Hulpmiddelen kandidaten met een beperking 2017
[Regeling vervallen per 01-08-2022]
2. Toegestane hulpmiddelen 2017
[Regeling vervallen per 01-08-2022]
Ten behoeve van de toegankelijkheid van de school- en centrale examens voor leerlingen
met een beperking kan de directeur op grond van artikel 55 van het Eindexamenbesluit aanvullende maatregelen treffen, die passen binnen de kaders van de examinering.
Ten behoeve van de centrale examinering en de afname van de rekentoets biedt het College
voor Toetsen en Examens aangepaste examens en toetsen aan met dezelfde eisen, die
het mogelijk maken de eisen te toetsen bij kandidaten met een beperking. In deze bijlage
wordt het aanbod van aangepaste examens en toetsen beschreven met de daarbij behorende
afnameregels. Deze vallen onder, en binnen het kader van, de algemene regels in artikel
55 van het Eindexamenbesluit. De algemene regels zoals verwoord in dit artikel van
het Eindexamenbesluit (onder andere omtrent tijdverlenging, melding aan de inspectie
en aanwezigheid van een deskundigenverklaring) zijn ook van toepassing bij het gebruik
van door het College voor Toetsen en Examens geleverde aangepaste examens.
Bij de rekentoets wordt, eveneens op grond van het Eindexamenbesluit, een aangepaste toets geleverd voor leerlingen met dyscalculie of ernstige rekenproblemen.
De aanpassing gaat in deze toets verder dan de wijze van toetsing en heeft ook betrekking
op een onderdeel van de eisen, te weten de beheersing van geautomatiseerde rekenregels.
2.1. Kandidaten met een visuele beperking
[Regeling vervallen per 01-08-2022]
De centrale examens en de rekentoets worden door het CvTE op bestelling geleverd in
een format dat zich leent voor de hulpmiddelen die door kandidaten met een visuele
beperking worden gebruikt. Daarbij wordt het examen ook verder inhoudelijk geschikt
gemaakt voor de kandidaat met een visuele beperking. Het aangepaste examen gaat vergezeld
van een aangepast beoordelingsvoorschrift.
De directeur meldt in het kader van de bestelling van examens (voor 1 november voorafgaand
aan het centraal examen) bij DUO via een speciaal bestelformulier de noodzaak van
levering van een aangepast examen. Het CvTE neemt na ontvangst van de bestelling contact
op met de school voor het noodzakelijke maatwerk. Als de noodzakelijke aanpassingen
zouden moeten leiden tot een volledig herzien examen, kan het CvTE in plaats daarvan
besluiten tot het aanstellen van een gecommitteerde die samen met de examinator van
de kandidaat een vervangend mondeling afneemt. Dat zal in ieder geval gebeuren bij
examinering van kunst (algemeen) op havo en vwo voor kandidaten met een visuele beperking.
Afhankelijk van de aard van het examen en van de visuele beperking kan meer dan een
half uur tijdverlenging worden toegekend, tot maximaal dubbele examentijd. Aan kandidaten
met een visuele beperking kan het gebruik van een digitaal woordenboek worden toegestaan
als uit nader onderzoek blijkt dat de kandidaat beschikt over de voor het examen vereiste
woordenschat. Als dat niet het geval is, is een digitaal woordenboek niet toegestaan
maar kan de directeur een opzoekhulp inzetten. Bij de melding per 1 november voorafgaand
aan het centraal examen meldt de directeur de wenselijkheid van een digitaal woordenboek
en/of tijdverlenging van meer dan een half uur. Toestemming van het CvTE is vereist.
2.2. Kandidaten met een auditieve beperking
[Regeling vervallen per 01-08-2022]
Voor kandidaten met een auditieve beperking levert het College voor Toetsen en Examens
waar nodig een aangepast centraal examen. Dit is alleen van toepassing bij examens
waarbij de computer wordt gebruikt, en waarbij sprake is van functioneel geluid, met
name de digitale talenexamens en de examens kunst (algemeen) op het havo en vwo. Het
is niet van toepassing op papieren examens of de rekentoets. Als voor een kandidaat
met een auditieve beperking een aangepast digitaal examen gewenst is, meldt de directeur
dit aan DUO in het kader van de bestelling van centrale examens voor 1 november van
het schooljaar. DUO heeft voor deze melding een speciaal formulier. Als de aanpassing
noopt tot een volledige herziening van het examen, kan het College voor Toetsen en
Examens besluiten een gecommitteerde aan te wijzen. De examinator en gecommitteerde
nemen in overleg een examen af dat past op de exameneisen en waarin rekening wordt
gehouden met de beperking van de kandidaat.
