Bijlage Protocol Scholing
[Regeling vervallen per 14-08-2008 met terugwerkende kracht tot en met 01-08-2008]
1. Definitie van scholing
[Regeling vervallen per 14-08-2008 met terugwerkende kracht tot en met 01-08-2008]
Voor het protocol wordt de volgende definitie van scholing gehanteerd: Opleiding of
scholing is het systematisch verwerven van arbeidsmarktrelevante kennis en/of vaardigheden
voor de uitoefening, het behoud of het verkrijgen van een taak, functie of (zelfstandig)
beroep onder begeleiding van daartoe aangestelde docenten. Het dient zowel voor het
uitoefenen als het verkrijgen van een (deel)kwalificatie voor taak, functie of beroep.
Het betreft dus kwalificerende scholing. Vaardigheidstrainingen vallen niet onder
scholing.
2. Doelgroep van het protocol
[Regeling vervallen per 14-08-2008 met terugwerkende kracht tot en met 01-08-2008]
De doelgroep van het scholingsprotocol zijn in principe alle WW-, Wajong- en WAO-uitkeringsgerechtigden
waarvan is vastgesteld dat een reïntegratietraject mogelijk is. Voordat het scholingsprotocol
wordt toegepast, heeft de casemanager WW of de arbeidsdeskundige dus al vastgesteld
of reïntegratie mogelijk is en of de uitkeringsgerechtigde gemotiveerd is voor het
volgen van een reïntegratietraject. Blijkt de motivatie te ontbreken, dan moet vastgesteld
worden of dit verwijtbaar is, dat wil zeggen aan de uitkeringsgerechtigde toegerekend
kan worden.
3. Beoordeling op indicatoren
[Regeling vervallen per 14-08-2008 met terugwerkende kracht tot en met 01-08-2008]
Het protocol scholing bestaat uit drie onderdelen:
A. Het bepalen van de noodzakelijkheid van scholing.
B. Het toetsen van de scholing op basis van de regelgeving en de kostenbaten-verhouding.
C. Het beoordelen van de schoolbaarheid van de uitkeringsgerechtigde.
In onderdeel A wordt bepaald of scholing noodzakelijk is. De stappen die hierbij gezet
moeten worden, zijn opgenomen in paragraaf 4. Eerst wordt gekeken of de uitkeringsgerechtigde
terug kan naar het oude beroep zonder dan wel met scholing. Wanneer dat niet mogelijk
is, wordt gekeken naar andere beroepen en of daarbij scholing noodzakelijk is. Bij
de beroepen wordt telkens gekeken of er voldoende vraag naar is op de regionale arbeidsmarkt.
Wanneer onderdeel A van het protocol is toegepast, zijn de volgende uitkomsten mogelijk:
- Er is geen scholing nodig.
- Scholing is noodzakelijk.
- UWV heeft extern advies nodig om de beroepskeuze van de uitkeringsgerechtigde te
bepalen.
Wanneer wordt vastgesteld dat scholing noodzakelijk is en welke scholing dat dan is,
wordt onderdeel B van het protocol gevolgd. De te ondernemen stappen, zijn beschreven in paragraaf
5. Hierin wordt getoetst of de benodigde scholing voldoet aan het wettelijk kader. Verder wordt bekeken of de kosten van de scholing opwegen tegen de baten (schadelastbeperking).
Wanneer één van deze twee vragen negatief wordt beantwoord, is een ander beroep de
meest voor de hand liggende keuze; onderdeel A vanaf stap 3 of 4 moet weer worden
doorlopen. Wanneer de twee vragen met ja worden beantwoord, is onderdeel C van het
protocol aan de orde.
- In onderdeel C van het protocol wordt bepaald of de benodigde scholing haalbaar
is voor de uitkeringsgerechtigde. De stappen die daarbij doorlopen moeten worden,
zijn uitgewerkt in paragraaf 6. Dit onderdeel van het protocol resulteert in een vaststelling
van de mate van schoolbaarheid van de uitkeringsgerechtigde en welke gevolgen dat
heeft voor de mogelijke inzet van scholing: scholing is mogelijk, scholing met aanpassingen
is mogelijk, alleen scholing door REA-instituten is mogelijk of er is geen scholing
mogelijk.
