijds, en de Russische Federatie, anderzijds, alsmede de daaraan gehechte briefwisseling en de desbetreffende gemeenschappelijke verklaring, terwijl voor geschillen met betrekking tot deze handel de procedures van de genoemde Overeenkomst zullen gelden.

  • b. De Europese Gemeenschappen en de Oekraïne verklaren in overeenstemming met de op 14 juni 1994 te Luxemburg ondertekende Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst en de daarbijbehorende, eveneens op dezelfde dag te Luxemburg geparafeerde, Interim-Overeenkomst, dat op hun onderlinge handel in kernmaterialen de bepalingen van een tussen de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en de Oekraïne te sluiten specifieke overeenkomst uitsluitend van toepassing zullen zijn.

    Tot de inwerkingtreding van die specifieke Overeenkomst, zullen de bepalingen van de op 18 december 1989 te Brussel ondertekende Overeenkomst tussen de Europese Economische Gemeenschap, de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken uitsluitend van toepassing blijven voor hun onderlinge handel in kernmaterialen.

  • c. De Europese Gemeenschappen en Kazachstan verklaren in overeenstemming met de op 20 mei 1994 te Brussel geparafeerde Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst, dat op hun onderlinge handel in kernmaterialen de bepalingen van een tussen de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en Kazachstan te sluiten specifieke overeenkomst uitsluitend van toepassing zullen zijn.

    Tot de inwerkingtreding van die specifieke Overeenkomst, zullen de bepalingen van de op 18 december 1989 te Brussel ondertekende Overeenkomst tussen de Europese Economische Gemeenschap, de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken uitsluitend van toepassing blijven voor hun onderlinge handel in kernmaterialen.

  • d. De Europese Gemeenschappen en Kirgizië verklaren in overeenstemming met de op 31 mei 1994 te Brussel geparafeerde Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst, dat op hun onderlinge handel in kernmaterialen de bepalingen van een tussen de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en Kirgizië te sluiten specifieke overeenkomst uitsluitend van toepassing zullen zijn.

    Tot de inwerkingtreding van die specifieke Overeenkomst, zullen de bepalingen van de op 18 december 1989 te Brussel ondertekende Overeenkomst tussen de Europese Economische Gemeenschap, de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken uitsluitend van toepassing blijven voor hun onderlinge handel in kernmaterialen.

  • e. De Europese Gemeenschappen en Tadzjikistan verklaren dat op hun onderlinge handel in kernmaterialen de bepalingen van een tussen de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en Kirgizië te sluiten specifieke overeenkomst uitsluitend van toepassing zullen zijn.

    Tot de inwerkingtreding van die specifieke Overeenkomst, zullen de bepalingen van de op 18 december 1989 te Brussel ondertekende Overeenkomst tussen de Europese Economische Gemeenschap, de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken uitsluitend van toepassing blijven voor hun onderlinge handel in kernmaterialen.

  • f. De Europese Gemeenschappen en Oezbekistan verklaren dat op hun onderlinge handel in kernmaterialen de bepalingen van een tussen de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en Oezbekistan te sluiten specifieke overeenkomst uitsluitend van toepassing zullen zijn.

    Tot de inwerkingtreding van die specifieke Overeenkomst, zullen de bepalingen van de op 18 december 1989 te Brussel ondertekende Overeenkomst tussen de Europese Economische Gemeenschap, de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken uitsluitend van toepassing blijven voor hun onderlinge handel in kernmaterialen.

Het Protocol bij het Energiehandvest betreffende de energie-efficiëntie en daarmee samenhangende milieu-aspecten

VII. De Conferentie van het Europees Energiehandvest heeft de tekst goedgekeurd van het Protocol bij het Energiehandvest betreffende de energie-efficiëntie en daarmee samenhangende milieu-aspecten dat te vinden is in bijlage 3.

Het Europese Energiehandvest

VIII. De voorlopige Conferentie van het Handvest en de Conferentie van het Handvest als bepaald in het Verdrag zijn voortaan verantwoordelijk voor het nemen van besluiten betreffende verzoeken om het Slotdocument van de Conferentie van Den Haag over het Europese Energiehandvest en het op die Conferentie aangenomen Europese Energiehandvest te ondertekenen.

Documentatie

IX. De verslagen van de tijdens de Conferentie over het Europese Energiehandvest gevoerde onderhandelingen zullen op het Secretariaat worden neergelegd.

GEDAAN te Lissabon, de zeventiende december negentienhonderdvierennegentig.

Bijlage 2. Besluiten met betrekking tot het Verdrag inzake het Energiehandvest

De Conferentie heeft de volgende besluiten goedgekeurd:

• 1. Ten aanzien van het Verdrag als geheel

  In geval van strijdigheid tussen het Verdrag inzake Spitsbergen van 9 februari 1920 (het Svalbardverdrag) en het Verdrag inzake het Energiehandvest, prevaleert het Verdrag inzake Spitsbergen wat het punt van strijdigheid betreft, onverminderd de positie van de Verdragsluitende Partijen ten aanzien van het Svalbardverdrag. In geval van een dergelijke strijdigheid of van een geschil over de vraag of dan wel in hoeverre er sprake is van een dergelijke strijdigheid, zijn artikel 16 en Deel V van het Verdrag inzake het Energiehandvest niet van toepassing.