2.3. Kandidaten met dyslexie
[Regeling vervallen per 01-08-2022]
Voor kandidaten met dyslexie levert het College voor Toetsen en Examens het volgende:
Voor digitale examens (en de digitale rekentoets) een dyslexievariant waarin de mogelijkheid van spraaksynthese of ingesproken tekst is toegevoegd. Bij
sommige examens en toetsen kan een afzonderlijke dyslexievariant overbodig zijn omdat
de gesproken tekst of spraaksynthese standaard is toegevoegd.
Voor papieren examens, naar keuze van de directeur, waarbij de keuze per kandidaat
kan verschillen:
-
− een bestand (Daisy-CD) met de gesproken tekst van het examen (natuurlijke stem of
spraaksynthese), te gebruiken naast een papieren examen in een Daisyspeler of op de
computer.
-
− een examenbestand in pdf geschikt voor spraaksynthese (tekst naar spraak via de computer);
daarbij kan de kandidaat de tekst lezen op het scherm van een computer en tegelijkertijd
desgewenst in spraak omzetten.
Als Daisy en spraaksynthese-pdf geleverd kunnen worden, bepaalt de directeur welke
vorm voor de kandidaat geschikt is. Als de geschikte vorm in een tijdvak voor een
examen niet geleverd wordt, moet worden voorzien in een voorlezer (individuele voorleeshulp).
Daisy wordt niet voor elk examen in elk tijdvak geleverd.
Als een kandidaat, door een ernstige vorm van dyslexie, niet goed kan omgaan met een
papieren woordenboek, kan de school een opzoekhulp inzetten. Het gebruik van een digitaal
woordenboek is niet toegestaan. Wel toegestaan is een eenvoudige aanpassing om het
opzoeken te vereenvoudigen, door het aanbrengen van simpele tabs per letter.
De computer als schrijfgerei
[Regeling vervallen per 01-08-2022]
Als de computer als schrijfgerei wordt ingezet bij de centrale examens Nederlands
vmbo GL/TL, de papieren examens Nederlands vmbo BB en KB en Engels vmbo GL/TL dient
de spellingcontrole bij niet-dyslectische kandidaten uitgeschakeld te zijn. Aan kandidaten
met een deskundigenverklaring omtrent dyslexie volgens artikel 55 van het Eindexamenbesluit VO, mag het gebruik van spellingcontrole wel worden toegestaan.
Als de computer als schrijfgerei wordt gebruikt is het van belang dat kandidaten geen
toegang hebben tot verboden hulpmiddelen (zoals een digitale atlas of een digitaal
woordenboek), en moet ook o.m. de opslag (bijvoorbeeld uitprinten) worden geregeld.
Bovenstaande regels gelden ook (bij de centrale examens waarbij spelling wordt beoordeeld)
indien een kandidaat van de tekstverwerker gebruik maakt vanwege zijn beperking. Ook
dan dient de spellingcontrole te worden uitgeschakeld. Dit geldt voor kandidaten met
een visuele of fysieke beperking. Aan kandidaten met een dyslexieverklaring mag het
gebruik van spellingcontrole wel worden toegestaan. De correctoren moeten de aftrekregels
voor spellingfouten ook toepassen bij leerlingen die met spellingcontrole hebben gewerkt.
2.4. Kandidaten met kleurenblindheid
[Regeling vervallen per 01-08-2022]
Voor kandidaten met kleurenblindheid worden geen aangepaste examens geleverd. Voor
kleurenblinde kandidaten kan een opzoekhulp worden ingezet die op verzoek van de kandidaat
de kleur van een door de kandidaat aangewezen vlakdeel benoemt, of een door de kandidaat
aangewezen kleur aanwijst in examen of hulpmiddel. Dit is alleen noodzakelijk en toegestaan
waar het examen kleuren bevat (beeldende vakken), of waar het hulpmiddel kleuren bevat
(atlas bij aardrijkskunde havo en vwo, informatieboek natuurwetenschappelijke vakken).