Uitzonderingen
In uitzonderingsgevallen kan worden afgeweken van het protocol. Dit moet wel gemotiveerd
te worden. Voor deze gevallen dient een second opinion-procedure te worden opgesteld.
Pas indien ook na een second opinion tot hetzelfde oordeel wordt gekomen, kan worden
afgeweken van het protocol.
4. Onderdeel A: De beoordeling van noodzakelijkheid van scholing
[Regeling vervallen per 14-08-2008 met terugwerkende kracht tot en met 01-08-2008]
Aan de hand van de stappen 1 tot en met 5 kan worden vastgesteld of een uitkeringsgerechtigde
scholing nodig heeft om via de kortste weg terug te kunnen keren op de arbeidsmarkt.
Hieronder worden de stappen toegelicht.
Stap 1:
Uitgangspunt is de kortste weg naar werk. Als de uitkeringsgerechtigde in het oude
beroep kan worden hergeplaatst zonder scholing, is dat de aangewezen weg. Er kan eventueel
wel behoefte zijn aan sollicitatietraining of andere vaardigheidstrainingen. Voor
arbeidsgehandicapten zijn eventueel aanpassingen aan de eigen werkplek nodig. In deze
stap wordt ook getoetst of er voldoende vraag is naar het beroep op de regionale arbeidsmarkt.
Wanneer dit niet het geval is, moet er naar alternatieve beroepen worden gekeken en
volgt stap 3.
Stap 2:
In sommige gevallen zal de uitkeringsgerechtigde relevante arbeidsmarktervaring hebben,
maar niet de benodigde diploma's (bijvoorbeeld veiligheidsdiploma's, specifieke computerprogramma's,
heftruckchauffeursdiploma). Scholing is dan aan de orde. Het verdient dus de voorkeur
om iemand met scholing naar het oude beroep terug te geleiden boven begeleiding naar
een ander beroep zonder scholing. Wel moet de keuze afgezet worden tegen de (on)mogelijkheden
van de regionale arbeidsmarkt.
n het geval van WAO-uitkeringsgerechtigde zal moeten worden bekeken of hij/zij teruggeplaatst
kan worden bij de oude werkgever in een andere functie, indien hij/zij niet meer in
het oude beroep kan functioneren.
Stap 3:
Indien de uitkeringsgerechtigde niet terug kan in het oude beroep of indien er geen
vraag meer is op de arbeidsmarkt naar het oude beroep of de benodigde scholing niet
is toegestaan of te duur is, moet gekeken worden welke andere opties er zijn. Het
wensberoep van de uitkeringsgerechtigde is hierbij uitgangspunt. Dit wensberoep moet
echter wel aansluiten bij de mogelijkheden van de uitkeringsgerechtigde. Ook in deze
stap wordt getoetst of er voldoende vraag is naar het wensberoep op de regionale arbeidsmarkt.
Wanneer dit niet het geval is, moet er naar alternatieve beroepen worden gekeken en
volgt stap 4.
Stap 4:
Wanneer het oude beroep of wensberoep (met of zonder scholing) geen mogelijkheid bieden
tot (een snelle) plaatsing op de arbeidsmarkt, moet gekeken worden naar andere mogelijke
beroepen. Er wordt in deze stap ook getoetst of er voldoende vraag is naar het beroep
op de regionale arbeidsmarkt. Wanneer dit niet het geval is, moet er naar alternatieve
beroepen worden gekeken.
Een deel van de uitkeringsgerechtigden zal niet goed weten welk beroep ze willen of
kunnen uitoefenen. Zij zijn niet meer in staat om hun oude beroep uit te oefenen en
moeten zich heroriënteren op de arbeidsmarkt. Het kan voorkomen dat UWV daarbij extern
advies nodig heeft. Wanneer dit als nog resulteert in de keuze van een beroep, volgt
stap 5. Wanneer ook het externe advies niet leidt tot een beroepskeuze, eindigt het
scholingsprotocol.