• 2. Ten aanzien van artikel 10, zevende lid

  De Russische Federatie kan eisen dat firma's waarin door buitenlands kapitaal wordt deelgenomen, wettelijke toestemming verkrijgen voor het verhuur van federale eigendommen, mits de Russische Federatie zonder uitzondering de garantie verstrekt dat deze procedure niet wordt toegepast op een wijze die discriminerend is ten opzichte van de investeringen van investeerders van andere Verdragsluitende Partijen.

• 3. Ten opzichte van artikel 141

  • 1. De term „het vrij verrichten van transfers" in artikel 14, eerste lid, vormt geen belemmering voor een Verdragsluitende Partij (hierna „beperkende partij" genoemd) om beperkingen toe te passen op het verkeer van kapitaal door de eigen investeerders, mits:

    • a. dergelijke beperkingen geen afbreuk doen aan de rechten die verleend zijn op grond van artikel 14, eerste lid, aan investeerders van andere Verdragsluitende Partijen met betrekking tot hun investeringen;

    • b. dergelijke restricties niet van invloed zijn op de lopende transacties; en

    • c. de Verdragsluitende Partij er voor zorgt dat investeringen op haar grondgebied door de investeerders van alle andere Verdragsluitende Partijen, wat de transfers betreft een behandeling krijgen die niet minder gunstig is dan die welke zij verleent aan investeringen van investeerders van één van de Verdragsluitende Partijen afzonderlijk of van een derde land, waarbij de meest gunstige wordt toegepast.

  • 2. Dit besluit is onderworpen aan een onderzoek door de Conferentie van het Handvest dat vijf jaar na de inwerkingtreding van het Verdrag zal plaatsvinden, doch uiterlijk op de datum als genoemd in artikel 32, derde lid.

  • 3. Geen Verdragsluitende Partij komt in aanmerking om dergelijke beperkingen toe te passen tenzij het om een Verdragsluitende Partij gaat die deel uitmaakte van de vroegere Unie van Socialistische Sovjetrepublieken, en deze Verdragsluitende Partij het voorlopige Secretariaat uiterlijk op 1 juli 1995 schriftelijk ervan in kennis heeft gesteld dat zij besloten heeft om in aanmerking te komen om beperkingen overeenkomstig dit besluit toe te passen.

  • 4. Voor alle duidelijkheid wordt bepaald dat met betrekking tot artikel 16 door niets in het besluit mag worden afgeweken van de aldaar genoemde rechten van een Verdragsluitende Partij, haar investeerders of hun investeringen, of van de verplichtingen van een Verdragsluitende Partij.

  • 5. In de zin van dit besluit:

    zijn „lopende transacties" lopende betalingen die verband houden met het verkeer van goederen, diensten of personen die verricht worden overeenkomstig de normaal geldende internationale praktijken en geen regelingen inhouden welke materieel gezien een combinatie vormen van een lopende betaling en een kapitaaltransactie, zoals uitgestelde betalingen en voorschotten, welke ten doel heeft om de respectieve wetgeving van de beperkende partij op dat gebied te ontduiken.

• 4. Ten aanzien van artikel 14, tweede lid

  Onverminderd de eisen van artikel 14 en andere internationale verplichtingen zal Roemenië gedurende de overgang naar volledige convertibiliteit van zijn nationale munteenheid proberen de nodige stappen te ondernemen om de efficiency van de procedures voor de transfers van investeringsopbrengsten te verbeteren en zal in elk geval dergelijke transfers in een vrij inwisselbare munteenheid zonder beperking of een vertraging van meer dan zes maanden garanderen. Roemenië zal er voor zorgen dat investeringen op zijn gebied van investeerders van alle andere Verdragsluitende Partijen met betrekking tot transfers een niet minder gunstige behandeling krijgen dan die welke het toestaat aan investeringen van investeerders van een afzonderlijke Verdragsluitende Partij of van een derde land, waarbij de meest gunstige wordt toegepast.

• 5. Ten aanzien van artikel 24, vierde lid, letter a), en artikel 25

  Een investering van een in artikel 1, zevende lid, letter a), onder ii), bedoelde investeerder, van een Verdragsluitende Partij die geen partij is bij een overeenkomst tot economische integratie, of van een lid van een vrijhandelszone of een douane-unie, komt in aanmerking voor een behandeling die wordt toegestaan uit hoofde van een dergelijke overeenkomst tot economische integratie, een vrijhandelszone of een douane-unie, op voorwaarde dat het bedrijf dat de investering doet:

  • a. zijn statutaire zetel, hoofdbestuur of hoofdvestiging in het gebied van een partij bij die overeenkomst tot economische integratie, van een lid van die vrijhandelszone of van een lid van die douane-unie heeft; dan wel

  • b. indien dit uitsluitend zijn statutaire zetel in dat gebied heeft, een daadwerkelijke en permanente band heeft met de economie van één van de partijen bij die overeenkomst tot economische integratie, van die vrijhandelszone of die douane-unie.

1. * Dit besluit is opgesteld met dien verstande dat Verdragsluitende Partijen die daarvan gebruik willen maken en die tevens Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomsten zijn aangegaan met de Europese Gemeenschappen en hun Lid-Staten welke een artikel bevatten waardoor deze eerder gesloten overeenkomsten door het Verdrag buiten werking worden gesteld, intentieverklaringen uitwisselen die het wettelijk effect hebben dat artikel 16 van het Verdrag met betrekking tot dit besluit op hen van toepassing wordt. De uitwisseling van deze verklaringen dient vóór de ondertekening te hebben plaatsgevonden. ^ [1]