Het OM in relatie tot het bestuur
[Regeling vervallen per 01-04-2010]
Het OM is niet als enige bevoegd gezag voor de handhaving van het milieurecht. Ook
bestuursorganen van gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk zijn bevoegd
gezag voor de handhaving van delen van het milieurecht. Integrale handhaving brengt
dan ook mee dat vaak samenwerking en afstemming tussen het strafrechtelijk en het
bestuurlijk bevoegd gezag nodig is. Het OM staat hierbij voor de opgave om aan die
samenwerking en afstemming gestalte te geven op basis van zijn eigen verantwoordelijkheid
voor de strafrechtelijke handhaving en met het oog op de hiermee te bereiken doelen.
Het bestuurlijk bevoegd gezag heeft echter ook een eigen verantwoordelijkheid en verkeert
in een wezenlijk andere positie dan het OM. Immers, terwijl de strafrechtelijke handhaving
van de rechtsorde de kerntaak van het OM is, is bestuurlijke handhaving slechts één
van de kerntaken van het bestuur. Een bestuurlijk bevoegd gezag zal dan ook eerder
en meer dan het OM bij de vervulling van zijn handhavingstaak rekening houden met
de andere belangen die het ook moet behartigen, zoals bijvoorbeeld de economische
bedrijvigheid.
Het OM onderkent dat het verschil in verantwoordelijkheid en positie kan meebrengen
dat het bestuurlijk bevoegd gezag in concrete gevallen tot een andere waardering van
de `hardheid’ van milieuvoorschriften in een algemene maatregel van bestuur of een
vergunning kan komen dan het OM. Voor het OM als handhavingsinstantie pur sang is
de gelding van een gestelde norm in beginsel absoluut. Het is de ervaring van het
OM dat het bestuurlijk bevoegd gezag eerder geneigd is de gelding van een gestelde
norm als in beginsel relatief te beschouwen, zeker als het een voorschrift betreft
dat het zelf heeft vastgesteld. Desondanks laat de praktijk zien dat er tussen het
OM en het bestuurlijk bevoegd gezag vaak geen verschil van opvatting is over de noodzaak
van handhavend optreden en over de hiermee te bereiken doelen.
Dat de doelen van het bestuurlijk bevoegd gezag kunnen verschillen van die van het
OM en de bestuurlijke afwegingen tot een andere uitkomst kunnen leiden dan de strafrechtelijke,
kan voor het OM echter nooit reden zijn om in concrete gevallen samenwerking en afstemming
uit de weg te gaan. Wel zal het kunnen voorkomen dat het OM (uiteindelijk) zijn eigen
verantwoordelijkheid moet nemen en handhavend optreedt in gevallen waarin het bestuurlijk
bevoegd gezag afziet van optreden of (mede)verantwoordelijk is voor het ontstaan of
voortduren van een met de wet strijdige situatie.
De opdracht om tezamen met het bestuurlijk bevoegd gezag gestalte te geven aan de
integrale handhaving van het milieurecht brengt voor het OM mee dat het met zijn bestuurlijke
partners wil samenwerken vanuit een houding van openheid en vertrouwen, op basis van
de bestuursovereenkomsten tussen de bestuurlijke handhavingspartners en hun strafrechtelijke
complementen.
Gelet op het grote belang dat het OM hecht aan goede mogelijkheden tot samenwerking
en afstemming met het bevoegd gezag, zal het naar vermogen bijdragen aan het functioneren
van de bestuurlijke handhavingsstructuur. De afspraken tussen het OM en de regiokorpsen
van de politie, die het strafrechtelijk complement vormen van de genoemde bestuursovereenkomsten,
zijn mede hierop gericht. Tevens zet het OM zich in voor afspraken met de bestuurlijke
handhavingspartners met het oog op een eenduidig en effectief bestuurlijk en strafrechtelijk
optreden tegen milieu-overtredingen binnen één provincie en voor de uitwisseling van
bestuurlijke en strafrechtelijke gegevens. Op centraal niveau worden jaarlijks dergelijke
afspraken met de AID/AID-DO en de VROM-inspectie/VROM-IOD vastgelegd in handhavingsarrangementen.
Na afloop van ieder jaar worden de handhavingsarrangementen geëvalueerd en worden
de resultaten van die evaluatie meegenomen in de nieuw af te sluiten handhavingsarrangementen.
De aanwijzing is in overeenstemming met de in mei 2004 door het Bestuurlijk Landelijk
Overleg Milieuhandhaving vastgestelde Landelijke strategie milieuhandhaving (‘sanctiestrategie’)