Stap 5:
Wanneer het beroep is vastgesteld, wordt bekeken of de uitkeringsgerechtigde scholing
nodig heeft om dit beroep te kunnen uitoefenen. Indien plaatsing in dit beroep mogelijk
is zonder scholing, is scholing niet aan de orde. Wanneer er scholing noodzakelijk
is, volgt onderdeel B van het protocol: de toets van de scholing.
5. Onderdeel B: Toets scholing
[Regeling vervallen per 14-08-2008 met terugwerkende kracht tot en met 01-08-2008]
In dit onderdeel van het protocol wordt enerzijds vastgesteld of de noodzakelijke
scholing voldoet aan de regelgeving (stap 6) en anderzijds of de kosten van de scholing
opwegen tegen de baten (stap 7).
Stap 6:
De scholing die UWV inzet ten behoeve van uitkeringsgerechtigden moet aan de onderstaande
voorwaarden voldoen:
- De scholing moet noodzakelijk zijn en moet bestaan uit het systematisch verwerven
van kennis dan wel vaardigheden volgens een vooraf vastgesteld programma, waarbij
de verworven kennis en vaardigheden worden getoetst.
- Scholing moet arbeidsmarktrelevant zijn.
- Een opleiding of scholing als bedoeld in art 76 WW duurt maximaal één jaar. UWV
kan in individuele gevallen een opleiding of scholing van een langere duur toestaan,
doch niet meer dan twee jaar.
- De opleiding of scholing bestaat in overwegende mate uit het verrichten van activiteiten
die niet productie als doel hebben.
Deze regels zijn van toepassing op de scholing van WW-, Wajong- en WAO-gerechtigden.
Stap 7:
In de beslissing of een uitkeringsgerechtigde daadwerkelijk een scholing kan gaan
volgen, moeten ook de kosten en de duur in ogenschouw worden genomen.
- De omstandigheden kunnen aanleiding geven dat het kosten/batenbeginsel een rol
speelt, dat wil zeggen dat de kosten van de scholing niet hoger mogen zijn dan de
verwachte schadelastbeperking in termen van een kortere dan wel lagere uitkering. Ten aanzien van jonggehandicapten speelt het kosten/batenbeginsel slechts in uitzonderingsgevallen
een rol.
- Het tweede uitgangspunt is dat de duur van de scholing de uitkeringsduur niet overstijgt.
Er kan besloten worden om een scholing te volgen die langer duurt dan de uitkeringsduur.
Bij de aanwezigheid van een baangarantie wordt de verwachte schadelastbeperking groter
en kunnen de kosten hoger zijn.
6. Onderdeel C: De beoordeling van de schoolbaarheid
[Regeling vervallen per 14-08-2008 met terugwerkende kracht tot en met 01-08-2008]
Indien is vastgesteld dat de noodzakelijke scholing voldoet aan het wettelijk kader
en de kosten opwegen tegen de baten, moet vervolgens worden beoordeeld of deze scholing
ook haalbaar is voor de uitkeringsgerechtigde.
De beoordeling van de schoolbaarheid leidt tot de volgende mogelijke uitkomsten:
- De uitkeringsgerechtigde is schoolbaar; er kan scholing worden ingezet.
- De uitkeringsgerechtigde is alleen schoolbaar met de inzet van een aangepaste scholing.
- De uitkeringsgerechtigde is alleen met de inzet van een REA-instituut schoolbaar.
- De uitkeringsgerechtigde is niet schoolbaar voor de specifieke scholing die op basis
van het scholingsprotocol noodzakelijk wordt geacht. Dan moet gekeken worden of er
andere beroepen mogelijk zijn waarvoor geen scholing nodig is of scholing nodig is
die wel haalbaar is voor de betreffende uitkeringsgerechtigde.