Het kleurgebruik in atlas en examens voor de beeldende vakken is zo intensief dat
de kandidaat in een afzonderlijke ruimte dient te worden geplaatst. Voor het incidenteel
aanwijzen of benoemen van een kleur in de informatieboeken voor de natuurwetenschappelijke
vakken is plaatsing in een afzonderlijke ruimte niet nodig. In digitale examens is
bij de constructie rekening gehouden met kleurenblinde kandidaten. Bij twijfel mag
de kandidaat een beroep doen op bovengenoemde procedure.
2.5. Kandidaten met dyscalculie
[Regeling vervallen per 01-08-2022]
Voor kandidaten met dyscalculie en voor kandidaten met ernstige rekenproblemen wordt
een aangepaste rekentoets geleverd die niet bij elke opgave een beroep doet op de
vaardigheden waarover deze leerlingen niet beschikken, met name de geautomatiseerde
rekenvaardigheden zoals tafels van vermenigvuldiging. Deelname aan de toets is toegestaan
op basis van een dossier zoals vermeld in het Eindexamenbesluit. Als het resultaat op deze toets gebruikt wordt bij de vaststelling van de uitslag,
dan wordt op de cijferlijst vermeld dat aan deze toets is deelgenomen.
Bij de aangepaste rekentoets mag bij alle opgaven de rekenmachine worden gebruikt,
een door het CvTE vastgestelde rekenkaart, en een eveneens door het CvTE vastgestelde
formule- en eenhedenkaart. Als een school voor een leerling een afwijkende reken-
of formulekaart wenst te gebruiken, behoeft dat de goedkeuring van het CvTE. Voor
gebruik van een deel van de toegestane kaarten is geen toestemming nodig.
Kandidaten met dyscalculie die beschikken over een geldige verklaring, en kandidaten
die rechtens deelnemen aan de aangepaste rekentoets, mogen ook bij centrale examens
gebruikmaken van de rekenkaart. Gebruik van de aanvullende formule- en eenhedenkaart
is niet toegestaan.
Kandidaten met dyscalculie die kiezen voor het afleggen van de standaard rekentoets
mogen daarbij de rekenkaart gebruiken. Gebruik van de rekenmachine en van de aanvullende
formule- en eenhedenkaart is niet toegestaan.
2.6. Kandidaten met een zware lichamelijke beperking
[Regeling vervallen per 01-08-2022]
Als door een zware lichamelijke beperking de standaardvorm van het examen niet bruikbaar
is, neemt de directeur contact op met het CvTE
Als de kandidaat door zijn beperking niet met een papieren woordenboek kan omgaan,
kan de directeur bij het CvTE een verzoek indienen tot gebruik van een digitaal woordenboek.
Dat zal worden toegestaan als uit nader onderzoek blijkt dat de kandidaat beschikt
over de voor het examen vereiste woordenschat. Als dat niet het geval is, kan een
opzoekhulp worden ingezet.
Afhankelijk van de aard van het examen en aard en zwaarte van de lichamelijke beperking
kan meer dan een half uur tijdverlenging worden toegekend, tot maximaal dubbele examentijd.
Toestemming van het CvTE is vereist.
2.7. Overige beperkingen
[Regeling vervallen per 01-08-2022]
Indien de directeur van oordeel is dat de kandidaat redelijkerwijze aan de exameneisen
kan voldoen, maar de wijze van examineren de toegankelijkheid belemmert en het aanbod
van aangepaste examens en de overige mogelijkheden, waarover de directeur beschikt
daarin niet voorzien, neemt hij contact op met het CvTE. Het CvTE kan na overleg met
de school besluiten dat een andere aanpassing dan bovengenoemde toegestaan is binnen
het kader van de exameneisen.
NB
[Regeling vervallen per 01-08-2022]
Onder de mogelijkheden waarover de directeur beschikt, vallen indien relevant ook
de tijdverlenging met criteria uit artikel 55 van het Eindexamenbesluit, en maatregelen
zoals het apart zetten van een kandidaat. Voor aanpassingen die mogelijk de inhoud
van het examen raken en waarin niet is voorzien met de standaardlevering, is contact
met het CvTE vereist. Het is gewenst en mogelijk om zo tijdig mogelijk contact op
te nemen, zodat in het onderwijs en het schoolexamen met de mogelijke aanpassingen
rekening kan worden gehouden. Dat kan dus al bij het begin van de bovenbouw of zelfs
bij de start van de schoolloopbaan.
Voor aanpassingen die niet de inhoud van het examen raken (zoals afname in een ziekenhuis)
is geen toestemming van het CvTE, maar van inspectie vereist.