- De uitkeringsgerechtigde is in het geheel niet schoolbaar. Scholing is voor de betreffende
uitkeringsgerechtigde niet mogelijk.
- UWV heeft extern advies nodig bij het vaststellen van de schoolbaarheid van de uitkeringsgerechtigde,
wat vervolgens weer kan leiden tot de hierboven genoemde uitkomsten.
Bij het vaststellen van de schoolbaarheid worden drie indicatoren onderscheiden: de
motivatie voor de scholing, de cognitieve vaardigheden van de uitkeringsgerechtigde,
en persoonlijke belemmeringen. Hieronder worden deze indicatoren nader besproken.
Stap 8, indicator 1: Motivatie
Motivatie is erg belangrijk voor het welslagen van een scholingstraject. Indien de
uitkeringsgerechtigde niet gemotiveerd is voor het volgen van scholing, heeft scholing
geen zin. Er zal dan eerst aandacht moeten zijn voor de motivatie.
Stap 8, indicator 2: Cognitieve vaardigheden
Vastgesteld moet worden of de opleiding aansluit bij de cognitieve vaardigheden van
de uitkeringsgerechtigde. Hierbij moet ook gecheckt worden of de uitkeringsgerechtigde
voldoet aan de formele instroomeisen van de opleiding. Op basis van de capaciteiten
van de uitkeringsgerechtigde kan gekozen worden voor theoretisch of meer praktijkgericht
onderwijs. Wanneer er onzekerheid bestaat over de cognitieve vaardigheden, kan hiervoor
extern advies worden ingezet.
Bij het vaststellen van de cognitieve vaardigheden wordt ook gekeken worden naar de
opleidingen die de uitkeringsgerechtigde in het recente verleden heeft gevolgd. Het
niet afronden van opleidingen is mogelijk een signaal voor belemmeringen in de persoonlijke
situatie die het risico op uitval vergroten. Deze belemmeringen zijn nader uitgewerkt
onder indicator 3.
Stap 8, indicator 3: Belemmeringen in de persoonlijke situatie
De persoonlijke belemmeringen die hieronder worden onderscheiden, zijn ontleend aan
het protocol ZMP (indicator 2). De belemmeringen die gelden voor ZMP waardoor zij
moeilijk plaatsbaar zijn op de arbeidsmarkt, vormen vaak ook belemmeringen om succesvol
een scholingstraject te volgen. Het benoemen van de belemmeringen in het kader van
schoolbaarheid heeft echter een andere functie: wanneer een belemmering wordt geconstateerd,
moet bekeken worden of door middel van aanpassingen in de inrichting van de opleiding,
scholing toch tot de mogelijkheden behoort. Het gaat hierbij onder meer om de volgende
mogelijke aanpassingen:
- Aanpassingen in het aantal dagdelen of duur van het traject.
- Aanpassingen in de wijze waarop onderwijs wordt gegeven.
- Extra begeleiding gedurende het scholingstraject.
- Psychische begeleiding gedurende het traject.
- Bij de scholing ook inzetten van vaardigheidstrainingen.
In complexe gevallen heeft UWV de optie om extern advies in te zetten, om de schoolbaarheid
vast te stellen.
a. Medische beperkingen (fysiek en/of psychisch) en de beleving daarvan door de uitkeringsgerechtigde:
[Regeling vervallen per 14-08-2008 met terugwerkende kracht tot en met 01-08-2008]
- Aanwezigheid van objectief vaststelbare medische beperkingen waardoor het volgen
van een onderwijstraject lastig is (bijvoorbeeld auditief/visuele beperkingen). Bekeken
moet worden of met aanpassingen in het scholingstraject (bijvoorbeeld een doventolk,
aantal dagdelen) wel onderwijs gevolgd kan worden.
- Aanwezigheid van medische beperkingen die in de beleving van de uitkeringsgerechtigde
onderwijs volgen moeilijk maken. Het gaat hierbij vooral om uitkeringsgerechtigden
die zich door de jaren heen zo vereenzelvigd hebben met hun (op enig moment wel aanwezige)
belemmeringen/beperkingen, dat zij het in de huidige situatie heel moeilijk vinden
om zich te focussen op de dingen die ze nog wél kunnen, of juist om uitkeringsgerechtigden
die recent arbeidsongeschikt zijn geworden en nog in een rouwproces zitten vanwege
het verlies van mogelijkheden/beroep en daarom geen oog hebben voor wat zij nog wel
kunnen.
- Aanwezigheid van een negatieve prognose voor de ontwikkeling van de medische aandoening,
waarmee in het traject rekening dient te worden gehouden.
- Aanwezigheid van een ernstige verslavingsproblematiek. Met deze problematiek moet
mogelijk voorafgaand of tijdens het scholingstraject rekening worden gehouden.
b. Rolidentificatie in uitkeringssituatie
[Regeling vervallen per 14-08-2008 met terugwerkende kracht tot en met 01-08-2008]
Binnen de uitkeringssituatie heeft de uitkeringsgerechtigde zijn eigen zinvolle bezigheden/
daginvulling opgebouwd:
- zorg voor gezinshuishouden;
- mantelzorg;
- vrijwilligerswerk.
Om succesvol deel te kunnen nemen aan scholing zal de uitkeringsgerechtigde bereid
moeten zijn om tijd vrij te maken, zodat de scholing gevolgd kan worden en huiswerk
gemaakt kan worden. Eventueel kan gedurende het scholingstraject extra begeleiding
worden ingezet.
c. Schuldenproblematiek
[Regeling vervallen per 14-08-2008 met terugwerkende kracht tot en met 01-08-2008]
Het gaat hier om uitkeringsgerechtigden die te maken hebben met een schuldenproblematiek
die zo ernstig is dat zij moeilijkheden ondervinden om zich te concentreren op en/of
te motiveren voor het volgen van een scholingstraject. De uitkeringsgerechtigde zal
eerst of gelijktijdig een schuldsaneringstraject moeten volgen, wil scholing succesvol
kunnen zijn.
d. Problemen in de sociale situatie en de beleving daarvan door de uitkeringsgerechtigde
[Regeling vervallen per 14-08-2008 met terugwerkende kracht tot en met 01-08-2008]
- Sociale druk vanuit de omgeving van de uitkeringsgerechtigde om geen activiteiten
te ontplooien die kunnen leiden tot werk. De omgeving kan betrekking hebben op de
familie- en vriendenkring, maar ook op de directe buurt waarin iemand woont.
- Een thuissituatie die het succesvol volgen van een opleiding belemmert. Bijvoorbeeld
de aanwezigheid van kleine kinderen of inwonende familieleden.
De belemmeringen kunnen mogelijk verholpen worden door extra begeleiding tijdens het
scholingstraject.
e. Problemen die zich voordoen in relatie uitkeringsgerechtigde en scholing/gedragsfactoren
[Regeling vervallen per 14-08-2008 met terugwerkende kracht tot en met 01-08-2008]
- Problemen met sociale vaardigheden in werk- en scholingssituaties (gezagsverhoudingen,
zelfstandig werken).
- Realiteitsprobleem in verwachtingenpatroon van eigen functioneren op het werk (te
hoge of juist te lage ambities en verwachtingen).
Door het inzetten van vaardigheidstrainingen naast de scholing, kunnen deze belemmeringen
mogelijk worden opgeheven.
f. (Beleving van) psychologische belemmeringen door de uitkeringsgerechtigde, bijvoorbeeld
een niet-realistisch zelfbeeld gelegen in een persoonlijke problematiek
[Regeling vervallen per 14-08-2008 met terugwerkende kracht tot en met 01-08-2008]
Dit onderdeel is al verwerkt in de beroepskeuze. Zolang de uitkeringsgerechtigde geen
realistisch zelfbeeld heeft, zal het niet mogelijk zijn om een reële beroepskeuze
en daaraan gekoppeld de scholingsnoodzaak te bepalen.
